Ísafold - 08.10.1913, Side 1

Kemur út tvisvar
í viku, Verðárg.
4kr., erlendisökr.
eða dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafua* Bjðrnsson.
Talsími 48.
XXXX. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 8. okt. 1913.
Uppsögu (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus við blaðið.
80. tölubiað
I. O. O F. 9410109.
Arþýðufól.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9
Angnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. í -8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 ) -3
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og i -7
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. 5 kl. 12—8 og >—7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Pósth.str.láA fif ^ —8
íslandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd.—10 alÓd.
Alm. fundir fid. og sd.^/t sibd.
Landakotskirkja. Guósþj. 9 og 6 á helg an.
Landakotsspítali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 51/*—6'/i. Bankastj. --2
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfólagsskrifstofan opin frá 1! -2
Landsfóhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnib hvern virkan dag kl. 12 =*2
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka duga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Þingh.str. 28 þd.ogfsd. lr -1
Náttúrugripa3afnib opib l1/*—21/1 á sunnud.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.]
Stjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.3 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Pósth.str. 14B md. 11—12
Yifilstabahælib. HeimsókuArtimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib sd, þd. fmd. 12—2.
r r
Avarp til Islendinga.
Vér. sem ritum nöín vor hér undir teljum það miklu varða fyrir heill og hag landsins og þjóðar-
innar, að allir þeir, er fullkomnu sjálfstæði íslands unna, vinni með alúð og samheldni að því, að kosningar
þær til alþingis, sem bráðlega eiga fram að fara vegna stjórnarskrárbreytingarlaga þeirra, sem síðasta alþingi
samþykti, fari þannig úr hendi, að á þing komist sem allra flestir sjálfstæðismenn.
Vér vitum, eins og nú er komið málum vorum, að enginn ágreiningur er nú eða getur verið um
stjórnmálastefnu sjálfstæðismanna, hvort sem um sambandsmálið eða önnur sjálfstæðismál þjóðarinnar ræðir^
en viljum þó drepa á nokkur atriði, sem vér teljum að hljóti að verða á stefnuskrá allra sjálfstæðismanna við
kosningar þær, er nú fara í hönd.
i. Sambandsmálið: Vér teljum það nú komið berlega í ljós, að árangurslaust sé með öllu, að haldið
sé áfram samningatilraunum við Dani um Sambandsmálið. Viljum því eigi að haldið sé áfram slíkum til-
raunum af hálfu íslendinga. En verði málinu hreyft, — og því verður hreyft, ef Sambandsflokkurinn, Heima-
stjórnarflokkurinn eða aðrir Uppkastsmenn verða í meiri hluta — viljum vér eigi að þjóðin sætti sig við það,
er skemra fer en frumvarp meiri hlutans á alþingi 1909, sem bvgðist á Þingvallarfundarsamþyktinni 1907.
Nýja Bi6
Síöasta sinn í kvöld:
Svefnvagnsvörðurinn.
Allir ættu að sjá þessa afbragðs
mynd, er bæði löng og skemtileg.
Miðjarðarhafsstrendur.
Aukamynd.
Kostakj ör Isafoldar
Gei’ist kaupendur
ísafoldar
í dag'!
Isafold kostar til nýárs aðeins
1 krónu.
Að auki geta nýir kaupendur valið
úr 18 árgöngum af sögusafni ísa-
foldar einhverja 2 árganga. I sögu-
safninu eru aðeins ágætar sögur á
vandaðasta máli. M. a. Vendetta
(662 bls.), Heljar greipar (280 bls.)
O. s. frv.
Erl. simfregnir.
Khöfn 7. okt. 1913
Friðarhorfur.
Friðarhorjur á Balkanskaga eru
nú taldar betri. Albanar eru gjör-
sigraðir.
Eins og menn muna var fyrir
skömmu gerð grimm uppreisn í
Albaniú og löndum Serba — að sagt
var eftir undirróðri Búlgara. Varð-
aði það auðvitað mestu, að Albaníu-
uppreisnin yrði bæM niður og úr
því svo er, mun vou um, að aðrar
óeirðir sæti sömu forlögum.
------------------
Eimskipafélagið og
Vesstur-íslendingar.
Hr. Thomas Johnson M. P. for-
maður nefndar þeirrar, er Vestur-
íslendingar skipuðu til að undirbúa
eimskipafélagssamtök þar, símar þ.
7. okt. til bráðabirgðastjórnarinnar hér:
Netndin styður Jyrirtœkið. Almenn-
ur Jundur (masmeeting) Jyrir prem
vikum. Utlit gott. Umhyggju Jyrir
cettjörðinni (patriotic grounds).
