Ísafold - 01.11.1913, Blaðsíða 1

........................
| Kemur út tvisvar |
I í viku. Verð árg. |
1 4 kr., erlendis 5 kr. f
I eða l^dollar; borg- |
| istfyrirmiðjan júlí 1
I erlendis fyrirfram. I
| Lausasala Öa.eint. |
Reykjavík, laugardaginn 1. nóv. 1913.
87. tölublað
XXXX. árg.
I. O. O F. 951179.
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—9
AngnlækninK ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. } »8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 ) -8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og •-7
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. B kl. 12—8 og i -7
Eyrna-nef-hálslækn. ók. Austnrstr.22fstd J -8
Islandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 Iðd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* sibd.
Landakotskirkja. öubsþj. 9 og 6 á heb. ,im.
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 61/*—61/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og B—8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá .*2 -2
Landsféhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. 12 -*2
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka díi.ga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis Austurstr. 22 þd.og fsd. 12 —1
líáttúrugripasafnib opib l1/*—21/* á sunnud.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl,
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglangt
(8—10) virka’daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2 »8
Yifilstabahælib. Heimsókiartími 12—1
Þjóómenjasafnió opib sd, þd. fmd. 12- 2.
Nýja BI6
sýnir i kvöld o° næstu kvöld:
Einstæðingarnir
Leikrit í 3 þáttum og forleik.
Leikið af frakkneskum leikurum.
Or kesterkl. 7—9 á sunmul.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Cigarettur og tóbak
frá
J. Bastos, Algérie,
er þekt um allan heim.
Einkasölu fyrir Island á því
hefir
tóbaksverzlun
R. P. Leví.
Kostakjör Isafoldar
Gerist kaupendur
Isafoldar
í dag!
ísaf. kostar frá 1. okt. til nýárs að eins
1 kránu.
Að auki geta nýir kaupendur valið
úr eldri árgöngum af sögusafni ísa-
foldar einhverja 2 árganga. í sögu-
safninu eru aðeins ágætar sögur á
vandaðasta máli. M. a. Vendetta
(662 bls.), Heljar greipar (280 bls.)
o. s. frv.
Minningarritið
um Björn Jónsson, fyrra bindi með
mörgum myndum, er komið lit og
fæst í bókaverzlunum.
Verð kr. 1.50.
Stórmál á döfinni
hjá Bretum.
Stjórnin beitist fyrir að gera gagn-
gerða breyting á landbúnaðar-
eignaréttar- og verkmanna-
löggjöf Bretlands.
Asquiths-stjórnin liggur eigi á liði
sinu. Eitt stórmálið er eigi fyrr frá
en fitjað er upp á nýju.
Heimastjórnarfrumvarp írlands er
rétt »komið af handleggnum*. En
jafnharðan boðar stjórnin hinar yfir-
gripsmestu breytingar á allri land-
búnaðar-, eignaréttar- og verkmanna-
löggjöf Breta.
Það er fjármálaráðherrann, hinn
stórsnjalli Loyd-Georqe, sem í eldinn
hefir blásið af stjórnarinnar hálfu um
þetta mikla nýmæli, haldið nýlega
tvær mjög ni’kilsverðar ræður um
Loyd Georqe ýjártndlaráðh. Breta.
það, aðraíBedfordog hina í Swindon,
ræður, sem hafa endurómað i öllum
blöðum Bretaveldis, og vakið annað
tveggja, óhemjufögnuð eða gallsúra
gremju — fögnuð hjá frjálslynda
flokknum og verkamönnum, gremju
hjá efnaða fólkinu og íhaldsmönn-
um.
Því miður eru eigi enn komnar
hingað svo glöggar fréttir af þessu
nýmælabákni sem skyldi, en aðalat-
riðin munu þessi:
Stofna skal nýtt ráðuneyti, er
nefnist The ministry oj Land (Jarð-
eigna-ráðuneyti).
