Ísafold - 24.09.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4kr., erlendis 5 kr.
eða l^dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erleníis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in bó til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld
laus viS blaSiS.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafup Björinsson.
Talsími 48.
XXXX. árg.
Reykjavík, miðvikudagirm 24. sept. 1913
76. tölublað
I. O. O F. 949269.
AIþýðufél.bðkagafn Templaras. 8 kl. 1—9.
AngnlækninR ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 1 -3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 ' -3
Bœjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og '. -7
Btejargjaldkerinn Lanfasv. 6 kl. 12—8 og > -?
Eyrna- nef- halslækn. ók. Pósth.str. HA &f i ¦ -8
Islandsbanki opinn 10—2>/t og 5>/i—1.
K.F.TJ.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 IVÍ.
Alm. fundir fid. og sd. 8>/i sl6d.
Landakotskirkja. Gnosþj. 9 og 6 á helvm.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn ll-2>/t, B>/i—6>/i. Bankastj. 12-8
Landsbókasafn 12—3 og 6-8. Útlán 1—8.
Landsbúnaoarfélagsskrifstofan opin fra >* -2
Landsféhiroir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafníð hvern virkan dag kl. 1 j -2
Landsslminn opinn daglangt (8—9) virka rtjlga
helga daga 10—12 og 4—7.
Læknins ókeypis Þingh.str. 28 þd. ogfsd. 1" -1
Nattúrngripasafnio opio l>/i—2>/« a sunnvd,
SamábyrgS Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnnrráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Heykjavíkur Pósth.8 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning okeypisPosth.str.14Bmd.il 12
Vifilstaoahælio. Heimsóki artimi 12—1
Þjóomenjasafnio opio á hverjum degi 12—2.
Nýja Bíó
sýnir i kvöld og næstu kvöld:
Illþýðið.
Leikið af ítölskum leikurum. Þessi
mynd er einna bezt leikin
allra hinna ágætu mynda er sýndar
hafa verið hér í bænum.
Sund og björ-gun.
(Aukamynd).
Myndin sýnir björgun og lífgunar-
tilraunir á drnknuðum manni.
Ttlunið effír
Tlam Tlam.
Reykið Egypskar
Cigarettur
frá A. G. Cousie & Co, Kairo; þær
eru óefað bragðbeztar og minst skað-
legar.
Sérstaklega skal eg leyfa mér að
mæla með:
Prince of Wales,
Ttlandiale og Jir. 3.
Þessar tegundir, ásamt ýmsum fieir-
um, fást í tóbaksverzlun
c£ c? JSwL
Sigiús Blöndahl
Rödingsmarkt 57, Hamburg 11.
Inn- & útflutningsverzlun.
Umboðsverzlun.
Allar íslenzkar vörur seldar
hæsra verði.
Slninefni: Blöndahl. — Hamburg.
Gerist kaupendur
r
Isafoldar
nú við ársfjórðungaskiftin
— 1. október —
Verð til ársloka að eins
1 króna.
Yfir- og undir-þjóð.
Um þessar mundir er að koma út á
norsku ritverk allmikið: Ræður og
blaðagreinir Björnstjerne Björnson.
Slíkt meistaramark er á flestu þvi, sem
þar er skráð, að mesta unun er að lesa
fyrir snildarbragðið eitt. En þessi
bók er þó sérstaklega fróðleg og
verð athyglis fyrir oss íslendinga,
vegna nokkurra greina, sem í
hana eru teknar, þar sem Björnson
lýsir og gagnrýnir sambandið milli
Noregs og Svíþjóðar, eins og það
var á þeim tíma (1875—1885), sem
greinarnar voru ritaðar.
Það sem Björnson þar er fyrst og
fremst að brýna fyrir löndum sín-
um er þetta, að þeir megi með engu
móti skoða Svía sem y/zVþjóð, eins
og mörgum þeirra, einkum háyfir-
völdum og efnuðum kaupsýslumönn-
mönnum hætti við. Þessir menn
séu jafnan til taks við nærri hvert
framsóknarspor, sem Norðmenn ráð-
ist í til að auka efnalegt, andlegt og
pólitískt sjálfstæði sitt — með þess-
ar og þvilíkar viðbárur:
»Við skulum fara varlega ! Hvað
ætli Svíar segi við því, ef við gerum
þetta ? Hvað ætli konungur segi ?«
Og Björnson segir, að þessir sænsk-
hugsandi landar sínir muni aldrei eftir
því, að konungurínn sé Norðmanna-
konungur — þeir hugsi og tali altaf
um hann sem Sviakonung I
Ætli hagi ekki dálítið líkt til hjá
oss Islendingum nú, eins og hjá
Norðmönnum fyrir einum manns-
aldri ?
