Ísafold - 17.05.1913, Page 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg-.
4 kr., ertendis 5 kr.
eða 1-Jdollar; borp-
ist fyrir miðjan júli
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ísafoldarprentsmiðja. Ritstjóri: Óiafus* Björnsson. Talsimi 48.
Uppsögn (skrift.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom
iu sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 17. maí 1913
I. O. O F. b4599.
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9.
Angnlœknin? ókeypis i Lsekjarg. 2 mvd. 2—8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og B—7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. P0sth.str.14A fid. 2—8
íslandsbanki opinn 10—2x/s og B1/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8Ard.—10 siðd.
Alm. fundir fid. og sd. 8*/• sibd.
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helgum.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn U-21/*, B1/*—61/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—8 og B—8. Útlán 1—8.
Landsbúnaðarfólagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsféhirðir 10—2 og B—6.
Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. 12—2
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingb.str.28 þd.ogfsd. 12—1
Náttúrugripasafnib opib l1/*—21/* á sunnud.
Samábyrgb Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Reykjavíkur Pósth.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga; helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Vífilstabahælió. Heimsókt. artími 12—1
f’jóðmenjasafnió opið þrd., firad. og sd. 12—2.
Og
Reynast bezt! Endast lengst!
Jafnframt ódýrnst.
Þeir kaupendur
ISAFOLDAR
■hér í bænum, sem skift hitfa um heim-
ili, eru beðnir að láta þess getið, sem-
alira fyrst, í afgreiðslu blaðsins, svo
þeir fái blaðið með skilum..
1913.
Frá Rvík 6. júlí með Hólum hrað-
ferð til Sauðárkróks. Þaðan með Skál-
holti ii. júlí til Akureyrar. Þá með
Flóru til Seyðisfjarðar 20. júlí, og
þaðan með Skálholti 7. ágúst til
Rvíkur.
Dvel því á Sauðárkrök frá
8.—11. júlí,
á Akureyri frá 14.—20. júli,
og á Seyðisfirði i 6—15 daga
eftir ástæðum.
A. Fjeldsted.
Nýja Bió
sýnir i kvöld (iaugardag 17. mai)
og næstu kvöld:
«r
7fer-spæfarar.
t>egar íjónin sluppu.
Jungfrú haupir sér f)aíf.
Pantið bílæli í talsíma 344. Op-
inn hálf tkna á undan sýningum.
Hvað sem öðru líður —
11.
Einn af helztu stjórnmálamönnum
hinna fornu Rómverja á að hafa
endað allar ræður sinar um það leyti,
sem Rómverjar áttu í brösum við
Púnverja: Prœterea censeo Cartha-
qinem esse delendam: Hvað sem öðru
líður — legg eg til, að Kartagóborg
sé lögð í eyði.
Honum þótti þá mest liggja við
um það fyrir landa sína.
Eitthvað sviplikt ætti nú að heyrast
í forustulúðrum vor íslendinga:
Hvað sem öðru líður — skulum vér
hætta að eyða kröftum vorum til
engis í samliandsmálinu að sinni —
hætta að berja hausnum við þvergirð-
ingsskap Dana!
Hvað sem öðru líður — skulum
vér nú snúa oss af óskiftum kröftum
að innanþjóðarmálum vorum, sem
mest liggur á, samgöngumálum, fjár-
málum og — stjórnarskrármálinu.
Hvað sem öðru liður — skulum
vér fyrst og fremst leggjast nú pe$ar
allir á þá sveifina að hrinda mesta
nauðsynjamálinu í svipinn: samqönqu-
tndli>M, i gott lag.
Hvað sem öðru liður — skulum
vér allir stiga á stokk og sverja þess
eið að linna ekki látum fyr en Eim-
skipajélav Islands er fullburða fætt á
sumri komanda.
Það er ekki lengur ýkjamikill tími
til stefnu, nokkurar vikur — rúmir
40 dagar.
En á þeim 40 dögum verðum
við að komast úr eyðimörku skipa-
leysisins og samgöngu-undirlægju-
skaparins hjá öðrum — inn á fyrir-
heitna landið: eiqin skip, undir yfir-
rdðum sjdljra vor.
Við veðreiðar erlendis eru veð-
reiðamennirnir vanir að geyma bezta
sprettinn, til síðasta áfangans. Þá
»spurta« þeir eins og kallað er á er-
lendum málutn. Þá taka þeir á öllu
sem þeir eiga til, spenna jóana af
öllum lífs og sálar kröftum til þess
að komast fljótt og vel í mark.
Við þurfum að fara að þeirra
dæmi nú — til 1. júlí!
Ekkert má til spara, engis ráðs
láta ófreistað, ekkert erfiði eftir telja
— til þess að ná markinu fyrir 1.
júli:
Næqu hlutajé til pess að kaupa tvö
ný skip, 385,000 krónur.
