Ísafold - 25.10.1913, Side 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða l^dollar; borg-
ist fyrir miöjan júli
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
SAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjórl: Ólísfur Björnsson.
Tnlsími 48.
Uppsiign (skrifl.)
bundin við aramót,
er ógild nema kom
ni sé'til útgefanda
fvrir 1, oktbr. og
sé kaitpandi skuld
laus við hlaðið.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 25. okt. 1913
85. tölublað
Þingrof og nýjar kosningar.
Stjórnarskráin verður staðfest
Þ. 22. október barst landritara svofelt simskeyti frá ráðherra, dagsett
í Khöfn f>. 20. okt., en barst eigi fyr hingað vegna símslita:
Alþingi roflð í dag. Kosningar fara fram 11. apr.
1914. Tekið fram í konungsbréfinu, að ef nýkosið
alþingi samþykki stjórnarskrárfrumvarpið óbreytt,
mimi konungur staðfesta það, en jafnframt verður
ákveðið eitt skifti iyrir öll, samkvæmt 1. gr. frumv.,
með konungsúrskurði, sem ráðherra íslands ber upp
fyrir konungi, að lög og mikilsvarðandi stjórnarráð-
stafanir verði, eins og hingað til, borin upp fyrirkon-
ungi í ríkisráöinu og á því verði engin breyting nema
konnngur staðfesti lög um réttarsamband milli land-
anna, þar sem önnur skipun sé á gerð.
Þetta skeyti ráðherra ber með sér, að ítnrlegs könungsbréfs sé von
um staðfesting stjórnarskrárinnar, og hins, hvernig konungr íslands vilji
haga uppburði islenzkra mála fyrir sér. Teljum vér réttast að láta frek-
ari athugasemdir biða þess, er konungsbréfið sjálft verður heyrinkunnugt,
því að fréttum um innihald þess, sem hingað hafa borist, ber eigi nákvæm-
lega saman.
Af skeyti ráðherra virðist þó mega ráða, að mála-uppburðurinn sé nú
viðurkent sérmál af konungs og Dana hálfu, og er það vel farið. Skeytið
ber og vott um það, að orð Berlins eru að engu höfð á hæstu stöðum
og er gott til þess að vita, og ætti það, meðal annars, að venja hann af
þvi að vera nokkuð að rekast í málum vorum.
í skeytinu segir, að ráðherra íslands beri upp fyrir konnugi drskurð-
inn um það, hvar málin skuli lögð fyrir hann. Að sjálfsögðu er hér átt
við, að undir þann úrskurð riti íslandsráðherra með konungi, ef ráðherra-
undirskrift þarf á atmað borð.
Kosningadagurinn, 11. april. er laugardagur fyrir páska. Heppilegur
dagur til kosninga verður hann eigi talinn. Oft illfært mjög til allra
ferðalaga á þeim tíma árs og slæmur tími fyrir róðrarmenn og ýmsa ver-
menn.
Áður meir var júnímánuður jafnan valinn til aukaþingskosninga. Fá-
um vér eigi skilið, hvaða nauður hefir rekið stjórnina til að hverfa frá
þeirri gömlu og góðu reglu.
Hn — ekki tjáir að deila við dömarann. Þessi dagur er ákveðinn
og tjáir ekl<i um það að fást, heldur að búa sig sem bezt undir hann.
Reynir nú á alla Sjálfstæðismenn að gera dymbilviku-laugardaginn að
lukkudeqi fyrir land vnrt og þjóð.
Fimtugs afmæli
á Hannes S. Blondal, skáld, í
dag. Hafa vinir hans fært hon-
um myndarlega gjöf í minn
ing dagsins.
Hannes Blöndal á ítök í
hjörtum margra landsmanna
fyrir kveðskap sinn. Og þótt
eigi komi mikið frá honum
af Ijóðum í seinni tið, bendir
t. d. hið ágæta kvæði Fram-
tíðin, sem birtist í ísaf. í vor,
til þess, að eigi er hann skil-
inn við ljóðdísina. H. B. er
starfsm. við Landsbankann og
vinsæll mjög þar sem annars
staðar af öllum þeim er kynn-
ast honum.
Hannes S. Blöndal.
