Ísafold - 24.05.1913, Blaðsíða 2

164
ISAFOLD
Aðalfundur
í hlutafélagina P. I. Thorsteinsson & Co. verður haldinn á skrif-
stofu félagsins í Kaupmannahöfn, Dronningens Tvergade 5, laugardaginn
14 júní þ á. kl. síðd.
A fundinum verða tekin fyrir þessi mál:
1. Skýrsla um framkvæmdir félagsins á liðnu starfsári.
2. Lagður fram til úrskurðar endurskoðaður reikningur fyrir hið umliðna
ár, ásamt yfirliti yfir hag félagsins.
3. Kosinn einn maður í stjórn félagsins.
4. Kosnir endurskoðendur.
Aðgöngumiðar til fundarins og atkvæðamiðar verða afhentir á skrif-
stofu félagsins, og þar liggur endurskoðaður reikningur félagsins til sýnis,
samkvæmt félagslögunum.
Félagsstjórnin.
Frá Jöhannesi Jósefssyni.
Hann hefir verið í New York í
vor við Cirkus Barnum & Bailey,
og getið sér þar hinn frækilegasta
orðstír, einkum fyrir viðureign sína
við frægan japanskan glímumeistara.
Segir svo frá því i Heimskringlu:
Svo er mál með vexti, að við
Cirkus þeirra Barnum & Baileys er
japanskur glímuflokkur, undir forustu
manns þess, er kallar sig prófessor
Otawaga. Er hann glímukonungur
á ættlandi sínu,'en japanska glíman
er kölluð »Jiu-Jitsu«, og allmjög fjar-
skyld ísl. glímunni. Þessi prófessor
hafði ferðast með Barnum & Bailey
í tvö ár og hlotið frægðarorð mikið
fyrir iþróttir sínar; en er Jóhannes
bættist við cirkusinn og hlaut svo
skjótlega hreystiorð, varð japanski
meistarinn reiður, því honum þótti
sem iþróttir sínar væru yfirskygðar
af afreksverkum Jóhannesar. Ekki
varð Tapaninn sízt gramur, er hann
hafði heyrt eftir Jóhannesi, að isl.
glíman stæði japönsku glímunni
langtum ofar að íþróttagildi. Ota-
waga sagði auðvitað sína glímu langt-
um fremri. Og svo varð það að
þrætumáli í cirkusnum, hvor þessara
glímumanna væri fræknari. Leik-
hússtjórinn fann þá upp á því snjall
ræði, að fá báða meistaraoa, Jóhannes
og Otawaga til að reyna sig, og átti
Jóhannes að glíma íslenzka glímu,
en Japaninn Jiu-Jitsu, og skyldi kapp-
glíman fara fram sunnudaginn 30.
marz.
En af sjálfri glimunni segir svo í
New-York-blaðinu Times 31. marz:
Það var eftirtektavert samsafn af
fólki, sem var samankomiðí »Garden«
kl. 3 í gærdag. Þar voru margir
Japánar, fjöldi hermanna með háa
silkihatta og margt cirkusfólk saman-
komið til að sjá kappglímuna milli
Japanans og íslendingsins. Áhorf-
endurnir voru fremur á bandi Japan-
ans í byrjun, en það hallaðist strax
yfir á hlið íslendingsins, þegar undir-
búningurinn undir giímuna hófst,
því Otawaga heimtaði, að þeir glímdu
í síðum stökkum girtir beltum, og
þó Jóhannes hefði aldrei glímt í
slíkum útbúnaði, var hann viljugur
að glíma eina glímu þannig, og aðra
um í grein minni. Hann hefir þá lík-
legast orSiS þess var, að sumum áhorf
endum þætti ekki það atriðið beinlínis
smekklegt!
Og undir greinarlokin kemur hann
með eftirfarandi yfirlýsingu :
>>Ánnars held eg það vansæmdarlaust
fyrir alla aðstandendur þessa skop-
leiks, þótt þeir viðurkendu, að sór
hefði að miklu leyti mistekist gam-
anið«.
Þar erum við alveg sammála. Og
eg hugsa ekki, að neinn ágreiningur
verði um það, hvorki í þessum bæ, nó
annarstaðar á þessu landi. Yfirleitt
þykist eg sjá það greinilega á ritgjörð
H. J., að hann er mér ekki miktð
ósammála í raun og veru. Hitt er
mór ekki jafn-Ijóst, hvers vegna hann
fór þá að andmæla mór — og það
heldur digurmannlega.
