Ísafold - 21.05.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verðárg.
4kr., erlendis 5 kr.
eða lidollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erleníis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XXXX. árg.
Ritstjói?i: Óiafur Björrtsson. Tnlsími 48.
Reykjavík, miðvikudaginn 21. maí 1913
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
erógild nema kom
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus við blaðið.
41. tölublað
I. O. O F. 94599.
1913.
Frá Rvik 6. júlí með Hólum hrað-
ferð til Sauðárkróks. Þaðan með Skál-
holti xi. júlí til Akureyrar. Þá með
Flóru til Seyðisíjarðar 20. júlí, og
þaðan með Skálholti 7. ágúst til
Rvíkur.
Dvel því á Sauðárkrók frá
8.—11. júlí,
á Akureyri frá 14.—20. júlí,
og á Seyðisfirði i 6—15 daga
eftir ástæðum.
A. Fjeldsted.
Nýja BI6
sýnir í kvöld (miðvikudag 21. maí)
og næstu kvöld:
JTlalojaskarðið.
Fjailaklaustur í Þessalíu.
Barnabrek.
Japanskir gfímumenn.
JTmerískur íæknir.
Pantið bílæti í talsíma 344. Op-
inn hálf tíma á undan sýningum.
Erl. simfregnir.
Khöfn 21. maí kl. 2,0B árd.
Kosningar til fólksþingsins
Kosnir voru í gser (20.
maí) til fólksþingsins danska
43 vinstrimenn, 32 jafnað-
armenn, 31 gerbótamenn
og 7 hægrimenn.
Allmikil breyting hefir orðið á
flokkaskipun frá því sem var.
Mest hafa gerbótamenn unnið á.
Þeir voru ekki nema 20, en eru nú
31. Jafnaðarmenn voiu 24, en eru
nú 32. Vinstrimönnum hefir fækk-
að úr 57 niður í 43, óg hægrimönn-
um úr 13 niður í 7. Munu þeir
aldrei jafn-fáir hafa verið.
Kosningarnar nú snerust aðallega
um grundvallarlagabreytingar þær, er
Berntsensráðuneytið hefir borið fram
og eru mikilll sigur fyrir þær, því að
af þessum 113 kosnu þingmönnum
eru 106 (vinstri-, gerbóta-, og jafn-
aðarmenn) þeim fylgjandi, en einir
7 á móti.
Þetta er fyrsta sinni, sem gerbóta-
menn og jafnaðarmenn verða í meiri
hluta við kosningar í Danmörku.
Þeir hafa 63 þingsæti af 114 alls og
geta því skipað stjórn í sameiningu
hvenær sem er. En lítil líkindi
munu til, að þeir vilji, eða þá ekki
fyr en grundvallarlagabreytingin er
samþykt.
Ein kosning er eftir enn — i
Færeyjum. Þar kosið íjúnímánuði.
.... gSjegu
Alt fór Yel í þetta sinn.
«
Veturinn er liðinn og vorið byrjað
með sólskini og sumarblíðu. Vetur-
inn var einhver hinn mildasti, nær-
felt altaf frostalaust og kafaldslaust.
Hagar voru oftast nægir hér fyrir
hross og sauðfé í flestum sveit-
um. Óvíða var farið að sýna sauð-
fé hey til muna fyr en um og eftir
hátíðar. Og svo mátti víða hvar
hætta að gefa sauðfé seinast á góu
og snemma á einmánuði.
Þrátt fyrir þetta er nú sagt að
vorskoðanirnar sýni, að heyfyrningar
séu allvíða mjög litlar, og sumstaðar
alls engar. Frézt hefir líka, að farið
hefir verið að tala um heyskort hjá
stöku manni í sumum sveitum fyrir
páska.
Þetta sýnir, að ásetningslagið hjá
okkur heldur enn þá gamla horfinu.
Sýnir, að menn hafa næstliðið haust,
eftir gömlum vana, búist við góð-
um vetri og sett á eftir því. Að
fjöldi manna — líklega stór meiri
hluti — hefir sett á í haust miklu
meiri fénað, en þeir vissu sig hafa
nóg fóður fvrir, ef vetur jtÖí harður
og hafisavor.
Hvernig mundi hafa farið í vor,
ef sauðfé og hross hefðu alment
komið á innistöðugjöf litlu eftir vet-
urnætur og hagleysur haldist yfirleitt
fram undir sumarmál, og sumstaðar
væri haglaust ennþá. Ef hafís hefði
lagst um landið fyrir miðjan vetur,
og lægi enn rólegur og lukti öllum
höfnum á meira en hálfu landinu,
ef norðan frostbyljir gengu nú við
og við og væru væntanlegir fram-
yfir fardaga?
