Ísafold - 27.08.1913, Blaðsíða 3

ISAFOLD
269
t
Sira Tlrnór Þorfáksson.
Lokið er lifs þíns þraut,
leiðin oft ströng.
Er œfikvöldið kom
kvalastund löng.
Hvíldar var þreyttum þörf
:,: þökk fyrir unnin störf :,:
þökk fyrir störf.
Vel rcéktir verkin þín
veikan með þrótt;
áhugans afl varð séð
að dauðans nótt.
Þú hvarfst heim þrautum úr
:,: þjónn Drottins orða trúr :,:
þjónn drottins trúr.
Lifði þér löngum hjá
löngunin sterk
urnbóta iðju til,
er sýna verk.
Viljans afl sterkt sem stál,
:,: stórhuga, glaða sál :,:
stórhuga sál.
Sárt vinasveitin þln
syrgir þig nú,
hrygð sefar hjörtum í
hugsunin sú:
Beygja ei likamsbönd
:,: bjartsýna, frjálsa önd :,:
bjartsýna önd.
S. J.
Eftirmæli.
Húnavatnssýsla hefir hin síðustu
ár goldið mikið afhroð í missi merkra
bænda og annara góðra drengja.
Hefir sumra þeirra lítt, eða ekki, ver-
ið minst, og er það ekki vansaíaust.
Einn þeirra manna, er Jens heitinn
Jóselsson óðalsbóndi á Spákonufelli,
er lézt þar árið 1910.
Jens heitinn var fæddur i Spá-
konufelli 19. ágúst 1S48. Voru for-
eldrar hans Jósef hreppstjóri Jóelsson
á Spákonufelli, og kona hans Þuríð-
ur Magnúsdóttir, merkishjón, er þar
bjuggu lengi. Hjá þeim ólst Jens
upp og dvaldi unz hann byrjaði
sjálfur búskap á parti af jörðinni,
rétt eftir 1870, rúml. tvítugur. Hann
enda er erfitt aS sjá með hvaSa rótti
ríkið heimtar bæSi almenna mentun og
sérmentun af prestum þjóðkirkjunnar,
úr því engar slíkar kröfur eru gerðar
til fríkirkjuprestanna, þar sem starfs-
svið beggja er hið sama og verk beggja
hefir sama gildi. Og þar sem maður
naumast getur látið sór detta í hug,
að mentunarkröfur til prestanna verði
látnar falla niður, þá má til að beina
því til löggjafarvaldsins sem sjálfsagðri
kröfu, að þeir menn einir geti
fengið viðurkenningu sem
forstööumenn utanþjóð
kirkjusafnaða, sem hafa
sömu eða tilsvarandi undir-
b ú n i n g s m e n t u n og þá sem
þjóökirkjan heimtar af sín-
um prestum. Nú má skifta utan-
þjóðkirkjusöfnuðunum í tvo flokka:
Annarsvegar menn, sem heyra til hinni
evangelisk-lútersku kirkju, þótt ekki
sóu þeir í þjóðkirkjunni, og hinsvegar
þá, sem heyra til öðrum trúarflokkum.
Vitanlega verður að gera samskonar
mentunarkröfur til beggja. En mun-
urinn er sá, að til hinna fyrnefndu —
lútersku fríkirkjusafuaðauna, yrði sam-
kvæmt öðrum almennum lögum, að
gera þá kröfu, að þeir hefðu mentast
við íslenzka háskólann, úr því próf
við hann er gert að skilyrði fyrir aðra
embættismenn, og háskólinn heldur
uppi fræðslu í þeirri grein — en af
prestum annara trúarflokka yrði að
helmta próf frá einhverjum þeim skóla
eða stofnun, sem ríkið tæki gilt, sem
tilsvarandi við hitt, og væri þessum
trúflokkum víst ekki að neinu leyti
íþyngt með þessu, að minsta kosti
ekki katólskum mönnum, því eg hygg
óhætt að fullyrða, að sú kirkjudeild
kvæntist i des. 1872 Steinunni Jóns-
dóttur óðalsbónda Jónssonar frá Háa-
gerði, hinni merkustu konu. Hún
dó tæpu missiri á undan manni sin-
um, 4. september 1909. Þau áttu
3 börn: 1 dreng, Jósef, er dó 11.
nóv. 1907, góður drengur og hinn
nýtasti maður, og 2 dætur, Ingi-
björgu, sem er á Spákonufelli, ógift,
og Jensínu, konu Benedikts Fr. Magn-
ússonar búfræðings, er þar býr nú.
