Ísafold - 28.06.1913, Síða 2

204
IS AFOLD
mannaskip frá Bretlandi hingað en
verið hefir, en Þjóðveijar látið sér
svo ant um þá hluti. En þessi
leiðangur Erviive leiðir ef til vill af
sér meira fjör í þessu efni.
Prestastefnan 1913
ii.
Á prestastefnunni voru flutt 6
erindi. Fyrst flutti Knud Zivisen verkfr.
erindi um sunnudaqaskóla og starf-
semi ’nans hér í bæ. í honum eru
nú að meðaltali 375, en 16 starfs-
menn. Út af erindinu spunnust
nokkrar umræður um það og var
að lokum samþykt þessi tillaga i
einu hljóði:
»Um leið og synodus lætur í
ljós, að hún telur mjög nauðsynlegt,
að sunnudagaskólastarfsemi eða barna-
guðsþjónustur gætu sem víðast komist
á, vill hún beina því til héraðsfunda,
safnaðarfunda og prestafunda að taka
málefni þetta fyrir og reyna að
koma nokkurri framkvæmd á það og
einnig til einstakra presta, að gera
það sem unt er í þessu efni«.
Næstur flutti Siqurður P. Sívertsen
docent erindi um barnaspurningar
prestsins og markmið peirra og urðu
út af því nokkurar umræður.
Þriðja erindið flutti síra Gísli
Skúlason á Stóra-Hrauni um jajnrétti
pjóðkirkju og jríkirkju. Voru það
aðallega 3 kröfur er ræðumaður taldi
sjálfsagt og nauðsynlegt að fá fram-
gengt í þessu efni. í fyrsta lagi, að
sömu eða samskonar mentunarkröf-
ur séu gerðar til fríkirkjuprests og
þjóðkirkjuprests. í öðru lagi, að
sókna- og prestaskipun sé sömu
skorðum bundin í fríkirkju og þjóð-
kirkju. í þriðja lagi, að um sömu
embættisverk gildi sömu fyrirmæli i
fríkirkju og þjóðkirkju.
Umræður urðu allharðar út af
erindi síra Gisla, með því að inn i
þær komst fríkirkjusafnaðar-stofnunin
í Hafnarfirði. En að þeim loknum
var svolátandi tillaga samþykt í einu
hljóði:
íPrestastefnan tjáir sig yfir höfuð
samdóma fyrirlestrinum og telur þau
3 atriði, er ræðumaður lagði áherzlu
á, verulega galla á löggjöfinni, sem
úr þyrfti að bæta«.
Þessu næst talaði Einar Thorla-
cius i Saurbæ um skilnað ríkis og
kirkju. Nokkurar umræður út af
þvi.
sem Messías. Jesús vildi ekki neyða
henni upp á menn. Hún átti miklu
fremur að spretta upp í sálum þeirra
við það að kynnast honum, mótast,
festast og fullkomnast fyrir áhrif
hins guðlega anda, sem upplýsir
hugskot og hjarta sérhvers manns.
Traustið til andakraftar guðs var svo
rikt í sálu hans, að hann var þess
fullvis að augu lærisveinanna mundu
fyr eða síðar opnast og í þeirri víssh
beið hann rólegur. Og því mun
hann hafa vakið máls á þessu þarna
hjá Sesarea Fiflppi, að hann hefir
þózt sjá þess einhver merki, að guðs
andi væri kominn langt á leið með
lærisveinana hvað snertir réttan skiln-
ing á honum. Þegar svo Pétur bar
fram játningu sína: Þú ert hinn
Smurði, sonur hins lifanda guðsl Þá
komst Jesús við af fögnuði, eins og
orðin bera með sér, slíkur gleði-
hreimur, sem i þeim er: »Sæll ert
þú, Símon Jónasson, því að hold
og blóð hefir eigi opinberað þér það,
heldur faðir minn í himnunum«.
En þessi játning var honum því
meira gleðiefni, sem hún var hon-
um hvorttveggja í senn, vottur þess
að hann hefði ekki til ónýtis unnið,
þrátt fyrir yfirleitt daufar undirtektir
samlanda hans, og um leið sönnun
þess, að faðirinn væri áreiðanlega í
verki með honum. En þetta síðar-
nefnda — hvað var það annað en
trygging fyrir því, að starf hans yfir-
leitt mundi bera góðan árangur fyrir
aldna og óborna, hvernig sem móti
þvi yrði hamast? Og því mælir
hann nú af spámannlegum eldmóði
þessi orð: um klettinn, sem hann
muni byggja á söfnuð sinn svo að
hlið Heljar verði honum aldrei yfir-
Fimta erindið flutti landlæknir
Guðmundur Björnsson um hjónabands-
löggjöfina og kom víða við, benti
m. a., á hvílík feikna breyting til
bóta hefði orðið í heilbrigðis ástandi
þjóðarinnar síðustu áratugi, svo sern
t. d. hinn stór-minkandi barnadauði
benti til. En barnadauði væri minst-
ur í löglegum hjónaböndum, næst
minstur hjá »ógiftum hjónum« þ. e.
