Ísafold - 08.10.1913, Blaðsíða 3
IS AFO LD
317
Borgarastyrjöld á Irlandi? Hinn
hamrammi andstæðingur heimastjórn-
ar írlands, írski þingmaðurinn Edward
Carson hefir nýlega efnt til herflokks
i Ulster-héraðinu til þess að .vinna
móti heimastjórnarfrumvarpinu með
vopnum, ef á þurfi að halda.
Sagt er að 300 manns sé að ferð-
ast um Bretland til þess að safna
liði í þenna flokk og að íLiverpool
hafi t. d. bæzt daglega við um 1000
manns.
Bretastjórn hefir enn sem kom-
ið er eigi gert neinar ráðstafanir gegn
þessum faraldri.
Kúgun Finna
Enn á ný koma fregnir um dæma-
lausa harðstjórn Rússa í Finnlandi.
Yfirgangur þeirra í þessari nýjustu
nýlendu keisarans hefir verið svo
hversdagslegur þessi síðustu árin, að
menn i öðrum löndum hafa nær
hætt að láta það fá mikið á sig. —
Hundruð af ágætismönnum Finna
hafa verið reknir tir landi af of-
beldisfullum rússneskum stórbokk-
um; þúsundir karla og kvenna flýja
land, fyrir ofsóknum samvizkulausra,
rússneskra embættismanna, sem að-
eins líta á sinn eigin hag, misþyrma
fólkinu og virða lög og siði þjóðar-
innar vettugi.
Óánægja yfír áfergju Rússa vex
með degi hverjum. Hatur einstak-
lingsins við heildina þróast, hefndar-
girnin fæðist í brjósti inanna, sem
annars ekkert ilt hugsa né aðhafast,
og einn góðan veðurdagendarsprengi-
kúla æfiferil hins skilningssnauðaharð-
stjóra, sem kosið hefir að gerast send-
ill hinnar alræmdu stjórnar keisar-
ans í Pétursborg. En morðinginn
er handsamaður, píndur og sleginn,
og loks dæmdur til hengingar. For-
eldrar, bræður og systur, konur og
börn, öllum er varpað í fangelsi fyrir
engar sakir — en annar harðstjóri,
máske enn skilningssnauðari og meira
illmenni, kemur í stað hins fyrra —
og alt byrjar á nýjan leik.
Það, sem nú hefir skeð með Finn-
um, er þetta, að allir dómarar æðsta
dómstólsins i Wiborg hafa verið
teknir höndum og í hóp fluttir til
Pétursborgar af lögregluliði, til þess
að afplána 16» mánaða fangelsisvist,
sem minni háttar dómstóll rússnesk-
ur hafði dæmt þá i.
Til þess að menn skilji betur hvert
óþekt ofbeldi hér hefir verið framið
á saklausum mönnum, er nauðsyn-
legt að athuga hvað skiftir flokkum
í Finnlandi. Finnar segja: Vér höf-
um hátíðlegt loforð 5 keisara — þ.
á. m. Nikulásar II. — um það, að
stjórnarskrá vor skuli æfinlega tekin
til greina af Rússum. Vér álítum
því eigi þau lög eða þær fyrirskip-
anir bindandi fyrir okkur, sem eigi
hafa verið bornar undir og samþ. af
löggjafarvaldi voru. Rússar segja:
Finnland er vort land; vér viljum
ekki vita af öðru en að alt Rúss-
land sé eitt ríki, og fyrir áhugaefn-
um ríkisins verða hagsmunir ein-
staklingsins að víkja. En takmörk
hagsmuna rikisins og einstaklingsins
verða að eins sett af löggjafarvaldi
Rússa, keisaranum, ríkisráðinu og
þjóðþinginu. Vér getum að eins
viðurkent finska þingið sem verandi
skör lægra en vort. Öll þau loforð
og þau réttindi, sem einvaldsherr-
arnir fyrrum hafa gefið Finnum verða
nauðsynlega að breytast, með því að
Rússlandi nú hefir hlotnast stjórnar-
skrá.
í skjóli þessa almenna rússneska
áliti um réttarstöðu Finnlands, hafa
orðið miklar breytingar á öllu fyrir-
tomulagi embætta og umsjón þeirra.
