Ísafold - 17.05.1913, Blaðsíða 1

Kemvtr út tvisvar
< viku. Verð árg.
4kr., erlendis 5 kr.
eða ljdollar; borg-
ist fyrir rniðjan júlí
erlei.íis fyrirfram.
Lausasala 5 a. pint.
SAFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundin viðáramót,
er ógild nema kom
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi sku'.d-
laus við blaðið.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri : Óíaf ui* Björnsson.
Talsimi 48.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 17. maí 1913.
I. O. O P. »4599.
Alþýðufél.bókrisafn Templaras. S kl. 7—9.
Angnlæknine okeypis l Lækjarg. 2 mvd. 2—3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3
BsBJarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerirm. Laugav. 11 kl. 12—3 og 5—7
Eyrna- nef- halslækn. ók. Pósth.str.HA fid. 2—8
íslandsbanki opinn 10—2'þ og B'/«—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 ard.—10 slod.
Alm. fundir fid. og sd. 8>/i siod.
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helgum.
Landakotsspltali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankiun ll-2Vs. BVi-6»/«. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og 5-8. Útlán 1—8.
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá. 12—2
Landsféhirðir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafnio hvern virkan dag kl. 12-2
Landsslminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækninz ókeypis >ingh.str.23 þd.ogfsd. 12—1
Nattúxugripasaírdð opio l1)*—<íi/« a snnnud.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráosskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Eeykjavlkur Pósth.3 opinn daglarigt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Vifilstaoahælið. Heioasókt.a.rtimi 12—1
Þjóomenjasafnio opið þrd., fimd. og sd. 12—2.
Vegaskílvíndan
Vegastrokkurínn
Reynast beztl Endast lengstl
JaMramt ódjrnst.
Þeir kaupendur
ISAFOLDAR
hér í bænum. sem skift hafa um heim-
ili, eru beðnir nð láta þess getið, sem-
allra fyrst, í afgreiðslu blaðsins, svo
þeir fái blaðið með skilum..
Augnaiæknísferðalaq
1913.
Frá Rvik 6. julí með Hólum hrað-
ferð til Sauðárkróks. Þaðan með Skál-
holti 11. júlí til Akureyrar. Þá með
Flóru til Seyðisfjarðar 20. júli, og
þaðan með Skálholti 7. ágiist til
Rvíkur.
Dvel því á Sauðárkrök frá
8.—11. júlí,
á Akureyri frá 14.—20. júlí,
og á Seyðisfirði i 6—15 daga
eftir ástæðum.
A. Pjeldsted
Nýja Bíó
sýnir í kvöld (iaugardag 17. maí)
og næstu kvöld:
0
Tfer-spæjarar.
Pegar Ijónitt síuppu.
Jungfrú kaupir sér t)att.
Pantið bílæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýningum.
Hvað sem öðru líður
11.
Einn af helztu stjórnmálamönnum
hinna fornu Rómverja á að hafa
endað allar ræður sínar um það leyti,
sem Rómverjar áttu í brösum við
Púnverja: Praterea censeo Cartha-
ginem esse. delendani: Hvað sem öðru
liður — legg eg til, að Kartagóborg
sé lögð í eyði.
Honum þotti þá mest liggja við
um það fyrir landa sína.
Eitthvað sviplikt ætti nii að heyrast
í forustulúðrum vor íslendinga:
Hvað sem öðru líður — skulum vér
hætta að eyða kröftum vorum til
engis í sambandsmálinu að sinni —
hætta að berja hausnum við þvergirð-
ingsskap Dana!
Hvað sem öðru liður — skulum
vér nú snúa oss af óskiftum kröftum
að innanþjóðarmáluni vorum, sem
mest liggurá, samgöngumálum, fjár-
málum og •— stjórnarskrármálinu.
Hvað sem öðru líður — skulum
vér fyrst og fremst leggjast núpegar
allir á þá sveifina að hrinda mesta
nauðsynjamálinu i svipinn: samqönqu-
mdlihu, í gott lag.
hvað sem oðru liður — skulum
vér allir stiga á stokk og sverja þess
eið að linna ekki látum fyr en Eim-
skipafélag Islands er fullburða fætt á
sumri komanda.
Það er ekki lengur ýkjamikill tími
til stefnu, nokkurar vikur — rúmir
40 dagar.
En á þeim 40 dögum verðum
við að komast úr eyðimörku skipa-
leysisins og samgöngu-undirlægju-
skaparins hjá öðrum — inn á fyrir-
heitna landið: eigin skip, undir yftr-
ráðum sjálfra vor.
Við veðreiðar erlendis eru veð-
reiðamennirnir vanir að geyma bezta
sprettinn, til síðasta áfangans. Þá
»spurta« þeir eins og kallað er á er-
lendum málum. Þá taka þeir á öllu
sem þeir eiga til, spenna jóana af
öllum lifs og sálar kröftum til þess
að komast fljótt og vel í mark.