Þetta skeyti bendir til þess, að
drjúgs hlutafjár megi að vestan vænta,
svo sem jafnan hefir spáð verið.
2. Stjórnarskrármálið: Sjálfstæðismenn hafa unnið að því utan þings og innan, að bráðnauðsynlegar
og réttmætar breytingar fengjust á stjórnarskrá vorri og er því máli nú svo langt komið, að síðasta alþingi
hefir samþykt stjórnarskrárbreytingarlög.
Enda þótt ágreiningur geti að sjálfsögðu verið um einstök atriði þessara breytinga, þá teljum vér þó
fengnar með þeim svo miklar réttarbætur, að eigi beri að tefla málinu enn í tvísýnu, sérstaklega þar sem svo
margt annað af bráðnauðsynlegum umbótum bíður úrlausnar og þarf á öllum tíma og kröftum þings og þjóð-
ar að halda, óskiftum. Teljum vér því sjálfsagt, að stjórnarskrárfrumvarp síðasta þings verði samþykt óbreytt á
aukaþinginu.
Fjárhags- og atvinnumál teljum vér vera þau mál, sem komandi þingum beri að leggja alla aðal-
áherzluna á.
a) Samgöngumál. í þeim málum teljum vér sjálfsagt að halda áfram stefnu þeirri, er siðasta alþingi
aðhyltist, að koma öllum samgöngum í hendm Islendinga, og viljum þvi, að löggjafarvaldið vinni að því, að gera
innlendar siglingar frá landinu og að, svo og með ströndum fram, svo sem þörf er á og það sér sér fært.
b) Verzlun landsins — sem og aðra atvinnuvegi — viljum vér að komandi þing leggi áherzlu á að
gera innlenda:
1) með bættum samgöngum;
2) með bættu bankafyrirkomulagi, sem fari í þá átt, að útvega verzlun landsins nægilegt og eðlilegt veltu-
fé í innlendum bönkum í landinu sjálfu og þannig fyrir komið, að allir hlutar landsins geti haftnotaf;
3) með því að bæta og efla álit og lánstraust áreiðnnlegra, innlendra verzlana.
c) Landbúnað og Jiskveiðar viljum vér að löggjafarvaldið láti sér ant um að styðja og efla, ekki sízt
með því að skapa afurðunum betri og greiðari markaði.
4. Hag verkamanna og húsmanna viljum vér efla og bæta kjör þeirra stétta með endurskoðun á
löggjöfinni.
5. Það teljum vér grundvöll undir öllu heilbrigðu stjórnarfari í landinu, að heimtuð sé fullkomin
ráðvendni og réttlæti af öllum þeim, er með umboð þjóðarinnar fara, embættismönnum sem öðrum, og full-
um lagajöfnuði sé haldið uppi fyrir æðri sem lægri, Að því viljum vér vinna.
í fjármálum viljum vér að sýnd sé gætni og aukin sem minst á komandi árum önnur útgjöld en
þau, sem miða,til bóta og eflingar atvinnuvegunum.
Leiðir bær, sem hér eru nefndar, teljum vér liggja allar að takmarki vor Sjálfstæðismanna: fullu
efnalegu og stjórnmálalegu sjálfstæði Islands, og í samræmi við stefnu vora viljum vér
einnig vinna að sjálfstæði héraða og einstaklinga í öllum greinum.
Jafnframt því að framfylgja ötullega sjálfstæðismálunum hlýtur hver sjálfstæðismaður að veita ákveðna
andstöðu hverri þeirri stjórn, þeim flokki og þeim einstökum þingmannaefnum, sem eigi vilja ganga hiklaust
brautina með oss í aðalmálum vorum og stefna að marki voru, og þá auðvitað núverandi stjórn, sem ber
lega hefir sýnt sig andvíga sjálfstæðismálum þjóðarinnar yfirleitt, enda sama sem ekkert hugkvæmst í lands-
málum, sem alþingi hefir getað aðhylst eða talið þjóðinni horfa til viðreisnar.
Vér viljum ennfremur að þegar i stað verði efnt til itarlegrar rannsóknar á þessum atriðum :
Hvort og þá hvernig breyta megi umboðsstjórn og dómaskipun landsins i annað eða betra horf en nú er og ti
sparnaðar; og komi þá jafnframt til rannsóknar launakjör embœttismanna yfirleitt og ajnám ejtirlauna. Enn-
fremur hvernig framkvæma megi aðskilnað ríkis og kirkju.
Auk þess viljum vér að alþingi geri ráðstafanir til þess að gera landið og þjóðina kunnuga öðrum
þjóðum, t. d. með því að gefa út á aðaltungumálum heimsins fræðandi rit um land og þjóð, sjá um að ritað
sé um landið i erlend blöð o. s. frv.