Alt er sniðið eftir rússneskri sið-
venju. Einkum hafa lög þau, sem
nefnast »jafnréttislög« mætt megnri
mótstöðu Finna. Þau ákveða, að
Rússar hafi öll þau sömu réttindi á
innlandi, sem Finnar sjálfir, og það
nota Rússar, sem í Finnlandi búa,
til þess að maka sinn eigin krók
með umkvörtunum tii stjórnarinnar
yfir því, að Finnar ekki hlýði lög-
unum. Slík kæra var fyrir skömmu
send embættismanni í Wiborg. Hann
visaði henni þó frá sér með þeim
úrskurði, að lögin aldrei hafi verið
borin upp í þingi Finna, og væru
því eigi gildandi í Finnlandi. Lög-
reglustjórinn, sem er Rússi, kærði
fyrir stjórninni, sem undir eins sendi
rússneskan rannsóknardómara til Wi-
borg, og lét handsama embættis-
manninn. Yfirrétturinn kærði þetta
fyrir landstjóranum, sem auðvitað
tók það ekki til greina.
Keisaranum var skrifað um málið,
en alt var árangurslaust. En nú kem-
ur fram kæra frá þingi Finna —
flestir þingmanna eru Rússar — á
hendur yfirréttinum, fyrir að hafa
synjað að hlýða jafnréttislögunum.
Krafðist landsstjórnin málsóknar á
hendur dómurunum, sem undir eins
voru teknir höndum og varpað í
fangelsi. Síðan voru þeir fluttir til
Pétursborgar, stefnt fyrir undirrétt
og dæmdir í 16 mánaða fangelsis-
vist fyrir óhlýðni, auk embættismissis.
Slík kjör býður eitt stórveldanna
fámennri menningarþjóð heimsins I
- og það á tuttugustu öldinni! —
Mann hryllir við þeirri frábæru fúl-
mensku, sem hér liggur á bak við.
Hatrið vex, hatur gegn allri kúgun,
í hvaða landi sem er og undir hvaða
yfirskyni sem er.
satt, að vér höfum fundið það sem
vér ásettum oss að finna. En eg
fann ekki fyrirhafnarlaust hina dýru
perlu, heldur gróf eg djúpt og lengi.
Hér er opinberun boðuð, sem eigi
þarf að trúa, heldur að pekkja. Og
þótt minn munnur megni eigi að
Íýsa einum tíunda hluta þeirra dá
semda, sem spíritúalisminn hefir mér
birt, kent og sannað, vildi eg feginn
skifta öllu, sem eg veit, með bræðr-
um mínum. Þessi speki er bygð
og rótfest á bjargi sannleikans og má
því eigi falla Lofum brimróti blindni
og fávizku að hamast og æða um-
hverfis þá bygging; látum hið mikil-
láta mannvit ennþá lengi spotta og
^ortryggja þessa speki, hún mun samt
sigra og fáni hennar gnæfa hvar sem
himinsins blær andar. Því á þann
fána er skrifað:
»Sannleikurinn tnóti allri veröld-
innu!
Molar.
Eftir síra Matth. Jocliumsson.
ReykjaYlkar-annáll.
Með s|s Baron Stjærneblad
hefir undirritaður fengið mjög mikið nf
vetrarfrakkaefnum, buxnaefnum o. fl
Ludvig Andersen.
Kirkjustræti 10-
III.
Lofsöngur spíritismans.
(Eftir enskan vísindamann).
»Þér segið hinn »hreini« spíri-
tismi, er vér köllum Spíritúalisma1)
bjóði enga heimspeki. Það er rangt.
Spíritúalisminn býður heiminum þá
stórfeldustu og fullkomnustu lífs-
skoðun, sem eyru hafa heyrt. Hann
svellur af opinberunarljósi guðs dýrð-
ar, tendrar nýjan eld í hjörtum, og
ægishjálm í augum með funa ódauð-
legs fjörs og krafta. Hann lyftir oss
hátt yfir hörmungar þessa lifs og
lætur oss sjá fyrirheit dýrðlegrar
framtíðar í skuggsjá líðandi stundar.
Hann sameinar alla hluti í eina heild.
Hann birtir oss alheiminn ofinn guð-
legri gæzku undir ársal eilífs rétt-
lætis. Sérhver kvöl, sérhver sárs-
auki, sérhver ofraun á sér iðgjöld og
bætur í vonum, eins og dag eftir
nótt. Munið pað og gleymið pví
eigi I Hann gerir kenning Austur-
landa um afturkomu látinna í jarð-
neskt hold óþarfa og misskilning
einn, því að hjarta hinnar eilífu elsku
geymir græðslulyf hverju sári, hug
svölun hverri hörmung, og nýan styrk
hverju vanmætti. Einnig hinir »föllnu
týndu, dauðu«, finna þar skóla, sem
agar þá til guðsríkis, því hinn eilífi
húsfaðir á gnóglegt rúm fyrir alla,
alla. — Þér segið: »Ekkert nýtt,
engin speki«. Blindir menn, hættið
þeirri heimsku! Þó segið þér það
') Svo kalla enskir vísindamann enn
hinn >ómengaða« spiritisma.
