Ísafold - 27.09.1913, Síða 1
Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða l^dollar; borg-
ist fyrir núðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafup Björnsson.
Talsími 48.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
| er ógild n ema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 27. sept. 1913.
77. tölublað
I. O. O F- 941039.______________________
Alþýðufél.bókasafn Templaraa. 8 kl. 7—9-
Angnlœkninj? ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. 3—3
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 > -8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 1 -7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. B kl. 12—8 og 5^*7
fiyrna- nef- hAlalækn. ók. PÓBth.str. 14A fi*7 2—8
íslandsbanki opinn 10—2*/t og 6»/t—7.
K.F.U.M. Lestrar-og akrifstofa 8árd.—10 oíöd.
Alm. fundir fid. og sd. 8l/t slbd.
Landakotskirkja. önbsþj. 9 og 6 A helgom.
Landakotsspítali f. sjákravitj. 11—1.
Landsbankinn H-21/*, Bl/t—6'/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og 6—8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfólagsskrifstofan opin frá 32—2
Landsféhirbir 10—2 og B—6.
Landsskialasafnib hvern virkan dag kl. 12 -2
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 23 þd.ogfsd.!* -1
Náttúrugripasafnib opib l*/t—2*/t á sunnud.
Samábyrgb Islands 10—12 og 4—8.^
Stjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Reykjavikur Pósth.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11 —12
Yifilstabahælib. HeimsókLartimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib á hverjum degi 12—2.
Nýja Bió
sýnir i kvöld og næstu kvöld:
Flótta
Dr. Gar-el-Hama.
Áhrifamikill sjónleikur í 50 atriðum.
Norræn listmynd.
Menn eru beðnir að athuga að
þessi mynd er alt cnnur en sú, sem
sýnd hefir verið áður hér í bænum
með svipuðu nafni.
JTlunid efíir
Tlam Tlam.
Reykið Egypskar
Cigarettur
frá A. G. Cousie &. Co, Kairo; þær
eru óefað bragðbeztar og minst skað-
legar.
Sérstaklega skal eg leyfa mér að
mæla með:
Prince of Waíes,
Ttlandiaíe og Tlr. 3.
Þessar tegundir, ásamt ýmsum fleir-
um, fást í tóbaksverzlun
C& JZavi.
Gerist kaupendur
i
Isafoldar
nú við ársfjórðungaskiftin
— 1. október —
Verð til ársloka að eins
1 króna.
Reykjavik
Biograftheater
26., 27., 28. og 29. sept:
Börn hershöfðingjans.
(Paladstheatrets Aabningsprogram).
sjónleikur í 3 þáttum eftir Urban Gad
Aðalhlutv.: Frú Asta Nielsen Gad.
Erl. simfregnir.
Khöfn 26. sept. 1913
Nýjar róstur á
Balkanskaga.
Uppreisn f löndam Serba
og Albaniu. Búigarar róa
undir. Serbar vígbúast.
Svo virðist, sem Balkanskagi í
lengstu lög ætli að bera nafn með
rentu: Óróahorn Evrópu.
Ekki ólíklegt, að hér sé enn að
draga upp óeirðarbliku, sem úr geti
orðið verulegt stórviðri af nýju.
Nýjar kosningar.
1.
Stjórnarskrárfrumvarp það, er sam-
þykt var á þingi í sumar færir oss
nýjar kosninqar.
Sitt af hverju hefir verið fundið
að þessu frumvarpi. Þeir sem ekki
hafa haft annað öt á það að setja,
hafa fundið sér það til, að ófært
væri að nota stjórnarskrárbreyting
til þess að knýja fram nýjar kosn-
ingar.
Isafold hélt því fram í sumar, að
eins og allar sakir stæðu væri brýn
nauðsyn að rjúfa þing — óbúandi
fyrir nokkura stjórn við þingið, eins
og það er nú. En þar var jafnframt
haldið fram, að nota bæri tækifærið
um leið til þess að fá framgengt
hinum óhjákvæmilegustu breytingum
á stjórnarskránni, sem svo að segja
öll þjóðin heimtar einum munni.
Þetta hefir farið eins og Isafold
taldi réttast. Hvorttveggja er nú
fengið: pinqrof og brýnar og hentug-
ar stjórnarskrárbreytingar.
Að vísu er það svo um stjórnar-
skrárbreytinguna, að nærri hver mað-
ur telur sér skylt að finna einhvern
»galla á gjöf Njarðar*.
En svo mun það jafnan verða og
tjáir eigi um það að fást. í aðalat-
riðunum felur stjórnarskráin, eins og
þingið gekk frá henni, í sér þær
breytingar, sem tíminn krefst.
Kemur því eigi annað til mála en
að halda fast við að samþykkja hana
af nýju.
Um það búumst vér eigi heldur
við, að verði neinn ágreiningur við
kosningar þær, er i hönd fara.
Á stjórnarskrármálinu munu kosn-
ingarnar því eigi velta, ef að líkind-
um ræður, heldur öðrum málum.
Sambandsmálinu ?
Naumast búumst vér heldur við
því, að það komi til verulegra greina.