Það væri meira en sárgrætilegt,
það væri sorglegra en tárum taki,
það væri hreinn dauðadómur þjóðar-
innar, ef hún eigi þekti betur sinn
vitjunartima nú en að hún léti þetta
hið langmesta velferðarmál sitt í
svipinn, þetta jjöregg alls viðskiftalífs
sín — grotna sundur í höndum sér
i fæðingunni.
Ef vér nú, er allir, eða því sem
næst allir, virðast vera á eitt mál
sáttir, um lífsnauðsyn þessa fyrir-
tækis, gætum eigi að staðið að safna
því er svarar 3—4 kr. nefskatti —
hvað mundum vér þá duga í öðrum
málum, þar sem á oss sjálfa reynir,
öðrum málum, sem eigi liggur svo
mikið við í — sem þessu.
Mundum vér þá eigi lenda úti á
hinni hálu og ömurlegu braut —
traustleysisins á sjálfum oss, trúleysis-
ins á getu vorri?
Mandum vér eigi verða oss ti!
stórminkunar í augum annara þjóða,
er til þekkja?
Hvað þeir mundu hælast um,
mennirnir, sem nú ráða samgöngum
vorum, skipakosti, flutnings- og far-
þegagjöldum — svo sem einvaldir
séu!
Það er ekki langt síðan einn þeirra
heiðursmanna talaði djarft um það
á aðalfundi annars samgöngu-ein-
veldisfélagsins, að pað vœri svo setn
ekki mikil hcetta d pví, að Islendingar
kcetnu pessu gufuskipajélagi i fratn-
kvcetnd.
Þeir gcetu pað aldrei!
Ef til vill hefir sá dándismaður,
sem raunar hefir reynst samgöngu-
málum vorum einhver óþarfasti mað-
ur á síðari árum — hugsað, að harm
mundi geta haft það tangarhald á
kaupmönnum vorum, að orð hans
yrðu sannmæli.
Ef til vill stendur það eitthvað í
sambandi við þessi orð, það sem nú
flýgur um bæinn, að meiriháttar
kaupsýslumaður danskur eigi að hafa
það launungarerindi með höndum
hér i sumar að beitast fyrir því af
alefli að koma gufuskipafélagshug-
myndinni fyrir kattarnef — með
undirróðri við kaupmenn og gulin-
um lofofðum um allskonar fríðindi,
í niðursettum töxtum o. s. frv. ?
En ættum vér ekki að gjalda þeim
manni, er slikt reyndi, gráan belg
fyrir svartan?
Vér værum mannleysur, ef vér
gerðum það ekki!
Gjaldkeramáliö í yfirrétti.
Eftir því sem ísafold hefir frétt,
mun gjaldkeramálið verða tekið fyrir
í yfirrétti á mánudaginn kemur.
Sækjandi i málinu er skipaður
Oddur Gíslason yfirdómslögmaður, en
verjandi Eggert Claessen.
Sækjandi kvað leggja fram sóknar-
skjalið á mánudag, og verður þá
væntanlega tekinn frestur af umboðs-
manni verjanda (E. Cl.), sem er er-
lendis.
Talið er víst, að enginn yfirdóm-
aranna viki sæti fyr en máfið er
tekið til dóms, sennilega eftir i1/^—2
mánuði. Fyr kemur því eigi til að
skipa setudómara.
Indriði Reinholt og bæjar-
Stjórnin. Eins og getið var í
siðasta blaði tók Reinholt aftur er-
indi sitt um sporbrautir í Rvik.
Út af þeirri afturköllun samþykti
bæjarstjórn á síðasta fundi svolát-
andi tillögu:
Bæjarstjórninni þykir leitt, að
leyfisbeiðandi skuli hafa tekið um-
sókn sina aftur án þess að til-
greina ástæður og lýsir því jafn-
framt yfir, að hún er fús til að
taka upp samningsumleitanir aftur,
fari leyfisbeiðandi fram á það.
Gulísktj.
Sólin i sindrandi Ijóma,
signdi mín vonarský.
Þar geymdi ég gull tninna drautna,
og geislann er bjó peitn í.
En nú er hún löngu liðin,
og litverp tnin vonarský.
Þau titra nú pung aj tdrum,
tneð talandi sorgum í.
Lifið er augnabliks litur,
er Ijómar og hverjur og deyr.
Mín sœla nú gtdtandi situr,
pví sólin ei skín henni meir.
9U—’13 •
H. H am ar.
Sören Kierkegaard.
Aldarafmæli Sörens Kierkegaard
var þ. 5. maí siðastliðinn og var
þess minst á margan hátt í föður-
landi hans, Danmörku.
Kierkegaard er einhver allra merk
asti heimspekingur Dana.
Sóren Kierkegaard.
Kierkegaard dó 1855 og hafði þá
ritað fjöldamörg heimspekisrit, en
aðalrit hans eru: Enten — Eller
(1843) og Stadier paa Livets Vej
(1845).
Yestnr-íslendinga-aimáll.
