Ísafold - 15.11.1913, Blaðsíða 3

ISAFO LD
361
Frá mannamótuin.
Hljómleikar Brynjólfs Þor-
lákssonar á miðviku- og fimtu-
dagskvöld voru allvel sóttir, þótt
betur hefði mátt vera, þar sem
söngskráin hafði upp á margt gott
að bjóða.
Karlakór — fiestir úr 17. júní
— söng nokkur lög, þar af 2 með
einsöng, sem Símon Þórðarson frá
Hól söng. Þótti það hin bezta
skemtun. Rödd Símonar er bæði
hljómfögur og mikil.
Karla- og kvennakór söng og
nokkur lög. Mikilfenglegast var
síðasta lagið: hirðÍMQar, eftir Schu-
mann. Hver rödd fyrir sig hefir
þar einsöngva. Sopran-sólo söng
Margrét Magnúsdóttir (Vigfússon-
ar). Minnumst vér naumast, að
heyrt höfum hér í landi jafnskín-
andi fallega sópran-rödd. Þessi
unga stúlka á það skilið, að ment-
ast frekar í sönglist.
Síðast en eigi sízt ber að minn-
ast Brynjólfs, sem bæði stýrði
8öngflokknum og lék á harmoni-
um. Hér handleikur enginn har-
monium með þeirri næmi og list
sem Brynjólfur.
Það var synd að hljómleikarn-
ir voru eigi betur sóttir. Svo
voru þeir góðir, þótt einstaka
galla mætti benda á í kórsöngn-
um.
Vikar.
-----------------------
ReykiaYlknr-annáll.
Síra Matthias fer norðnr á Akureyri
með Cerea í dag. Hann ráðgerði npp-
haflega að hafa vetrarvist hér, en hefir
breytt þvi áformi og ætlar heldur að koma
aftur suður með vorinn.
Maður slasast. I fyrradag datt maður
á hálkunni á Skólavörðustig og fóthrotn-
aði. Hann heitir Þórólfur Bjarnason.
Bitt blaðið hér i bænum, Morgunblaðið,
hefir röggsamlega fundið að þvi, hve
strætin eru hættnleg nmferðar, og er von-
andi, að þeim kvörtunum verði sint.
Afþýðufræðslan. Árni Pálsson flytur á
morgun kl. 5 erindi i Iðnaramannahúsinn:
Verndun íslenzkunnar, sérstaklega í
skólunum.
Messað í fríkirkjunni kl. 12, síra Oi. Ól.
i dómkirkjunni kl. 12, eira Jóhann Þor-
kelsson, (altarisganga); kl. 5 síra Bjarni
Jónsson.
Akureyr a rembætti.
Þessir voru búnir að sækja um
bæjarfógetaembættið á Akureyri i
dag um hádegi: Einar Arnórsson
prófessor, Guðm Björnsson sýslum.,
Júlíus Havsteen, hinn setti bæjarfóg.
og Páll Einarsson borgarstjóri.
karlmannafar. Bvernig leið sam-
vizkunni þá? Og hvað leið Daða,
þegar þetta gerðist ? Ef til vill verð-
ur þessu öllu ]ýst í seinni helming
kvæðaflokksins, einstaklingseinkenui
þeirra máluð og mynduð. En hér
er Ragnheiði ekki lýst, nema eins
og ungir og óreyndir elskhugar skapa
sér óskmeyjar sínar og ástadísir í
draumutn sinum. Skáldið hleður á
hana öllum yndisljóma kvenlegs
blóma.
»Hún blíðkaði hinn kalda hisknpsetað
með barnsglöðu, hlýju lyndi.
Það sögðu þar allir sama um það,
að sætara ekkert fyndi.
Þau hros voru allra yndi«.
Og þessu líkt syngur skáldið henni
lofið í öðrum lýsingum á henni. Það
er eins og þær séu ortar til þess
eins, að elskandi sveinar geti heim-
fært þær á ástmeyjar sínar og óska-
stjörnur.
Eiðurinn er samt ljóðmentum vor-
um stórmikill og dýrmætur fengur.
Hann geymir gimsteina, er skreyta
og prýða bókmentir vorar eitthvað
fram eftir tímunum. Þar eru
gullin ljóð, þar sem alt brosir og
Island erlendis.
Danskur ríkisvaldsfulltrúi á Islandi.
