Ísafold - 04.10.1913, Blaðsíða 3

ISAFO L ö
313
Nef-hringur er nýjasta tizku-
fóstrið í Parísarborg. Það er leik-
kona ein, jungfr. Polaire, sem fundið
hefir upp á þessu og lagt sig mjög
Junqjr. Polaire leikkona.
i líma um að breiða út. En ólíklegt
þykir, að henni takist, þrátt fyrir
mikla lýðhylli hennar.
Bátstapi.
A mánudaginn týndist bátur frá
ísafirði í róðri. Þrír menn voru á
honum og druknuðu allir. Það voru:
Guðtn. Guðmundsson á Sæbóli, eig-
andi og formaður, Guðmundur Finn-
boqason húsmaður og Þórður Þ. Grunn-
•uikinqur fræðimaður, sem hingað kom
í fyrra einu sinni, og hafði þá yfir
rímur fyrir bæjarbúum.
Bjarni frá Vogi
flytur erindi i Bárubúð
á morgun kl. 5:
Brot úr íslandssögu.
Aðgangur 10 nur.
er
fluttur á Hverfisgötu
beint á móti Safnahúsinu.
2 eða 3 herbergi
samliggjandi, björt og rúmgóð, án
húsgagna, óskast til leigu nú þegar.
Finnið afgreiðslumann ísafoldar
sem fyrst.
Fóðurrófur
Söngkensla.
Frú Laura Finsen, útskrifuð frá Sönglistaskólanum í Kaup-
mannahöfn og lengi notið framhaldskenslu á Þýzkalandi, byrjar söng-
kenslu hér í bænutrt 15. okt. Sérstök áherz'a lögð á raddmyndun og
heilsusamiega öndunaraðferð (hygieinisk Pustemetode), sem hlífir hálsin-
um og þroskar röddina.
Vanalega heima til viðtals kl. 5—6 e. m., Laugaveg 20 B (uppi).
Þrir punktar.
Kaupið að eins skófatnað þar
sem úrvalið er svo fjölbreytt,
að þér samstundis fáið nákvæm-
lega það sem þér óskið.
Kaupið að eins skófatnað þar
sem reynslan hefir sýnt og sann-
að, að hann er vandaðastur,
traustastur en þó smekklegur.
Kaupið að eins skófatnað þar
sem allir eru sammála um að
hann sé ódýrastur.
Það er að eins ein skóverzlun,
sem uppfyllir öll þessi skilyrði og
það er hin gamla og góðkunna
skóverzlun
©
©
©
Lárusar G Lúðvígssonar
eru seldar í Gróðrarstöðinni þessa
dagana.
Hálf jörðin Kross á Akranesi
ásamt hjál. Viggbelgsstöðum alls
að dýileik 14 hundr. fæst til kaups
og ábúðar i næstu fardögum, 1914.
Upplýsingar viðvíkjandi sölunni
fást hjá hr. rakara Sigurði Ólafssyni
Rvík, eða ábúandanum Þorst. Ólafs-
syni Krossi.
Tiestur,
mógrár að lit, tapaðist frá Hólmi í
Mosfellsveit seint í september s. 1.
Mark ekki kunnugt. Einkenni:
Töluverður galli í annan framhóf,
(gamalt stig).
Hver sem hittir hest þennan, er
vinsamlega beðinn að gjöra viðvart
eða koma honum til
Bingholtsstræti 2.
Skiftið við liana.
R. P. Leví,
TJusíursír. 4, Reijkjavíh.
Söngkensla.
Stúlka, sem hefir lært að syngja
hjá nafnkunnri söngkonu erlendis
óskar eftir nemendum. Afgr. vísar á.
2 duglegar stúlkur óskast
nú þegar. Norðurstíg 7. Nielsen.
Góðar kýr.
4 snemmbærar kýr fást i dag keypt-
ar. Til sýnis í Sláturfélagi Suður-
lands i kveld og á morgun.
Peningabudda hefir tapast,
líklega á Hverfisgötu. Finnandi beð-
inn að skila hentii á Frakkastig 7.
Sjöl 15-25'
selur
't
__O.
o
Csl
Verzlunin Bjðrn Kristjánsson 1
LO
ío
œ
K
um tíma.
Notið tækifærið!