Þá skal eg minnast á grein góðkunn-
ingja míns, hr. stud. jur. Andrésar
Björnss o n a r — sem er margfald-
ur í roðinu, ritar »í umboði aðstand-
enda leiksins«. Því miður fyrir hann.
Eg efast ekki um, að grein hans hefði
verið betur rituð, ef hann hefði verið
einn um hituna, að minsta kosti minna
þá í henni af persónulegum brigslum
og klunnalegum stóryrðum — sem eg
ætla annars ekkert að skifta mér af.
En taka vi) eg það fram, á undan
öðru, að það er misskilningur eða rang-
færsla, sem hann gefur í skyn, að eg
telji »aðstandendur Ieiksins« »óþrifa
gerla« eða »andleysis gorkúlur«. Eg
hefi lært að leggja meiri virðing á
ódauðlegan mannsandann en svo, að
eg tali svo um nokkurn mann. En
leikritið þeirra: »Alt í grænum sjó«
e r áreiðanlega »andleysis gorkúla«.
Þeir verða að minsta kosti að taka
betur á en í grein sinni í síðustu ísa-
í sinum eigin fötum, og varð samn-
íngum bundið. Japaninn réðst nú
ólmur að íslendingnum, en þrátt
fyrir þá örðugleika, sem stakkurinn
veitti honum, fleygði hann Japanan-
um tvívegis. Varð þá mikið um
fagnaðarlæti, en þó eigi nóg til að
yfirgnæfa hljóða-ofsann, sem brauzt
frá Heklu, hinni ungu dóttur Jóhann-
esar, er ekki skildi hót hvað um
var að vera.
íslendingurinn gekk yfir til henn-
ar þegar er færi gafst, og því næst
fleygði hann af sér stakkinum og
bjó sig undir glímuna, sem samið
hafði verið um, að skyldi vera bæði
stakk og beltislaus; en Otawaga neit-
aði að fara úr sínum stakki, og með
fyrirlitningarsvip auðsæan fór Jó-
hannes aftur í stakkinn. Japananum
var þá skipað að fara úr stakknum
og hlýðnast samningnum. Varð þá
ys mikill og umræður meðal Japana,
er fylgdu foringja sinum, og það
síðan tilkynt, að Otawaga neitaði
að glíma stakklaus, þó áður hefði
það verið samningum bundið. Jó-
hannes hélt þá af hólmi, sigri og
heiðri krýndur, og Hekla skrikti
ánægjulega.
YestDr-íslepdiDga-annáll.
Baldvin Baldvinsson að-
stoðarráðherra. Þ. 19. april
var Baldvin Baldvinsson ritstjóri
Heimskringlu og þingmaður Gimli-
kjördæmis skipaður aðstoðarráðgjafi
i fylkisritaradeild Manitobastjórnar-
innar. Er þetta veglegt embætti,
mun svara til landritara-starfsins hjá
oss. — Baldvin er því hættur rit-
stjórn Heimskringlu eftir 14V2 árs
starf. En i hans stað er orðinn rit-
stjóri Gunnl. Tr. Jómsson. Sömu-
leiðis hefir Baldvin orðið að segja af
sér þingmensku, og býður ensku-
mælandi maður sig fram í hans stað
af stjórnarflokksins hálfu.
Silfurbrúðkaup áttu þau hjón
sira Friðrik Bergmann og frú hans
). 15. april, eins og þá var getið
lér í blaðinu. Þann dag var þeim
íaldið veglegt samsæti í Winnipeg.
Sátu það hálft þriðja hundrað manns.
Voru þeim færðar veglegar gjafir og
gert alt til virðingar. Margar ræður
voru peim og fluttar og segir Heims-
kringla þetta um aðal-inntak þeirra:
Það, sem ræðumennirnir, sem töl-
uðu til silfurbrúðhjónanna, lögðu
mesta áherzlu á að þakka sira Fr. J.
Bergmann fyrir var: Að hann hefði
meira en nokkur annar landi vor á
meðal reynt til að kenna mönnum
umburðarlyndi í trúarefnum; einnig
fold til þess að hnekkja þeirri lýs-
ingu. ___
Nú skulum við athuga það, hverju
þeir »aðstandendurnir« neita e k k i.