Jens heitinn var hinn nýtasti bóndi,
og góður drengur. Hann var hinn
mesti verkmaður og eftir því verk-
laginn, smiður góður bæði á tré og
járn. Hann var hár maður vexti,
allra manna bezt frá velli vaxinn,
mjög rammur að áfli. Það er ekki
ofsagt að Jens heitinn var prýðilega
greindur maður. Hafði hann lesið
mikið, og var mjög fróður í sum-
um greinum, einkum um náttúru-
fræði og landafræði. Hann ól allan
aldur sinn á Spákonufelli og fór
aldrei annað en um Húnavatns- og
Skagafjarðarsýslur; en þegar talað
var um landið eða önnur lönd við
hann, þá var eins og hann hefði
farið um öll lönd og höf. Jens var
oft hreppsnefndarmaður, og við fleiri
opinber störf, sem hann rækti vel
og samvizkusamlega. Kunni hann
ekki þá list, sem nú er alkunna, að
hafa opinber störf að féþúfu. Jens
heitinn var heldur afturhaldssamur í
skoðunum, fór hann ekki dult með
það, og taldi sér engan vansa. Haun
tók ekki við nýjungum nema hann
væri viss um að þær væru til bóta.
Þó var hann mjög frjálslyndur mað-
ur, svo eg veit að alment mannfrelsi
átti ekki öruggari vin í öðrum en
honum. Jens heitinn var hreinlynd-
ur maður, hann var mjög tryggur
maður vinum sínum, en í skiftum
við alla mjög sanngjarn og dreng-
lyndur. Mjög var hann óhlutdeilinn
um annara mál, og heimtaði hið
sama af öðrum. — Hann var alla
æfi hinn mesti reglu- og hófsmaður,
en var gestrisinn maður, og mjög
skemtilegur í viðræðu. Var hann
ekkert á móti því að gera öðrum
glaðan dag, ef svo horfði við, og
þá rækilega, því Jens var enginn
hálfleiksmaður.
Ein og áður er sagt, misti Jens
konu sína 4. sept. 1909. Var Stein-
unn hin bezta kona og ágætlega
gefin. Hennar er minst í >Norðra€
2. tbl. 14. jan. 1910. Jens harmaði
son sinn og konu mjög. Hafði
hann verið krankur hin síðustu miss-
eigi ekki til prestskapar uema mjög vel
mentaða menn. Þessi krafa um ment-
un fríkirkjuprestanna finst mór svo
eðlileg og sjálfsögö, að enginn sann-
sýnn maður, sem nokkurn skilning
hefir á því, hvað mentun hefir að
þýða, geti haft á móti henni, hvað
mikill fríkirkjuvinur sem hann svo er,
eða hvaða skoðun sem hann annars
kann að hafa á kristindómi og kirkju.
En það eru í fleiri atriðum en þess-
um, sem fríkirkjulöggjöfin er gölluð
og ófullnægjandi. Það er gott og
gleðilegt, að samkepnin geti myndast
milli þjóðkirkju og fríkirkju, en sú
samkepni þarf þó að vera heiðarleg,
en þó verður baraáttan að fara fram
með andlegum vopnum, og annar aðil-
inn má ekki nota þá bardagaðferð, sem
hinn aðallinn vill eða getur ekki leyft
sór. Baráttan verður að fara fram
innan vissra ákveðinna takmarka, því
að annars verður hún ekki lengur frjáls
samkepni, heldur meira eða minna
óheiðarleg myrkraverk. Nú er það
vitanlegur hlutur, að hvaða fólagsskap-
ur sem er, verða að hafa ákveðið skipu-
lag til þess að geta lifað heilbrigðu
lífi, og kirkjulegur fólagsskapur er
engin undantekning frá þeirri reglu.