Þekkjum vér eigi sömu raddirnar
meðal vor, sem Björnson er að lýsa?
Mundi þurfa frekari vitna við en
t. d. síðasta alþingis ?
Var það ekki keimlik rödd var-
færninnar og beigsins við h\að Dön-
um litist um þetta og hitt, sem heyrð-
ist við og við bæði úr stjórnarstóln-
um og þingmannaþMtum sumum
hverjum ? í fánamálinu, í stjórnar-
skrármálinu o. s. frv. I
Jú, því verður eigi neitað !
Sá hugsunarháttur er kominn með
litla fingurinn inn i of mörg lög-
gjaffihugskot, að yfirþjóðin, sem alt-
af þurfi svo og svo mikið tillit til
að taka og leyfis spyrja — það sé
þjóðin við Eyrarsund — og sami hug-
arslæðingurinn er kominn með alla
hendina inn i sum stjórnmálamanna-
hugskotin !
Þvi fór t. d. eins og fór í fána-
málinu í Efri-deild!
En við öfugstreyminu sem lýsir
sér .í þessu, verður að gjalda mjög
varhuga og risa örugglega móti því.
Einkum kemur þó þessi öfug-
streymishugsunarháttur fram, þegar
minst er á konungsvaldið. Það er
eins og ýmsir menn telji sjálfsagt,
að konungur vor sé fyrst og fremst
eða því nær eingöngu hagsmuna-
gætir Dana hér á landi — komast
með öðrum orðum aldrei lengra en
það, að skoða hann sem Danakon-
ung, einnig hér á landi, en ekki ís-
lendingakonung.
Slíkur hugsunarháttur er hættuleg-
ur sjálfstæði voru. Hann verður að
uppræta!
Danir eru engin yfirþjóð vor!
Vér eigum alveg sömu siðferðiskröfu
til fullkomins þjóðarsjálfstæðis eins og
þeir, eigum rétt á í því efni að standa
alveg jafnfætis þeim.
Þessu geta Danir ekki neitað 1
Vér erum alveg eins og Danir
sérstök þjóð, í sérstöku landi, tölum
sérstaka tungu, eigum sérstakar bók-
mentir, sérkennilega landshætti, sam-
eiginlega sögu — yfirleitt alt það,
sem annars er talin undirstaða þeirr-
ar sameiningar einstaklinganna, sem
ríki er kallað. Þar á höfðatalan alls
ekki að koma til greina. Eða minsta
kosti sæti sízt á Dönum að bera
hana fyrir sig, því að þá yrði lítið
úr sjálfstæðisrétti þeirra gagnvart stór-
þjóðunum.
Þetta verðum vér íslendingar að
hafa vel hugfast í öllum stjórnmála-
gjörðum vorum og halda öllu því
óhikað fram, er vér teljum horfa oss
til sjálfstæðisauka ogþjóðþrifa, en láta
það eigi sifelt þvælast fyrir oss,
hvað Danir muni segja um fram-
kvæmdir vorarl
Með því móti kæmumst við aldr-
ei neitt áfram, því að það er nú
einusinni svo komið, að hagsmunir
íslendinga rekast eigi ósjaldan á hags-
muni Dana, einkum í viðskiftalífinu.
Þessi yfir-þjóðarkredda, sem hér
hefir lýst verið og bólar því miður
á hér í landi, á sér auðvitað enn
dýpri rætur í Danmörku en hér í
landi.
Hún lýsti sér t. d. í fána-afrekinu
12. júní. Hún lýsir sér og greini-
lega í flestum skrifum Knuds Berlin
t. d. nýlega í grein í Köbenhavn,
þar sem hann fjargviðrast allmjög
yfir því, að siðasta alþingi skuli hafa
samþykt lögin um landhelgissjóðinn,
án þess að spyrja Dani fyrst! Sami
hugsunarhátturinn lýsir sér enn i
grein, sem nýlega birtist í 0stsjœllands
Folkeblad. Þar er sagt eitthvað
á þá leið frá (að vísu ranglega), að
Zahle yfirráðherra Dana hafa skipað
íslenzkum lögreglustjórum að vernda
dannebrogsflaggið! Er þar auðvitað
blandað málum, en sýnir þó, ásamt
vanþekkingunni, hvernig ýmsir Dan-
ir líta á: — að danskir ráðherrar
geti svona upp úr þurru farið að vas-
ast í íslenzkum sérmálum!
