Ísafold - 18.06.1913, Page 1

Ísafold - 18.06.1913, Page 1
| Kemur út tvisvar | | í viku. Vérð árg. [ | 4 kr., erleudis 5 kr. § [ eða ljdollar; borg- | | istfyrirmiðjan júlí | I erlendis fyrirfram. I | Lausasala 5 a. eint. | ■ >.................... ■ | Uppsögn (skrifl.) | 1 bundin viS áramót, | f erógild nema kom- | | in só til útgefanda | | fyrir 1. oktbr. og j I só kaupandi skuld- . 1 laus viS blaSiS. 1 XXXX. árg. Reykjavík, roiðvikudaginn 18 júní 1913 49. tölublað I. O. O F. 946209. Alþýðufél.bókasafn Templaras. 3 kl. 7—9. Augnlæknmg ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 2—3 Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 10—3 Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7 Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—3 og 5—7 Eyrna- nef- hálslækn. ók. Pósth.str. 14A fid. 2—8 íslandsbanki opinn 10—21/* og 5^/a—7. ÍI.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd.—10 siðd. Alm. fundir fid. og sd. 84/« siðd. Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helgum. Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1. Landsbankinh 11-21/*, 61/*—61/*. Bankastj. 12-2 Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—8. Landsbúnaðarfólagsskrifstofan opin frá 12—2 Landsfóhirðir 10—2 og^5—6. Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. 12—2 Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka daga helga daga 10—12 og£4—7.3* Lækning ókeypis Þingh.str.23 þd.ogfsd. 12—1 Náttúrugripasafnið opið l1/*—21/* á sunnud. Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.^ Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl. Talsími Reykjavikur Pósth.3 opinn daglangt (8—10) virka^daga^helga daga 10—9. Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12 Yífilstaðahælið. Heimsóki.artimi 12—1 p>jóðmenjasafnið opið þrd., fimd. og sd. 12—2. Ofsia og eldavélar selur Kristján f’orgrímsson. Hýja Bié sýnir i kvöld (laugardag 14. júní) og tiæstu kvöld: Lista-íeikfimi. Intiörotsþjófur t)já sjálf- um sér. Jtvernig kvenfðíkið á að fara með eiginmenn sína. t>að sem allir ungir menn þurfa að vita. Abætir. Frá fánadeginunt, (skrúðgnnga, minnisvarðiun og Jón Sigurðsson), Takið oftii ! Nýja Bíó er hið einasta leikhiís bæjarins, sem sýnir þessar myndir og jafnan mun sýna myndir af þvi, setn mestt eftirtekt vekur i bæuum. Pantið bíiæti i talsíma 344. Op- inn hálf tima á undan sýntngum. Erl.. simfregnir. Khöfn 18. júní. Danir um Vals-afrekið. Dönsk blöð létu sér i fyrsto nægja aðallega að skýra frá atbnröunuin. Einstöku þeirra létu í Ijósi, aö þeim þætti fyrir þessu. Eftir birtingu síma- skýrslu Vals-skipstjórans erfána-hertakantalinfylli- lega lögnm samkvæm. Mótmæliu talin vottur um skilnaðarhug íslend- inga. Að svo stöddu skal ekki farið frekar út í þessa umsögn danskra blaða. Það mun koma í ljós á sín- um tíma, að löginæti-fullyrðing þeirra er lítils virði. Og gaman er að sjá þau benda á Jón Jónsson, Lárus H. Bjarnason o. s. frv., sem íslenzka skilnaðar- menn. í næsta blaði mun Isajold birta umsagnir nokkurra lögfræðinga bér í bænum um Vals-afrekið. Hér í bænum hefir sú saga geng- ið, að stjórnarráðið hafi átt að fá skeyti frá flotamálastjórninni dönsku viðvikjandi þessu fánamáli, en það er eigi satt, eftir þvi, sem ísafold hefir fengið vitneskju um. Fánamálið. Tvær hliðar. Löggilding á alþingi. Hvar sem til hefir spurst um land alt hefir Vals-afrekið 12. júní spurst jafnilla fyrir — og alstaðar hefir það gefið fána-hreyfingunni íslenzku nýjan