Ísafold - 30.04.1913, Page 1

■...........■
[ Kemur út tvisvar i
| í viku. Verð árg. [
[ 4 kr., erlendis 5 kr. |
| eða JJdollar; borg- 1
[ ist fyrir miðjan júlí 1
[' erlendis fyrirfram. [
1 Lausasala 5a. eint. I
i! "
■ ..... ■
XXXX. árg.
ísafoldarprentsmiðja. Ritstjóri: Ólafur Björnsson. Talsími 48.
Reykjavík, miðvikudaginn 30. apríl 1913.
34. tölublað
f/.
I. O. O F. 94529.
Alþýðufól.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9.
Augnlœkning; ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 2—8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og 6—7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Pósth.str. 14A fid. 2—8
íslandsbanki opinn 10—21/* og 61/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 siðd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* slbd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á helgum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-2*/*, 51/*—61/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og 6—8. Útlán 1—8.
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsféhirðir 10—2 og 6—6.
Landsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12—2
Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str.23 þd.og fsd. 12—1
Náttúrugripasafnið opið l1/*—21/* á sunnud.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Reykjavíkur Pósth.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Vífilstaðahælið. Heimsóki.artimi 12—1
^jóðmenjasafnið opið þrd., fimd. og sd. 12—2.
Nýja Bíó
Fljótið Loing.
Innan skerja í Svíþjóð.
Skipstrandið í Norðursjón-
um, eða:
stúlkan frá björgunarstöðinni.
Alþýðuleikrit i 3 þáttum, 60 atriðum.
Selaveiðar við Nýfundna-
land.
Inngangur á þessa sýningu kostar
0.50, 0.40, 0.30.
Pantið bíiæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýningum.
Minningarsjóður
Björns Jónssonar.
Tekið móti gjöfum í skrifstofu og I
bókverzlun ísafoidar, pappírsverzlun-
inni Björn Kristjánsson og verzlun |
Tóns frá Vaðnesi á Laugavegi.
Ofna og eldavélar
selur
Kristján Þorgrímsson.
Korrænu stefnnnni frestað.

Píus X. pafi
stendur Pemst til vinstri í hvítum búningi. Honum fylgja 2 kardinálar.
í baksýn hin mikla Péturskirkja. (Sbr. gr.: Frá páfastóli, hér í bl.
Þjóðverkfall í Belgíu.
Hugsið yður, að allir verkmenn
hjá oss legðu rdður vinnu?
Fiskur fengist ekki dreginn úr
sjó, orfið og hrífan mannlaus, allur
iðnaður og verzlun í kalda-koli!
Oss mundi þykja það í meira lagi
ömurlegt ástand!
En eitthvað þessu líkt takmark
vakir fyrir ýmsum mætum mönnum
í Belgíu, sem til þessa hafa ráðið
og að því hafa unnið að gera alls-
herjarverkýall þar í landi. Þetta
verkfall hófst um miðjan aprilmánuð
Vegna hvers er gripið til þessa
óyndis-úrræðis ?
Til þess að vinna slig á aftur-
haldsstefnunni i landinu, til þess að
fá almennan kosningarrétt handa lands
búum.
Svo öldum skiftir hefir Belgía
verið griðastaður afturhalds i stjórn
málum og trúmálum — þangað til
síðasta áratuginn.
Síðustu árin hefir brotist fram
megn frjálslyndisstefna í þessum mál-
um, sem aðallega hefir átt talsmenn
Frá eldgosinu.
Heimsókn Færeyinga og Norð-
manna, er fyrirhuguð var í sumar,
verður frestað vegna þess, að Norð-
menn telja sig eigi hafa haft nægan
tíma til undirbúnings því ferðalagi.
En Norðmanna-lausir vilja Færey-
ingar ekkert fara, að því er Joanes
Paturson lýsir yfir í færeysku blöð
unum.
Næsta sumar (1914) verður vafa-
laust ekkert úr stefnunni heldur, því
að þá standa til í Noregi hátíðahöld | aI vikri sumstaðar.
til minningar um aldarafmæli þjóðar-
frelsis Norðmanna.
Til sumars 1915 verður stefnunni
þvi afÖ öllum líkindum frestað.
Mdnudagsmorgun.
