Ísafold - 11.10.1913, Blaðsíða 2

320
ISAFOLD
Bjarni um ísland á fjölmennri sam-
komu Skandínava í Berlín.
FerðamannaleiRir um Island heitir
bók sem Daniel Bruun höfuðsmaður
hinn danski hefir nýlega samið, en
Gyldendalsforlag gefið út. Er all-
mjög af henni látið í dönskum blöð-
um. Berlingur ritar, í grein um
bókina, m. a. þetta: »Ef dálítill
hluti alls þess tíma og krafta, sem
nú er eylt á íslandi í óendanlegar
stjórnmáladeilur — væri notaður til
þess að létta undir ferðamannaheim-
sóknir til íslands, t. d. með því að
reisa bærileg gistihús, sjá um þægi-
legar ferðamannaleiðir, upplýsinga-
skrifstofu — og eigi sízt járnbraut
til Geysis og Heklu, þá mundi á
því græðast stórfé.
Fyrir mörgum árum hafa amerískir
rithöfundar kallað ísland ferðamanna-
land framtíðarinnar. Þeir hafa spáð
því, að er hið auðuga ferðafólk væri
leitt orðið á Norvegi og Sviss, þá
mundi það leita til íslands. Spá-
dómurinn er byrjaður að rætast.
En íslendingar sjálfir hjálpa alt of
lítið tilc.
Háskólinn og Lorentzen. Einhver
Veslur-Dani gerir í Politiken 5. sept.
þá fyrirspurn til Carls Lorentzen
prófessors, hvort tillögur hans um
að styrkja íslenzka háskólann og há-
skólaborgara hér, sé samkvæmar reglu-
gjörð Poulsenssjóðsins. Heldur fyr-
irspyrjandi því fram, að svo sé eigi
og fær tækifæri um leið til þess að
senda íslendingum smápillur um það,
hve feikna erfitt þeir eigi vegna fá-
tæktar að fullnægja hinum háu hugs-
unum sínum um stöðu landsins í
heimsfélaginu. Lorentzen svarar í
sama blaði 12. sept., og bendir á
ýmsa annmarka á núverandi stjórn
og heldur því fram, að megn órétt
ur hafi verið ger íslandi með því að
útiloka íslendinga frá styrk úr sjóðn-
um.
Sam.fél. og samgöngur. National-
tíðindi rita um þetta mál þ. 6. sept.
Þykir blaðinu hörð meðferðin á
Sam.fél. og illa þakkað »starf félags-
ins til að auka íslenzka útflutninga
seinasta áratuginnt.
Blaðið hefir ennfremur átt tal við
Cold, forstjóra Sam.fél. Segir hann
m. a., að Sam.fél. hafi þótt hart að
vera fleygt út árið 1909, og er tíð-
indamaður spyr hann um, hvernig
afstaða félagsins verði eftirleiðis til
íslandsferða, svarar hann:
»Þeirri spurningu kýs eg heldur
að svara eigi. Tíminn verður að
leiða það í Ijós«.
Annarsstaðar að hefir heyrst, að
Sam.fél. sé um það leyti að láta smíða
nýtt fyrsta flokks skiptil íslandsferða.
Berlin — Wiehe. Þeim hefir lent
saman út úr íslands málum Knúti
BerUn og Holger Wiehe. Hefir
Berlin vitaskuld eigi þolað að nokk-
ur Dani þyrði að unna oss sann-
mælis, svo sem gert hefir hr. Hol-
ger Wiehe, nú síðast í fána-afreks-
deilunni.
Hin fyrsta grein Wiehe um fána-
afrekið birtist í Hovedstaden þ. 15.
júlí og nokkuð var getið hér í
blaðinu þ. 13. ágúst. Þ. 6. sept. svar-
ar Berlin þeirri grein og telur Wiehe
hafa skýrt málið »að heita má al-
gerlega frá íslenzku sjónarmiði* og
þarf þá vitaskuld heldur en eigi að
ryðja úr sér sínum stórdanska vís-
dómi um réttmæti fánatökunnar.
Svo svarar Wiehe aftur í Hoved-
staden 10. sept., en þá grein höfum
vér því miður eigi fengið.