byr undir vængi. Vals aýrekið hefir á sér 2 hliðar, laga-hlið þ. e. lögleysu- og þjóðern- is-hlið, þ. e. móðgun við íslenzkt þjóðerni. ísafold hefir átt tal við marga lög- fræðinga vora síðustu dagana, og meðal þeirra einhverja beztu lög- fræðinga landsins. Allir eru þeir á einu máli um það, að framiu hafi verið skýlaus löqleysa af Vals-manna hálfu, er fáninn var tekinn, og engir þeirra viljað viður- kenna, að Sökriqsartikelbrev frá 1752, sem skírskotað hefir verið til, sé að nokkru nýtt til varnar afrekinu. Þetta bréf eða reglugerð talar ekki um báta, heldur koýýardi- skip og kaper-skip. Það hefir aldrei verið birt hér á landi — og getur því af þeirri ástæðu eigi komið til greina. Loks mæla íslenzk lög, svo sem lög annara þjóða tvimælalaust svo fyrir, að haýnir heyri jafnan undir lög- sagnarutndæmi hlutaðeigandi löqreglu- stjóra. Frá, laganna sjónarmiði mun það því aldrei varið, að rétt hafi verið að farið af Valsmnnnaforingjanum. Afrekið er og verður lögleysa, sem að sjálfsögðu verður að mótmæla af hálfu íslenzkra stjór -arvalda af ein- beittri festu Og alvöru. En pótt svo væri, að Vals tiltekt- irnar yrðu fóðraðar með lagakrókum og bjargað úr lögleysudýinu — þá verður móðgunin, sem hér hefir sýnd verið islenzku þjóðerui, aldrei burtu skafin. Islenzki fáninn bláhvíti er orðinn miklum meirihluta þjóðarinnar tdkn hins íslenzka pjóðernis, þótt eigi sé löggiltur og engu síður viðkvæmt mál en löggiltir fánar annara þjóða eru þeim. Fyrir stórmiklum meiri hluta þjóð- arinnar er það svo, að honum finst þjóðerni sínu misboðið, þegar fán- anum er misboðið. Svo er það og tjáir því eigi að neita. Og enginn vafi er á því, að í aug- um þeirra Vals-manna hefir fáninn verið hið sama — tákn íslenzks þjóðernis — og pess vegna með hann farið eins og gert var. Dettur nokkurum manni í hug, að Valsmenn hefðu farið að gera út her-tökubátinn, ef í afturstafni kapp- róðrarbátsins hefði venð dreginn upp vasaklútur Einars Péturssonar eða »svunta kærustunnar«, eins og J. Ol. alþm. kemst að orði? Nei, siður en svo! Og ef vasaklútur hefði verið, dettur þá nokkurum manni í 'nug, að orðið hefði orsök þeirra tíðinda í landi, sem raun varð á? Það nær eigi neinni átt! Nei, á bak við öll þessi tíðindi liggur fyrst og fremst þetta: Fáninn er þjóðernis-tákn vort og þjóðernis- tilfinningu vorri var sár móðgun sýnd — með a f r e k i n u, Þ e 11 a er það, sem kveikt hefir gremjubálið í hjörtum íslendinga um land alt. Var það tnjög illu heilli, að Vals- menn skyldu verða til þessa verks, því að nú leit svo út, sem misklíða- öldumar milli vor og Dana mundi lægja, þar sem það var eindreginn vilji orðinn þjóðarinnar að leggja á hilluna fyrst um sinn aðal-deiluefnið: Sambandsmálið. En gott er til þess að vita fyrir oss, að ef nýtt skæru-bál verður úr þessu milli þjóðanna, þá eru það eigi vér, sem upptökin eigum. Nú veltur alt á því, hvað hin danska stjórn segir um Vals-tiltektirnar, hvort hún lýsir vanþóknun eða vel- þóknun á hinu framda verki. Geri hún hið fyrra og láti sjá það í framkvæmdinni, þá megum vér því vel una. En verði hitt uppi á teningnum, virðist það ótvírætt benda til þess, að ný stefna sé í upprás sunnan um haf frá Eyrarsundi — skilgetin systir þeirrar, sem gagnvart Finnum er beitt af Rússa hálfu og — eftir því sem Danir sjálfir halda fram — einnig þeirrnr, sem landar þeirra eiga við að búa á Suður-Jótlaudi. Og er þá að taka því eins og mónnum sæmir. En hvað sem öðru líður, þá er eitt, sem alþingi í sumar má eigi