Aðfaranótt sunnudags kvað mikið að eldinum eystra. Mátti t. d.
sjá hér í Reykjavík greinilegan eldroða á austuihimninum i Heklu stefnu.
Að austan er símað, að allan daginn í gær hafi mikinn mökk lagt
á haf út frá eldunum.
Öskufall hefir ekki orðið vart við. Hræringar mjög litlar. Snjór
á Heklu að bráðna.
í morgun var komin landsunnan-átt og lagði nu mökk mikinn
vestur yfir Búrfell.
Menn eystra hræddir um að stefna eldhraunsins sé á Þjórsá.
Til pess aS komast jyrir hvar upptök eldsins eru, stejnu hraunsins og
annað, sem jróðlegt og nauðsynlegt er að vita um eldgos petta, hefir Isajold
jengið 3 nákunnuga menn eystra, ótrauða jerðamenn og athugula til að
jerðast alla leið upp að eldsvaðinu. Skýrsla peirra birtist svo í Isajold, er
peir koma úr jerðalaginu.
Þriðjudagskvöld.
Simað er Isajold frá Eyrarbakka og víðar að austan, að miklir eld-
ar hafi sést aðfaranótt þriðjudags, einkum úr nyrðri eldstöðvunum.
Öskujall hefir og orðið vart við. Guðmundur bóndi í Hörgsholti
i Ytrihrepp ætlaði fram á holt eitt fyrir framan Hörgsholt á föstudags-
kvöld, til að skygnast eftir eldgosinu, og varð þá var við talsvert öskurok
móti sér; settist það framan i hann og gerði súrt i augum.
Vikur hefir orðið vart við talsvert á Ytri-Rangá, kolsvartur bakki
Vanderwelde
forustumabur allsberjar verktallsins.
meðal verkmanna — jafnaðarstefnu-
fýlgjenda, og raunar líka meðal ann-
arra frjálshyggjumanna
En þessum flokkum hefir þó eigi
tekist, enn
völdum.
sem komið er, að ná
Því valda gömul kosningalög og
úrelt, er að vísu veita öllum 25
ára karlmönnum eða eldri kosning-
arrétt, en gera þann mun á, að þeir
eru tvígildir, hafa 2 atkvæði, sem
2000 franka hafa í árstekjur eða
meira, og embættismenn hafa 3 at-
kvæði.
Vegna þessarra ákvæða hafa aftur-
haldsmenn jafnan orðið ofan á í
kosningum.
Einu sinni áður (1902) hafa jafn-
aðarmenn reynt að gera byltingu
með allsherjar-verkfalli, en mishepn-
aðist algerlega þá, aðallega vegna
vitleysislegra hryðjuverka og með
öllu óþarfra, er unnjn voru af fylgis-
mönnum þeirra og urðu rnjög til
þess að skerða samúð með þeim.
Þetta er annað sinni, er þeirreyna
allsherjarverkfaíl. Nú eru það um
miljón verkmanna, sem því fylgía-
Verkmenn í Belgíu njóta mikils
styrks, í þessum framkvæmdum,
meðal bræðra sinna í Frakklandi og
Hollandi.
Foringi þeirra er maður sá er hér
birdst mynd af Vanderwelde, stór-
gáfaður maður, stiltur og stjórn-
spakur. Hann reð fram 1 siðustu
forvöð frá allsherjarverkfalli, en þegar
hann mátti eigi við margnum, tók
hann i sína hönd alla tauma og
og stjórnar þeim nu af slikri fyrir-
hyggju og skarpviti, að allur heim-
ur dáir.
Svo segir brezka blaðið Daily
Mail, að daglegt tjón, það er af
verkfallinu leiðir fyrir belgisku þjóð-
ina, nemi 22 miljónum franka.
Það má heita óhugsandi, að þjóðin
risi undir því feikna tjóni lengi. En
yfirráðherrann Broqueville lætur samt
mikinn, og telur stjórnina með engu
móti mega lækka seglin eða vikja,
jví að það yrði til þess eins að drepa
niður alla virðingu fyrir stjórnar-
völdum og löggjafarvaldi, og því
verði stjórnin hvað sem tauti, að
sitja við sinn keip.
Verður fróðlegt að heyra hver
skjöldinn ber að leikslokum!
