Ísafold - 03.09.1913, Blaðsíða 1

i n ii ■unBiii !i!i m
v
| iniiiiiiiii»iiii«iiiiiiiiniiimiiniiii«im»iiiniiinii |
Kemur út tvisvar
í viku. Verðárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða lf dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasaia 5 a. eint.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
=S|I
XXXX. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 3. sept. 1913.
70. tölublað
I, O. O F. 94959.
Kúgunartilraun
Sameinaða félagsins gagnvart alþingi.
Svolátandi simskeyti barst ráðherra íslands í dag frá Sameinaða fé-
laginu danska:
A dönsku:
For at undgaa Misforstaaelse meddeles herved Deres Excellence, at
vort Tilbud Kystfart 1914/1915 trækkes tilbage saafremt Altinget vedtager
ved Aktietegning eller Subvention at stötte Eimskipafélag íslands Mellem-
landsfart.
Forenede.
Á islenzku: f
Til þess að varna misskilningi er yðar hágöfgi
hér með tilkynt að tilboð vort um strandferðir 1914
—1915 verður tekið aftur svo framarlega, sem Alþingi
samþykkir að styðja millilandaferðir Eimskipafólags
íslands með hlutatöku eða landssjóðsstyrk.
Sameinaða.
Þessi dæmalaust óprútna og óhyggilega tilraun Sameínaða félagsins
íil pess að kyrhja Eimskipajélaq Islands í ýæðin°unni, þarf að fá viðeigandi
svar og fær það vonandi líka hjá alþingi.
Þessi banatilræðis-viðleitni við Eimskipafélagið ætti að koma því
Sameinaða sjálfu í koll, svo að um muni.
Svo hljóðaði fregnmiði sá, er lsaýold sendi át á mánudaginn var
(i. sept.) — skammri stund eftir, er þetta fádæma-skeyti barst lands-
stjórninni.
Er óhætt að segja, að menn ætluðu eigi að trúa sinum eigin aug-
um, svo mjög furðaði alla á þessu óheyrða afreks-skeyti hins gamla
einokunarfélags.
Steingrímur Thorsteinsson.
Eg spyr ekki hér, þvi eg hirði ekki um svar.
Eg horfi upp á greinarnar, af því hann var
þar sumarlangt söngvarinn fleygi.
Og eg þyrfti og naumast að heyra neitt hljóð
þótt hringlaði i blöðum og glamraði í þjóð,
ef eg fengi af Þögn, að hún þegi.
Hún þarf ekki hans vegna að minna á þann mann:
hve mikið að trygðin við ljóðin og hann ,
of grunt hafði í brjóst okkar grafið,
því vorið kom sjálft til að vernda hans meið
og verma það kvöld, er hann brosandi leið
í haustsólarroðann á hafið.
Hann elskaði ljóðin. Svo hugsaði hann,
þau hefðu hér vermt kringum einstöku mann
og með honum byrðina borið;
og þeim fyndist jafn vel sín júníkvöld löng,
ef Jónsmessan væri ekki haldin í söng
og fuglana vantaði eitt vorið.
Menn »undu við sitt« — hvorki svipstórt né glatt.
Hver sjón sneri þangað, sem kúgresið spratt;
hún gat ekki í ljósheima litið;
þó »bar aftann og ár röðul-róskrýndar brár«,
og röddin söng þýðróma, unz vorhiminn blár
læddi unaði í augað og stritið.
Þeir skulfu við sláttulok fyrir sig framm;
þeim fanst eins og skammdegið legði þá hramm
á alt milli fannbreiðu og fjarðar.
Þá söng hann um haustkvöld, unz hlýtt varð og bjart,
er himininn bjóst í sitt dýrasta skart
við gullbrúðkaup glaðværrar jarðar.
Þeir þóttust af hreppnum, og þektu ekki til,
að þjóðfrægð og manngöfgi verja sinn yl
við söng yfir suðrænni ströndum.
Hann sótti þá hópinn og setti hér þing,
sem söng þar á greinunum hringinn í kring
um mannvit og ljós yfir löndum.