Enn ritar dr. Knud Berlin um
það efni í blaðið Köbenhavn. Hann
kveður það verið hafa mestu fá-
sinnu að ganga að því að ráð-
herrann kæmi í stað landshöfð-
ingja árið 1903 Landshöfðingi
hafi þó verið verulegur fulltrúi
hins danska ríkisvalds. Nú sé
enginn slíkur lengur á Islandi,
nema ef telja skyldi foringja
Valsins. En hann só jafnan val-
inn eftir hermála-, en eigi stjórn-
mála-reglum.
Berlin bendir á, að erlend ríki
hafi heimansenda konsúla, sem
jafnóðum gefi skýrslur um íslenzk
efni, en danska stjórnin hafi eng-
an áreiðanlegan mann til þess að
tína úr vitneskju. Að vísu sé
einhver lítilsháttar aðstoð veitt
stjórninni frá kunnugri hlið ís-
lenzkum málum, en »um hana er
víst bezt að tala sem minst opin-
berlega*.
Hvern Berlin á hér við, er eigi
gott að segja, nema ef vera skyldi
hr. Jón Sveinbjörnsson kand.-jur.,
sem sagt er, að undanfarin ár
hafi miðlað konungsvaldinu —
gegnum handritara konungs —
sinni mikilvægu vitneskju um ís-
lenzk mál!
Berlin kveðst hafa róið í hina
dönsku stjórn skriflega og munn-
lega og eins i fjárlaganefnd rik-
isþingsins — til þess að koma
þessarri hugmynd sinni í fram-
kvæmd — en verið daufheyrst
við.
I þessari grein gerir Berlin
brennheita áskorun um að hefjast
nú handa og ef eigi senda beint
fulltrúa, þá minsta kosti stofna
danska skrifstofu í Rvík til þess
að fylgjast með í því, sem gerist!
---------------------------
Hermanu Stoll
hinn ungi svissneski landkönnuð-
ur, sem mörgum er kunnur hér á
landi af ferðalögum hans um land-
ið siðustu árin — hefir verið á Spits-
bergen í suroar við þriðja mann.
Þann leiðangur hefir Monacó-furst-
inn kostað að mestu. Stoll fann þar
nýjan dal nm 70 rasta langan og
með talsverðum gróðri.
Haligrímur Pótursson
Þriggja alda afrnæli Hallgríms er
á næsta ári, en eigi vita menn gerla
hvaða dag hann varfæddur. Biskup-
inn hefir nú lagt fyrir alla presta
landsins að halda minnitigarguðsþjón-
ustu um hið mikla sálmaskáld, sunnu-
daginn fyrstan í föstuinngangi. (22.
febr. 1914).
kætist, leikur og danzar af ást og
fjöri, sól og vori. Aldrei hefir ver-
ið kveðið með léttari lipurð á íslenzku
máii en í sumum þessara ljóða, t.
d. »Kossinum«, »Alfum«, »Einni«,
»Ragnheiði«. Og þau líkjast æfin-
týrunum að því leyti, að allir, sem
skáldleg list fær hrifið, geta notið
þeirra, sökum rímsnildar þeirra, þótt
ólíku sé saman að jafna að öðru
leyti. Þorsteinn yrkir stundum að
sumu leyti »upp á gamla móðinn*.
Ljóð hans eru einföld og blátt á-
fram. Þótt hann geti skapað fagrar
og sólbjartar myndir, er hann ekki
myndauðugur, og hanti þarf oft ekki
á því að halda. Hann getur ort all-
löng myndlaus kvæði, og fat'ast þó
hvergi áhrifin. Svo mikið tilfinn-
ingafjör leikur í þeim. Eg skil ekki
annað, en fleirum fari sem mér, og
þeir þreytist seint á að leika sér
með skáldinu í þessum dillandi og
dansandi ljóðum, broshýrum, ást-
leitnum og sóldrukknum.
Eg ætla að drepa á tvö kvæðin,
er mér þykja einna fegurst í bók-
inni.
4°|0 til málaraynda
Enn hefir ísafold borist bréf
út af grein hr. Þórarins Tulinius
í blaðinu 4. okt. — þetta sinni
frá öðrum yfirmanni firmans Di-
nes Petersen & Co., Halfdan Hend-
riksen, Thorefélagsstjóra, Miljón-
arfélagsstjóra o. s. frv.
