Ísafold - 24.09.1913, Side 1

Kemur út tvisvar
í viku. Yerðárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1-J dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
| eriendis fyrirfram.
1 Lausasala 5 a. eint.
I
XXXX. árg.
ísafoldarprentsmiðja. RitstjÓFÍ s ÓlafuP Björnsson. Talsími 48.
Reykjavík, miðvikudagiim 24. sept. 1913
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in bó til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupatidi skuld
laus við blaðið.
76. tölublað
Störborgir framtiðarinnar.
Svona gera ýmsir sér í hugarlund
að útlit stórborganna verði með tím-
anum. Manna- og vagnaferð er nú
orðin svo gífurleg víða í stórborgum,
að stórhættuleg er lífi og limum —
enda dagleg dæmi slysa af umíerð-
inni. Sá sem gert hefir myndina
hér að ofan, amerískur maður, hugs-
ar sér að minka umferðina á sjálfum
strætunum, með því að skifta henni
á mörg loft, ef svo mætti segja. í
neðstu hæð eru járnbrautir, inn og
út úr borginni, á næstu hæð er
neðanjarðarbraut til flutninga frá
einum bæjarhluta til annars. I þriðju
hæð koma strætisvagnar (sporvagnar)
og aðrir flutningavagnar. Fjórða
hæð svarar til götulegunnar, sem nú
er og er ætluð til mannaferða, en
þrep liggja þaðan niður að sporvögn-
um. Enn eru svo tvær hæðir til
mannaferða.
Smjörsalan 1912.
Silfurbrúðkaup.
I. O O F. H49269.________________________
Alþýðufól.bókasafn Templaras. 3 kl. 7—P
Augnlœkninjr ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. -1
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 * -3
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og = -7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. B kl. 12—8 og * -7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Pósth.str. 14A fif 2 —8
íslandsbanki opinn 10—21/* og B*/*~7.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd.—10 iVI.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* slbd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á hel>*d.m
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, B1/*—61/*. Bankastj. .2 2
Landsbókasafn 12—3 og B—8. Útlán 1—8
Landsbúnaöarfélagsskrifstofan opin frá 1 -2
Landsfóhirbir 10—2 og B—6.
Landsskialasafnió hvern virkan dag kl. 32-2
Landsslminn opinn daglangt (8—9) virka d-aga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 23 þd.ogfsd. lr -1
Náttúrugripasafnió opib l1/*—21/* á sunnv d.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrif8tofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11 12
Yifilstaóahælió. Heimsóktwirtími 12—1
ÞjóbmenjasafniB opib á hverjum degi 12—2,
Nýja BI6
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Illþýðið.
Leikið af ítölskum leikurum. Þessi
mynd er einna bezt leikin
allra hinna ágætu mynda er sýndar
hafa verið hér í bænum.
Sund og björ-gun.
(Aukamynd).
Myndin sýnir björgun og lífgunar-
tilraunir á druknuðum manni.
muttið effir
Tiam Tlam.
Reykið Egypskar
Cigarettur
frá A. G. Cousie & Co, Kairo; þær
eru óefað bragðbeztar og minst skað-
legar.
Sérstaklega skal eg leyfa mér að
mæla með:
Prittce of Wafes,
JTlancíiaíe og Tlr. 3.
Þessar tegundir, ásamt ýmsum fleir-
um, fást í tóbaksverzlun
& JSqvl
Sigfús Blöndahl
Rödingsmarkt 57, Hamburg 11.
Inn- & útflutningsverzlun.
Umboðsverzlun.
Allar íslenzkar vörur seldar
hæsta verði.
Slmneíni: Blöndahl. — Hamburg.
Gerist kaupendur
i
Isafoldar
nú við ársfjórðungaskiftin
— 1. október —
Verð til ársloka að eins
1 króna.
Yfir- og undir-þjóð.
Um þessar mundir er að koma út á
norsku ritverk allmikið: Ræður og
blaðagreinir Björnstjerne Björnson.
Slíkt meistaramark er á flestu því, sem
þar er skráð, að mesta unun er að lesa
fyrir snildarbragðið eitt. En þessi
bók er þó sérstaklega fróðleg og
verð athyglis fyrir oss íslendinga,
vegna nokkurra greina, sem i
hana eru teknar, þar sem Björnson
lýsir og gagnrýnir sambandið milli
Noregs og Sviþjóðar, eins og það
var á þeim tíma (1875—1885), sem
greinarnar voru ritaðar.