þeim, sem búa saman eins og hjón,
án þess að hafa löggilt það samband,
en mestur væri barnadauði meðal
beinna lausaleiksbarna. Þessv. væri að
því að vinna, aðhjónaböndum fjölgaði
og finna ráð til þess. Ræðumaður
baðst umsagnar prestanna um hver
jar þeir teldu helztar ástæður til
ólöggiltrar sambúðar og fór fram á,
að þeir, hver í sínu kalli, leituðu
sem beztrar vitneskju um það.
Umræður urðu langar og þetta
helzt talið vænlegt til að fjölga
löggiltum hjónaböndum : að leyfis-
bréf yrðu ódýrari, að fátækralöggjöf
inni yrði breytt svo, að þótt fólk
skuldi sveit megi það ganga í hjóna-
band, ef það er ekki á sveit pá (er
hjónabandið á fram að fara) og vinn-
andi, að verkað yrði á almennings-
álitið, þ. e. bent á réttleysi lítil-
magnans, bæði barna og kvenna í
ólöggiltri sambúð, meiri barnadauða
o. s. frv.
Sjötta erindið á synodus flutti
b i s k u p Þórhallur um nauðsyn
biblíulestrar og bibllurannsókna jyrir
kristið sajnaðarlíj. Var aðal mergur
máls biskups: að vér þyrftum að
verða miklu meira en nú biblíules-
andi fólk, að bókstafsinnblásturs-kenn-
ingin gamla yrði mörgum til falls,
að kristið saínaðarfólk þyrfti að fá
fræðslu um og skilning á tilorðning
ritningarinnar. — Urðu út af þessu
erindi heitar umræður, er snerust
talsvert um nýju og gömlu guð-
fræðina.
Síðasta fundardag kom fram tillaga
frá Guðm. í Ólafsvík um að biskup
skyldi k o s i n n af prestum landsins
og að prestar kysu menn úr sínum
hóp til að ferðast meðal presta lands-
ins, en þessar tillögur komust eigi
til umræðu vegna þess hve áliðinn
var tíminn. — Meira gerðist eigi
og var prestastefnunni slitið 26. júní
kl. 2 e. hád.
Pétur Jónsson
söngvari kom hingað á Ceres.
Hann ætlar að efna til söngskemt-
unar í næstu viku með aðstoð Jóns
Norðmann pianoleikara. Syngur þá
sterkari — þessi orð, sem á öllum
tímum hafa verið ein hin beztu hug-
hreystingar- og örvunarorð, sérstak-
lega öllum þeim sem hafa átt að
vinna að uppbygging safnaðar hans
hér á jörðu, og því skal og gera
að umtalsefni hér við þetta tækifæri.
»Þú ert Pétur og á þessum kletti
mun eg byggja söfnuð minn og hlið
Heljar skulu ekki verða honum yfir-
sterkari*. Svo hljóða þau þessi orð
fyrirheitisins, sem eg segi, að eigi
sérstaklega erindi til allra þeirra, er
hafa valið sér að hlutverki það að
reka erindi Krists hins krossfesta og
upprisna í heiminum.
En hver er hann þá þessi klettur
sem frelsarinn kveðst mundu byggja
á söfnuð sinn?
Kletturinn, sem Jesús talar um,
er ekkert annað en lærisveins-játn-
ingin: »Þú ert hinn Smurði, sonur
hins lifanda guðs«. En þegar frels-
arinn talar um hana svo sem þann
klett, er hann muni byggja á söfnuð
sinn, þá gerir hann það af því, að
í þessari fáorðu játningu felst það,
sem er insti kjarni hinnar kristnu
trúar; já, meira að segja þessi játn-
ingarorð eru sjálf kristna trúin í
sem allra styztu máli.