Halda menn í alvöru að góðærið
sem við höfum nú notið í meira
en 20 ár, taki aldrei enda ?
Sjá menn ekki ’nættuna, sem hér
vakir yfir þjóðinni ? Líklega sjá menn
hana ekki og þessvegna þegja allir,
nema landlæknirinn.
Eða hafa menn ekki tekið eftir
hugvekju landlæknisins f Lögréttu
»Nœstu harðindin«.
Ekki eru þeir svefnstyggir, sem
ekki hrökkva upp við þórdunur
Guðmundar Björnssonar.
Vaknið nú bændur og búalið, á
meðan harðindin eru ekki skollin á.
Munið, að »seint er að byrgja brunn-
inn, þegar barnið er druknað«. —
Fjölmennið nú á þingmálafundina í
vor, og heimtið fyrst af öllu, að lands-
stjórnin, þingið og stjórnarvöldin taki
rögg á sig, og geri öflugar ráðstaf-
anir til að tryggja búfé landsins fyrir
harðindunum, sem vafalaust koma
þegar minst varir, hér eftir sem
hingað til. Heimtið að þingið semji
hentug lög um tryggingu búfjár til
að koma í veg fyrir það, að næstu
harðindin risti þjóðinni eins rammar
bölrúnir, eins og harðindin 1881—'83
ristu henni. Heimtið að þingið veiti
meiri part þess fjár, sem fram þarf
að leggja til þess, að búa svo um
hnútana, að næstu harðindin geti ekki
sópað burtu öllum þeim hagnaði,
sem undanfarin góðæri hafa lagt oss
upp í hendurnar. Minnið þingið á
það, að það hvílir jafnbrýn skylda á
landsstjórn voni til að verjast árás-
um hafíss og harðinda, eins og á
stjórnum annara landa að verjast
árásum útlendra óvina. Að það er
því brýn skylda landsstjórnarinnar að
kosta tryggingu búfénaðar landsins
að mestu leyti af almanna fé.
Og ef að þingið bregst vel við,
takið þá höndum saman við lands-
stjórnina og sýnið ykkur fúsa til að
gera almennar samþyktir um gæti-
legan heyásetning, um heyásetnings-
eftirlit, um fóðurforðabúr, og hvað
annað, sem miðar til að afstýra hætt-
unni af harðindunum. Munið eftir
því, að án eindregins áhuga hjá ykk-
ur og fylgis við fjártryggingarráðin
getur landsstjórnin lítið gagn gert.
Að eins rö%%samle% og eindregin sam-
vinna landsstjórnar og hænda megnar
að kveða niður horfellisdrauginn, sem
hefir jylgt okkur í púsund ár.
En ef þingið vill ekki sinna ein-
dregnum áskorunum ykkar, og gerir
enn þá ekkert til þess að tryggja
þær 15 miljónir króna í búfé, sem
þjóðin nú á, gegn eyðileggingu —
þá skal eg ekki lá ykkur, þó að þið
setjið ykkur niður með þingmönn-
unum og gleðjið ykkur í sólskininu
á meðan það býðst.
Ólafsdal á eldaskildag 1913.
T. Bjarnason.
Aðalfundur
Búnaðarféiags Islands.
Hann var haldinn í Iðnaðarmanna-
húsinu í Reykjavík 17. maí 1913.
Forseti las upp reikning félagsins
1912, ásamt efnahagsyfirliti, og skýrði
frá starfsemi þess, en vísaði um sumt
til skýrslna í Búnaðarritinu.
Jaröræktarfyrirtæki, sem félagið
styrkti árið sem leið, voru þessi
helzt:
Til girðinga var veittur 2661 kr.
styrkur. Langstærsta girðingin var
afféttargirðing Flóamanna og Skeiða-
manna, á 4. milu, en sumar aðrar
lika allstórar, á 2. mílu. Árið var
mikið girðinga-ár. Þó verður þetta
ár það varla síður. Líkur eru til,
að ræktunarsjóðslán til jarðabóta verði
þetta ár frekar 50 þús. kr., og megn-
ið af því til girðinga.