Þeir neita því ekki, að þeir hafi
auglýst á götunum, að þeir ætluðu að
sýna Stead sem draug.
Þeir neita því ekki, að þeir hafi
sýnt hann sem draug.
Þeir neita því ekki, að þeir hafi
ætlað að »púa« lagið: »Hærra minn
guð til þín«, meðan draugurinn var
sýndur, og hafi gert það á aðalæfing-
unni.
Þeir neita því ekki, að þeir hafi
lýst tilgangi þeirra, sem í fyrra stofn-
uðu til samvinnu um sambandsmálið,
svo, »að fyrir þeim hafi það eitt vak-
að að skara eld að sinni köku« o. s. frv.
Þeir neita því ekki, í hverjum fé-
lagsskap þeir hafi látið Stead koma
fram.
Þeir neita því ekki, að einn hafi
verið að vafsast f hempu og með presta-
kraga.
Þeir neita því ekki, að þeir hafi
snúið út úr helgisiðum presta-handbók-
arinnar.
Þeir neita því ekki, að þeir hafi
snúið út úr sálminum : »Hve gott og
fagurt og indælt er«.
Þeir neita því ekki, »að orðum Krists
og öðrum frægustu ritningarstöðum
hafi verið stráð innan um annað góð
gæti, meira og minna afbökuðum og
afskræmdum«.
Þeir neita því ekki, sem eg hafði
sagt um Ingibjörgu og »Sám«.
Þeir neita því ekki, að áhorfendum
hafi litist svo á atferlið í rúminu,
sem eg gat um.
Þeir neita því ekki, að í leiknum
hafi þeir uppnefnt háskólakennarana
og hermt et’tir þeim.
hefði hann viljað koma því inn hjá
mönnum, að bera virðingu fyrir trú-
brögðum annara manna. Hann hefði
verið frömuður um að útrýma dóm-
sýki meðal landa sinna. Einnig
hefði hann lagt mikla áherzlu á að
kenna einstaklingnum, að það væri
ekki minna virði að hafa sjálfstæðar
skoðanir í trúarefnum en á öðrnm
svæðum lífsins; hann hefði brýnt þá
skyldu fyrir mönnum, að hver og
einn geri sér ljósa grein fyrir trú
sinni, og standi við hana hrein-
skilnislega bæði fyrir guði og mönn-
um. Þá lögðu ræðumenn mikla
áherzlu á þau góðu áhrif, er sira
Fr. J. Bergmann hefði haft á íslenzka
blaðamensku hér vestan hafs, með
sínum kurteisa rithætti, hreina ís-
lenzka máli og að ræða mál sitt með
rökum, en ekki innihaldslausum
flækjum. Og þeim bar líka saman
um hans góðu áhrif í viðhaldi hreinn-
ar íslenzku í þessu landi.
Ræðumenn mintust líka með hlý-
jum orðum á Mrs. Bergmann. Hún
var fyrirmynd sem húsmóðir, móðir
og félagsfrömuður, hvar sem hún
kæmi að þeim málum. Heimili
þeirra hjóna væri að makleikum
orðlagt fyrir gestrisni, og þar ætti
konan jafnan stærstan hlut að máli.
Hjálmar Bergman sagði í ræðu sinni,
að allar líkur væru til, að Mrs. Berg-
mann ætti stærstan þáttinn í mögu-
leikunum á þessu samsæti; hann
mintist hins mikla heilsubrests, er
síra Fr. J. Bergmann hefði þjáðst af
um fleiri ár, og ef það hefði ekki
verið fyrir Mrs. Bergmanns framúr-
skarandi umhyggjusemi og nákvæmni
við hann, byggist hann ekki við, að
maður hennar væri nú ofanjarðar,
né heldur verið fær um að vinna
helming af því lífsstarfi, sem hann
nú hefir afrekað, og við öll erum
svo þakklát fyrir.
Greinar ýmsar sem koma áttu
i þessu blaði verða að vikja fyrir
fréttum, og bíða þvi næsta blaðs.
ReykjaYíkDr-anDálI.
Brezkt skemtiskip E r m i 11 e, frá
Q-lasgow, kemur hingað 24. jání og verð-
nr hér 4 daga.