undir höfuð leggjast. Það verður að löggilda íslenzka fánann eins vítt og valdsvið þess frekast leyfir. Þd er ekkert til leugur, er tálmi því, að hann verði upp tekinn á allar fánnstengur þessa lands. Stefnum að því! Carl Kuchler er væntanlegur hingað til Reykja- vikur þ. 28. júní ásamt dóttur sinni. Hann er nú staddur á Færeyjum, fer þaðan þ. 18. júní á Ceres til Seyðisfjarðar, dvelur þar frá 21. til 26. júní og kemur svo hingað á Skálhold. Héðan ætla þau feðgin að fara gangandi til Þinevalla. Geysis, Heklu og Eyjafjalla, fara svo norður til Akureyrar þ. 3. ágúst, og ætla gangandi þaðan til Mývatns. Heirn fara þau aftur þ. 30. ág. á Ingólf frá Akureyri. Þessa ferð fer Kuchler á eigin spítur, í því skyni mest að kynna landið dóttur sinni. Ktichler hefir jafnan verið mjög vinsamlegur í vorn garð, gert mikið tií að auka þekk- ingu á íslandi út um heim. Slikum mönnum sæmir oss að taka vel á móti og sýna góða gestrisni, hvar sem kO'r.-. 17. júní. í gær var 102 ára afmæli Jóns Sigurðssonar. Þess var minst hér í bæ þegar frá morgni með því, að dregnar voru veifur á stöng um allan bæ. En sá var munur frá fyrri árum, að í gær sást ekki einn einasti dansk- ur ýdni um alla borgina, nema hvað sagt er, að 2 klst. um morguninn hafi hann sést á hegnjngarhúsinu, en síðan. yerið dreginn niður. Var þetta aúSv.'^ð ný« svar við tiltektunum 12. júní, sællar mínri-' ingar. Opinberar byggingar drógu eng an fána á stöng, og svo var og um nokkura kaupmenn, en víðast hvar blasti sá bláhvíti við loft. Skaftaði bærinn i hreinum íslenzkum litum á 102 ára afmæli Forseta, og hefir aldrei sómt sér betur. Til stóð, að efnt yrði til hátíða- brigða á íþróttavellinum um kvöld- ið og eins, að söngfélagið 17. júní syngi úti, en hvorttveggja fórst fyrir af óviðráðanlegum ástæðum. En með því, að leitt þótti, að eigi yrði af- mælisins minst eitthvað sérstaklega og búist við, að almenningur mundi lítt una því — tók stjórn stúdenta félagsins sig til siðari hluta dags og gekst fyrir skrúðgöngu að minnis- varðanum á Stjórnarráðsblettinum um kvöldið kl. 9. Hófst lúðrahljómur á Austurvelli kl. 8V2, en síðan gengið x skrúð- göngu með íslenzka fána í fylking- arbroddi um Kirkjustræti, Aðalstræti og Austurstræti upp að minnisvarða. Var þar saman kominn mikill mann- söfnuður. Upp við minnisvarðann mælti Trúmála-hygleiðingar frá nýguðfræðilegu sjónarmiði. XI. Jesús Kristur guðs sonur. (SíSari hluti). Postulatímabilið skildi viS hina miklu vaudaspurningu um guðs sonerni Jesú Krists óútkljáSa. En kirkjan gat ekki látiS þar viS sitja. Fyr eða síðar varð hún að taka spurninguna upp til ræki- legrar meðferðar, það því fremur sem þegar áður en postulatímanum lýkur er tekið að bóla á kenningarstefnum, sem gátu beint orðiS háskalegar fyrir hina ungu kristni, næðu þær að festa rætur meðal manna. Þegar hér er komið sögunni hafði spurningin um guSs-sonernið að nokkru leyti breytt viðhorfi. Þetta orsakað ist af því, hversu megináherzlan í með- vitund safnaöanna hafði smámsaman, eftir því sem leið á postula-tímabilið, færst yfir á guðlegu hliðina á persónu Krists. Var það eðlileg afleiöing þess, að trúarefniðer nú: guðs sonur, hafinn til dýrðar, miklu fremur en guðs son- ur, opinberaður í holdi. Nú er ekki lengur spurt um það, hvernig maður- inn Jesiis geti jafnframt verið guðs sonur, heldur um hitt, hvernig guðs sonurinn Kristur hafi jafnframt getað verið maður. í þeirri mynd taka hinir svo nefndu Gnóstikar spurningutia til meöferöar. Og þeir