Vér þykjumst vita, að þjóðinni sé
alvara með stefnu þá, er upp var
tekin í vetur, er »grútinn< svo nefnda
bar að garði — að láta nú sambands-
málið, þ. e. samningatilraunir við
Dani hvíla sig alveg um hríð. Því
að eins að svo óliklega færi, að fitj-
að væri upp á nýjum samninga-
tilraunum við Dani af vorri hálfu,
kemur til þess að taka afstöðu til
þess máls. En slik uppáfitjun virð-
ist oss meira en ólíkleg, eftir útreið
þá, er Danir veittu framréttri hönd
vorri í fyrra.
Og vér Uppkastsandstæðingar, sem
í fyrra teygðum oss svo laíígt, sem
oss var unt, til þess að binda enda
á sambandsdeiluna — vér erum að
sjálfsögðu eigi lengur bundnir við þau
tilboð.
Úr því að eigi var hægt að fá
Dani til þess að ganga að þeim samn-
ingum, sem meginþorri þjóðarinnar
áreiðanlega stóð bak við þá, er eigi
nema eitt fyrir oss að gera: að halda
oss við markið frá 1908 og 1909 og
bíða átekta, unz hinir dönsku bræð-
ur vorir vaxa svo að mannviti og
gæðum, að þeir af fúsum vilja við-
urkenna réttmæti þeirra þjóðarsjálf-
stæðiskrafa, sem þá voru gerðar.
En þótt sambandsmálið sé lagt á
hilluna, fer þvi fjarri, að sjálfstæðis-
mál vor eigi við það sammerkt.
Svo eru margar taugar í sjálfstæðis-
máli voru, að þær gægjast fram alt-
af öðru hverju í innanlandsmálum.
Og í því verða sjálfstæðismenn
íslenzkir að vera vel samtaka fram-
vegis, að halda vörð utan um þær
taugar — standa á verði og efla alt
það, er til frekara sjálfstæðis miðar í
stóru og smáu.
Að fá þá menn á þing, sem ótrauðir
eru og einlægir, kjark- og einurðar
góðir og íramsæknir um það að vinna
í öllum málum að efna- og stjórn-
mála sjálfstæði íslendinga — innan
að —, það á að verða markmið allra
góðra íslendinga við kosningarnar í
vor 1
Munum vér næst vikja nánar að
þessu efni.
En að lokum vildutn vér að eins,
í sambandi við kosningarnar, minn-
ast á þann orðróm, er flogið hefir,
að þær væru ráðgerðar af stjórninni
ef til vill þegar í febrúar!
Það er vonandi, að sá orðrómur
reynist rangur. Kosningar þá mundu
gera þingmannsefnum ókleift að ferð-
ast um kjördæmin. Það er jafnvel
eigi óhugsandi, að bráðófært yrði
um það leyti árs fyrir kjósendur að
komast á kjörfund.
Virðist oss engin ástæða til að
hraða kosningunum, þvert á móti.
Það er eigi nema gott, að kjósendur
fái rækilegan tíma til umhugsunar.
Seint í maí, eða jafnvel eigi fyr
en um Jónsmessu ættu kosningar
að fara fram.
Thore-kvartanir.
Um daginn var auglýst, að Kong
Helge færi aukaferð frá Khöfn kring-
um 20. sept. — Ýmsir menn
treystu þessari auglýsingu og létu
sér nægja að panta með því skipi
m. a. salt og tunnur til haustslátr-
unar. En fyrir nokkrum dögum er
símað, að skipið fari ekki frá Kaup-
mannahöfn fyr en 29. sept.
Er þetta meira en lítið bagalegt,
og gerir einstökum mönnum jafnvel
stórtjón. Slíkur óáreiðanleikur má
alls ekki eiga sér stað. Er það hart,
að þeir menn, er fyrir slíkum búsifj-
um verða sem þessum, skuli rétt-
lausir vera gagnvart samgöngufélög-
unum.
Íslandsglíman 1913.
Hún fór fram í Iðnaðarmannahús-
inu 24. þ. mán. Keppendur voru
að eins 4: Sigurjón Pétursson,
beltishafi, frá Glímufélaginu Ármann,
Guðm. Kr. Guðmundsson frá Glimu-
félagi U. M. F. R., Kári Arngríms-
son frá Ljósavatni frá U. M. F.
Gaman og alvara og Magnús Jakobs-
son frá Ungm.fél. Reykdæla.
Sigurjón hlaut beltið, 4. sinni,
Guðm. var honum næstur, Kári
þriðji og Magnús fjórði.
Dómnefnd skipuðu Hallgr. Bene-
diktsson, Jón Asbjörnsson og Magnús
Tómasson.
Mér fanst Sigurjón beita um of
sínu mikla afli, gliman kom meira
inn á átök, í stað bragðfimi og þótti
mér ilt, þar eð Sigurjón á til gull-
falleg brögð, og skal eg að eins
nefna hér klofbragð og krækju, sem
hann heflr lagt á manna bezt til
þessa; en nú virðist mér hann hugsa
um það eitt, að standa sem fastast
og var honum það vitanlega vor-
kunn, þar sem hans var að verja
gripinn.