Að lokum viljum vér taka það fram, að vér væntum þess, að þjóðin sé oss samdóma um það, að
eigi séu þeir öðrum óliklegri til þess að vilja yfirleitt vinna að viðreisn þjóðarinnar í öllum greinnm, sem
sýnt hafa það, að þeir öðrum fremur bera sjálfstæðismál hennar fyrir brjósti.
Vinnum nú við kosningarnar með eindrægni og ötulleik að sameiginlegu markmiði allra sjálfstæðis-
manna: fullu sjálfstæði íslands í efnahag og stjórnmálum.
Reykjavík, í október 1913.
Stjórn Sjálfstæðisflokksins:
Benedikt Sveinsson, Björn Kristjánsson, Ólafur Björnsson,
alþm., ritstj. Ingólfs. alþingismaður. ritstjóri Isafoldar.
Ólafur Olafsson, Sigurður jónsson, Skúli Thoroddsen, Sveinn Björnsson,
frikirkjuprestur. form. Sjálfstæðisfél. alþm., ritstj. Þjóðviljans. yfirdómslögmaður.
Nýjar kosningar.
111.
Ávarp sjálfstæðisflokksins.
Eins og sjá má á ávarpi því, sem
birt er hér i blaðinu í dag hafa Sjálf-
stæðismenn hér í höfuðstaðnum kom-
ið sér saman um stefnuskrá þá, er
rylgja beri við kosningar þær, er í
lönd fara fyrri hluta næsta árs.
Agreiningur sá, er varð um sam-
komulagstiiraunirnar 1912, i sjálf-
stæðisflokknum, er nú að sjálfsögðu
burtu fallinn —, um Ieið og þær
til'aunir eru úr sögunni.
Úr þvi að Danir eigi vildu kljá
sambandsmálið á epda, með þeim til-
slökunum fr^ frv. 1909, sem »bræð-
ingsmenn* meðal sjálfstæðismanna
töldu hægt að gera til samkomulags
eftir atvikum, ef þá þegar fengjust
lyktir á málið — þá er vitaskuld úr-
kula vonar um bærilega samninga
fyrst um sinn og þá sjálfsagt að
hætte við aliar tilraunir, en jafnframt
marka pað skýrt hvert sjáljstœðismenn
stejna og það er gert í ávarpinu með
skírskotuninni til frv. 1909.
Að öðru leyti kemur fram í þessu
ávarpi stillileg sjáljsstceðistejna í öllum
málum og teljum vér víst, að allir
gamlir sjálfstæðismenn, um land alt,
hvort heldur þeir, er vel líkaði sam-
komulagsviðleitnin 1912 eða hinir,
sem miður líkaði hún — geti fall-
ist á öll aðalatriði ávarpsins og þá
unnið að því með atfylgi og ein-
lægni að koma á þing þeim þing-
mannaefnum, er því fylgja.
Eins og menn sjá, er afstaða flokks-
ins skýrt afmörkuð bæði gagnvart
stjórnarflokknum núverandi ogHeima-
stjórnarflokknum — svo semvera ber.
Þessi stefna hefir verið samþykt
á fundi allmargra forustumanna Sjálf-
stæðisflokksins hér í Reykjavik, sem
til náðist og er undirrituð af stjórn
flokksins, sem falið hefir verið að
sjá um hagsmuni flokksins milli
þinga.
Athugasemdir og skýringar, sem
Isajold kynni að vilja gera við ein-
staka liði ávarpsins — koma í næstu
blöðum.
En aðal mergurinn er þetta: stilli-
leg sjáljstœðisstejna i óllum landsmál-
um bceði í orði og á borði.
Er vonandi að þjóðin beri gæfu
til að fylgja henni fast fram við
kosningarnar.
Hins væntum vér og, að kosninga-
barátta sú, er nú fer í hönd verði
háð þann veg, að þjóðinni sé sómi
að.
Kosningar síðustu ára hafa komið
á stað altof miklum taumleysis-æs-
ingum, ofsafengnum árásum og jafn-
vel mannorðsspjalla-tilraunum, sem
borið hafa alt annað en fagran vott
um stjórnmálaþroska og siðgæðisstyrk
þjóðar vorrar.
Nú við þessar kosningar ætti að
vera unt að afstýra slíkum aðförum,
ef viljinn er góður hjá öllum stjórn-
málaflokkunum.
Isajold vill gera sitt til þess, og
heitir á alla góða drengi að leggja
sinn skerf til þess, að baráttan, sem
í hönd fer, verði háð með heiðarleg-
um vopnum, sem »gentilc-mönnum
eru samboðin.
Á því mun stjórnarfar vort alt
græða ómetanlega mikiðl