Aðkoniumenn : Sigurður bóndi frá
Selalæk og Tómas bóndi frá Barkar
stöðum.
Ásgrímnr Jónsson kom ífyrradag,
úr sumardvöl austur í Fljótshlíð. Seg-
ir veður oftast. leitt og óljúft, svo að
ilt hafi verið að stunda málaralist.
Áttræðisafmæli. Í dag er 80 ára
aldursafmæli eins af hinum velþektu
gömlu borgurum þessa bæjar. Það er
Sigurður Þórðarson í Stein-
húsinu, sem kallað er. Hann er sá
eini núlifandi af hinum svo nefndu
Borgarabæjarbræðrum og var á sinni
tíð einn af þektustu útvegsbændum
hór, ötull sjósóknari og með hepnustu
formönnum hór um slóðir.
Sigurður hefir alla tíð verið sómi
sinnar stóttar, sí-fjörugur, kátur og
glaðlyndur; hann er furðu ern ennþá,
en hefir þó gengist nokkuð fyrir á
þessu sumri.
í dag á hann vísar árnaðaróskir allra
sinna gömlu samverkamannna, vina og
kunningja, bæði eldri og yngri, nær
og fjær.
Hljóðfæraslátt var mikið um í bæn-
um a sunnudaginn. Fólagið »Harpa«
lék á Austurvelli fyrir fjölmenni miklu,
sem eins og venja er við slík tækifæri,
fylti göturnar kringum völlinn. Er
það álitlegur hornaflokkur — alls 12
hljóðfæri — sem bærinn nú hefir eigti-
ast og má heita góð sutinudagsskemt-
un. Voru alls leikin 10 lög — flest
útlend — og fóru flest þeirra vel.
Vonandi eiga bæjarbúar kost á að njóta
þessarar skemtunar oftar í haust —
ef veður leyfir.
Eunfremur hafði síra Fr. Fr. kallað
saman þá sveit hinnar uppvaxandi
kynslóðar bæjarins, sem um hann fylk-
ist og hann sjálfur kallar »Ur-
valið«. Hvort hór er átt við úrval
unga fólksins i höfuðstaðnum vitum
vér eigi. Var gengið í skrúðgöngu um
götur bæjarins, síra Friðrik í farar-
broddi með borðalagða húfu á höfði
og heilsandi til beggja handa á her-
manna vísu. Þá kom lúðrasveitin leik-
andi á horn, með bumbuslætti sem
hristi húsin, svo » V æ r i n g j a r « í
rauð hvít-bláa einkennisbúningnum, og
loks stór hópur barna. Annars var
gaman að sjá þessa ungu vini síra Fr.
Fr. og heyra þá leika á lúðrana, sem
flestir voru mun stærri en drengirnir.
En mest gamanið af skrúðgöngunni
hafa drengirnir auðvitað sjálfir — og
þeirra ágæti foringi, barnavinurinn sr.
Fr. Fr.
Kamelíufrúin er leikin í kveld og
annað kveld (fimtudag) í Iðnaðarmanna-
húsinu. Aðalhlutverk leika Jens B.
Waage og frú Stefanía. Verður það
vafalaust fyirtaks skemtun.
Leikfélag Reykjavíkur. Það er
nú fullráðið, að fyrsta leikritið, sem
félagið s/nir, er þyzkur leikur eftir
Schönherr og heitir : T r ú 0 g
h e i m i 1 i. Um jólin verður L ó n-
harður fógeti leikinn og þar á
eftir norst leikrit eftir hinn ágæta
höfund Johan Bojer. Það heitir:
Kærlighetens Ö j ne (Ástaraugu).
Fastir leikendur fólagsins í vetur
verða, af kvenfólki: Emilía, Evfemia
og Guðrún Indriðadætur, frú Stefanía
og frú Þóra Möller, en af karlmönn-
um: Árni Eiríksson, Friðfinnur Guð
Kripddvörur.
Rúgrajöl og Bankabyggs-
mjöl til blóðmörsgerðar, er nú
sem fyr hyggilegast að kaupa
hjá oss, því með því eina mótinu
hafa húsmæðurnar tryggingu fyr-
ir lostætu slátri.