Slíkt skipulag hefir líka myndast og
mótast gegnum aldirnar og til þess
má telja í fyrstu röð prestakalla og
sóknaskipunina. Komist ruglingur á
það skipuiag, þá verður fólagsskapur-
inn sjálfur líkastur húsi, sem máttar-
viðirnir eru teknir úr, eða ef til vill
öllu fremur því húsi, sem ætlað er til
íbúðar mörgum fjölskyldum, en öll
skilrúmin eru tekin burt úr. Þess
vegna verður það önnur krafan, sem
menn hljóta að gera til frikirkjusafn-
Allra blaða bezt
Allra frétta flest
Allra lesin mest
er
ISAFOLD
Kemur út tvisvar í viku alt
árið, 104 blöð alls.
Allir, sem vilja fylgjast með
i þjóðmálum, halda ísafold,
hvaða flokks sem eru.
Kaupbætirinn betri sögur
en nokkurt annað blað flytur.
Kostar aðeins 4 kr. Lang-
ódýrasta blað landsins.
Ekkert heimili lands-
ins má sjálfs sín vegna
vera án lsafoldarl —■
LIFEBUOY SOAP
(LIFEBUOY SÁPAN)
bjargar lífi manna heima fyrir alveg
eins og björgunarbátar og björguq-
arhringir bjarga Iífi manna á sjó.
Á heimilinu, í verksmiðjunni, í
skólanum, á spítalanum, og í opin-
berum stofnunum munu menn
komast að raun um, að Lifebuoy
sápan stuðlar að fullkomnu hrein-
læti og að þvi að tryggja heilsuna ;
hún er undir eins bæði sápa og
sótthreinsunarlyf, styrkir heilsuna
og eykur hreinlæti, en kostar þó
ekki meira en vanaleg sápa.
Nafnið LEVER á sápnnni er trygging
fyrir hreinleik hennar og kostum.
Z717
ri, og hnignaði óðum eftir lát konu
únnar og lézt 15. febr. e^r
stutta legu, en miklar þjáningar.
Banamein hans mun hafa verið krabbi
i maga.
Af þeim hjónum Jens og Stein-
anni er engin mynd til, svo hún
getur ekki fylgt þessum línum, en
mynd þeirra og minning mun ekki
gleymast mér né öðrum, er þektu
þau bezt.
Arni Arnason
(frá Höfðahólum).
Hinn 9. f. m. andaðist hér í
Reykjavík eftir undangengna all-langa
vanheilsu, fyrrum bóndi Guðmtmd-
\ir Amundason, er um langa hríð
bjó á Urriðafossi. Hann varfæddur
21. júní 1844 að Sandlæk í Gnúp-
verjahreppi. Hálfþrítugur kvongað-
ist hann eftirlifandi konu sinni Krist-
ínu Andrésdóttur, systur sira Magn-
ásar á Gilsbakka, sem nú er forseti
neðri deildar alþingis. Þau hjón
íiófu búskap á Hömrum í sama
breppi, og eftir 18 ára búskap þar
fluttust þau að Urriðafossi; en þaðan
fluttust þau árið 1901 til Reykjavíkur.
Þau eignuðust í hjúskap sinum 12
börn og eru 6 af þeim á lífi, öll
uppkomin 02 mannvænleg. Guðm.
sál var sæmdarmaður í hvívetna,
virtur og velmetinn af öllum, still-
ingarmaður hinn mesti, viðfeldinn
og þýður í allri viðkynningu. Smið-
ur var hann góður og verkmaður
mikill, meðan kraftar entust; voru
)au hjón mjög samhent um gagn
og sóma heimilis síns og alla góða
reimilishætti. Gestrisin voru þau
íjón með afbrigðum; hafði margur
af því að segja, þar sem þau í mörg
ár bjuggu í hinni mestu þjóðbraut.
