Ísafold - 03.09.1913, Blaðsíða 3
ISAFO L D
277
Skóverzítm
Lárusar G. Lúðvígssortar
t>ingf)olfsstræti nr. 2
er nú þegar vel birg af allskonar
skófatnadi
til haustsins, sem hún, þrátt fyrir feikna verðhækkun er-
lendis, selur með ótrúlega lágu verði.
Reynslan hefir sýnt, að hagfeldast er að skifta við
Lárus G. Lúðvigsson.
Kirkjuhvol Arna og Gigjuna Sigfúsar.
Eitt íslenzkt lag söng Eggert, sem al-
drei hefir heyrzt fyr hér, eftir Sigvalda
lækni bróðir hans, við vísur Grims:
Ríðum, ríðum og rekum yfir sand-
inn. Það varð hann að syngja aftur.
Af erlendu lögunum virtist mér
hann syngja bezt lag Heise: Ved
Loggiaen og Arie úr Don Juan.
Aftur brast hann afl til að syngja
hið stórfelda lag Schuberts við Erl-
könig.
Yfirleitt var söng Eggerts tekið
óvenjuvel af áheyrendum og bendir
það til þess, að eigi muni skortur
á aðsókn annað kvöld, er Eggert
endurtekur söngskemtun sína.
Ego.
----------------------
Látinn landi í Khöfn.
Stefin Eyólfsson prentari lézt i
sjúkrahúsi í Khöfn 8. f. mán. Hann
var fæddur 25. desbr. 1859 á Horni
i Hornafirði, sonur Eyólfs trésmiðs
Sigurðssonar, er þar bjó.
Stefán sál. sigldi til Khafnar árið
1882 til þess að nema trésmiði, en
hvarflaði þó frá því er þangað kom
og kom sér í prentsmiðju þá, sem
kend er við S. L. Möller-og margir
munu kannast við af íslenzkum bókum.
Mun Stefln vera eini íslendingurinn
sem lært hefir prentiðn frá rótum i
danskri prentsmiðju. Hjá Mcller vann
hann nærri samfleytt til dauðadags.
Stefán sál. var tungumálamaður
með afbrigðum, þótt ekki væri ‘nann
skólagenginn, og átti margar fágæt-
ar tungumálabækur. Og þá var
hann verulega í essinu sinu, er
ræðan snerist um það efni. En mesta
stund lagði hann á franska tungu.
Og aðdáunarvert var, hve himinglað-
ur hann ræddi um þá tungu að
fornu og nýju. Auk frönsku, þýzku
og ensku sem hann kunni, las hann
„Ljóðsvaniirinn11 þagnaöur.
Ræða síra Haralds Nfelssonar prófessors
við jarðarför Steingrims Thorsteinsson
rektors (Iftið eitt stytt).
Jafnvel þótt vor ytri maður
hrörni, þá endurnýjast dag frá
degi vor innri maður. Því að
þrenging vor, skammvinn og lótt-
bær, aflar oss mjög yfirgnæfanlegs
eilífs dýrðarþunga, þar sem vór
horfum ekki á hið sýnilega, held-
ur hið ósýnilega, því að hið sýni-
lega er stundlegt, en hið ósýni-
lega eilíft. (2 Kor. 4, 16—18).
Alla æfi hafði hugur postulans
hneigst að því, sem andlegt var. Þó
óx sá áhugi eftir að Jesús hafði vitr-
ast honum. Samt er það naumast
fyr en hann het'ir orðið fyrir áhrifum
af hugsunarhætti Grikkja, hinnar miklu
bókmenta og lista þjóðar fornaldarinn-
ar, að honum skilst það til fulls, að
hin æðri veröld, sem hann stefnir til,
er ósýnilegur, algerlega andlegur heimur.
Þess vegna veldur það honum engr-
ar hrygðar, þótt hinn ytri maður
hrörni, því að andi hans, hinn inmi
maður, endurnýjast dag frá degi og
kemur æ betur í ljós gegnum fellingar
hinnar ytri tjaldbúðar. Fyrir hugar-
sýn sinni sór hann nokkurs konar vog-
arskálar, þar sem mæða og þrautir
lífsins eru lögð á metiu annars vegar,
en hinumegin sú dýrð, sem í vændum
er og samkvæmt órjúfanlegu lögmáli
guðs verður laun þrautanna. Og sú
vogaskálin fer niður, en hin upp.