Nyrðri eldurinn hefir nú verið nákvæmlega miðaður og þykir sýnt,
að hann sé nálægt Valahnúk.
Erlend tíðindi
ýms bíða næsta blaðs vegna þrengsla.
—- Símfregnir hafa engar borist að
þessu sinni. Mun sjálfsagt standa í
þófi nú um forlög Skútari.
í stjórnmálum Norðurálfu vekur
hin mikla fyrirhugaða heraukning
Þjóðverja feikna umtal. Frá því stór-
máli mun skýrt nánara í næsta bl.
Menn þeir, er Isajold hgfir beðið að rannsaka nákvæmlega eldstöðv-
arnar eru þeir: Guðm. Guðmundsson forstjóri kaupfél. Heklu á Eyrar-
bakka og Þorfinnur Jónatansson í Tryggvaskála. Þeir héldu á stað í
gærmorgun austur og ætluðu að fá einhvern vel kunnugan mann í Land-
sveit með sér upp að eldinum. Skýrslu frá þeim býst ísafold við að
geta birt í næsta blaði. _________
Mjög er af þvi látið hversu stórfeld sjón hafi verið að sjá eldana
úr Véstmanneyjum, hverja nóttina fætur annari.
Frá Botníu, sem hingað kom í fyrradag, höfðu þeir og sést greini-
lega, er hún sigldi sunnan með landi.
Bókarfregn.
Dr. phil. GuSm. Finnboga
son: Hugur og heimur
Hannesar Árnasonar erindi,
Reykjavík. tíókaverzlun
Sigfúsar Eymundssonar,
1912.
Gríski spekingurinn Sókrates hélt
þvi fram, að menn ættu framar cfllu
öðru að leggja stund á að
sjálfan sig«.
Þeirri meginreglu hans mun mann
kynið að vísu aldrei síðan hafa gleymt
með öllu, en þó vantar enn mikið á,
að allur almenningur ræki það boð
orð.
Einhverjum fróðleik er reynt að koma
inn í flesta — nú orðið — en það
situr í fyrirrúmi, sem haldið er að kom-
ið geti að mestu liði í lífsbaráttunni,
svo að sjálfs-fræðslan verður út und
Flest læra börnin nú eitthvað um
mannlegan 1 í k a m a í skólunum
þar sem þeir eru til. En um salina
er minni fræðsla boðin. Þar er flest-
um látið nægja, að þeir læri ntan bók-
ar þessa grein í kverinu eða aðra henni
líka: »Sálin, sem er æðri partur manns-
ins og ódauðlegur andi, hugsar og
áformar og ræður athöfnum líkamans«.
Við þessa fræðslu situr hjá öllum
almenningi í þessn efni. Og liggur því
í augum uppi, að það er ekkeit óþarfa-
mál að reyna að skýra fyrir mönnum,
hvernig það, sem vór köllum sál, starf-
ar í líkamanum. Og sé það talið ómiss-
andi til almennrar mentunar ab muna,
hve marga jaxla hver tegund nagdyr-
anna hefir og hve margir duftberar eru
hverri blómategund, og að kunna
skyn á öllum uggum fiskanna og munni
marglittunnar, þá mætti ætla að hver-
jum manni mætti verða það til and-
legs þroska að komast í skilning um,
hvernig vór skynjum og skiljum það,
sem umhverfis oss er. Og þar liggur
viðfangsefnið hendi nærri, því að f því
efni getur hver og einn gert athugan-
ir á sjálfum sór.
Hverjum manni, sem fróðleik ann og
gerir sór far um að skilja tilvernna,
ætti að vera áhugamál að kynnast þeim
fræðum, er um sálarlífið fjalla.
Um þau efni hefir harla lítið verið
skrifað með þjóð vorri. En svo er
fyrir að þakka göfuglyndi og forsjálni
fyrsta heimspekiskennarans hér a landl,
síra Hannesar sáluga Árnasonar, að
þetta mun verða á annan veg, er fram
lfða sfcundir. Ávextirnir af hinni fögru
sjóðstofnun hans eru þegar farnir að
koma í ljós. Fyrsti styrkþeginn at
þeim sjóði hefir þegar veitt almenn-
ingi mikilsverðan fróðleik með bó um
sínum. Og nú hefir næsti styrkþeg-