I. O. O F. 9510249.
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—P
Augnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 myd. 1 8
Ðorgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og -7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—3 og • -7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Austurstr.22fstd 8
íslandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.TJ.M. Lestrar- og skrifstofa 8árd.—1C
Alm. fundir fid. og sd. 81/* slbd.
Landakotskirkja. Guósþj. 9 og 6 á heh i'n.
Laudakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 51/*—0'/t. Bankastj. -2
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá ‘ i -2
Landsfóhirðir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. ? f 2
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka dnga
helga daga 10—12 og 4-*-7.
Lækning ókeypis Austurstr. 22 þd.ogfsd. 12 -1
Náttúrugripasafnið opið Í1/*—21/* á sunnv
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 da^l,
Talsími Reykjavíkur Pósth.8 opinn daglengt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2 8
Vifilstaðahælið. Heimsóki, a.rtimi 12—1
Pjóðmenjasafnið opið sd, þd. fmd. 12- 2.
Nýja BI6
sýnir i kvöld og næstu kvöld:
Stiilkan M Rauðumyllu.
»Eclair«-mynd í 3 þáttum.
Aibragðs mynd.
Orkostor 7—9 á sunnudag.
Bostanjoclo-Cigaretter
mests úrvnl i bænum i
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Cigarettur og tóbak
frá
J. Bastos, Algérie,
er þekt um allan heim.
Einkasölu fyrir Isl.ind á því
hefir
tóbaksverzlun
R. P. Leví.
Kostakjör Isafoldar
Gerist kaupenclur
Isafoldar
í dag!
ísaf. kostar frá 1. okt. til nýárs að eins
1 króiiu.
Að auki geta nýir kaupendur valið
úr eldri árgöngum af sögusafni ísa-
foldar einhverja 2 árganga. í sögu-
safninu eru aðeins ágætar sögur á
vandaðasta máli. M. a. Vendetta
(662 bls.), Heljar greipar (280 bls.)
o. s. frv.
Minníiigarritið
um Björn Jónsson, fyrra bindi með
mörgum myndum, er komið út og
fæst í bókaverzlunum.
Verð ki\~1.50.
Island erlendis.
Einar Jónsson myndhöggvari hefir
nýlega gert sýnishorn af minnis-
varða miklum yfir Victoriu Breta-
drotningu, er sýnir hana sem fyrsta
keisara Indlands. Þessi mynd Ein-
ars hefir vakið mikla athygli og hafa
stórblöðin: London News og The
Graphic flutt myndir af henni og lof
um hana. Konungsfólkinu enska
hefir og getist mætavel að mynd-
inni, hvort sem verður upphaf ann-
arrar myndar eða eigi.
Viðskifti Islands og Danmerkur.
Út af grein Þórarins Tuliniusar um
það mál, sem Isajold flutti í sumar,
hefir Barjod liðsforingi á Valnum
ritað nokkurar athugasemdir í Ber-
lingske Tidende.
Greinarhöfundi finst einkennilegt,
hversu verzlun Dana hér við land
hraki. Þetta, sem kveði við meðal
Dana, að íslandsverzlunin borgi sig
ekki, muni vera röng kenning. Ella
mundu Bretar, Norðmenn og Þjóð-
verjar eigi leita hingað. »Er ekki
annmarkinn fólginn í reksturslagi
dönsku verzlunarinnar við Island?« —
spyr höf.
Bendir hann á, að gufuskipaferðir
milli Khafnar og íslands taki of lang-
an tima. Stingur því upp á, að höfn
verði gerð við harbo0re á vestur-
strönd Jótlands og skip látin ganga
þaðan beint til íslands. Þaðan verði
leiðin eigi lengri en frá vesturströnd
Noregs og Skotlandi þ. e. 4 sólar-
hringa. Vill höf. láta Kaupmanna-
hafnar-kaupmenn sleppa verzluninni
við ísland í hendur józkra kaupmanna.
»Sameiginleg viðskifta-áhugaefni«,
segir höf. »eru mikilsverð og munu,
þegar til lengdar lætur, gera meira
gagn á stjórnmálasvæðinu en nokk-
uð annað. Nema cf Danir, sem
hingað koma (til íslands), gerast til
þess að taka öllum högum eins og
þeir falH fvrir. ncr frcmur reyna að
læra m.ikð, c.i si og æ að láta klingja
í eyrum íslendinga, að þeim finnist
mál þeirra, land og loftslag ljótt og
óþolandi«.