Því að hvað er kristileg trú og
kristileg játning? Eg veit það vel,
að þeirri spurningu hefir verið svar-
að margvíslega og er margvíslega
svarað enn í dag. Eg veit að sönnu
ekki hverju þér, bræður mínir! sem
hér eruð nærstaddir, svarið við spurn-
ingunni, en hitt veit eg, að margir
góðir menn bæði hér og annarstað-
ar í kristninni, munu óðara nefna
heila runu játninga og játningabóka
heilmikið af opera-söngvum auk
íslenzkra söngva. Pétur verður hér
mánaðartímn, en fer síðan aftur til
Þýzkalands og heldur þar áfram
söngstörfum.
ReykjaYlkur-annáll.
Aðkomumenn: Sira Sigurður Gunnars-
son frá Stykkishólmi Pétur Ólafsson kon-
súll frá Patreksfirði. Jón Stefánsson rit-
stjóri frá Akureyri.
Bifreið þeirra Vestur-íslendinganna, sem
getið var um hér í blaðinu fyrir skömmu,
er nú komin hingað og búast þeir við að
fara að geta farið að nota hana til far-
þegaflntnings í næstu viku.
JÞeir ætla fyrst að reyna hana sjálfir hér
á vegnnum austur á Þingvöll, austur að
Ægissiðu og suður í Keflavík. Eftirtekt
skal vakin á viðvörunar-auglýsingu þeirri
til ferðamanna, sem birt er hér í blaðinu
i dag.
Dánir. Jóhann Þorsteinsson f. bóndi
(frá Litla-Ármóti í Flóa) Laugaveg 84.
66 ára. Dó 27 júnl.
Elliðaárnar hafa verið leigðar þetta sinn
frá 24. Júni til 22. ágúst iyrir 200 pd. st.
(3600 kr.). Sá heitir Bradbury er leigt
hefir og kom hingað á Ermine.
Árið 1914 eru þær leigðar fyrir 375
pd. st. (6660 kr ).
Guðmundur Guðmundsson skáld frá ísa-
firði kom hingað í gær á Vestu alkominn
með fjölskyldu sína hingað til bæjarins.
Guðsþjðnusta á morgun:
í frikirkjunni kl. 5 sr. Ól. Ól. (ekki kl. 12).
Hjúskapur. Benedikt Erlendsson á Seli
og ym. Einarina Sveinsdóttir. Gift 21. júni.
Jóa Gíslason Hverfisgöttu 26 og ym.
Guðrun Jónsdóttir. Gift 21. júni.
Magnús Gislason frá Miðhúsum í Bisk-
upBtungum og ym. Guðrún Ragnheiður
Brynjólfsdóttir s. st. Gift 23. júni.
Sigurður Brynjólfsson Miðhúsum i
Bi8kupstnngum og ym. Dagný Níelsdóttir
úr Reykjavík. Gift 23. júni.
Kristbjörn Hafliðason frá Birnustöðum á
Skeiðum og ym. Yalgerður Jónsdóttir s. st.
Gift 24. júní.
íþróttamótið við Þjórsárbrú er i dag.
Þangað sækja margir Reykvikingar.
Einar Hjörleifsson skáld flytur þar
ræðu.
Nýja Bíó sýnir í kvöld 0. s. frv. kvik-
mynd, sem tekin er eftir hinni heims-
frægu snildar-sögu Victors Hugo: Les
Miserables (Hinir ógæfusömu). Er það
lang lengsta mynd, sem hingað hefir kom-
segjandi: hér er hin kristna trú og
hin kristna játning, — og að þessir
sömu menn taka það býsna óstint
upp fyrir hverjum þeim, er dirfist
að véfengja það, og þeir ef til vill
óstinnast, sem minst þekkja til þess-
ara játningabóka, eða hafa ef til vill
aldrei séð þær eða lesið svo mikið
sem einn staf í þeim.
Mér er nú spurn — og þá spurn-
ingu gerðum vér allir, sem þekkjum
og höfum lesið þessar játningar (þvi
um hina tala eg ekki), vel í að at-
huga: Eru allar þessar kirkjulegu
játningar og alt efni þeirra kristinni
trú og játningu tilheyrandi í þeim
skilningi, að trúin og játningin sé
hvorki rétt né fullkomin né kristi-
leg nema haft sé alt tillit til þessa?
Mundi hinn upplesni texti gefa oss
nokkura bendingu þar að lútandi?
Já, einmitt hann sýnir oss hvað
Jesús gerði sig ánægðan með í þvi
tilliti, hvað í hans augum var sönn
og fullkomin játning. En það var
játningin: »Þú ert hinn Smurði,
sonur hins lifanda guðs!« í þess-
um einföldu og fáu orðum felst það
trúar- og játningardnnihald, sem
Jesús segir 'um: »Á þessum kletti
mun eg byggja söfnuð minn«.