Aftur svarar svo Berlin í sama
blaði 18. sept. — mikilli romsu um
það, hvað Wiehe hafi jafnan litið á
deilumál Dana og íslendinga með
islenzkum gleraugum, og telur nú
ýmislegt upp, sem Wiehe hafi um
þessi efni ritað, og rétt er að rifjað
sé upp, hið helzta, fyrir islenzkum
blaðalesendum, svo að þeir gleymi
eigi, hve viturlega og drengilega
Wiethe hefir oft tekið í mál vor.
T. d. ritar hann þessi skynsömu orð
i »Gads Magasin* fyrir nokkurum
árum : »Fíú (Danir) skulum losa oss
við allar kreddur um »rikiseinini>una«
0$ »stórdanska« drauma. Hvað stoð-
ar ríkiseininf, sem annar málsaðilinn
hatar.« í sömu grein stingur Wiehe
og upp á því, að vér fáum vort
eigið flagg, »sem tákn bœði um íslenzka
pjóðernið og íslenzka ríkið«, og í sömu
greininni gerir hann enn ráð fyrir
að persónusambandið verði úrslit sam-
bandsmálsins.
Fyrir þessi og þvílík ummæli virð-
ist Berlin helzt vilja gera Wiehe
að hálfgerðum landráðamanni, minsta
kosti að manni, sem Danir megi
með engu móti treysta. Nei, auð-
vitað mega þeir engum treysta —
nema Knúti Berlinl »Vér einir vit-
um«. Það er boðorðið, sem nú er
hann að berja inn í landa sína um
íslenzk mál.
En það er rétt, að sjáist svart á
hvitu í íslenzku blaði, að eý Berlin
verður framvegis leiðarstjarna Dana
í íslenzkum málum, þá verður þess
eigi langt að bíða, að síðasti sam-
úðarneistinn milli þjóðanna verði að
köldu koli.
Um Hekluhraunsgosið i vor ritar
Carl Kíichler ítarlega grein í þýzka
myndablaðið Illustrirte Zeitunq þ. 18.
sept. þ. á. Þar eru og 2 myndir af
gosinu, ágætlega prentaðar. Önnur
tekin af Kjartani Guðmundssyni, hin
af Magnúsi Ólafssyni. Auk þess er
uppdráttur af gosasvæðinu birtur í
blaðinu.
Fimm vitar
hafa verið reistir í sumar hér á
landi. Krabbe vitastjóri hefir ásamt
Jósef snikkara Magnússyni haft um-
sjón alla með vitasmíðinni. Þessir
5 vitar eru: á Bjargtöngum, Kálfs-
hamarsnesi við Húnaflóa, Skagatá,
Flatey á Skjálfanda og Brimnesi við
Seyðisfjörð.
Háskólaerindi fyrir al-
menning. Þetta háskólamissiri
eru þessi erindi helzt fyrir alrnenn-
ing: Björn M. Ólsen talar um bók-
mentasöqu Islendinga þriðjudaga og
laugardaga kl. 5—6, Ágúst Bjarna-
son talar um heimsmynd vísindanna
á miðvikudagskvöldum kl. 7—8 og
Jón Jónsson sagnfr. um sögu Islands
(tímabilið 1262—1550) þriðjudaga
og laugardaga kl. 7—8 síðd. og um
sógu og jornjrœðaiðkanir Islendinga
ejtir siðaskijtin fimtudaga kl. 7—8.
Verður eigi nógsamlega brýntfyrir
öllu námfúsu fólki að sækja þessa
fræðslu.
Slysför.
Fyrra föstudag druknaði í Blöndu
Friðfinnur Jónsson frá Stóru-Giljá,
kunnur undir nafninu »Rauði Finn-
ur«. Hafði verið staddur á Blöndu-
ósi og fallið í ána, ófrétt með hver-
jum hætti. Friðfinnur var einkenni-
legur karl mjög, og allgreindur. Átti
í brösum við frændur sína, ennfr.
fyrv. sýslumann Húnvetninga o. fl.,
og gaf ritling út um þær deilur fyrir
2 árum.
Ýms erl. tíðindi.
Hjónaband Manúels. 5. sept. gekk
fyrv. Portúgalskonungur, Manúel, að
eiga Augustu Victoríu af Hohenzol-
lern. Brúðkaupið stóð í Sigmarin-
gen á Þýzkalandi að viðstöddu fjöl-
menni miklu, þar á meðal prinsinn
af Wales og Eitel Friedrich, sonur
Þýzkalandskeisara. Ungu hjónin fóru
brúðkaupsferð, sem neitið var til
Bretlands. Nú segja erl. blöð frá
þvl að hætt hafi verið við ferðina
á miðri leið, og hafi Augusta Vik-
toría haldið heim til föðurhúsa aftur.