Til áveitunnar á Miklavatnsmýri
voru árið sem leið greiddar 1377 kr.
upp í lofaðan styrk. Því verki var
að mestu lokið á árinu, eða réttara
sagt þeim hluta þess, sem til stend-
ur að vinna í bráðina, og var vatn-
inu úr Þjórsá hleypt í skurðina í
fyrsta sinn fyrra miðvikudag. Frá
verkinu, sem búið er að vinna, er
sagt nokkuð í skýrslu Sigurðar bú-
fræðings Sigurðssonar í Búnaðarrit-
inu. Kostnaðurinn við það er ekki
orðinn nema hér am bil helmingur
þess, sem áætlað var. Er það ekki
að litlu leyti þvi að þakka, að gröft-
urinn fekkst fyrir 3 3 aura rúmstikan
i stað áætlaðra 45 aura, en að mestu
leyti þó af þvi, að frestað er um
sinn að gera sumt af skurðunum,
sem ráðgerðir höfðu verið. Það fór
eins og við var búist, að ef tæk-
ist að gera áveitu þessa að mun ó-
dýrari en áætlað hafði verið, mundi
hugurinn vaxa til stærri áveitufyrir-
tækja. Nú hafa Flóamenn óskað
nýrra mælinga fyrir Flóa-áveitu, með
nokkuð annari tilhögun, eftir tillögu
Sigurðar búfræðings, og Skeiðamenn
mælmga fyrir áveitu úr Þjórsá. —
Þykir nú Reykjasandurinn ekki þurfa
lengur að vera því fyrirtæki til tálm-
unar, þar sem góðar horfur eru á
þvi, að takast muni að hefta það
sandfok. Búnaðarfélagið hefir nú ráð-
ið Sigurð kennara Thoroddsen til
mælinga á Skeiðunum í sumar. Og
Flóamælingin er vonast til að fram-
kvæmd verði sumarið 1914, ef fé-
lagið fær til þess fjárveitingu þá, sem
um hefir verið beðið.
Til annarra vatnsveitinga var veitt-
ur 446 kr. styrkur, og til Jyrirhleðslu
til varnar vatns-ágangi 400 kr.
Til plœgingarkenslu og .félagsplæg-
inga með kenslu var varið 530 kr.
Votheysgerðartilraunir voru enn
gerðar nokkrar, þó færri en til stóð
vegna þess, að ekki skorti þerrinn í
fyrra sumar. Sumir þeir, er samið
hafði verið við um tilraunirnar, hafa
nú gert þær í 4 ár. Er þá í ráði að
fá tilraunir gerðar annarsstaðar, á
Austurlandi og í Snæfellsness- og
Strandasýslum, ef menn fást til þess
á þeim stöðurn, þir sem þörfin er
mest fyrir þá beyverkun. Tilraun-
irnar hafa allstaðar hepnast vel.
Efnarannsóknir. Til þeirra var
varið 180 kr. Þar af 75 kr. til
reynslu á húsagerðarefnum. Er þeim
rannsóknum Ásgeirs efnafræðings
Torfasonar nú lokið og skýrsla hans
birt í Búnaðarritinu. Hitt Voru mest
fóðurefnarnnnsóknir 1 sambandi við
fóðrunartilraunir á Hvanneyri.
Þetta ár verður meira gert að efna-
rannsóknum. Er byrjuð rækileg rann-
sókn á áburðarmagni og áburðar-
gæðum undan kúm, og hefir áður
verið minst á það í blaði (H. V.
skólastjóri í ísafold).
Félaginu hafa borist fyrirspurnir
Afreksverk
hr. EinarsHjörleifssonar.
SíSan hr. E. H. prédikaði í ísafold
á fimtudaginn var, hefir hver um ann
an þveran komið til vor stúdenta, sem
að leiknum stóðu, og sagt sem svo:
»Ja, ef menn þektu ekki hann Einar
Hjörleifsson og vissu ekki hvernig hann
getur skrifað, og ef ekki hefðu nógu
margir sóð og heyrt leikinn ykkar, þá
býð eg ekki fé við því, hvað almenn-
menningur útí frá væri farinn að hugsa
um ykkur, eftir þeirri gervi, sem hann
hefir reynt að sýna ykkur í«.
Og það er ekki furða, þótt menn
segi svo.
Myndin, sem hann virðist vilja bregða
upp af oss, er einna svipuðust því, að
vér séum þessir »óþrifagerlar og and-
leysis gorkúlur«, sem dafna í þeirri
»fýlu«, sem hr. E. H. segir að nú só
lífsloft ungra mentamanna hér á landi.