Við þurfum að fara að þeirra
dæmi nú — til 1. júlíl
Ekkert má til spara, engis ráðs
láta ófreistað, ekkert erfiði eftir telja
— til þess að ná markinu fyrir 1.
júli:
Nægu hlutaýé til pess að kaupa tvo
ný skip, 385,000 któnur.
Það væri meira en sárgrætilegt,
það væri sorglegra en tárum taki,
það væri hreinn dauðadómur þjóðar-
innar, ef hún eigi þekti betur sinn
vitjunartima nú en að hún léti þetta
hið langmesta velferðarmál sitt í
svipinn, þetta ýjöregg alls viðskiftalifs
sin — grotna sundur í höndum sér
í fæðingunni.
Ef vér nú, er allir, eða því sem
næst allir, virðast vera á eitt mál
sáttir, um lifsnauðsyn þessa fyrir-
tækis, gætum eigi að staðið að safna
því er svarar 3—4 kr. nefskatti —
hvað mundum vér þá duga í öðrum
málum, þar sem á oss sjálfa reynir,
öðrum málum, sem eigi liggur svo
mikið við i — sem þessu.
Mundum vér þá eigi lenda úti á
hinni hálu og ömurlegu braut —
traustleysisins á sjálfum oss, trúleysis-
ins á getu vorri?
Mundum vér eigi verða oss ti!
stórminkunar i augum annara þjóða,
er til þekkja?
Hvað þeir mundu hælast um,
mennirnir, sem nú ráða samgöngum
vorum, skipakosti, flutnings- og far-
þegagjöldum — svo sem einvaldir
séu!
Það er ekki langt síðan einn þeirra
heiðursmanna talaði djarft um það
á aðalfundi annars samgöngu-ein-
veldisfélagsins, að pað vari svo sem
ekki mikil hœtta á pví, að Islendingar
kæmu pessu gufuskipafélaoi { fram-
kvæmd.
Þeir gætu pað aldreil
Ef til vill hefir sá dándismaður,
sem raunar hefir reynst samgöngu-
málum vorum einhver óþarfasti mað-
ur á síðari árum — hugsað, að hann
mundi geta haft það tangarhald a
kaupmönnum vorum, að orð hans
yrðu sannmæli.
Ef til vill stendur það eitthvað í
sambandi við þessi orð, það sem nú
flýgur um bæinn, að meiriháttar
kaupsýslumaður danskur eigi að hafa
það íaunungarerindi með höndum
hér i sumar að beitast fyrir því af
alefli að koma gufuskipafélagshug-
myndinni fyrir kattarnef — með
undirróðri við kaupmenn og gulln-
um lofofðum um allskonar fríðindi,
í niðursettum töxtum o. s. frv. ?
En ættum vér ekki að gjalda þeim
manni, er slíkt reyndi, gráan belg
fyrir svartan?
Vér værum mannleysur, ef vér
gerðum það ekki I
Gjaldkeramáliö í yfírrétti.
Eftir þvi sem ísafold hefir frétt,
mun gjaldkeramálið verða tekið fyrir
í yfirrétti á mánudaginn kemur.
Sækjandi í málinu er skipaður
Oddur Gíslason yfirdómslögmaður, en
verjandi Eggert Claessen.
Sækjandi kvað leggja fram sóknar-
skjalið á mánudag, og verður þá
væntanlega tekinn frestur afumboðs-
manni verjanda (E. Cl.), sem er er-
lendis.
Talið er víst, að enginn yfirdóm-
aranna víki sæti fyr en máhð er
tekið til dóms, sennilega eftir 1 %—2
mánuði. Fyr kemur því eigi til að
skipa setudómara.
Indriði Reinholt og bæjar-
stjórnin. Eins og getið var i
siðasta blaði tók Reinholt aftur er-
indi sitt um sporbrautir í Rvik.
Út af þeirri afturköllun samþykti
bæjarstjórn á síðasta fundi svolát-
andi tillögu:
Bæjarstjórninni þykir leitt, að
leyfisbeiðandi skuli hafa tekið um-
sókn sína aftur án þess að til-
greina ástæður og lýsir því jafn-
framt yfir, að hún er fús til að
taka upp samningsumleitanir aftur,
fari leyfisbeiðandi fram á það.
Guíísky.
Sólin í sindrandi Ijóma,
signdi min vonarský.
Þar geymdi ég qull minna drauma,
o% geislann er bjó peim í.
En nú er hún longu liðin,
og litverp mín vonarsky.
Þau titra nú pung af tárum,
með talandi sorgum i.
Lífið er auonabliks litur,
er Ijómar o% hverfur og deyv.
Mín sœla nú qtátandi situr,
pví sólin ei skín henni meir.
9/4-'i3-
H. H am ar.
Sören Kierkegaard.
Aldarafrræli Sörens Kierkegaard
var þ. 5. maí siðastliðinn og var
þess minst á margan hátt í föður-
landi hans, Danmörku.
Kierkegaard er einhver allra merk
asti heimspekingur Dana.
Sören Kierkegaard.
Kierkegaard dó 1855 og hafði þá
ritað fjöldamörg heimspekisrit, en
aðalrit hans eru: Enten — Eller
(1843) og Stadier paa Livets Vej
(1845).