Eilífi dýrðarþunginn vegur miklu meira
en þrenging þessa skammvinna lífs.
En jafnframt getur hann þess, að
augu þurfi, til þess að sjá þetta; sá
er að eins horfi á hið líkamlega og
sýnilega, skynji ekki hinn æðri veru-
leika. En trúaðir menn og trúhneigð-
ir hafi vanið sig á að beina sjónum
og skildi ítölsku, spönsku og portú-
gölsku; og latínu og grísku fekst
hann við. Má því segja, að Stefán
sál. hafi verið sannarlega »lærður
maður«, þótt sjálfmentaður væri.
Hann lærði vegna lærdómslöngunar,
en ekki til þess að auðgast af því,
og má það heita sjaldgæft.
Móðurmál sitt talaði hann óbjagað
og kjarngott, og ónæmur á Hafnar-
íslenzkuna. Hann var glaðlyndur
og geðprúður og laus við allar kredd-
ur, og hinn bezti drengur í hvívetna.
Stefán sál. var kvæntur danskri konu
og átti með henni tvö börn, son og
dóttur.
Ágúst Jósefsson.
ReykjaYikiir-annáll.
Fulltrúi stúdentafólagsins á aldar-
afmæli norska háskólans í Kristjaníu
var kjörinn á föstudaginn var B e n e -
dikt Sveinsson alþm. með 12
af 20 atkv. — Ýmsir stúdentafelags-
menn hafa kvartað yfir því, að eigi
skyldi um það getið á fuudarboði þessa
futidar, að kjósa ætti fulltrúa þá í
þessa för. Þótt B. Sv. geti verið snot-
sínum að hinum ósýnilega heimi. Þeir
viti því, að alt hið sýnilega só stund-
legt, en hið ósýnilega eilíft.
Samkvæmt þeirri skoðun er andinn
honum aðalatriðið og alt það, sem
andans er. Það sé því fagnaðarefni
að leysast úr viðjum líkamans, undan
valdi forgengileikans og flytjast inn í
hinn ósýnilega, algerlega andlega heim,
þar sem andinu njóti sín til fulls,
ótálmaður af takmörkun efnisheimsins.
Og út frá þessari skoðun sinni leit
hann svo á lífið, að andinn væri rík
jandi alstaðar í tilverunni, jafnvel hjá
skepnunum, að eins þar fjötraður og í
ánauð; og honum fanst hann lieyra
stunur skepnunnar úti í náttúrunni,
og þær stunur bæri vott um, að
skepnan biði eftir lausn undan ánauð
forgengileikans og eftir að eignast hið
dýrlega frelsi guðs barna. »011 skepn
an stynur og hefir fæðingarhríðir alt
til þessa«. Svo farast honum orð í
þeim kafla Rómverjabrófsins, sem ber
ljósastan vott þess, hve stórfengilegt
skáld liann var í fylgsnum sálar sinnar.
Allur hugsæiskáldskapur er náskyld-
ur þessari aðalskoðun postulans. Hann
auðkennist ávalt að nokkuru leyti af
þessu : hann horfir ekki á hið sýnilega,
heldur hið ósýnilega, því að hann finn-
ur, aö hið sýnilega er stundlegt, en
hið ósýnilega eilíft. Andinn sjálfur
verður ávalt ósýnilegur í þessum stund-
arheimi og alt það óáþreifanlegt, sem
andans er. En andinn er hugsæi-
stefnunni aðalatriðið. Ekki sízt á þetta
heima um rómantísku skáldskaparstefn-
una, og einn hinn göfugasta fulltrúa
hennar meðal vor erum vór nú að
kveðja hinztu þakklætiskveðju.
Fyrst tek eg þetta fram: jafnvel
þótt vor ytri maður hrörni, þá endur-
nýjast dag frá degi vor innri maður.