Guðmundur gekk rösklega til vígs
og bar sig karlmannlega, lagði bæði
fast og vel, sérstaklega i viðureign
við Magnús, en fyrir Sigurjóni hnaut
hann of fljótt.
Kára þekti eg ekki sama mann.
Vígamaður var hann i fyrra með
afbrigðum og mátti þá gott heita að
Sigurjón hrökk við honum, hina
kvistaði hann niður sem hráviði —
en nú var Kára gengið.
Annars var þessi glíma hin léleg-
asta, sem eg hefi litið, ekki ein-
göngu fyrir þá sök, hve skammar-
lega hún var sótt, heldur fyrir hitt,
hve illa mér fanst glímt.
Enginn þessara gömlu glímumanna,
sem sýnt hafa íþrótt sína, hafa áður
glímt eins óánægjulega í mínum
augum. Tilburðirnir yfirleitt stirð-
legir, snerpulausir og virtist enginn
vilja hætta á að sýna lipra vörn, en
leggja áherzluna á að stritast við að
standa sem fastast. Með því lagi
tel eg óvíst, að islenzka glíman eigi
sér nokkra framtíð — og held þv
raunar fram, að hún með þessu lagi
eigi enga framtíð.
Einkenni islenzku glímunnar eru:
lipurð, snarrceði og afl. Dugir þv:í
eigi að láta sér lynda aflið eitt.
Góður glímumaður verður að hafa
alt þetta til að bera. Likaminn á
að vera eins og vel stilt fjöður, sterk,
en þó sveigjanleg.
En hvernig stendur á þvi, að eng-
ir eða mjög fáir nýir menn koma
fram á orustuvöllinn ? Þeir gömlu
eru að stirðna, ekki fyrir aldurs sak-
ir, heldur hins, að æfing skortir.
?að þarf nýja menn t staðinnl
Ungu landar — sækið fram! ís-
enzka glíman getur orðið lang til-
comumesta glíman, sem sýnd er í
íeiminum, ef henni verður ekki
misþyrmt. Hún skerpir hugsun og
tjark, snarræði og afl öllum iþrótt-
um fremur.
Ahorfandi.
Konungshöf.
Kristján konungur tíundi átti í gær
43 ára afmæli. Veifur voru dregn-
ar á stöng viða um bæinn — íslenzkir
fánar þó færri miklu en skyldi, því
að verið var að minnast afmælis ís-
lendinga-konungs. Afmælisveizia var
fyrirhuguð um kvöldið í HótelReykja-
vík. Um morguninn var islenzki
fáninn dreginn þar á stöng — eins
og húsfreyju er venja við hátíðleg
tækifæri. En út af því, að islenzkir
litir voru sýndir þar reiddust 2 for-
göngumenn hófsins svo mjög, að
þeir ruku inn í Hótellið árla dags
og heimtuðu íslenzku litina dregna
niður, en hina dönsku setta í þeirra
stað. Þessir nsenn heyra til þeim
flokki manna, sem eigi lita á kon-
unginn, sem vorn konung, heldur
Danakonung. Mennirnir voru kon-
súll Svía Kr. Ó. Þorgrímsson og
Tryggvi Gunnarsson f. bankastjóri.
En frú Zoéga hafði greitt góð svör
og rök fyrir því, að íslenzkir litir
voru í öndvegi og höfðu þessir ís-
lenzku dánumenn það upp úr fjarska-
fengni sinni, að engin veifa var á
stöng, er konungsveizlan hófst.
Veizluna sátu svo eitthvað 40
manns. Af íslendingum voru þar
rúm tylft manna. Hitt voru Danir,
mestmegnis, og svo nokkurir ann-
ara þjóða menn. Landritari mælti
fyrir konungsminni, en Rothe skip-
stjóri fyrir íslandsminni, og hafði
mælst vel.
Eitt háyfirvald þessa lands hafði
orð á því við Isafold í gær, að þessi
konungshóf væru orðin býsna úrelt,
benti á, að mjög óvíða í rikjum Dana-
konungs munduþau tíðkast,nema hér.
Mun það rétt vera, og fæstir sjá eft-
ir, þótt af væru tekin. En þeir, sem
sérstaka ástæðu finna til þess að
minnast þessa afmælis, ættu þá held-
ur að gera það með sérstöku sim-
skeyti til afmælisbarnsins.
Misprentast
hafði í nokkurum eintökum síðasta
tl.blaðs Isafoldar — fyrsta erindið
í vísum Þ. E. til E. H. Erindið á
að vera á þessa leið:
Svo hátt var nú komið að hrímsilfri sló
á heiðar, pó fanst mér par vor.
Þeim varð stundum bratt, en pau
blessuðu pó
um brekkur og sléttur pau spor.
í kvæði Matth. um Stgr. Th. um
daginn hefir og eitt erindi misprent-
ast. Seinni parturinn af því átti að
vera svona:
hitti eg sjaldan
hér á storðu
sanngöfugri sálu.
Ennfremur í 2. vísu: Bragar-/>i«f«»b
en á að vera fingrum.
v