Þótt bréf þetta sé í óþarflega
ofsafengnum tón og stingi því i
stúf við annað, sem ritað hefir
verið í þessu máli, telur lsafold
eigi rétt að meina þessum manni
að taka til máls.
Bréf hr. Hendriksens er á þessa
leið í íslenzkri þýðingu:
»Hr. ritstjóri!
Út af grein hr. Thor E. Tuli-
nius í Isafold 4. okt., leyfi eg mér
að biðja um rúm í heiðruðu blaði
yðar fyrir þessar athugasemdir:
Grein hr. Tuliniusar hefir vakið
gremjustorm hér meðal allra þeirra
sem viðskifti eiga við ísland, af
því að það er vitund manna, að
hin illgjarna árás, sem hann hefir
gert á vel metna heildsöluverzlun
og danska umboðssala, er ástæðu-
laus. Hr. hæstaréttarmálflutnings-
maður C. B. Henriques hefir, eftir
að hann hafði rannsakað málið,
lýst yfir því, með þeim myndug-
leika, er fylgir kunnurn, vel metn-
um lögfræðingi, í símskeyti til
Isafoldar, að efni greinarinnar sé
rangt frá upphafi til enda. En
ástæðan til þess, að mig langaði
til að bætu dálitlu þar við, er, að
mig langar til, að framkoma hr.
Tuliniusar í þessu máli verði víð-
kunn.
Hr. Tuliníu8 hefir ef til vill
hugsað, að skrifum hans í Isafold
mundi eigí verða eftirtekt veitt
hér, en þar hefir honum skjátl-
ast verulega. Hann hefir hlaupið
upp eins og ljón og dottið um
koll eins og lamb. Þótt hann í
grein sinni nefni beint »óheiðar-
lega umboðssala*, »svarta sauði í
hópnum«, »umboðssaia, er stung-
ið hafa 4% í vasann«, hefir hann,
vei vitandi, að þessar ásakanir
voru ósannar, nú, til þess neydd-
ur af kringum8tæðunum, orðið að
senda öllum. umboðssölum hér,
hverjum fyrir sig, yfirlýsing um,
að hann »yfirleitt hefði ekki átt
við neinn umboðsmann« og auð-
vitað alls eigi viðkomandi firma.
Firma það, sem eg er meðeigandi
að, hefir þannig og eftir icröfu
vorri fengið yfirlýsingu, sem þetta
felur í sér.
Þegar nú allir umboðskaup-
menn hafa fengið yfirlýsingu um,
að eigi sé átt við þá, hvað verð-
ur þá eftir af árás hr. T.. nema
ein stór ósannindi.
Hverjar verið hafi hvatir hr.
T. til þess að gera þessa — væg-
ast talað, mishepnuðu tilraun til
Annað þessara kvæða er »Nótt«,
brullaupssálmur til ffjálsrar ástar, ef
til vill fegursti vígslusálmurinn, sem
til er á nokkurri tungu. í því
andar viðkvæmni og blíða, varmi og
fíngerður innileikur, svo að eg hygg,
að það eigi sér fáa líka. Nóttin, heið
og björt, líður yfir landið og veitir
hverju brjósti værð og ró. Bak við
leitið<Éfinnast elskendurnir, er þráð
hafa komu hennar, og ætla að vaka
við hið bltða vinarskaut íslenzkrar
vornætur. Stjörnurnar, ímynd ei-
lífðarinnar, skína yfir þeim, og blóm-
in prýða brúðkaupssal þeirra.
»A bogann stjörnur bjartar llða,
sem brúðarmeyjar gangi hljótt,
þú unga brúður yndisfriða,
hve áttu fagra brúðkaupsnótt.
Og hvltu og bláu blómin falda
og breiða &r®nt á bæð og dal;
þeir góðu vinir gliti tjalda
og gulli strá þinn brúðkaupssal*.
Enginn vígir þessi brúðhjón, eng
inn býr þau í brúðarskartið, nema
nóttin og vorið. Þau ein sitja þetta
launþing og. ástabrullaup þeirra.
Kvæði þetta er yfir 40 erindi, og
þó kysi eg ekki mörg þeirra á braut.