Kvað hún haldin einhverjum leiðum
kvilla, og er búist við, að hún
þvertaki fyrir alla sambúð við Manúel
í franltíðinni.
»lmperator«. Hamborg-Ameríku-
fél. hefir ákveðið að gjörbreyta
vélum skipsbáknsins Jmperator'. Síð-
an skipið fyrst hóf ferðir sinar millt
Hamborgar og New-York, hefir hvert
ólánið á fætur öðru fylgt því. Það
strandaði á Elbu-fljóti í vetur; á til-
raunaferð þess út í Englandshaf, bil-
aði ein vélanna og tók 2 mánuði að
geia við; siðan hrepti skipið afskapa-
veður á fyrstu ferðinni til Vestur-
heims, og kom mörgum timum á eftir
áætlun til New-York, sem þykir
mikið. Og loks kviknaði eldur í
skipinu þegar það fyrir skömmu var
statt í New-York, og eyddi eldur-
inn fleiri þús. kr. virði. Siðan hefir
það komið fram, að katlar skipsins
eru meira eða minna gallaðir og
hefir þvi skipafélagið ákveðið að
breyta öllum vélum þannig, að brenna
megi oliu i stað kola. Ennfremur
gerir stjórn félagsins kunnugt, að
það sé hætt við byggingar á tveim
álíka báknum, sem þegar höfðu ver-
ið ráðnar, þareð reynslan með »Im-
perator* sýni, að jafnstór skip aldr-
ei geti svarað kostnaði. —
Kólerusótt geysar víða um þessar
mundir. í Vínarborg hafa komið
fyrir mörg tilfelli, og hafa margir
dáið; eins á Ítalíu og Rússlandi og
jafnvel á Suður-Þýzkalandi hefir orð-
ið vart við sóttina. Og á Balkan-
skaga bætist hún ofan á alt annað
böl — ófrið, ótíð og eymd — og
strádrepur þar fólk í hundraðatali á
dag.
Bryan á fjölleikahúsi. — Undrun
mikla hefir það vakið um allan heim,
ekki minst í Vesturheimi, að utan-
ríkisráðherra Bandaríkjamanna, W. J.
Bryan, hefir látið ráða sig í fjölleika-
hús i New-York. Kemur hann þar
fram kvöld hvert og heldur ræðu
einhvers efnis. En bæði fyrir og á
eftir honum á efnisskránni eru lodd-
arar, dansandi svertingjar og ljúfar
yndismeyjar. Amerikumönnum, sem
annars eru fremur hleypidómalausir
menn, þykir þetta atferli ráðherrans
helzt til of langt fyrir neðan hámark
siðmenningar nútímans, einkum af
þvi, að Bryan fleirum sinnum hefir
verið í kjöri til forsetasætisins. Sjálf-
ur afsakaði Bryan sig með því, að
laun hans sem ráðherra ekki væru
nægileg honum til viðurværis. (For-
setar Bandaríkja hafa 40,000 króna
laun). En þegar þessi ástæða ekki
var tekin gild, kom Bryan fram með
aðra nýja, nfl. þá, að fyrirlestrar
hans væru haldnir til almennrar al-
þýðumentunar. Óánægja gegn at-
ferli hans vex daglega, og líklegt
þykir, að hann neyðist til að láta af
ráðherrastöðu fyrir þessa dæmalausu
smekkleysu.
Mexikó er sem stendur i miklum
fjárkröggum. Vegna óeirða þeirra,
sem síðasta ár hafa átt sér stað þar
i landi, hefir Wilson Bandaríkjafor-
seti bundið svo um hnútana, að eng-
inn vill lengur lána Mexíkó fé. Hugs-
ar Huerta Mexíkóforseti sér helzt að
hætta öllum vaxtaútborgunum um
hrið, og er þá ekki gott að vita hvað
úr því getur orðið.
I Vesturheimi er nú farið að nota
gömul herskip fyrirskóla handa brjóst-
veikum börnum. Búa börnin á skip-
inu, sem liggur fyrir festum við
ströndina, en kenslustundir allar eru
á þiljum uppi i hollu og góðu lofti
undir berum himni.