Nú þegar ásjóna hans er horfin úr
ur maður í þessa för hefði þó verið
miklu róttara að gera öllum Stúdenta-
félagsmönnum kost á að velja fúUtrúa.
Gainla Bíó sýndi um helgina ljóm-
andi fallega listmynd, er heitir P a p a
André, vel saminn og vel leikinn
sjónleik. ítalskir leikarar leika. Þessi
mynd verður sýnd í síðasta sinni á
föstudaginn.
Jarðarför Steingríms Thorsteinsson
fór fram á laugardag við mikið fjöl-
menni. Har. Níelsson talaði í heima-
húsum og er ræða hans birt neðan-
máls í ísafold í dag. Þar söng Pótur
Halldórsson kveðjuljóð frá fjölskyldu
hans, ort af G. G. uudir nýju lagi eftir
Árna Thorsteinsson. — í kirkjunui
talaði síra Jóh. Þorkelsson. Þar mun
hafa verið til ætlast, að minningarljóð
G. G., sem birt voru í síðasta blaði,
væru sungin, en var bannað af dóm-
kirkjupresti, þótt furðulegt só.
Til Englands fóru nýlega Jón Ja
kobsson landsbókavörður ásamt dóttur
sinni Helgu. Ætluðu til Newcastle.
hóp vorum og kistufjölin byrgir hið
hrornaða likamstjald, miunist eg þess,
að eg hefi ekki kynst neinum manni
með þjóð vorri, þar sem þetta hefir
komið skýrara í ljós: því eldri sem
hann varð, því ljósara kom andi hans
fram f ásjónunni allri og hinum undur-
fögru, tindrandi augum. Andinn hafði
mótað andlit hans óvanalega skýrt, og
það var eins og þeirri mótun færi alt
af fram því eldri sem hann varð. Og
þegar hann starði hugsi, hve langt
virtist hann þá horfa inn í hugsjóna-
heiminn.
Alt starf hans miðaði líka að því,
að efla og þroska andann. Um langt
skeið hefir hann verið kennari við mik-
ilvægustu mentastofuun vora og nú
síðast sem forstóðumaður hennar. Þar
hefir hann átt fjölda lærisveina, sem
orðið hafa fyrir meiri eða minni áhrif-
um frá honum. Allir hygg eg vór
minnumst með hlýjum hug hins yfir-
lætislausa, fáskiftna kennara okkar,
sem alt af var svo fús á að leiðbeina
og svo skemtilegur við að tala, er mað-
ur komst í nánari kynni við hann.
En það var eðli hans að leita ekki á
aðra, enda var öll frekja og ráðríkni
harla fjarri skapi hans.
En miklu meiri eru þau áhrifin,
sem hann hefir haft, ekki að eins á
lærisveina sína, heldur á alla þjóðina
með skáldskap sínum og ritstörfum.
Þar hefir þjóðin öll setið að fótum
honum og gert tvent í einu: lært og
notið mikils unaðar. Það er mikil feg-
urð, sem hatin hefir látið henni í tó,
og um leið opnað augu hennar fyrir
mörgu fögru, sem ávalt er í kringum
okkur.
í fullan mannsaldur hafa kvæði hans
verið lesin og sungin með þjóð vorri,
og við, sem nú erum miðaldra, mun-
um naumast eftir okkur fyr en við
heyrðum einhver þeirra.
Kvennaþingið.
Kafli úr forsetaræðu mrs. Chapman Catt’s.
»Líklega er engin áreiðanlegri ber.ding
um ástandið, sem nú er orðið á hreyf-
ingu mála vorra heldur en framkoma
landsstjórnanna, þegar þær lesa um
það. Meðan kvenréttindahreyfingin er
ný og veik, þá hlæja þingin að henni;
þegar hún er farin að vaxa, þá taka
þingin henni með þögn og fyrirlitn-
ingu; en þegar hreyfingin er orðin
fullþroskuð og undir það búin að verða
að lögum, þá fara þingin undan í flæm-
ingi og berja við ábyrgðartilfinning-
unni. Okkar hreyfing hefir náð þessu
síðasta stigi. Saga tveggja síðustu ár-
auna hefir sannað þetta, án þess þar
væri min8ti skuggi af efa. Löggjafar
þingin eru hætt að hlæja að kosningar-
rótti kvenna, og stjórnmálamennirnir
eru farnir að beita kænskubrögðum.