»Þegar Danir halda því fram, að
ríkisréttarsambandið (den statslige
Forbindelse) við ísland sé Danmörku
kostnaðarauki, en íslendingar líta svo
á, að þetta sé rangt, þá er það eigi
nema eðlilegt, að þeir á öllum þeim
sviðum, er þeir sjá sér kleift, leiti
út fyrir Danmörku, til þess að reyna
að komast að því marki, að standa
á eigin fótum. Ef vér höfum óbein-
an hagnað af sambandinu, er það
eflaust hyggilegast að kannast við
það. í samningum milli íslands og
Danmerkur mun hægara að ná sam-
komulagi, ef hagsmunirnir eru undir-
hyggjulaust metnir á báða bóga. í
félagsskap verða báðir aðilar að hafa
hagnað, annars er undirstaðan eigi
heilbrigð«.
Svona smá-kemur viðurkenningin
um, að ðlmusuhjalið danska, hjalið
um oss íslendinga sem olmusupjóð
Dana, sé það sem það er: vitleysa.
Samgöngurnar við Island. Bréf-
kafla birtu Nationaltidende þ. n. okt.,
sem blaðið kveður vera frá Rvík.,
og er þar skýrt frá gerðum alþingis
í samgöngumálinu.
Bréfið endar á þessum orðum:
»Eftir þetta má telja víst, að ráð-
herrann, hvort sem honum er það
ljúft eða leitt, semji við Björgvinjar-
félagið um strandferðir 1914—1913.
Hverjar afleiðingarnar verða af þessu
fyrir dansk-íslenzk verzlunarviðskifti,
látum vér ósagt«.
Ýms erl. tiðindi.
Helzti stjórnmálamaður JapanaKat-
sura fursti lézt þ. 10. okt., 65 ára
að aldri. Katsura var margsinnis
stjórnarforseti Japana, m. a. þau árin,
sem Japanar áttu í hinum nafnkunna
ófriði við Rússa.
Á friðarfundinum í Portsmouth
var Katsura fulltrúi Japana.
Gyðingaofsóknir í Rússlandi. Um
þessar mundir er glæpamál eitt fjair
dómstólunum í Kiev á Rússlandi,
sem talið er af mörgum vera eigi
annað en GyðingaoUóknínýrrimynd.
Gyðingur einn þat í borginni, Beilis,
er sakaður um að hafa myrt 12 ára
gamlan dreng til þess að nota blóð
hans við trúarfórnir Allar líkur
þykja til þess, að Beilis sé saklaus
og i Pétursborg hafa ákafir mótmæla-
fundir verið haldnir af frjálslyndu
flokkunum gegn þessurn nýju Gyð-
ingaofsóknum.
Forseti Kinaveldis er kosinn ný-
lega af þingi Klnverja Yuan-Shi-Kai,
Yuan-Shi-Kai.
sem hingað til hefir verið bráðabirgða-
forseti lýðveldisins.
Panamaskurðurinn. Þ. 10. okt.
mættust höfin í Panamaskurðinum.
Þann dag var sprengdur siðasti garð-
urinn inilli Atlants og Kyrrahafsins.
Forseti Batidaríkjanna stjórnaði því
verki, og sat þó kyrr í Hvítahúsinu
í Washington við skrifborð sitt, i
3000 rasta flarlægð, þrýsti aðeins á
rafmagnshnapp, sem stóð i sambandi
við 200.000 pund af tundri, er lögð
höfðu verið undir garðinn síðasta.
Kviknaði þá í tundrinu og garðurinn
sprakk í loft upp.
Undir miðjan nóvember er talið,
að skipum verði óhætt um allan
skurðinn.
Skipsbruninn á Atlantshafinu. Skip-
ið Volturno brann úti á miðju At-
landshafi þ. 10. okt., eins og simað
hefiir verið. Það var á leið frá
Rotterdam til New-York, og komið
á 48. stig norðurbr. og 34. st. vest-
urbr. Stormur var allmikill og
brotnuðu bátarnir, sem ætlaðir voru
til björgunar jafnóðum við skipshlið-
ina. Hér komu loftskeytin sem oft-
ar að góðu haldi. Með þeim tókst