Það sem Björnson þar er fyrst og
fremst að brýna fyrir löndum sín-
um er þetta, að þeir megi með engu
móti skoða Svía sem y/?rþjóð, eins
og mörgum þeirra, einkum háyfir-
völdum og efnuðum kaupsýslumönn-
mönnum hætti við. Þessir menn
séu jafnan til taks við nærri hvert
framsóknarspor, sem Norðmenn ráð-
ist i til að auka efnalegt, andlegt og
pólitískt sjálfstæði sitt — með þess-
ar og þvilíkar viðbárur:
»Við skulum fara varlega ! Hvað
ætli Svíar segi við því, ef við gerum
þetta ? Hvað ætli konungur segi ?c
Og Björnson segir, að þessir sænsk-
hugsandi landar sínir muni aldrei eftir
því, að konungurinn sé Norðmanna-
konungur — þeir hugsi og tali altaf
um hann sem Svíakonung I
Ætli hagi ekki dálítið líkt til hjá
oss íslendingum nú, eins og hjá
Norðmönnum fyrir einum manns-
aldri ?
Þekkjum vér eigi sömu raddirnar
meðal vor, sem Björnson er að lýsa?
Mundi þurfa frekari vitna við en
t. d. síðasta alþingis ?
Var það ekki keimlík rödd var-
færninnar og beigsins við hvað Dön-
um litist um þetta og hitt, sem heyrð-
ist við og við bæði úr stjórnarstóln-
um og þingmannaþóftum sumum
hverjum ? í fánamálinu, í stjórnar-
skrármálinu o. s. frv. !
Jú, því verður eigi neitað !
Sá hugsunarháttur er kominn með
litla fingurinn inn i of mörg lög-
gjaf&hugskot, að yfirþjóðin, sem alt-
af þurfi svo og svo mikið tillit til
að taka og leyfis spyrja — það sé
þjóðin við Eyrarsund — og sami hug-
arslæðingurinn er kominn me8 alla
hendina inn i sum stjórnmálamanna-
hugskotin !
Því fór t. d. eins og fór í fána-
málinu í Efri-deild!
En við öfugstreyminu sem lýsir
sér í þessu, verður að gjalda mjög
varhuga og risa örugglega móti því.
Einkum kemur þó þessi öfug-
streymishugsunarháttur fram, þegar
minst er á konungsvaldið. Það er
eins og ýmsir menn telji sjálfsagt,
að konungur vor sé fyrst og fremst
eða því nær eingöngu hagsmuna-
gætir Dana hér á landi — komast
með öðrum orðum aldrei lengra en
það, að skoða hann sem Danakon-
ung, einnig hér á landi, en ekki ís-
endingakonung.
Slíkur hugsunarháttur er hættuleg-
ur sjálfstæði voru. Hann verður að
uppræta !
Danir eru engin yfirþjóð vor!
Vér eigum alveg sömu siðferðiskröfu
til fullkomins þjóðarsjálístæðis eins og
þeir, eigum rétt á i því efni að standa
alveg jafnfætis þeim.
Þessu geta Danir ekki neitað 1
Vér erum alveg eins og Danir
sérstök þjóð, í sérstöku landi, tölum
sérstaka tungu, eigum sérstakar bók-
mentir, sérkennilega landshætti, sam-
eiginlega sögu — yfirleitt alt það,
sem annars er talin undirstaða þeirr-
ar sameiningar einstaklinganna, sem
ríki er kallað. Þar á höfðatalan alls
ekki að koma til greina. Eða minsta
kosti sæti sizt á Dönum að bera
hana fyrir sig, því að þá yrði lítið
úr sjálfstæðisrétti þeirra gagnvart stór-
þjóðunum.
Þetta verðum vér íslendingar að
hafa vel hugfast í öllum stjórnmála-
gjörðum vorurn og halda öllu því
óhikað fram, er vér teljum horfa oss
til sjálfstæðisauka ogþjóðþrifa, en láta
það eigi sífelt þvælast fyrir oss,
hvað Danir muni segja um fram-
kvæmdir vorar!
Með því móti kæmumst við aldr-
ei neitt áfram, því að það er nú
einusinni svo komið, að hagsmunir
íslendinga rekast eigi ósjaldan á hags-
muni Dana, einkum í viðskiftalífinu.
Þessi yfir-þjóðarkredda, sem hér
hefir lýst verið og bólar því miður
á hér í landi, á sér auðvitað enn
dýpri rætur í Danmörku en hér í
landi.