Það er óhjákvæmileg sönnun um kom-
andi sigur.
Minnist þess, að stjórnvitringar eru
þeir menn, sem þjóna landi sínu og
mikilvægum iandsmálum, án þess að
hirða um afleiðingarnar fyrir sjálfa sig.
En stjórn m á I a mennirnir eru menn,
sem þjóna stjórumálaflokkum sínum og
sjálfum sór, skeytingarlausir unt af-
leiðingarnar fyrir land þeirra og mikil
vægustu landsmál.
Tuttugasta öldin hefir framleitt langt-
um meiri uppskeru af stjórnmálamönn-
um en stjórnvitringum, og það eru
stjórnmálameunirnir, sem skapa frest
unarástandið.
Síðastliðinn vetur hefir kosningarótt
armál kvenna verið rætt á seytján þjóð-
þingum, fjórum löggefandi þingum í
löndum, sem ekki eru algerlega sjálf-
stæð, og í tuttugu og níu löggjafar-
ríkja þingnefndum. Heiðarlega vini og
heiðarlega fjandmenn hefir þetta mál
átt allstaðar, ásamt sönnum stjórnvitr-
ingum hingað og þatigað, til þess að
verja róttmæti þess. En undandrög
stjórnmálaflokkanna hefir ráðið örlög
um þess, — og konurnar bíða enn.
Ekkert í heiminum er jafnlíkt hvað
Það er fáum mönnum gefið að öðl-
ast eins marga vini og skáldunum. í
ritum þeirra kemur fram svo glögt
mót af anda þeirra, að segja má að
hann speglist þar. Þau lifa í verkum
sínum. Hver, sem er kunnugur ljóð-
unum eða sögunum, þekkir þau sjálf
að nokkuru leyti. Fyrir því finst oss
skáldið lifa með oss, ef vór lifum í
ljóðum þess. Og þetta á ekki hvað
sizt við, er um Steingrím Thorsteins-
son er að ræða.
•
Mörg af kvæðum hans eru svo sam
gróin þjóðlífi voru, að þau hafa eðli-
lega orðið hjartfólgin fjölda mamia.
Mörgum af þeim hugsunum, sem hrær-
ast og hrærst hafa í viðkvæmum sál-
um þessa lands, hefir hans djúpsæi og
tilfinningaríki andi gefið búning í ljóð
um sínum. En þær hugsanir hafa flest-
ar verið fjötraðar hjá oss, unz hann
leysti þær og gaf þeim mynd með list
sinni.
Eitt af frægnstu skáldum Vestur-
heims, sem nú er uppi og er kona,
hefir sagt um sjálfa sig : að hún sé
rödd hins orðlausa og hinn mállausi
tali fyrir sinn munn.
Skáldið okkar, sem nú er þagnað,
hefir áreiðanlega verið mörgum okkar
slík rödd.
Þess vegna hefir okkur, sem Ijóðelsk
erum, oft fundist svo mikil fróun og
gleði að lesa kvæði hans. Okkur fanst
hann vera að lýsa því, sem bærðist í
okkur sjálfum, hvort sem það var þrá
eða tregi. Fyr en varði var hann orð-
inn hollvinur okkar, sem skildi okkur
og viö haun. Og um leið auðgaði hann
anda okkar og fræddi. Hans næma
og fíngerða sál hefir numið staðar við
margt, þótt það só ekki alt stórfelt;
og ekki sízt- þess vegna hafa kvæði
hanB orðið almenningi svo kær. Enda
mun varla nokkur önnur bók nú eiga
Danskensia.
í einn mánuð að eins kenn-
um við undirritaðar datis á kvöldin,
Nemendur gefi sig fram við okkur
fyrir næsta mánudag.
2. sept. 1913.
Stefanía Guðmundsd. Laugav. n uppi
Guðrún Indriðadóttir Tjarnarg. 3 C.