Prestskosning.
Nýlega fór fram prestskosning í
Bjarnanesi í Lóni. Kosning hlaut
sira Þórður Oddgeirsson aðstoðarprest-
ur i Sauðanesi með 83 atkv. Sig-
urður Sigurðsson cand. theol. hlaut
80. Þriðji umsækjandi var síra Bryn-
jólfur á Ólafsvöllum, en hann tók
aftur umsókn sína á kjördegi.
Matthías Jocliumsson
kom hingað til bæjarins á fimtu-
daginn og dvelst hér fram eftir vetri.
Hann hefir lofað Isajold að miðla
henni við og við af miljóna-auð
anda sins meðan hann er hér syðra.
Mun lesendum vorum eigi þykja
nein leiðitiðindi.
Það fer að verða leiðinlegt að
endurtaka sí og æ þetta sama: Matt-
hías yngist með hverju ári, — en
samt er satt.
Eftir tuttugu ár má Sigurjón þeirra
tíma fara að vara sig á, að missa
ekki íslandsbeltið, ef gamla mannin-
um skyldi detta i hug að fara þá i
eina bröndóttal
Gjafir til Heilsuhælisins.
1) Frá Sigurði Júl. Jóhannessyni
lækni 81 kr. 95 aur. og var það
ágóði af fyrirlestri þeim, er hann
hélt hér.
2) Frá Einari jochumssyni 80 kr.
og er það heitfé, er hann hét Heilsu-
hælinu í vor sem leið, ef »Ljósið«
hans seldist vel. Sést þar enn sem
fyr að gott er heita á hælið.
3) Frá stórkaupmanni Tönnes
Wathne Stavanger 200 kr. með þeim
ummælum, að verja skuli til hjálp-
ar einhverjum fátækum sjúklingum.
Mun yfirstjórn hælisins úthluta þessu
fé eftir tillögum læknisins þar.
Fyrir þessar fallegu gjafir kann eg
gefendum beztu þakkir.
G. Björnsson.
ReykjaYíknr-annáll.
Aðkomumenn: Björgvin Yigfásson sýslu-
maður. Síra Ófeigur Yigfússon Eellsmúla,
í>or8teinn Thorarensen frá, Móeiðahvoli.
Bjarni Jónsson dómkirkjuprestur og frú
hans komu úr utanför sinni núna i vik-
unni. Höfðu þan ferðast um alla Dan-
mörku, snður á Þýzkaland til Berlin,
Wittenberg og viðar, einnig nokknð nm
Snður-Sviþjóð.
Bókauppboð af nokkru af bókum Björns
heit. Jónssonar var haldið i gœr og i
fyrradag. Yar þar rannar eigi mikið af
sérlega góðum bókum úr bókasafni hans.
Hæsta verð var gefið fyrir Árbæknr
Espólíns, 70 kr.
Dánir: Guðriður Q-nðmnndsdóttir, (gift
kona) á Klapparstig 4. Dó 7. október.
Frakkneskukennarinn til háskólans kom
e k k i á Ceres, eins og ráð var fyrir gert
í siðnstu í s a f 0 1 d. Hafði sú fregn
borist m. a. til Frakka-konsúls, en verið
blandað málum. En eftir þvi sem Blanche
konsúll tjáir ísafold mun hans von seinna
i mánuðinum.
Guðsþjónusta i dómkirkjunni á morgun
kl. 12 sira Bjarni Jónsson. Kl. 5 sira
Jóhann Þorkelsson.
í Erikirkjunni kl. 12 sira Ól. Ólafsson.
Gunnlaugur Claessen læknir kom hingað
til bæjarins á Ceres núna i viknnni. Sezt
hann hér að við læknisstörf. Hann hefir
sérstaklega kynt sér barnasjúkdóma og
Röntgens-lækningar. Mun fólki hér þykja
mikill fengnr að fá sérfræðing i barna-
sjúkdómum. Við Röntgens-iækningar hefir
Q-nnnlaugnr og fengist mikið síðustu árin
m. a. staðið fyrir helztu Röntgens-lækn-
ingastotu i Danmörku um tima i snmar i
fjarvern yfirlæknisins. Er búist við þvi,
að honum verði falin starfræksla Röntgeng-
áhaldanna, sem fé var veitt til á þingi
siðast.