þess að hlaða undir sig sem vörð
réttlætisins, veit eg ei, en eitt
hefir honum hepnast: að sýna
sjálfan sig í réttu ljósi. Og dá-
iítið er í það varið. En tilraun
hr. T., sem vafalaust hefir verið
í góðu skyni gerð, til þess að
koma inn sundurlyndi milli ísl.
kaupmanna og umboðssala þeirra,
hún mun aftur ekki hepnast.
öll þessi bakdyra-árás, sem hr.
T. byrjaði í vor og komst á hæsta
stig af hans hálfu í greininni í
Isaf. 4. okt., er af því tagi, að
merkja hlýtur manninn.
Khöfn 4. nóv. 1913.
II. Hendriksen.
Til ritstj. ísafoldar.
Isafold hefir verið send afskrift
af bréfi því frá hr. Thor E. Tuli-
niusi, sem höf. minnis á.
Þykir oss rétt að birta það bréf
í heild sinni. Það hljóðar svo:
Herrar Dines Petersen & Co hér.
Út af bréfi yðar frá 30 okt, þar
sem þér krefjist skriflegrar yfir-
lýsingar frá mér um, að eg hafi
eigi viljað drótta að yður óheið-
arlegri verzlunaraðferð o. s. frv.
i bréfi til ritstjóra ísafoldar (ekki
»grein« í Isafold) — leyfi eg mér
að biðja yður að lesa bréf mitt í
blaðinu af nýju.
Þér munuð þá sjá, að ástæðan
til þess, að eg hefi hreyft málinu
er ekki hið einstaka atvik, sem
eg komst að og þér fullyrðið að
eigi hafi orðið tilefni til neinnar
misbeitingar,heldur var ástæðan,
að firma T. & G. staðhæfði við
mig, að það hefði aðeins þetta eina
skifti orðið til þess að gefa út
farmreikninga með hækkuðum
prísum til málamynda, en að sú
staðhæfing sé röng, get eg sannað
fyrir rétti.
Eg hefi viljað yfirleitt girða
fyrir slíka aðferð sem þá er
T. & G. hafa beitt, en hefi ekki
í bréfi mínu til ritstj. ísafoldar
átt við neitt sérst. umb.f., og því
ekki heldur yður, þótt eg hljóti
mjög að áfellast það, að firma yð-
ar skuli hafa verið milliliður í
viðskiftum með farmreikninga
með hækkuðum prísum til mála-
mynda.
Virðingarfylst.
(Undirskrift: Thor E. Tulinius)
Mannslát.
Hér í bænum lézt i gærmorgun
maður að nafni hyólfur Jónsson 48
ára að aldri, ættaður frá Bíldudal.
Með því að lát hans bar að hönd-
um á eigi almennan hátt, var líkið
krufið i gær. En eigi er nein
vitneskja enn veitt um það, hvaða
Það missir hvergi áhrifanna á les-
endurna, eða svo reynist mér það.
Manni verður ósjálfrátt á að spyrja,
með hverjum töfrum kvæðið heilli
og hrifi frá upphafi til enda. Það gerir
hvorki myndskraut þess né líkinga-
fjöld. Stundum er eins og andheit
ávörp þess og upphrópanir snerti
fastast. Eg hygg, að blíðu- og inni-
leiksáhrif þess stafi meðfram af því,
að það lökur á hina næmustu strengi
mannlegrar sálar, strengi trúaranda og
helgidómslotningar. Getur vel verið,
að skáldið mótmæli þessum skilningi.
en skýringunniereftil vill ekki hrund-
ið fyrir því. Kvæðið er brennandi
bænarávarp til næturinnar, sem skáld-
ið breytir í guðlega veru, heit og
hjartnæm fyrirbæn fyrir ungum og
elskandi sálum. 1. erindið er sem
lotningarfull og innileg kvöldbæn :
»Nú máttu hægt um heiminn liða,
svo hverju hrjósti verði rótt,
og svæfa alt við harminn hliða,
þú bjarta, heiða júlinótt«.
En skáldið flýgur ekki á miskunn
guðs síns sem sekur syndari að alt-
arinu, krýpur ekki í anda fyrir hon-
um. Það biður hann að varðveita
það og blessa, sem er dýrmatast
Ttjriríeshir
um bibliuna og um leið levít-guðs-
þjónusta í L<atuiakotskirkju
sunnudaginn 16. nóvbr. kl. 6 siðd.
Allir velkomnir.
Servas prestur.
Uppskipunarskip til sölu.