Guðmundursál var einn þeirramanna,
sem lítt halda sér á loíti, en sem
vinna í kyrþey mikið verk og gott
andi og lýð til blessunar.. Heiðruð
og blessuð sé minning hans, og
allra starfsmannanna nýtu og góðu,
sem með sæmd leggja hærur sínar
í moldina. Þjóðin islenzka á þeim
öllum þakkarskuld að gjalda. X.
Iiátin
er nýlega i Khöfn frú Frederikke
Riis á níræðisaldri ekkja M. P. Riis,
er lengi var verzlunarstjóri á ísafirði.
Meðal barna hennar eru kaupm.
Richard, Jörgen Michael og Arni
verzlunarfulltrúi.
Einingarfundur
í kvöld. — A fundinum mæta
bræðurnir Jóh. Jóhannesson og Sig.
Júl. Jóhannesson. — Félagar Regl-
unnar beðnir að fjölmenna.
Vefnaðafvörubúð
Gunnars forbjörnssonar,
Hafnarstræti,
fæsttil leigu frá 1. okt. n.k.
Hjúkrunarnemi.
Ung, dugleg stúlka, sem er hneigð
fyrir hjúkrunarstörf, getur fengið pláss
á Vífilsstöðum 1. okt. n. k. Upp-
lýsingar gefur yfir-hjúkrunarkonan,,
frk. Nilsson.
Rauðstjörnóttur hestur,
5 vetra, mark: stýft vinstra, ój írnað-
ur, tapaðist í grend við Reykjavík
fyrir miðjan júlí. Finnandi beðinn
að sima til Einars Jónssonar, Vífils-
stöðum, gegn fundarlaunum.
aSanna, að þeir sóu, hvað prestakalla
og 8Óknarskipun snertir, sömu skorS-
um háSir og þjóSkirkjusöfnuSirnir.
En eins og kunnugt er, fer því fjarri,
að þessa sé gætt. Fríkirkjusöfnuðir
hafa hlotið staðfestingu þannig, að í
söfnuðinum hafa verið menn ur öðrum
sóknum, sem með þessu hafa losast við
alla skyldu við sína sóknarkirkju, og því
virðist í rauninui engin takmörk sett,
hvað stórar fríkirkjusóknir megi vera.
Og alveg sama er að segja um frí-
kirkjuprestaköllin, þ. e. a. s. það
svæði, sem einn fríkirkjuprestur má
þjóna, að engin takmörk eru fyrir því
sett hvað stórt það megi vera. Það
er enginn vandi að sjá það, hvað miil-
ill glundroði og vandræði einatt stafar
af þessu.
Eg skal fyrst benda á sóknaskipun-
ina. Gerum ráð fyrir, að í einum söfn-
uði myndist fríkirkja, annað hvort með
því móti, að einhver hluti safnaðarins
gangi úr þjóðkirkjunni, eða með hinu,
að söfnuðurinn í heild sinni geri það
— þá verður þessum nýja söfnuði leyft,
að draga til sín menn víðsvegar að úr
öðrum söfnuðum, svo af einum slíkum
söfnuði getur stafað meiri eða minni
óregla um heilt eða hálft hórað. Og
hættan af þessu verður svo mikil vegna
þess, að maður hefir engin tök eftir
þeirri reynslu, sem enn er fengin, til
að vænta þess að fríkirkjusöfnuðirnir
ekki afli sór meðlima með því að spekú-
lera í öðrum hvötum enn kirkjulegum.
Að vísu mæla lög svo fyrir, að hið
sama sóknargjalda-lágmark só fyrir frí-
kirkju og þjóðkirkju, en bæði vantar
eftirlitið með þeim lögum og svo er
hitt, að sóknargjöldin iðulega fara upp
úr, og það ef til vill langt upp úr lág-
markinu, þegar kirkjugjöldin hækka.