1oS2—Sl ISfS
cn
ro
cn
__o
o
Fnsku kenni eg frá io. þ. m.
Nánara auglýst síðar.
Snœbjörn Jónsson.
Kenslu
í aliskonar hannyrðum veitir Inga
Lára Lárusdóttir, Miðstræti 5.
Atvinna.
Verzlunarmaður, sem hefir verið við
verzlunarstörf í 6 ár og ritar góða
hönd, óskar nú þegar eftir afgreiðslu
eða skrifstofustörfum í eða utan Reykja-
víkur. Meðmæli fyrir hendi. R. v. á.
Vélritun afl8he5rp ley8t
Sigriður Siggeirsdottir, Laugaveg 13.
A Amtmannsstíg 4, niðri,
fæst til leigu 1 stór stofa með mið-
stöðvarhita.
Ágætur miðdagsmatur fæst
á góðum stað í miðbænum fyrir 50
aura á dag. Ritstjóri vísar á.
Rauður hestur með mjórri
blesu, mark: standfjöður fr. h., er í
óskilum á Keldum i Mosfellssveit.
Dugleg og lipur stúlka, vön
afgreiðslu, óskar eftir atvinnu við
verzlun sem fyrst. Afgr. vísar á.
Járnbrautarmálið.
Nefndarálit Björns bankastjóra Kristjáns-
sonar (minnihlutans i járnbrautarmálinu).
Niðurl.
Stjórnmálahliðin.
Slík mál sem þetta hafa venju-
lega 2 hliðar, Jjdrmdlahlið og stjórn-
málahlið. Það gæti því komið til
álita, hvort í þessu fyrirtæki gæti
falist einhver stjórnmálalegur ávinn-
ingur, sem væri svo mikils virði, að
þjóðin gerði rétt- í því, að leggja
þetta mikla tap á sig.
Eigi hefi eg getað futidið neinn
ávinning fyrir þjóðina úr þeirri átt,
heldur þvert á móti.
Það er kunnugra en frá þurfi að
segja, að íslendingar hafa á undan-
förnum árum orðið fyrir allmikilli
áleitni af sambandsþjóð vorri Dön-
um í þá átt að gera samninga milli
landanna um sambandið, miklu
þrengri samninga í vorn garð, en
gildandi samningur er, »Gamli sátt-
máli«.
Samningatilraunir þessar hafa mis-
tekist hvað ofan í annað, og væri
því ekki óeðlilegt, að Danir kynnu
að leita að einhverjum öðrum leið-
um til þess að ná þeim yfirráðum
yfir landinu, er þeir óska að ná, ef
til vill enn staðbetri leiðnm, en
samningaleiðinni.
Þeir hafa þegar náð allmiklum
tökum á landinu með líkum einka-
leyfum, og nú er farið fram á að
veita, má nefna símaeinkaleyfið, og
seðlaútgájurétt íslandsbanka. Þessa
einkarétti, auk annars, vilja þeir eðli-
lega tryggja sér áfram, er einkaleyf-
istíminn er liðinn. En það geta þeir
bezt trygt sér með því, að ná víð-
fækum einkarétti yfir öllum stór-
tyrirtækjum í landinu. Og svofram-
sýnir eru danskir fjármálamenn, að
þeir telja það engan skaða fyrir siq,
þó fyrirtækin séu stofnsett löngu
fyrir tímann, og islenzka þjóðin ná-
lega sligist undir gjaldabyrðinni, sem
af því leiðir, ef peim sjdljum er trygð-
ur arður af fyrirtækjunum.
I nefndinni hefur verið skýrt frá,
að það séu 3 helztu fjármálamenn
Dana, sem bjóða féð fram til járn-
brautarlagningarinnar með þeim kost-
nm, sem frumvarpið tiltekur.
Eigi eru kostirnir svo glæsilegir,
að eigi hefði verið ástæða til fyrir
stjórn vora, að reyna að útvega aðra
betri kosti utan Danmerkur. Og að
hún hefir eigi gert það, bendir til,
að Danir meini eitthvað meira með
svona stóru fjárframlagi, en að kjálpa
íslendingum til að leggja járnbraut.