Semjið við
Björn Rósenkranz.
Duglegur umhoðsmaður
óskast í öllum stærri kanptúnum til þess
að hafa auka-atvinnu af þvi, að selja
reiðhjól, hjólagúmmí, saumavélar, talvélar,
úr, bækur o. fl., gegn afhorgun eða út i
hönd. Sannanlegur, talsverður og varan-
legur ágóði fyrir mann i fastri stöðu.
A/S De forenede Cyclefabriker,
Mariendalsvej 47, Köbenhavn F.
niðurstöðu læknar hafi komist að
um banamein hans.
Glucksborgarættin.
Fimtíu ára afmæli Glucksborgar-
ættarinnar á konungsstóli er í dag
Þ. 15. nóv. 1863 tók Kristján 9.
konungdóm. Fánar voru dregnir á
stöng hér í bænum á stjórnarráðs-
húsinu og víðar út af þessu.
Ööru vísi mér áður brá.
Kyndugt er það i meira lagi að sjá
burtreið þá, sem háð er nú milli hinna
gömlu fóstbræðra i riddaraliði Heima-
stjórnarmanna.
I skrifum þeim, sem aðilar hafa hirt,
bera þeir sitt af hverju hvorir á aðra,
manndrápsbrigzl, brigzl umvitfirring osfrv.
Siðast er hr. Eggert Claessen á síúfun-
um í Lögréttu á miðvikudag, 0g gefur
þar ofboð litið öðru visi lýsing á Lárusi
H. Bjarnason, en úr þeirn herbúðum heyrð-
ist 1911 við kosningar og á þinginu þá.
Kemur það úr hörðustu átt, er E. Cl. ræðst
á L. H. B fyrir framkomu hans á þingi
1911. Þá beittu Heimastj.menn L. H. B.
í öll verstu verkin og fanst þ á eigi litið
um frammÍ8töðu hans.
Hr. E. Cl. minnist litilsháttar á ísafold
og einkum það, að L. H. B. sé nú farinn
að fylla dálka ísafoldar! Bætir svo við,
að þar (í Isafold) »hafi L. H. B. reyndar
átt heima fyrir löngu og ekki nema gott
að menn viti með vissu hvar þeir hafa
hann«.
Ujt af þessu viljum vér taka það fram,
að I s a f 0 1 d hefir jafnan sýnt mönnum
þá kurteisi, að leyfa þeim rúm fyrir
»leiðréttingar«, og hefir t. d. núverandi
rúðherra oftar en einu sinni »fylt dalka«
Isafoldar með þeirn hætti, og þó eigi verið
talinn »eiga heima« í í s a f 0 1 d.
Yér synjum algerlega fyrir, að L. H. B.
eigi frekar »heima« 1 ísafold en t. d.
Hannes Hafstein eða Eggert Claessen.
í s a f o 1 d styður Sjálfstæðisflokkinn og
aðrir »eiga ekki heima« í ísafold,
svo sem hr. E. Cl. sjálfur veit vel.
allra verðmata mannlegs lífs, frjálsar
og saklausar æskuástir. Stundum
er sem í því kenni líkrar helgidóms-
tilfinningar (»andagt«) og þeirrar, er
gegntók suroa, er þeir sem börn
komu fyrsta sinni í guðshús og alt
sefaði og sveigði hugann til að hlýða
og skoða í kyrð og þögn og lotn-
ing fyrir helgidómnum og klukkna-
hljómnum. Ekkert má valda óróa,
jafnvel ekki nálægð skáldsins, þessa
helgu brullaupsnótt. Helgidómstil-
finningin getur lifað, þótt öllum
trúarkenningum sé varpað fyrir borð.
Svo undarlegt sem það er, kemur
andi og vilji kvæðisins skýrast í ljós
í þessum ómþýða og eldheita bænar-
og ástaróð. Undir brosandi blíðu
þess logar hatrið á böndum og boð-
um þjóðfélagsins, formum þess og
vígslusiðum, og stöku sinnum er
sem heyrist dunur í djúpinu, eins
og heiftin ætli að gjósa upp og
trufla vornæturyndið.
Hitt kvæðið, sem eg ætla að minn-
ast örlítið á hdtir »Eiu«.
Daði ferðast með biskupi, en Ragn-
heiður er heima í föðurgarði. Hún
er nú »ein«, harmar brottför unn-