sjá enga leiö til að sameina þetta tvent, svo að niður- staðan verður sú, að þeir neita m an n - d ó m i Krists. Hann hafi að vísu birzt á jörðu í mauns hkama, en að réttu lagi hafi þetta veriö einber sjónhverf- ing. En þeirri niðurstöðu gat kirkjan ekki Ólufur Björnsson ritstjóri nokkur orð fyrir minningu Jóns Sigurðsson- ar1) og var undir tekið með ferföldu húrrahrópi. Síðan mælti formaður Stúdentafélagsins, Halldór Jónasson cand. fyrir minni íslenzka fánans og var hrópað fyrir honum ferfalt húrra. Loks var íslands minst með ferföldu húira. En í milli lék lúðraflokkur- inn ættjarðarlög. Var svo aftur gengið i skrúðgöngu niður i Austurvöll og skildu menn þar. Stúdentafélagið lét leggja vegleg- an pálmaviðarsveig, með bláum og hvítum silkibÖndum, framan á minn- isvatðnnn. Ymsar verzíanir í bænum skreyttu glugga sína fagurlega íslenzkum litum og höfðu frammi myndir og smástyttur af fóni Sigurðssyni. Flest- ar verzlanir voru lokaðar síðari hluta dagsins. I Nýja Bíó var auk venju- legra mynda sýndar skuggamyndir frá Fánadeginum (12. júní) og að lokum stór mynd af Jóni Sigurðs- syni. Var henni tekið af mikium fögnuði og lófataki. Yfirleitt mátti segja, að 17. júní væri veglega minst i gær, en lengst munu menn samt minnast þess, hve mikið var um þann b 1 á h v í t a og iítið um þann rauðhvíta. *) Þess er rétt að geta, að eldri menn og sjálfsagðari miklu til að minnast For- seta, synjnðu, er þeir vorn beðnir, með þvi að bundnir voru flestir á Bókmenta- félagsfundi og þess vegna tók Ó. B. að sér — á síðBstu stundu — að segja nokkur orð. Prestskosningin um Holt undir Eyjafjöllum fór fram laugardag 14 þ. m. og var Jakob Óskar Lárusson kosinn með 199 atkv., síra Kjartan Kjartansson hlaut 8, eitt atkv. ógilt. unað. Svo sannfærðir sem kristnir menn voru nú orðnir um, að »skylt sé að hugsa um Krist svo sem um guð, svo sem dómara lifenda og dauöra« — eins og komist er að orði í elztu kristilegu pré dikuuinni, sem til er utan nýja testa- mentisins (hinu svo nefnda s í ð a r a Klemensarbréfi) — vegna þess starfs, sem hann hafi leyst af hendi, þá var sannur manndómur hans altof augljós og áþreifanlegur til þess, að nokkur skynsemi þætti í því að synja fyrir harrn. Kirkjan var um þessar mundir orðin aðallega heiðingja kirkja, sem átti erfitt með að átta sig á kristindómi Páls, svo mjög sem þar gætti gyöing- legra hugtaka. Aftur á móti var guð- fræði Jóhannesar guðspjalisins miklu aðgengilegri hugsun þeirra kristinna manna af heiðinglegvi rót, sem nú voru orönir langsamlega meiri hluti í söfn- uöunum, auk þess sem hugmyndin um hið guðlega »orð«, sem þar var að finna, var einmitt ein af uppá- haldshugmyndum þeirra tíma, bæði innan og utan kirkjunnar, einkum með- al Stóumanna. Til þessarar hugmynd- ar, eins og Stóuspekin fylgdi henni fram, gripu því trúvarnarmenn 2. ald- ar fegins hendi, til þess að sanna mönn- um hve vel það gæti fariö saman, að Kristur væri hvorttveggja í senn guðs sonur og santiur maður : Kristur só guðs sonur af þv/ að »oröiö« (þ. e. hin guölega alheim3skynsemi, sem eftir skoðun Stóumanna átti að hafa skilið sig frá guödómnum, til þess að starfa í heimiuum) hafi tekiö sér bústað í honum. Þetta guðlega orð só »guð«, af því að það sé útgengið frá guði. Því sé líka Kristur guð; þó ekki í algerðri merkingu, því að i algerðri merkingu sé ekki nema e i n n guð, faðirinn. Kristur só óæðri guð, annar í röðiuni eða »hinn annar guð«. Sam-

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.