Dáin: Júlíana Magnúsdóttir Hverfisgötu
54. 26 ára. D6 16 mai.
, Guðsþjónusta á mornun:
I dómkirkjunni kl. 12 síra Bj. J.
---- — 5 — Jóh. Þork. ’
- frikirkjnnni kl. 5 (ekki á hádegi) Ól. Ól.
Hjuskapur: Qnðjón Jónsson frá Hraun-
prýði Hafnarf. og ym. Ingibjörg Magnea
Snorradóttir. Qift 17. maí.
Og þeir neita því ekki, aö það bafi
eingöngu verið fyrir bann lögreglu-
stjóra, að þeir svívirtu ekki danska
fánann á leiksviðinu.
Sumpart þegja þeir alveg um þessi
atriði. Sumpart halda þeir því fram,
að þau séu alveg meinlaus og ekkert
við þau að athuga. Tekið skal það
samt fram, þeim til maklegrar viður-
kenningar, að þeir tala ekki um að
þau séu smekkleg. Sennilega hefir
ritgjörðin eftir formann Stúdentafélags
ins verið þeim bending um, að bezt væri
að fara sem minst út í þ á sálma.
Hverju neita þeir þá?
Þeir neita því fyrst, að þeir nafi
viljað óvirða Stead — »þanu merka
mann«.
Það er ágætt, að þeir hafa ekki
v i 1 j a ð það. En þeir hafa g e r t það.
Þeir hafa þá ekki gert það viljandi, held-
ur eingöngu af því, að þeir hafa ekki
haft skilning á því, sem þeir voru að
setja saman og fara með. Við skulum
færa alt til betri vegar. En er ekki
nokkuð varasamt að fást mikið við rit-
störf — þótt ekki sé annað en flim
leikur — meðan þroskinn er ekki meiri?
Þeir halda því fram — í alvöru, að
því er mór Skilst — að í draugs orð-
inu sé enginn óvirðingarvottur. Eg
ætla ekki að fara að þræta neitt um
það. Mér finst það naumast verkefni
fullorðinna manna. Eg ætla að eins að
spyrja þessa »aðstandendur« einnar
spurningar:
Gerum ráð fyrir, að móðir einhvers
ykkar hefði andast í fyrra. Svo hefðu
einhverjir gárungar auglýst á götunum
að þeir æ 11 u ð u að sýna hana sem
draug. Því næst befðu þeir s ý n t
hana sem draug í leikhúsinu. Jafnframt
henni hefðu þeir sýnt sem drauga ein-
hverja alræmda glæpamenn. Mundi
Jón Eyjólfsson Skildinganesi og ym.
Þórnnn Pálsdóttir. Qift 17. maí.
Árni Helgason frá Bjargi i Grindavik
og ym. Petrenella Pétarsd. Qift 23. mai.
Gnðmnndnr Sæmnndsson Lágafelli Mos-
fellssveit og ym. Gnðbjörg Sveinsdóttir.
Qift 23. maí.
Páll Jónsson kennari á Hvanneyri og
ym. Þóra Baldvinsdóttir frá Höfða í
Höfðabverfi. Qift 17. mai.
Ólafnr Qnðm. Jóhannsson sjóm. og ym.
Lára Loftsdóttir Hverfisg. 52. Qift 17.
mai.
íþróttasýningu hefir Iþróttafélag Reykja-
vikur á snnnndag kl. 4 á íþróttavellinum.
Einu sinni sýnir þetta fimleikafélag sig á
ári hverju og er jafnan óblandin ánægja
að sýningum þeim.
syninum hafa þótt þetta fallegt gam-
an? Mundi hann hafa skemt sér vel?
Mundi hann hafa hlegið? Mundi hann
hafa klappað? Mundi hann hafa farið
í þjóðsögurnar og látið þær sannfæra
sig um, að þetta væri einstaklega vel
til fundið um hana móður haus?
Ónei!
Enginn ykkar er svo tilfinningalaus
ódrengur. Hann myndi hafa fylst
slíkri andstygð, að annars eins hefði
hann aldrei fundið fyr til á æfi sinni.
Það er gersamlega óhugsandi, að nokk
ur ykkar sé það úrþvætti, að hann
hefði ekki tekið fyrir jafn-grátt gaman
um móður sína, ef það hefði verið á
hans valdi.