Lög eins og fríkirkjulögin, gera söfn-
uðum í rauninni ómögulegt að hlynna
að kirkju sinni, ef það þarf að gera
með lántöku, af því trygginguna vantar
fyrir gjaldendunum, sem altaf geta
hlaupið inn í einhvern fríkirkjusöfnuð-
inn — jafnvel þótt hann ekki só á
næstunni, og geta verið þess vissir að
tekið só á móti þeim með opnum örm-
um. Þau verða þess vegna, þessi lög,
reglulegt átumein í kirkjulegum félags
skap, ekki fyrir það, að menn geti
myndað fríkirkjusöfnuði, því að það
getur oft verið gott og enda nauðsyn-
legt, heldur fyrir hitt, aö fríkirkju
myndunin sjálf er ekki neinum regl-
um bundin. Annars mætti ef til vill
segja, að lögiu ekki banni að reisa frí
kirkjumynduninni neinar ákveðnar
skorður, og geri jafnvel fremur ráð
fyrir þeim, en hvort sem það er eða
ekki, þá hafa þau ekki verið skilin á
þann hátt af landstjórninni.
En líkt og segja má um sóknaskip
unina, má líka segja um prestakalla
skipun fríkirkjunnar, því að eins og í
þjóðkirkju, getur vitanlega líka í frí-
kirkju einn prestur þjónað fleirum en
einum söfnuði. En líka þá verða ein
hver takmörk að vera. Það hlýtur að
vera öllum ljóst, hvað af því leiðir,
ef fríkirkjuprestur með samþykki safn-
aða sinna, kemst upp með það, að
stofna fríkirkjusöfnuði út um landið,
með einhverri þeirri þjónustu, sem um
kann að semjast, að slíkt eyðileggur
alla reglu og fyrirskipun þjóðkirkjunn-
ar. Það kunr.a að verða mörg tilefni
til tvístrings, sem ekkert verður úr,
eí menn að eins fá tíma til að átta
sig, en verður að meini og sundurþykki
í söfnuðinum, ef einhver fríkirkjuprest-
urinn kemur til þess að mynda þar
safnaðarbrot og þjóna eftir samkomu-
lagi. Við prestskosningu t. d. kann
það oft til að bera, að minnihlutinn
verði óánægður, en þá eru það sannar-
lega aum landslög, sem í rauninni ýta
undir aðra menn útí frá til þess að
tvi3tra söfnuðinum, jafnframt því sem
þau ýta undir mir.ni hlutann til þess
að rjúfa félagsskap við meiii hlutann,
þótt engar frambærilegar ástæður sóu
fyrir hendi. Hvernig mundi slíkt fara
í öðrum félagsskap? Og hverjar yrðu
afleiðingarnar, ef t. d. járnbrautir væru
lagðar um landið, og tveir til þrír frí-
kirkjuprestar, sem ættu heima ein-
hversstaðar nálægt járnbrautarsamband-
inu, færu svo að koma sér upp söfn-
uðum um alt járnbrautarsvæðið og
sundra eða eyðileggja þá kirkjulegu
fólagsskipuu, sem þar væri fyrir? Og
hvernig færi, ef t. d. þjóðkirkjuprest-
arnir — með samþykki safnaða sinna
náttúrlega — gerðust jafnframt for-
stöðumenn einhverra fríkirkjusafnaða-
brota annarsstaðar, sem kvörnuðust úr
aðalsöfnuðunum, ef óánægja myndaðist
út af prestskosningu eða einhverju
öðru? Myndu þeir geta fengið leyfi
til slíks? Ef ekki, því eiga þá frí-
kirkjuprestarnir að fá leyfi til þess?
Mætti t. d. þjóðkirkjupresturinn í
Görðum, væntanlegi, gjalda fríkirkju-
prestinum í Reykjavík líku líkt og
verða prestur fyrir fríkirkjumenn í
Reykjavík, sem ganga kynnu út úr
fríkirkjusöfnuðinum þar, og mynda
nýjan söfnuð? Eg hygg ekki — og
væri slíkt leyft, hvort heldur væri í
fríkirkju eða þjóðkirkju, þá hljóta allir
að sjá, að slíkt myndi af sór leiða full-