En mennirnir hafa löngum reynst
kröfuharðari í þessu tilliti en drottinn
vor Jesús sjálfur. Það sýna bezt
hinar mörgu kirkjulegu játningabæk-
ur, sem misvitrir menn hafa á öll-
um öldum verið að hampa framan í
þá, seni í trausti til orða Jesú, að
það sé »sannleikurinn sem gerir
mennina frjálsa«, vildu með ljósi
eigin skynsemi sinnar rýna kenni-
setningu kirkjunnar. Enguðisélof!
ús var ekki af því sauðahúsi:
Viðvörun.
Þ.ir sem eg undirritaður ætla að
halda uppi
bifreiðarferðum
í sumar hér sunnanlands á öllum veg-
um, er fært þykir, vestan fjalls og
austan, vil eg leyfa mér að biðja
almenning, sérstaklega ferðamenn,
ríðandi og akandi, að gefa bifreið-
inni gætur og ferð hennar, sem gef-
in er til kynna, áður en hún mætir
mönnum, með greinilegum
pípublæstri
mjög auðþektum, er menn setji á
sig — og einnig er dimma tekur
með 2 skærum ljósum. Eru menn
einkanlega mintir á, að 56. gr. vega-
laganna 22. nóv. 1907 skipar svo
fyrir, að
allir víki til vinstri
(þ. e. haldi sér á vinstri helming
vegarins).
Reykja.vík, 26. júní 1913.
Virðingarfylst.
Sveinn Oddsson.
ið og liklega einhver lengsta kvikmynd,
sem enn hefir tekin verið. Hún stendur
fir um 4 klst., enda ætluð 4 sýninga-
völdum hér, Lengd »filmunnar« er nær 4
rastir eða eins og inn í Sog. I gær var
myndin sýnd í heild sinni blaðamönnum
hér. Er hún óefað lang veigamesta og
bezt leikna kvikmynd, sem hér hefir verið
sýnd. Hefir og hvarvetna sem hún hefir
sýnd verið vakið ákaflega mikla eftirtekt
og haft mikla aðsókn.
Skipafregn. C e r e s kom í fyrramorgun
með marga farþega, m. a. landritarahjón-
in úr utanför þeirra, Konráð Konráðsson
lækni, Þórður Jónsson úrsm. o. fl.
V e s t a kom i gær fullskipuð farþegum.
Meðal þeirra: Árni Þorvaldsson kennari,
Baldur Sveinsson cand. og Ingólfur Jónsson
kaupm., Magnús Blöndal hreppstj.
Þingmenn komu margir á Ceres: sira
Einar JónBson, Guðmundur Eggerz, Há-
kon Kristófersson, Jósef Björnsson, Magn-
ús Kristjánsson, Matthías Ólafsson, Ólaf-
ur Briem, Sigurður Stefánsson og Stefán
skólameistari.
Á Ingólfi í dag eru væntanlegir, þing-
menn Húnvetninga, Guðjón Guðiaugsson
og sira Magnús próf. Andrésson. En á
Skálholti Gautlandabræður, Jóhannes
sýslum. og dr. Valtýr.
Þorvaldur Björnsson lögreglumaðnr á
25 ára embættisafmæli 1. júíi næstkomandi.
Hann var skipaður lögregluþjónn 1. júlí
1888 og hefir verið það jafnan síðan.
Hefir Þ. B. gegnt því starfi með sérstakri
8amvizknsemi og atorku og á siðari árum
hefir hann getið sér góðan orðstir fyrir
uppgötvunar-fimi sína.
Hann þekti þessa menn, sem »binda
öðrum mönnum þungar byrðar og
litt bærar og leggja þeim á herðar«
og var ekki hræddur við að segja
þeim til syndanna með allri einurð!
Eg geri nú ráð fyrir, að enginn
yðar sem hér heyrið orð mín, dirfist
að telja þessa Péturs-játningu ónóga
og ófullkomna, er þér hafið heyrt,
hve Jesús gat gert sig ánægðan með
hana. En þó gæti eg ímyndað mér
að einhverjir yðar gerðu þá athuga-
semd með sjálfum yður, að svo bezt
verði þessi játning fullnægjandi talin,
að menn hafi réttan skilning á því,
í hvaða merkingu Jesús sé talinn
sonur hins lifanda guðs, að menn t.
a. m. hugsi sér hann svo sem aðra
persónuna í guðdómsþrenningunni,
og að þessi sama persóna hafi búið
yfir tveimur náttúrum — guðlegri
og mannlegri. Þetta og ýmislegt
annað hljóti þó að vera að minsta
kosti undirskilið, hljóti þó að minsta
kosti að vera cinn liður trúarinnar
eða játningarinnar. Mundi slík at-
hugasemd geta talist á rökum bygð?