— Sem svívirða málefni, sem öðrum
eru heilög, og saklausa menn, beggja
megin grafarinnar, og hafa meðal ann-
ars tekið að sór að svívirða hinn ósýni-
lega heim. — Sem »geta sökt sér niður
í það tímum saman að setja saman
óþverra«, »liggja yfir því að klambra
saman, f stuðluðu máli og óstuðluðu,
ógeðslegum smánunum 0. s. frv.«
um, hvernig reyna megi gaddavír, út
af því, að tvímæli hefir leikið á gæð-
um nokkurs af vír þeim, sem fluzt
hefir til landsins síðustu árin. Hefir
nú verið grenslast eftir hvernig reyna
megi vírinn. Kemur bráðum leið-
beining frá Ásgeiri Torfasyni um
aað, og getur þá hver maður sjálf-
ur reynt með mjög einfaldri aðferð,
ive vel vírinn er galvaniseraður. —
Annars mun rannsóknarstofan gefa
aeim, sem vilja láta reyna vír eða
aakjárn og fá vottorð um gæði þess,
kost á að fá það fyrir væga borgun.
Búfjárrækt. Til hennar voru þess-
ar helztar fjárveitingar.
Nautgripafélög 18 hafa fengið alls
3088 kr. styrk.
Sauðfjárkynbótabú 7, alls 1300 kr.
Hestakynbótafélög 2, samtals 400
trónur.
Til hrútasýninga var varið 450 kr.
Á Austurlandi og í Eyjafjarðar- og
Þingeyjarsýslum).
Til girðinga fyrir kynbótagripi 589
kr. (Styrkurinn þriðjungur kostnaðar).
Til eftirlitskenslunnar 551 kr.
LeiBbeiningarferðir Jóns H. Þor-
bergssonar. Hann var í haust sem
leið við hrútasýningar í Borgarfirði,
og ferðaðist svo i vetur um Gull-
bringu-, Árness-, Rangárvalla- og
V.-Skaftafellssýslur, skoðaði fé hjá
3 30 bændum og leiðbeindi í fjárvali,
hélt fyrirlestra á 45 stöðum, þar á
meðal við námskeiðin í Þjórsártúni
og í Vík, fyrir samtals 1332 áheyr-
öndum. Næsta vetur mun hann
enn vérða í þjónustu Búnaðarfélags-
ins og verða þá fyrst við hrútasýn-
ingar í haust, en fara síðan leiðbein-
ingaferð um Vestfirði, eftir ósk bún-
aðarsambandsins þar, enda er það
sá eini partur af landinu, sem hann
á ófarið um.
Námskeiöin, sem félagið kostar,
voru vel sótt árið sem leið. Garð-
yrkjunemendur í Gróðrarstöðinni
voru 14. Höfðu sótt nál. 40. Við
plægingarkensluna i Einarsnesi voru
7 nemendur. Eftirlitsnámskeiðið
Fallegt er orðbragðið!
Hvernig getur nú svona mynd verið
til kominl Það verður þá fyrst skiljan-
legt, þegar þess er gætt, að greinar-
höf. hefir aldrei sóð nó heyrt
leik vorn, heldur skáldað nýjan leik og
eignað oss. Má vera, að aðrir hafi, í
heiftarhug, farið rangt með leikatriði í
eyru honum, en hann svo fært í stíl-
inn og hafið ósannindin og reiðina í
æðra veldi.
En hvað sem því líður, þá er það
s k á 1 d i ð Einar Hjörleifsson, sem
talar — n í ð skáldið.
Hr. E. H. byrjar grein sína á Will-
iam Stead. Hann býsnast yfir því í
löngu máli og með átakanlegum gag-
uryrðum, að vór sýnum honum ekki
tilhlýðilega lotningu, heldur höfum
sýnt hann sem d r a u g. Þetta er
nokkuð undarleg byrjun. Hvernig í
dauðanum dettur manninum í hug að
gerast svó djarfur, að reyna að telja
fólki trú um þaö, að vér höfum ætlaö
að óviröa þann merka mann? Veit
hann ekki það sem allir vita, að þeir
hórna, andatrúarmennirnir, hafa sjálfir
gert úr honum »figúru« með ummæl-
um í Isafold, sem annars munu vera
tekin úr enskum blöðum. Veit hann
ekki það, sem allir vita, að hver mað-
ur hendi gaman að þessu lengi á eftir,
þar á meðal St. G. Stephansson, skáld-
spekingurinn vestur í Kiettafjöllum,