Þessu nýja ráðuneyti á að fá i
hendur miklu meira vald á sínu
sviði en ella tíðkast um önnur
ráðuneyti. Sér til aðstoðar á það
að skipa svonefnda Land Com-
missioners (]arðeigna-umboðsmenn),
sem og er markað mjög mikið
vald í öllum jarðeignamálum.
Afgjöld af jörðum (Rents) verða
fastákveðin af hinu opinbera.
Að þvi á að stefna, að gera alla
leiguliða að sjálfseignabændum,
með hjálp hins opinbera.
Heimild er veitt stjórninni (jarð-
eignaráðuneytinu) að kaupa lönd,
sem eru í órækt eða hún telur
betur mega rækta.
Gert er ráð fyrir, að reist verði
sæmileg húsakynni fyrir alla verka-
menn landsins, álandssjóðskostnað.
Launalágmark verkmanna og
daglegar vinnustundir skuluákveðin
með lögum.
Þetta er hið helzta úr hinu mikla
nýmæli og munum vér við fyrstu
hentugleika skýra lesendum vorum
nánara frá málinu. Breytingar á þessa
leið, gerðar með aðalmenningar- og
auðæfaþjóð heimsins, munu að sjálf-
sögðu hafa feikilega mikil áhrif á lög-
gjöf veraldarinnar í þessum efnum
yfirleitt.
--------•¥ I *■
Hvað greiða íslendingar
fyrir vörur sínar.
Ut af grein hr. Þ ó r a r i n s T u 1-
i n i u s a r um það efni í í s a f o 1 d
4. okt. barst oss síðast í fyrri viku
mótmæla-símskeyti frá málflutniugs-
manni Adolph Triers og Goldschmidts,
hæstaróttarmálflm. C. B. Henriques
í Khöfn og hljóðar það á þessa leið í
íslenzkri þ/ðing:
ísafold er beðin að birta þetta;
í tilefni af grein hr. Tuliniusar í
ísafold þ. 4. okt. verð eg sem mál-
flutningsmaður Adolph Triers og
Goldschmidts að mótmæla eindregið
nefndri grein, sem frá byrjun til
enda felur í sór keðju af ósannind-
um. Herra Tulinius hefir þegar í
brófum frá verzluninni þ. 17. og 26.
marz fengið vitneskjn um, að hin
umrædda verðviðbót 4 °/0 að eins
hefir átt sór stað vegna beinnar
kröfu viðskiftamannsins fyrir munn
umboðsmannsins hór, og, að 4 °/0 við
bótin hefir runnið í vasa viðskifta-
mannsins. Enn fremur, að þetta er
eigi kaupmaður, búsettur á Islandi,
heldur verzlun í Leith. Eg er til
skýringar þessu máli fús til að fá
blaðinu í hendur öll brófin, sem far-
ið hafa í milli út af þessu máli og
hið yður síma mór, hvort þér viljið
taka þau upp.
Svo mörg eru orð hins danska mál
flutningsmanns — svo rnörg og svo
81 ó r. Miklu meiri áhrif en þetta
langa símskeyti og öll hin stóru orð,
hefði það haft hór, að hann hefði sím-
að, að Adolph Trier og Goldschmidt
væru búnir að gera ráðstafanir til að
höfða mál gegn Þórarni Tulinius! En
á það er eigi minst einu orði.
Hvað dvelur Orminn langa?
Bréfin, sem hr. Henriques minnist á
hefir I s a f o 1 d í höndum, og mun í
næstu blöðum greint frá aðaldráttum
þeirra. En að þessu sinni leyfum vór
oss að benda á bréf, sem hr. Þórarinu
Tulinius ritar hr. Henriques þ. 3 0.
j ú n ( síðastliðinn og eigi kemur sem
bezt heim við fullyrðingarnar
í símskeytinu hór að ofan. Brófkafli
sá er á þessa leið.
»Af bréfum þeim, sem yður f. h.