Verzí. B. 71. Bjartiason.
sléttar, riflaðar. Hálfu ódýrari
en allstaöar annars-
staöar, í
verzlun B. H. Bjarnason.
Forn gullbrjóstnæla tnpaðist
síðastl. sunnudagskvöld. Skilist á
skrifstofu ísafoldar.
Vólritun fjT
Sigríður Siggeirsdóttir, Laugaveg 13.
Aggerbecks Irissápa
er óviðjatnanlega góó íyrir húóina. Uppáhald
allra kvenna. Bezta barnasápa. BiÓjið kanp-
menn yóar um hana.
MargaFinið góða
fæst nú aftur
í verzlun G. Zoega.
Skautafél. Reykjavíkur
heldur Dansleik i 'Hotel Reykjavík.
laugardag n. okt. kl. 9 siðd.
Nylunda á seiði!
Aðgangur 1 krónu.
Félagar einir hafa aðgang og geta
skrifað sig á lista og keypt að-
göngumiða í
Bókaverzlun Isafoldar
til föstudagskvölds.
Kentiari
sem tekið hefir kennarapróf og síðan
stundað kenslu í 3 vetur, tekur börn
heim til kenslu á aldrinum 6—10
ára. Unglingar og eldri geta líka
fengið kenslu i ýmsum námsgreinum
á sama stað. Hefir beztu meðmæli.
Menn tali við Einar Eofts-
son, hittist fyrst um sinn í Grjóta-
götu 9 kl. 7—9 e. h.
Leikflmispeysur
handa stúlkum
margar tegundir.
Braunsverzlun
Aðalstræti 9.
Hálf jörð, Þorgrímsstaðir í Árnes-
sýslu, fæst til kaups. Upplýsingar
viðvíkjandi sölunni fást hjá hr. Ey-
ólfi Guðmundssyni á Grímslæk eða
Páli Guðmundssyni á Melum.
Kenslu
í allskonar hannyrðum veitir Inga
Lára Lárusdóttir, Miðstræti 5.
jónsson, Helgi Helgason, Herbert Sig-
mundsson, Jakob Möller, Ragnar Hjör-
leifsson og — líklega Jens B. Waage.
Má þetta heita vænlegur flokkur.
Skautafélagið efnir til skemtunar í
Hótel Reykjavík á laugardaginn, sbr.
augl. í bl., þ. e. a. s., ef nógu margir
skrifa sig á lista.
Skipafregn. Baron Stjerne-
b 1 a d, aukaskip frá Sam. fél. kom
hingað í gær.
C e r e s er væntanleg á morgun.
Meðal farþega eru: Gunnlaugur Clae-
sen læknir og frönskukennari til há-
skólans.
Trúlofuð eru Eyólfur Guðbrandsson
st/rimaður og jungfr. Steinunn Sigur-
geirsdóttir.
Minningarritið
um Björn Jónsson var fyrirhugað,
að út kæmi í dag (8. okt.) — á af-
mælisdegi B. J., en vegna anna í
prentsmiðjunni o. fl. dregst útkoman
fram í næstu viku.
Skiftafundur
verður haldinn laugardaginn 18. þ.
m, kl. 1 e .hád. í bæjarþingsstofunni
hér í þrotabúi Baldvins Einarssonar
aktýgjasmiðs, og verða þá lagðar
fram skýrslur um eignir búsins og
skrá yfir skuldir þess.
Bæjarfógetinn í Reykjavík 7. okt. 1913
Jón JTlagnússon.
Skiftafundur
verður haldinn laugardaginn 18. þ,
m. kl. 12 á hád. i bæjarþingsssof-
unni hér í dánarbúi Helga Hannes-
sonar úrsmiðs. Verður þá skýrt frá
hag búsins og lögð fram skýrsla um
skuldir þess.
Bæjarfógetinn i Reykjavík 6. okt. 1913
Jón Magnússon.
Leikfimi
Nokkrar utanbæjarstúlkur geta enn
komist að ókeypis leikfimisnámi.
I. Brands, Vonarstrœti 12.
Vanalega heima kl. 10—11 f. hád.
Likkistur,
Líkklæði,
Kransar.
Lítið á birgðir mínar áður en þér
kaupið annarsstaðar. Teppi lánuð
ókeypis i kirkjuna.
Éyv. Árnason,
trésmiðaverksmiðja, Laufásveg 2*