'Sveinbjörn Sveinbjörnsson tónskáld
hefir dvalið i vetur vestur við Kyrra-
haf. En í vor kom hann aftur til
Winnipeg, efndi þar til samsönga
og víðar um bygðir íslendinga í
grendinni. — Siðast í apríl ætlaði
hann aftur til Skotlands (Edinburgh)
og dvelja þar í sumar, en hefir hug
á að snúa aftur vestur um haf í
haust.
Mannalát. Sigrún Ólafsson, kona
síra K. K. Olafsson á Mountain N.
Dakota. Lézt 6. apríl rúml. þrítug.
Eygerður Jónsdóttir Holm, kona
Brynjólfs E. Holm í Winnipeg, 35
ára. Ættuð frá Reini á Akranesi.
Lézt á páskadag.
Guðrún Ólafsdóttir, ekkja Stefáns
Jónssonar frá Miðvöllum í Skagafirði.
Fluttist til Ameríku 1882. Lézl i
Pembina N. Dak. þ. 14. febr., 82
ára gömul.
40. tölublað
Ólag á smjörbúunum.
Hr. L. Zöllner hefir ekki alls fyrir
löngu ritað grein i íslenzk blöð um
s m j ö r b ú i n. Heldur hann því fram,
að smjörið okkar haldi sér mjög illa,
og að þess sóu dæmi, að smásalarnir
hat'i orðið að skila smjöri aftur til um-
boðsmanna smjörbúanna erlendis. Só
þetta satt, sem eg efa ekki — þá er
það áhyggjuefni mikið fyrir alla þá,
er vinna að íslenzkri smjörframleiðslu
og ætti að vera kominn tími til að
ráða bót á því sem fyrst. L. Z. legg-
ur til, að fenginn sé erlendur sórfræð-
ingur til að rannsaka ástand smjörbú-
anna. Þetta kynni nú að vera gott að
vissu leyti, en þó er það skoðnn mín,
að ekki væri alt feugið með því. Fyrir
það fyrsta, tæki það all-langan tíma
fyrir ókunnugan mann að kynna sór
til hlítar staðhætti og kringumstæður
hér. Sá maður gæti, að mínu áliti,
verið góður og gildur í sínum heima-
högum, þótt hann stæði ráðalaus uppi,
þegar til íslands kæmi, eða sæi í það
minsta ýmsa agnúa á að koma hug-
sjónum sínum í framkvæmd. Eg t. d.
áleit mig sórfræðing í smjörgerð, er
eg var í Danmörku, en er eg hafði
kynst íslenzkum ástæðum, komst eg að
raun um, að það horfði alt öðru vísi
við. Eg varð sem sagt að láta reynsl-
una kenna mór, hvernig eg skyldi haga
mór í starfi mínu, og eg hygg að reynd-
in yrði hór sama, þótt við fengjum
nyjan sérfræðing í þeirri grein, nema
með því nánari og betri samvinnu milli
hans og mín. Reyndar etast eg ekki
um, að maður, eins og t. d. prófessor
Böggild myndi geta gert hór talsvert
gagn.
En er nú alt gert, frá smjörbúanna
hálfu, sem hægt er, til þess að fá betra
smjör? Þvi miður verður að svara því
neitandi.
Rjómanum t. d. er enn sem komið
er mjög mikið ábótavant frá mörgum
heimilum, og allir ættu að skilja, að af
slæmum rjóma er ekki hægt að búa til
gott smjör. í Danmörku eru t. d. ár-
lega gerðar ýmsar ráðstafanir til að fá
betri mjólk (þar eru nefnilega alt
mjólkurbú). Fleiri og færri ganga í
fólag o^ kosta mann til að rannsaka
mjólkina með bústjórunum frá hverjum
fólagsmanni, og er það gert með 3—4
vikna millibili.
Sumstaðar er svo mjólkin borguð
eftir gæðum, þannig að sú mjólk, sem
kemur í fyrsta flokk, fær nokkurs kon-
ar verðlaun, sem tekst frá þeim, er
hafa 2. og 3. fl. mjólk.
Alt er það gert í því skyni að fá
betri mjólk. — Állir vita, að það er
margfalt hægra að útvega góða mjólk
en góðan rjóma. Mjólkina er ekki
annað við að gera en kæla hana, en
hór verður að skilja mjólkina heima í
misjöfnnm húsakynnum og við mis-
jafnt hreinlæti.
En hvað gerum við?
Ekki neitt!
Skal eg þar næst minnast á rjóma-
skálana. Smjörbúin mega heita í
bernsku hór enn þá; þau voru öll
stofnuð með skuld og var því eðlilega
tekið meira tillit til sparnaðarins en
æskilegt hefði verið. Þetta eitt útaf
fyrir sig hefir mikið að segja. Ef hús-
ið er þannig bygt, að hitinn er eins
úti og inni, hvort heldur er nótt eða
dagur, þá er ómögulegt að undirbúa
rjómann undir strokkunina eins og vera
ber. Þar af leiðir, að smjörið verður
misjafnara og verra en ella.