Hjúskapur. Jónas Sigursteinn Quð-
mundsson og ym. Hólmfriðnr Jóhanns-
dóttir, Laugaveg 33. Qift 4. okt.
Sæmundur Kristinn Klemensson og ym.
Quðrún Aðalbjörg Ingimundardóttir (bæði
frá Minni-Yogum). Qift 7. okt.
I Khöfn eru og nýlega gift Ólafur
Gunnarsson læknir og Ragna Gunnars-
dóttir (kaupm. Gnnnarssonar). Qaf sira
Bjarni Jónsson þan saman.
Kamilíufrúin hefir verið leikin tvö kvöld
i vikunni, húsið verið troðfult og fólkið
stóránægt. Ekki enn verið kostur á því
fyrir Ego að sjá, nema kafla úr leiknnm.
ítarlegur dómur biður þvi næsta blaðs.
Kamiliufrúin verður enn leikin mánudags-
kvöld og ættu bæjarbúar þá eigi að sitja
úr færi að sjá hana. Óvist hvenær það
býðst aftur.
Leikhúsið. Það var eigi allskostar rétt,
sem sagt var í siðasta blaði, að Ragnar
Hjörleifsson yrði i fastri leikendatölú,
en leikur með i einhverjum leikritanna.
Ennfremur mun mega eiga von á, að
Kristján konsúll Þorgrimsson láti sitt ljós
skina i einhverjnm eldri leikritum og
Andrés Björnsson að líkindum i einnm
leiknum minsta kosti.
Skipafregn. C e r e s kom i fyrradag
hlaðin farþegnm og flntningi. Eitthvað
4—500 manns kom frá Austfjörðum. Sumt
fór i land i Yestmanneyjum, aðrir i Kefla-
vik, en hingað til bæjarins er talið, að
komið hafi nm 300 manns. Meðal far-
þega vorn Asgeir Sigurðsson konsúll með
frú sinni, sira Bjarni Jónsson með frú
sinni, frú Stefanla Copland, jungfr. Emilia
Indriðadóttir, Gunnlaugur Claessen læknir,
C. F. Möller agent, Servaes prestur.
Frá Vestmanneyjum Qisli Johnsen konsúll,
frá Austfj. Krabbe verkfr. og Jósef Magn-
ússon trésm.
Y e s t a kom kringum land i fyrrakvöld
með allmargt farþega og fór aftur í gær-
kveldi.
Sjúkrasamlag prentarafélagsins heldur
hlntaveltu I kvöld og annað kvöld. Góð-
ir munir kváðu vera þar og gott er fyrir-
tækið, sem styðja á með hlutaveltunni.
Slys gæti daglega orðið að þvi hugs-
unarleysis-tiltæki drengja hér i bæ, a ð
hanga aftan i bifreiðunum,
þegar þær þjóta um götnrnar. Foreldrar
allir ættu að vara börn sin við, áður en
siysið verður og lögreglan að hjálpa til
að afstýra þessu.
Níutíu ára afmæli.
Níutíu ára afmæli einnar gömlu
merkiskonunnar í Landsveit var há-
tiðlegt haldið hinn 19. maí siðastl.
Afmælisbarnið var Guðrún Kol-
beinsdóttir, ekkja Jóns sál. Árnasonar,
alkunns merkisbónda og sæmdar-
manns, er lengstum bjó í Skarði á
Landi, en tengdamóðir Eyólfs Guð-
mundssonar Dbrm. í Hvammi, sem
margir kannast við og allir vel kunn-
ugir að góðu einu.
Byrjaði afmælishaldið með þvi, að
börn og barnabörn Guðrúnar, mörg
og mannvænleg, komu og söfnuðust
saman um gömlu konuna, mömmu
og ömmu sína, á heimili hennar hjá
tengdasyni hennar í Hvammi, til
þess að votta henni elsku sína, þakk-
látssemi og árnaðaróskir; þar kom
og sóknarprestur og fólk hans, ná-
grannafólk margt og vinir kringum
Skarðsfjall, og enn einn af hennar
fáu uppistandandi gömlu góðvinum,
náfrændi hennar, kær og mikilsmet-
inn, Kolbeinn Eiríksson f. bóndi í
Stóru-Mástungu í Gnúpverjahreppi.