Adolph Trier og Goldschmidt og mér
hafa farið á milli, virðist það eiga að
koma í ljós, að þeir herrar haldi því
beiut (positivt) fram
að þetta tilfelli, sem eg fekk vit-
neskju um af tilviljun, só eitt í
sinni röð
að þeir herrar hafi nákvæmlega
vitað um, að farmreikningunum með
hinu titbúna hærra verði hafi eigi
verið misbeitt.
Því næst bætir herra hæstaréttar-
málflutningsmaðurinn við:
»að eg ætti að vita, að verzlanir,
með öðru eins áliti að sjálfsögðu vissu
nákvæmlega um, að engin misbeiting
ætti sór stað«, og »að hið vel metna
nafn þeirra herra sé full trygging fyrir
því«.
Út af þessu skal eg, eftir þeirri
vitneskju, sem eg hefi, lýsa yfir:
að það eru bein ósannindi
(positiv Usandhed), ef Adolph Trier
og Goldschmidt ætla að halda því
fram, að þeir hafi að eins þetta
eina skifti látið tilleiðast að gefa út
farmreikning með hækkuðu verði, og
að það eetur ekki verið rótt, ef þeir
halda því íiaai, að þeir hafi vitað
það nákvæmlega, að engin misbeit-
ing ætti ser stað.
Eg skora hér með á þá herra að
hreinsa sig með því að höfða mál.
Þessarri áskorun svarar hr. Henriques
í næsta brófi með því, að það só »heið-
ur fyrir yður (Tullnius), að þér ættuð
í máli við annað eins firma og Trier
og Goldschmidt, en til þess óskar
firmað ekki að veita yður sína aðstoð«.
Þessir útúrdúrar verka ekki hér á
landi. Hr. Henriques má ekki ætla
að firmað Adolph Tiier og Goldschmidt
só álitið sá hálfguð hór, að slík um
mæli dugi.
Vór erum býsna vissir um, að full-
yrðingar og stóryrði só endingarlítil,
eftir því sem þetta mál alt er í pott
inn búið.
Málsókn og síðan dómur fyrir því,
að ekkert sé athugavert við framferði
þessarar verzlunar, er hið eina, sem
dugir til þess að vinna á tortrygni
kaupmanna og annarra hór í landi.
í nrestu blöðum mun Isafold
flytja aðalatriðin úr brófunum.
Lffiríýsing.
í gær var í s a f o 1 d sent eftir-
farandi simskeyti með tilmælum um
að birta það í blaðinu. Skeytið á
við grein hr. Thor E. Tuliniusar og
hljóðar svo í islenzkri þýðing.
Ut aj qreininni i Isajold 4. okt.
haja undirritaðir jenqið yfirlýsinqu um
pað hjá Túliniusi, að ummalin i °rein-
inni snerti oss alls eiqi.
Joh. Balslev. J. P. T. Bryde.
Jacoh Gunnlöqsson. Chr. Nielsen.
Dines Petersen, G. Sch. Thorsteinsson.
Havneqade 41.
Skeytið var sent 30. okt., en vegna
símslita barst það eigi blaðinu fyr
en í gærkvöldi.
Á þröskuldi nýrra keima.
(Framh.).
Þegar sir Oliver Lodge hafðiflutt
ræðu sína hinn 10. septbr. síðastl.,
flutti síminn þegar út um heiminn
það atriði hennar, er mikilsvægast
þótti: að hann teldi siq aj vísinda-
lequm rökum sannjcerðan um lifið eftir
dauðann. En er sú fregn barst út,
flýttu ensku blöðin sér að ná í ræðu
forsetans. Flutti »Times« hana alla,
önnur meira og minna úr henni;
The Christian Commonwealth gaf hana
út í rœðu-viðbœti, er jafnan fylgir
blaðinu. Það blað flutti og jafnframt
rækilega ritstjórnargrein um hana.