Hún lýsti sér t. d. í fána-afrekinu
12. júní. Hún lýsir sér og greini-
lega í flestum skrifum Knuds Berlin
t. d. nýlega í grein i Köbenhavn,
þar sem hann fjargviðrast allmjög
yfir því, að síðasta alþingi skuli hafa
samþykt lögin um landhelgissjóðinn,
án þess að spyrja Dani fyrst! Sami
hugsunarhátturinn lýsir sér enn í
grein, sem nýlega birtist i 0stsjœllands
Folkebíad. Þar er sagt eitthvað
á þá leið frá (að vísu ranglega), að
Zahle yfirráðherra Dana hafa skipað
íslenzkum lögreglustjórum að vernda
dannebrogsflaggið! Er þar auðvitað
blandað málum, en sýnir þó, ásamt
vanþekkingunni, hvernig ýmsir Dan-
ir lita á: — að danskir ráðherrar
geti svona upp úr þurru farið að vas-
ast í íslenzkum sérmálum!
Þessari yfirþjóðarkredduDanaverð-
um vér íslendingar jafnan að vera á
verði fyrir og mótmæla jafnharðan
— í hverri mynd, sem hún kemur
fram.
Og ef svo óliklega skyldi fara, að
á henni bólaði eitthvað í einstökum
þeirra mála, sem alþingi hefir nú af-
greitt — þá ríður á, að vel sé móti
tekið fyrst og fremst af málsvara
voram og fulltrúa hjá konungsvald-
inu og ef brestur skyldi á því verða
þá af þjóðinni.
Festu og stilling verðum vér að
sýna í þessum efnum, en jafnframt
fulla einurð og kjark.
Á þvi veltur siáifstæðisframsókn
vor!
Árið 1912 störfuðu hór á landi alls
31 smjörbú, en útflutt smjör nam
rúmum 353,000 pundum. Að meðal-
tali verður útflutningur á bvert bú því
nál. 11,400 pd. Lægst hefir smjör-
verðið verið 80-90 au.
Smjörgerðinni fer fram meðárihverju,
smjörið eykst og verðið hækkar.
Árið 1910 voru flutt út 300,000 pd,
árið 1911 342,000 pd.
Hæst á útflutningsskránni stendur
Baugstaðabúið með 33,000 pd., næst
Rauðalækjarbúið með rúm 30 þús. pd.,
en þrjú þau næstu eru Hróarslækur
með 29,500 pd., Rangárbú með 27,700
og Saudvík með 23,500 pd.
Hór fer á eftir skýrsla um útflum-
ing frá einstökum syslum árin 1911
og 1912 ásamt tölu smjörbúa — töl-
urnar þýða tvípund, (kílgr.)
Sýslur Smjör- bú 1911 1912
Árnessýslu 12 91525 91700
Rangárvallas. 6 49675 3M0
Borgarfjarðars. 10285 9050
V.-Skaftafellss. 1 5410 7125
S.-Þingeyjars. 2 4500 3322
Eyjafjarðars. 2 2400 2858
Skagafjarðars. 2 2800 2805
Mýrasýslu 1 1150 1860
Snæfellsness. 1 1580 1190
Kjósarsýslu 1 1625 205
♦
Einar ská!d Hjörleifsson og frú hans
áttu silfurbrúðkaup 22. þ. mán.
Meðal samúðar- og heillaóska-skeyta
þeirra, er þeim bárust þann dag, voru
þessar vísur frá Þorsteini Erlinassyni:
Svo hátt var nú komið að hrlmsilfri sló
á hlíðar, pó fanst vúr par vor.
Þeim varð stundum brátt, en pau
blessuðu pó
um brekkur 0% sléttur pau spor.
0% pau leiddust áfram,pví aftaninn hlýr
par ofar með qullkranzinn beið.
Núfylgir parvinunum vordraumur nýr
með vonunum okkar á leið.
Þau merkja ekki hrimið, sem markar
par spor,
pví mundin, sem leiðir, er hlý.
Hverlaut, sempar greri,við geislana i vor
er grcen undir silfrinu pví.
Síra Matthías
er væntanlegur hingað suður í
næsta mánuði og dvelst líklega hér
í borginni meiri part vetrar. Góður
gestur og til þess vís að leggja
drjúgan skerf til andlegrar fjöraukn1-
ingar meðal vor.