Þegar slíkt mál, sem járnbrautarmál-
ið er lagt fyrir þingið, að tilhlutun
stjórnarinnar, beint eða óbeint, þá
hlaut hver óháð stjórn að leita fyrir
sér um tilboð í svo s?órt fyrirtæki
úr sem flestum áttum, að sjáljsögðu
úr nágrannalöndunum, og jafnvel frá
Vesturheimi- En það hefir hún ekki
gert, heldur rekur hún hér sam-
kepnislaust erindi 3 fjármálamanna
Dana. Etindi íslands getur stjórn-
in ómögulega verið að reka, þvi þá
mundi hún hafa útvegað samkepnis-
tilboð, áður en hún lét bera málið
fram í þinginu.
Fé þetta bjóða Danir fram 4—61/2
miljón króna, eða hvaða upphæð það
nú verður, gegn ábyrgð landsins eins
á vöxtum og reksturskostnaði, á sama
tíma, sem stjórn vorri getur ekki
tekist að fá 4 miljón króna lán til
veðdeildarbréfakaupa, þar sem bæði
landssjóður ábyrgist lánið, og jajn-
virði lánsins er jramboðið til trygg-
ingar í bankavaxtabréjum. Og á
sama tíma, sem stjórninni tekst ekki
að fá J/2 miljón króna lán hjá Dön-
um upp á ábyrgð landssjóðs eins,
nema auk þess séu ákveðnar tekjur
veðsettar.
Danir vilja þannig leggja fram
fulla 6V2 miljón króna á ábyrgð
landssjóðs eins, ef þeir mega s]álfir
ákveða, hver fyrirtækfti séu — í
þessu tilfelli til fyrirtækis sem hlýt-
ur að baka landssjóði — stór tap —,
en V4 noiljón t. d. vilja þeir ekki
lána til fyrirtækja, er vér sjálfir stjórn-
um, og vitanlegt er að borga sig. Nei
til þess fást þeir ekki, og það pó
tryggingin sé tvöjöld.
En þetta sýnir þó, að íslendingar
hafa lánstraust í Dana augum, þó
þeir fái ekkert lán, þegar þeir treysta
þjóðinni til að bera vexti af járn-
brautinni og alla útgerðina, hversu
miklum skaða sem hún veldur. Ann-
ars mundu þeir naumlega leggja féð
fram, þó augnamiðið kunni að vera
alt annað, en að ávaxta hér fé.
Af þessu verður ekki annað ráðið,
en að Danir treysti á framtíðar-
möguleika landsins, en að þeir vilji
ekki lána landinu fé gegn fullum
vöxtum, til þess að styðja sjáljstceða,
efnalega framþróun þess. Þeir mundn
t. d. ekki vilja leggja féð fram til
jafn óarðvænlegrar járnbrautarlagn-
ingar, ef landið sjáljt ætlaði að leggja
járnbrautina fyrir eigin reikning. Og
auðvitað ætti landið sjálft að íeggja
járnbrautina, pegar sá timi kemur, að
fyrirtækið getur orðið þjóðinni til
heilla.
Eg hefi nú stuttlega drepið á
stjórnmálahliðina, og getur hún naum-
lega verið til meðmæla því, að vér
tökum þessu eða því líku járnbraut-
arboði. Þvert á móti leyfi eg mér
eindregið að ráða frá því, að svo
sé gert.
Það er nú búið að verja um 20
þús. krónum til undirbúnings þessu
máli, og er sennilega eitthvað ófram-
komið af þeim kostnaði.
Eflaust hefði mátt spara þennan
kostnað að mestu leyti, því hefðu
þær hliðar málsins fengið að koma
fram í dagsbirtuna, sem eg hefi hér
bent á, þá hefði flestum orðið það
ljóst, án mikils kostnaðar, að mál
þetta var ótímabært.
Það hafa komið fram í nefndinni
uppástungur um það, að veita lands-
stjórninni aðstoð til að rannsaka
þetta mál frekar, svo sem með því
að veita henni fé til þess, en eðli-
lega get eg heldur ekki fallist á þá
tillögu, þar sem því fé, sem til þess
væri varið, mundi verða sama sem
fleygt i sjóinn.