I»eir kaupendnr ísafoldar
hér í bamum, sem skift hafa um heim-
íli, eru beðnir að láta þess getið, sem
allra fyrst, í afgreiðslu blaðsins, svo
þeir fái blaðið með skilum.
öðru og stjórnmálamenuirnir, hvort sem
þeir koma frá Svíþjóð eða Ungverja-
landi, Rússlandi eða Portúgal, Stóra-
Bretlandi eða Kína. Þar af leiðir, að
engar sögur geta verið líkari hver ann-
ari en sögur kosningaróttarfrumvarp-
anna í löggjafarþingunum. Bezta sönn-
unin fyrir framsóknarbaráttu vorri, er,
hve mjög hefir þurft að grípa til svika
og bragða og slægðar-aðferðar á lög-
gjafarþingum og jafnvel undirhyggju-
mestu svika til að tálma frarogangi þess.
Er það eigi kímilegt, að menn skuli gera
santsæri til að hugsa upp ráð, til að
fresta að framkvæma það i dag, sem þeir
vita að þeir verða að gera á morgun ?
Það 'nafa ekki verið neinir ósigrar, held-
ur vonbrigði í niðurstöðu baráttunnar
í Englandi, Svíþjóð, Danmörku og á
íslandi.
Á íslattdi var kosningarréttarfrum-
varp kvenna hvorki felt eða svikið.-
Það var samfléttað öðrum málum og
því heiðarlega frestað. íslenzka lands-
stjórnin veitir fó hauda fulltrúa á fund-
inn i Búdapest með aukafjárlagaveit-
ingu. — Island er mjög lítið land, eir
frjálslyndari og »demokratiskari« þjóð
er ekki til. Eg bið fulltrúa þess að
flytja heim þau skilaboð, að íslenzka
landsstjórnin hafi gefið það fordæmi,
sem væri þess verðugt, að stærstu og
voldugustu landsstjórnir heimsins tæki
það sór til eftirbreytni«.
öðrum eins vinsældum að fagna hér á
landi.
Hugsanir hans ber snemma að eyrum
íslenzkra bartta. Þegar við vögguna er
að minsta kosti eitt ljóð hans oft sungið
— áður en barnið ber skyn á nokkuð
slíkt. En barnið kennir samt ef til
vill áhrifanna, því að hið fagra Ijóð
ræður nokkuru um geðblæ móðurinn-
ar, sem vaggar og syttgur, og geðblær-
inn berst úr ástríkum móðurhuganum
inn í sál barnsins. Getur nokkur gleymt
vöggukvæðinu hans : »Sof nú, mitt barn,
og bú þú rótt und líni« — sá er eitt
sinn hefir lært það 1
Ogþarkemurlífsksoðunin þegar fram:
»Vot eru augu vangi þinn er bleikur,
hví vökna brár, er sorg ei þyngja má ?
Grunar þig, barn, að vilji þinn er veikur?
Veiztu að þyrnar sitja rósum á ?«
í þessurn heirni er synd og sorg og
hér er eigi fullan frið að finna. 011
skepnan stynur. Er það þess vegna
að barnið grætur í vöggu, að það rennl
grun í, hve vilji þess verði veikur ?
Órar það fyrir því, að þótt andinn só
reiðubúinn, þá er holdið veikt ?
Og þegar börnin stálpast, taka þau
að syngja ljóð hans — í skólunum.
Ekkert skáld vort hefir sungið sig svo-
inn í barnssálina sern hann, enda ekk-
ert þeirra lagt aðra eins rækt við söng-
ljóð handa börnum. Og kvæði hans
ná engu síður til sveitafólksins en okkar
bæjarbúa. Smaladiengurinn kringum
lömbin og systkinin áberjamónum hitta
þar hugsanir sínar. Æskumennin með
gleði og hrygð ástarinnar finna góðan vin
og hollan í hinum hreinu og viðkvæmu
ástaljóðum hans. Og þá hafa ekkl
sízt hinar fegurstu hliðar sveitalífsins
heillað hug hans og hin fagra náttúra
landsins. Það er ekkert smáræði, sem
hann með Ijóðsnild sinni hefir unnið
að þvf, að opna augu okkar fyrir feg-
urð náttúrunnar.