Þessari yfírþjóðarkredduDanaverð-
um vér íslendingar jafnan að vera á
verði fyrir og mótmæla jafnharðan
— í hverri mynd, sem hún kemur
fram.
Og ef svo ólíklega skyldi fara, að
á henni bólaði eitthvað í einstökum
þeirra mála, sem alþingi hefir nú af-
greitt — þá ríður á, að vel sé móti
tekið fyrst og fremst af málsvara
voram og fulltrúa hjá konungsvald-
inu og ef brestur skyldi á því verða
þá af þjóðinni.
Festu og stilling verðum vér að
syna i þessum efnum, en jafnframt
fulla einurð og kjark.
Á því veltur siáifstæðisframsókn
vor!
Störborgir framtiðarinnar.
Svona gera ýmsir sér i hugarlund
að útlit stórborganna verði með tim-
anum. Manna- og vagnaferð er nú
orðin svo gífurleg víða í stórborgum,
að stórhættuleg er lífi og limum —
enda dagleg dæmi slysa af umferð-
inni. Sá sem gert hefir myndina
hér að ofan, ameriskur maður, hugs-
ar sér að minka umferðina á sjálfum
strætunum, með því að skifta henni
á mörg loft, ef svo mætti segja. í
neðstu hæð eru járnbrautir, inn og
út úr borginni, á næstu hæð er
neðanjarðarbraut til flutninga ftá
einum bæjarhluta til annars. I þriðju
hæð koma strætisvagnar (sporvagnar)
og aðrir flutningavagnar. Fjórða
hæð svarar til götulegunnar, sem nú
er og er ætluð til mannaferða, en
þrep liggja þaðan niður að sporvögn-
um. Enn eru svo tvær hæðir til
mannaferða.
Smjörsalan 1912.
¦ 18» «
Árið 1912 stórfuðu hór á landi alls
31 smjörbú, en útflutt smjör nam
rúmum 353,000 pundum. Að meðal-
tali verður útflutningur á hvert bú þvi
nál. 11,400 pd. Lægst hefir smjör-
verðið verið 80-90 au.
Smjörgerðinni fer fram meðárihverju,
smjörið eykst og verðið hækkar.
Árið 1910 voru flutt út 300,000 pd,
árið 1911 342,000 pd.
Hæst á útflutningsskránni stendur
Baugstaðabúið með 33,000 pd., næst
Rauðalækjarbúið með rúm 30 þús. pd.,
en þrjú þau næstu eru Hróarslækur
með 29,500 pd., Rangárbú með 27,700
og Sandvík með 23,500 pd.
Hór fer á eftir skyrsla um útfluin-
ing frá einstökum sýslum árin 1911
og 1912 ásamt tölu smjörbúa — töl-
urnar þýða tvípund. (kilgr.)
Sýslur Smjör-bú 1911 1912
Arnessýslu 12 91525 91700
Rangárvallas. 6 49675 56580
Borgarfjarðars. 3 I0285 9050
V.-Skaftafellss. i 54IO 7125
S.-Þingeyjars. 2 4500 3322
Eyjafjarðars. 2 2400 2858
Skagafjarðars. 2 2800 2805
Mýrasýslu I II 50 1860
Snæfellsness. I 1380 II90
Kjósarsýslu I 1625 205
Silfurbrúðkaup.
Einar skáld Hjörleiýsson og frú hans
áttu silfurbrúðkaup 22. þ. mán.
Meðal samúðar- og heillaóska-skeyta
þeirra, er þeim bárust þann dag, voru
þessar vísur frá Þorsteini Erlingssyni:
Svo hátt var nú komið að hrímsilýri sló
á hlíðar, póýanst mtr par vor.
Þeim varð stundum brátt, en pau
blessuðupó
um brekkur oq sléttur pau spor.
0% pau leiddust áýram,pviaýtaninn hlýr
par ojar með qullkranzinn beið.
Nú jylgir parvinunum vordraumur nýr
með vonunum okkar á leið.
Þau merkja ekki hrímið, sem markar
par spor,
pví mnndin, sem leiðir, er hlý.
Hver laut, sempar qreri, við qeislana i vor
er grœn undir siljrinu pví.
Síra Matthías
er væntanlegur hingað suður í
næsta mánuði og dvelst líklega hér
í borginni meiri part vetrar. Góður
gestur og til þess vís að leggja
drjúgan skerf til andlegrar fjöraukni-
ingar meðal vor.