Er þess getið í enskum blöðum, að
fyrstu dagana á eftir hafi naumast
verið um annað talað um endilangt
England. Og þegar næsta sunnu-
dag (14. septbr.) mintist Campbell
prestur i Lundúnum, einn aðalprest-
ur nýju guðfræðinnar þar í landi og
höfundur hinnar nafnkunnu bókar
»Nýja guðfræðin«, ræðu forsetans
rækilega í prédikun sinni. Því að
það er siður enskra presta að minn-
ast á það í prédikunum sínum, sem
fólkið hugsar og talar mest um. Þeir
láta sjaldan slíkt tækifæri ónotað;
þann veg geta þeir og bezt leiðbeint
og leitt. Hitt telja þeir ekki skyldu
sína að japla upp sunnudag eftir
sunnudag sömu hugsanirnar, sem
búið er að segja þúsund sinnum áð-
ur og allir kunna ntanbókar; sú stöð-
„Dagbla9i9“.
Frá Jóni Ólafssyni alþm. hefir
ísafold borist svofeld yfirlýsing út
af grein hr. Vilh. Finsens í síðasta
blaði:
„Dagblaöið"
segir í dag, að það hafi beðið mig
leyfis á »Dagblaðs«-nafninu, og eg
hafi svarað, að »mér væri sama«, og
þetta telur ritstj. leyfi frá mér.
Sannleikurinn er, að góður vinur
minn kom til mín daginn, sem 1.
tbl. Dgbl. kom út, og bað migleyfis
handa Magnúsi Gíslasyni til að nota
nafnið.
Eg svaraði, að eg gæti ekki leyft
það, því að eg hefði þegar leyft hr.
Ól. Björnssyni nafnið. Maðurinn
sagði mér þá, að blaðið væri nú
þegar sett með þessu nafni og kæmi
út i dag. »Það er mér sama, en e%
get ekki leyft það«, var svar mitt.
30. okt 1913.
Jón Olajsson.
Samningar við Björgvinjarféiagið.
Ráðherra hefir nú gert samning
um strandferðirnar við Björgvinjar-
félagið árin 1914—1915. Hefir
samkvæmt skeyti, er landritara hefir
borist, fengið framgengt flestum þeim
breytingum, er Alþingi fór fram á
i áætlunum félagsins.
Enn óútkljáð um Húnaflóahafnir,
nema Hólmavík, og eigi þótti fært að
sinna óskum samgöngumálanefndar
um viðkomur í Flatey og Ólafsvík.
---------------............ .
uga endurtekning á þvi, sem allir
þekkja, skapar leiða og svæfir. En
eigi prestarnir að verða að nokkuru
liði, þurfa þeir að vera andlegir leið-
beinendur og leiðtogar. Forustan
þarf að vera þeirra megin. Og slík-
ur andlegur leiðtogi safnaðar síns er
Campbell prestur vissulega flestum
prestum framar. Prédikun hans var
siðan birt i blaðinu.
Tekur hann það fram, að undan-
farinn mannsaldurhafi ódauðleikatrúin
stöðulega fjarað út meðal manna, og
hafi náttúruvísindin átt sinn mikla þátt
í þvi. Þekkingin, sem fengist hafi
um þróunarsögu veraldarinnar og
lifsins á þessari jörð, hafi öll virzt
benda i þá átt. Menn hafi átt svo
bágt með að skilja, að meðvitundar-
lif, sem væri háð alt öðrum skilyrð-
um en hér í likamanum, gæti verið til.
»Aðalástæðan til þess, að visinda-
mennirnir hafa alment fælst sálar-
rannsóknirnar«, segir hann, »er sú, að
þeir eru vanir að fást við það, sem
mælt er og vegið. Þeir fá alls eigi
fótað sig, þegar þeir frétta af fyrir-
brigðum, sem hvorki verða mæld né
vegin, eða um reynslu manna, sem
bygð er á'slíkum fyrirbrigðum. En hér
segir heimskunnur visindamaður, mað-
ur,sem að maklegleikum er nafnfrægur
fyrir það, er hann hefir lagt til vis-
indanna, félögum sínum, að alt of
mikið hafi verið gert úr þessum
erfiðleikum; að ef til vill rofni sam-
hengið alls eigi, eins og haldið hafi