Þar til ber að svara skýrt og ó-
tvírætt: Nei. Hún er ekki á rök-
um bygð. Þetta er ekki neinn liður
trúarinnar eða játningarinnar. Þetta
er trúnni með öllu óviðkomandi.
Eða mundi nokkurum yðar koma til
hugar að álíta, að Pétur hafi verið
að hugsa um aðra persónuna í þrenn-
ingunni eða um tvenns konar eðli
Krists, er hann játaði Jesúm vera
»hinn smurða, son hins lifanda
guðs« ? En hafi nú Jesús gert sig
sig ánægðan með játningu Péturs,
án þess að þar væri nokkuð þvílíkt
undirskilið — hvort mundi hann þá
ekki gera hið sama nú? Um það
Þakjárn
(galv.)
langódýrast í
verzl B. H. Bjarnason,
Veiðiáhöld,
alls konar, með g'jafverði I
verzl. B. H. Bjarnason.
Bókaverzhm Isaf.
Bækur með niðursettu
verði frá
*
Gyldendals store Prisnedsættelse
fást þessa daga í
Bókverzlun ísafoldar.
Brúnn hestur, mark stýft h.,
járnaður með gömlum vetrarskeifum,
er í óskilum hjá Þorsteini Þorsteins-
syni, Laugaveg 38 B.
Opinn fund
heldur stúkan Hlin nr. 33 í Good-
templarahúsinu, mánud. 30. júní
n. k., kl. 872 síðd.
Þórh. Jóhannesson stud. med. talar^
Efni: Heilsa og vanheilsa.
Allir velkomnir, hvort þeir eru
templarar eða ekki.
Með því eg hefi ákveðið að fara
utan þann 30. þ. m. og verða burtu
þangað til í miðjum september, verð-
ur hár-klinik mín á Bókhlöðustíg 9
lokuð þenna tíma. Karólína Þorkelsson
Vist
Sökum veikinda getur dugleg
stúlka fengið vist s t r a x hjá frú
Björnsson á »Staðarstað«.
Orðabók Jóns Ólafssonar.
Þeir sem hafa boðsbréf óendursend,
sendi þau sem fyrst, svo að byrjað
verði á prentun 2. heftis.
getur mér ekki blandast hugur. Með
þessu vil eg nú alls ekki neita því,
að bæði þetta og ýmislegt annað,
sem hin kirkjulega erfikennitig hefir
haldið að mönnum, kunni að fela í
sér mikilvæg sannleiksatriði og geti
verið mörgum manni til stuðnings,
er hann reynir að gera sér frekari
grein þessara efna, sem hér um ræð-
ir, — það getur verið það, segi eg,
þó margir — og eg held rniklu
fleiri — eigi mjög erfitt með að
skilja hvernig það getur verið það.
En eitt er jafn áreiðanlegt og víst,
að ti) kristinnar trúar og kristinnar
játningar í biblíulegum skilningi get-
ur þetta ekki talist með neinu móti.
Hver sem heldur slíku fram er fall-
inn undir sama dóm og þeir, sem
binda öðrum mönnum þungar byrð-
ar og litt bærar og leggja þeim á
herðar. Já, bræður i Kristi, fyrir
augliti lifanda guðs, sem alt faðerni
nefnist eftir á himni og jörðu, skal
þetta sagt: Þú getur verið trúaðuf
kristinn maður, þú getur verið sann-
ur og lifandi lærisveinn Jesú Krists
og játandi í biblíulegum skiluingi,
— og einmitt í biblíulegum skilningi,
— án þess að gjalda jákvæði þitt
þessum gömlu, grísku trúfræðis-út-
listunum, já alt eins þótt þú hefðir
ekki svo mikið sem hugboð um neitt
af því. Þetta verður að segjast skýrt
og afdráttarlaust.
Af því hve mjög menn hafa lagst
þetta undir höfuð, ekki síður hér á
landi en annars staðar, er fjöldi
manna fjötraður allsendis röngum
hugmyndum um hvað trúin er og
lifa ef til vill og deyja án þess nokk-
uru sinni að hafa öðlast trúna eða
komist að raun um hvílíkur kraftur