Og því ætlar vorið að vernda þann meið:
Hann vann að þeim sigri, hve eyjan er heið,
og hlýtt kringum börnin í bænum.
Og viti það öxin, sem viðar í mat:
þær visna ekki greinarnar, þar sem hann sat,
og brenna skal bóndinn þeim grænum.
Þ. E. ^
Alþýðufól.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9
Augnlækninfc ókeypis i Lækjarg. 2 myd. ' 8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 1
Bæjargjaldkerinn Laugav. 11 kl. 12—8 og * 7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. P0sth.str.14A flc i 8
íslandsbanki opinn 10—21/* og B*/»—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 <öi.
Alm. fundir fid. og sd. 8*/t sibd.
Jiandakotskirkja. Quósþj. 9 og 6 á hei. .m.
Landakotsrpítali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 51/*—6'/t. Bankastj. 1 2
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—8
Landsbúnaöaríólagsskrifstofan opin frá 2 2
Landsféhiróir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnió hvern virkan dag kl. 12 2
Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 23 þd.ogfsd. 1( -1
Náttúrugripasafnib opib llf*—2»/t á sunnt í
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 da^l,
Talsími Reykjavíkur Pósth.3 opinn daglaugt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. lABmd. 11 12-
Vífílstabahælib. Heimsóki-artimi 12—1
Þjóbmenjasafnió opió á hverjum degi 12- 2.
Nýja Blé
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Sirkuslíf í Ameríku.
Föruloddarar á ferð.
Fláræði, nafn þitt er kona!
Sumargamanleikur.
Hraðlest ástarinnar.
Franskur gamanleikur.
Nam Nam
er framtíðarvindillinn í Reykja-
vík. Fæst i
tóbaks- og sælgætisverzl.
á Hótel Island.
Sig-fús Blöndahl
Rödingsmarkt 57, Hambnrg 11.
Inn- & útflutningsverzlun.
Umboðs verzlun.
Allar íslenzkar vörur seldar
hæsta verði.
Símneíni: Blöndahl. — Hamburg.
Ofna og eldavélar
selur
Kristján Forgrímsson.
Nýjar bækur:
Ljósaskifti,
ljóðabálkur um kristnitökuna áíslandi,
eftir Guðmund Guðmundsson skáld.
Verð 0.85.
Friður á jörðu,
eftir Guðmund Guðmundsson skáld.
2. útgáfa. Verð 0.75.
*
Hví slær þú mig?
Erindi Haralds Níelssonar prófessors
um dularfull fyrirbrigði.
Verð 0.40.
Fjármaðurinn,
eftir Pál Stefánsson frá Þverá.
Verð 1 kr.
Fást í bókverzlununum.
Simskeytið góða.
Hótun Sameinaða félagsins
við löggjafarþing Islendinga
og svarið við henni.
Það urðu margir forviða á mánu-
daginn var, er um bæinn barst með
fregnmiða ísafoldar, sem birtur er
hér að ofan, símskeyti þáð, er Sam-
einaða félagið sendi ráðherra íslands.
Menn urðu forviða á ýmsu, er þetta
stutta simskeyti brá upp fyrir augum
þeirra, en ekki sizt á ýrekjunni, sem
í þvi felst, að beztu fyrirmynd þess
allra-stórdanskasta atferlis, sem vér
höfum beittir verið.
Það er vert að lita á það, sem á
undan er gengið þessu tíðindamikla
simskeyti:
Árin 1910—1912 áttum vér við
að búa eftir Thoresamningnum góð-
ar strandferðir og jafnframt mun hag-
feldari millilandaferðir en áður. En
fyrir viðburðanna rás varð að leysa
Thorefélagió undan þeim samningi
um síðustu áramót.
Og hvað gerir sameinaða félagið
þá?