En Stead á alveg sama rétt á sér
eins og framliðin móðir þín.
í sinni óumræðilegu vanþekking á
dularfullum fyrirbrigðum eru »aðstand-
endurnir« að koma því á aðra saklausa
menn, að þ e i r hafi óvirt Stead, með
því að gera »úr lionum »ffgúru« með
ummælum í ísafold«.
Hver eru nú »ummælin«.
Þau standa í frásögn manns, sem
hafði verið á sambandsfundi hjá Mrs.
Wriedt ( Júlíu-skrifstofunni, og þau
eru þessi :
»Rétt á eftir birtist andlit Mr. W.
T. Steads beint fram undan mér,
helmingi stærra en hann átti að sér
að vera«.
Þetta er alt og sumt. Þetta er öll
óvirðingin, sem Stead hefir verið gerð
— að frá þessu er skýrt.
Ekkert er um það sagt, hvað þetta
»andlit« hefir verið — af þeirri ein-
földu ástæðu, að enginn veit neitt um
það. Sennilega hefir það veriðmynd
af Stead, sem brugðið hefir verið upp
frá ósýnilegum heimi, með elnbverjum
þeim ráðum, sem við vitum ekkert um.
Leikhúsið. í kvöld leikur Boeseusflokk-
urinu Den mystiske Arv í síðasta sinni.
Flestum er sáu þetta leikrit á snnnudag
ber Baman um, að bezt sé leikið af þvir
sem flokkurinn enn hefir sýnt.
Á morgun verður En Forbryder eftir
Sven Lange leikinn og smáleikrit eitt með.
í næstu viku fer leikflokknrinn til
Hafnarfjarðar og leikur þar þriðjudags-
og fimtudagskvöld.
Skipafregn: Ceres kom i fyrradag að
utan með fjölda farþega. Meðal þeirra:
frú Lovise Einnbogason, kaupm. Carl
Sæmundsson, Kr. Ó. Skagfjörð, Theodor
Árnason skrifari, Priðrik Sveinsson agent,
Sikes (eggja- og fuglasafnari fyrir
British Mnseum).
Til Seyðisfjarðar kom Ditlev Thomsen
kanpmaður.
Slíkar myndir hafa menn hvað eftir
annað séð hór í Tilraunafólaginu. Og
við vitum ekki heldur, hvernig á því
stendur, að myndin hefir orðið svona
stór. En það er álíka viturlegt að
finna sór til stærð þessarar myndar,
eins og ef einhver vitleysingurinn færi
að hæðast að því, að myndin af Thor-
valdsen hór á Austurvelli er miklu
stærri en hann var sjálfur.
Það þykir nú líklegast fruntaskapur
af mér — en eg held, að eg verði samt
að áræða það — að kalsa það við
þessa »aðstandendur« og vísindaiðkara,
hvort þeir vilja ekki kynna sór ofur-
litið, hvað frægustu vísindamenn heims-
ins, eins og til dæmis S i r W i 11 i a m
Crookes og prófessor C h a r 1 e s
R i c h e t hafa ritað um s t æ r ð a r -
mismuninn á þeim manngerfi-fyrir-
brigðum, sem þeir hafa sjálfir athug-
að. Hentugast finst mér, að þeir sýndu
það lítillæti, að kynna sér þetta sem
fyrst. Það kynni að forða þeim frá
því að álpast út í að auglýsa vanþekk-
ing sína á þessum efnum aftur með
mjög miklum hroka. Þeim verður,
hvort sem er, lítið gagn að því, þó að
jafn-merkur maður og Stephan G.
Stephansson verði þeim samferða út í
vanþek kingar-vaðal inn.
Enn fremur neita »aðstandendurnir«
því, að helvíti hafi verið nefnt í leikn-
um sem vistarvera Hannesar Hafsteins.
Og djöfullinn segja þeir llka, að hvergi
hafi verið nefndur á nafn.
En — blessaðir verið þið! — það
gerir ekki minstu vitund til — þ e g-
ar alt skilst. í leikhúsinu var
ekki nokkur maður svo skilningssljór,
að hann misskildi þ e 11 a. Enda er
því ekki neitað, að svo hafi á 11 að
skilja það, sem eg segi frá í grein
minni.