Yestnr-Islendinga-annáll.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson tónskáld
hefir dvalið i vetur vestur við Kyrra-
haf. En í vor kom hann aftur til
Winnipeg, efndi þar til samsönga
og viðar um bygðir íslendinga í
grendinni. — Síðast í apríl ætlaði
hann aftur til Skotlands (Edinburgh)
og dvelja þar i sumar, en hefir hug
á að snúa aftur vestur um haf í
haust.
Mannalát. Sigrún Ólafsson, kona
síra K. K. Olafsson á Mountain N.
Dakota. Lézt 6. april rtiml. þritug.
Eygerður Jónsdóttir Holm, kona
Brynjólfs E. Holm í Winnipeg, 35
ára. Ættuð frá Reini á Akranesi.
Lézt á páskadag.
Guðriin Ólafsdóttir, ekkja Stefáns
Jónssonar frá Miðvöllum í Skagafirði.
Fluttist til Ameríku 1882. Lézt í
Pembina N. Dak. þ. 14. febr., 82
ára gömul.
40. tölublað
Ólag á smjörbúunum.
Hr. L. Zöllner hefir ekki alls fyrir
löngu ritað grein i íslenzk blöð um
8 m j ö r b ú i n. Heldur hann því fram,
að smjörið okkar haldi sór mjög illa,
og að þess séu dænii, að smásalarnir
hafi orðið að skila sœjöri aftur til um-
boðsmanna smjörbúanna erlendis. Sé
þetta satt, sem eg efa ekki — þá er
það ábyggjuefni mikið fyrir alla þá,
er vinna að íslenzkri smjörframleiðslu
og ætti að vera kominn tími til að
ráða bót á því sem fyrst. L. Z. legg-
ur til, að fenginn sé erlendur sérfræð-
ingur til að rannsaka ástand smjörbú-
anna. I>etta kynni nú að vera gott að
vissu leyti, en þó er það skoðun mín,
að ekki væri alt fengið með því. Fyrir
það fyrsta, tæki það all-langan tíma
fyrir ókunnugan mann að kynna sór
til hlítar staðhætti og kringumstæður
hér. Sá maður gæti, að mínu áliti,
verið góður og gildur í sínum heima-
högum, þótt hann stæði ráðalaus uppi,
þegar til íslands kæmi, eða sæi í það
minsta ýmsa agnúa á aS koma hug-
sjónum sínum í framkvæmd. Eg t. d.
áleit mig sórfræðing í smjörgerð, er
eg var í Danmörku, en er eg hafði
kynst íslenzkum ástæSum, komst eg að
raun um, að þaS horfSi alt öSru vísi
við. Eg varð sem sagt að láta reynsl-
una kenna mér, hvernig eg skyldi haga
mér í starfi mínu, og eg hygg að reynd-
in yrði hér sama, þótt við fengjum
nyjan sérfræðing í þeirri grein, nema
með því nánari og betri samvinmi milli
hans og mín. Reyndar etast eg ekki
um, að maSur, eins og t. d. prófessor
Böggild myndi geta gert hór talsvert
gagn.
En er nú alt gert, frá smjörbúanna
hálfu, sem hægt er, til þess aS fá betra
smjör? Því miSur verSur að svara því
neitandi.
Rjómanum t. d. er enn sem komið
er mjög mikiS ábótavant frá mörgum
heimilum, og allir ættu að skilja, að af
slærmim rjóma er ekki hægt að búa til
gott smjör. I Danmörku eru t. d. ár-
lega gerðar ýmsar ráSstafanir til aS fá
betri mjólk (þar eru nefnilega alt
mjólkurbú). Fleiri og færri ganga í
fólag og kosta mann til að rannsaka
mjólkina meS bústjórunum frá hverjum
fólagsmanni, og er það gert með 3—4
vikna millibili.
Sumstaðar er svo mjólkin borguð
eftir gæðum, þannig að sú mjólk, sem
kemur í fyrsta flokk, fær nokkurs kon-
ar verðlaun, sem tekst frá þeim, er
hafa 2. og 3. fl. mjólk.
Alt er það gert í því skyni að fá
betri mjólk. — Állir vita, að það er
margfalt hægra aS útvega góSa mjólk
en góSan rjóma. Mjólkina er ekki
annaS við aS gera en kæla hana, en
hór verSur aS skilja mjólkina heima í
misjöfnum húsakynnum og við mis-
jafnt hreinlæti.
En hvaS gerum viS?
Ekki neitt!
Skal eg þar næst minnast á rjóma-
skálana. Smjörbúin mega heita í
bernsku hér enn þá; þau voru öll
stofnuð meS skuld og var því eðlilega
tekið meirs tillit til sparnaSarins en
æskilegt hefði veriS. Þetta eitt útaf
fyrir sig hefir mikið aS segja. Ef hás-
ið er þannig bygt, að hitinn er eins
úti og inni, hvort heldur er nótt eða
dagur, þá er ómögulegt að undirbúa
rjómann undir strokkunina eins og vera
ber. Þar af leiðir, aS smjörið verSur
misjafnara og verra en ella.