Notar færið til þess að prönava
ráðherra, eftir því sem honum segist
frá, til þess að ganga að samningi
um strandferðir 1913 með afarkost-
um (60 þús. kr. tillagi fyrir mun
ófullkomnari strandferðir en áður og
hækkun flutnings- og fargjalda í
strandferðum) og auk pcss breyta á-
kvæðum í gerðum samningum félag-
inu í vil, svo að niðurstaðan verður
tilfinnanleg hækkun á flutnings- og
fargjöldum.
Og fyrir komandi ár vill félagið
engin betri kjör bjóða.
Landsmenn sáu hve óhagstætt
landinu og velferð þess það er að
eiga allar samgöngur sinar undir er-
lendum þjóðum og þá eigi sízt í
höndum kúgunarfélags i vorn garð
af þvi tagi sem Sameinaða félagið er.
Einstakir menn réðust þá i að gera
tilraun til að stofna innlent eimskipa-
félag til ferða milli landa. Þjóðar-
viljinn tekur þvi máli feginshendi.
Og er til alþingis kemur verður sama
raunin á: að hlynna sem bezt að
hinu innlenda félagi. Jafnframt er
það áform alþingis að gera ráðstafanir
um strandferðirnar — ráðstafanir til
þess að gera þær innlendar. En það
getur eigi orðið svo bráðlega, að
ekki verði að gera einhverjar ráðstaf-
anir til bráðabirgða fyrir næstu 2 ár
að minsta kosti. Og svo lítur út
sem annaðhvort verði strandferðir að
falla alveg niður, eða alþingi ganga
að tilboði Sameinaða félagsins um
sama gæða(I) samninginn, sem ráð-
herra var þröngvað til að gera í
vandræðum, að sjálfs hans sögn.
Svona er ástandið nú.
Og viti menn! Þetta ástand ætl-
ar Sameinaða félagið að nota til þess
að kyrkja í fæðingunni hinn fyrsta
vísi til innlends eimskipafélags —
með hótunum, sem er beinlínis beint
að lögggjafarþingi þjóðarinnar.
Hið gamla erlenda samgöngu-ein-
okunarfélag leyfir sér að hafa í hót-
unum við alþingi, ef það drýgi þann
glæp, að styrkja með cinum eyri ýélag
Islendinaa sjálýra.
Og þessir herrar nota einmitt
augnablikið. þegar svo stendnr á, að
þeir ímynda sér, að aiþingi neyðist
til að láta kúgast og beygja sig undir
okið vegna strandferðanna, svo sem
ráðherra kvaðst hafa verið neyddur
til í vetur, en þó hefir orkað mjög
tvímælis um, hvort rétt hafi verið.
A síðasta augnabliki, rétt í þing-
lok, þegar búist er við, að enginn
tími vinnist til annarra úrræða — er
kúgunartilraunin við Alþingi og kyrk-
ingartilraunin við Eimskipafél. fram-
kvæmd.
Tilgangurinn er auðsær, því að
Sam. fél. vissi fyrir löngu af fyrir-
huguðum styrk Alþingis til Eimsk.-
fél. og hefði því átt fyrir löngu að
koma fram með þetta dæmalausa
skilyrði fyrir tilboði sínu, eý mein-
ingin hefði verið önnur en sú, sem
nú er komin í d^gsins ljós !
Á síðustu tímum hafa heyrst radd-
ir um það í hinum sanngjarnari blöð-
um Dana, í vorn garð, hve ánægju-
legt sé, að vér ætlum nú að fara
að snúa oss að innanlandsnauðsynja-
málum. En með þær raddir í minni
verður þessi óheyrða frekja hins danska
félags gagnvart þingi voru enn taum-
lausari og smánarlegri. Dæmi þessu
líkt mun torfundið, jafnvel í hinum
illræmdustu einokunarviðskiftumDana
við oss á fyrri öldum !
Við þessu eindæma-hátterni hins
erlenda félags hlýtur svar Alþingis
að verða að eins eitt:
Að visa með ýyrirlitningu frá sér
pessu ýákeyrða einokunar-tilboði Sam-
ein. ýél., sem það í þokkabót vill
láta skoða sem náðarboð, er því að