11. fyigiskjai. Skýrsla
nm járnbrautir i Noregi árið 1910
Hinar einstökn brautir með hliðarbrautum CV. ÍO Ö a Ph o 88 n Ov > tn Lengd brautanna km. a ^ +» o . M o5 'g to n a *<h *S m bc o os fo Greiddur hagur til hluthafa í prósentum 1 ui. M ~a> •3? ° S a g S B oS
Norsk Hovedjernbane (Kristiania — Eidsvold) * V9 1854 67,8 12,28
Præferenceaktier , , 5-5 160
Uprioriterede Aktier . . 4,5 110
Smaalensbanen, vestre Linie og östre Linie * */i 1879 249,, 31>46 1)7 35
Kristiania — Gjövilcbanen med Sideliner til Köikenvik og Skreia . , . . *20/i2 1900 156„ } 18,2 11,i
Roa — Hönefoss . . * 7u 1909 31«
Kongsvingerbanen .... * 8/io 1862 U4,o 4,5 80
Solörbanen. Deraf: Kongsvinger Flisen . . s/n 1893 49,2 3,17
Flisen — Elverum . . 4/n 1910 44, o . . , ,
Kristiania — Drammenbanen . . 7/io 1872 52,9 2,5
Drammen — Randsfjordbanen med Sidelinier til Kongsberg og Kröderen *16/n 1866 143,6 16,55 4,0 75
Drammen — Skienb. m. Sidel. til Horten og Brevik 7/la 1881 165,3
Eidsvold — Ottabanen * 8/n 1880 229,8 18,86 1,8 30
Hamar — Grnndsetbanen 6/io 1862 38,, 2,5 35
Grundset — Aamotbanen 2S/, o 1871 26,3 2,5
Stören — Aamotbanen . ‘71,1875 817,8 17,66
Trondhjem — Störenbanen 7s1864 51,, 2,0 30
Merakerbanen (Trondhjem — Rigsgrænsen). *17/io 1881 102„ 12,19 2,0 45
Hell — Sunnanbanen *í9/101902 105,2 10,48
Arendal — Aamlibanen 18/i21910 58, #
Sœterdalsbanen S7/n 1896 78,4 4*95 , .
Stavanger — Flekkefjordbanen .... 7*18-8 149,, 12,52
Deraf: Stavanger — Egersund .... Vs1878 76,, 5*61 15
Egersund — Flekkefjord . . 7n 1904 72,8 6,91 , ,
Bergen Yossbanen * u/71883 106,7 5
Voss — Gulsvik * 10/6 1908 244,6 j 53,46
Gulsvik — Hönefoss * 7la 1909 51,5
Ofotbanen (Naevik — Riksgránsen) . . *“/„ 1902 41,. 10,12 . .
Privat Baner: Urskog — Hölandsbaneu *19/,o 1896 56,8
Yaldresbanen *a8/n 1902 108,, . .
Lier — Holsfjordbanen 12/t 1904 20,o , ,
Holmestrand — Vittingfossbanen .... Vio 1902 30,4 . .
Tönsberg — Eidsfossbanen 18/,o 1901 48,ð , .
Giimstad — Frolandsbanen ...... 14/9 1907 22,, 0,77
Lillesand — Flaksvandbanen */6 1896 16, e 0,55 , ,
Nesttun — Obsbanen 7,1894 26,3 0,75 , ,
Sulitjelmabanen 2761896 13, x 0,67 , .
Thamshavnbanen: Deraf: Thamshavn — Svorkmo . . . 10/71908 19,5 1,99
Svorkmo — Lökken 15/s 1910 6,5 , ,
Notodder — Tinnoset °/6 1909 30,0 l K
Rollag — Soheim e/8 1909 16.o í Jíl8 ••
Athugasemdir.
1. Brautir þær, sem prentaðar eru með breyttu letri, eru eingöngu rikisbrautir.
2. Þær brautir sem * stendur viö hafa fulla breidd, en full breidd er þar talin
1,435 m., næsta breidd 1,0S7 m., þá 1 meter braut og mjósta breiddin 0,76 m. og
skiftast brautirnar þannig árið 1910 í 4 flokka eftir breidd og lengd sem hér segir:
a. 1,436 m. breidd, 1,850 km. b, 1,047 m. breidd, 1,011 km. c. 1 m. breidd, 20 km.
d. 0,76 m. breidd, 96 km.