Ísafold - 29.11.1913, Page 1

ii»iiiiwi!i«iiii«mniiniim»iHnmi»!iii»iiiniiinii
Kemur út tvisvar
í viku. Yerðárg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eða 1 % dollar; borg-
ist fyrir œiðjan júlí
erlendis fyrirfram.
| Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjópi: Ólafup Björnsson.
Talsími 48.
ii«iiii«iiii«iiii«iufiiii«im«im»iiii«iiiiiiiii«iui«ii |
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót, f
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
mwinmiiiiinmnmiÉu j
94. tölublað
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 29. nóv. 1913.
I. O. O F. 9511219.
Alþýfcufél.bókasafn Templaraa. 8 kl. 7—
Augnlsekning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. í -8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 ) -B
Bæjarfógetaekrifstofan opin v. d. 10—2 og -7
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. 5 kl. 12—8 og > -7
Eyrma- nef- h&lslækn. ók. Austurstr.22 fstd i • -8
íslandsbanki opinn 10—21/* og B1/*—7.
K.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 Ard.—10 íðd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* sibd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á heltum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, B1/*—0'/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—B og B—8. Útlán 1—8.
Landsbúnabarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsféhirbir 10—2 og B—6.
Landsskialasafnib hvern virkan dag kl. 12—2
Landssíminn opinn daglangt;(8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypisrAttsturstr. 22 þd. og fsd. 12—1
Náttúrugripasafnib opib l1/*—21/* á sunnud,
Samábyrgb Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráösskrifstofnrnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austnrstr422 þrd. 2 8
Yifilstaðahælib. H©imsóki.a,rtimi 12—1
I»jóbmenjasafnib opib sd, þd. fmd. 12—2.
Nýja BI6
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Hefnd Yitflrringsins
Sönn saga í lifandi myndum,
Persónur:
Etatsráð Henge, Kona hans,
Franck verkfræðingur.
Magnús Th. S. Blöndahl.
Skrifstofa og sýnishornasafn.
Lækjargata 6 B (uppi).
Selur að eins kaupmönnum og
kaupfélögum.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval i bænum i
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Með tækifærisYeröi
eru Bostanjoclo cigarettur seldar í
tóbaksverzlun R. R. Ltaví.
Verðið er laugt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Egipzkar Cigarettur
frá A. G. Cousis & Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of Wales
Mondiale og
Nr. 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reykir af þeim 3—
4 búnt, reykir ekki annað upp frá
því.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást í
Levís tóbaksverzlunum.
Sigfús Blöndahl
Rödingsmarkt, 57, Hambnrg 11.
Inn- & útflutningsverzlun.
Umboðsverzlun.
Allar íslenzkar vörur seldar
hæsta verði.
Slmnefm': Blöndahl. — Hamburg.
B Erlendar símíreg-nir
Síóríjón af ofviðri á Tlorðurtöndiim.
Khöjn 2a/u—"13 kl. 6 e. m.
Síðastliðinn sólarhring hefir geysað ógurlegt ojviðri um öll Norðurlönd.
Stórtjón hefir orðið víða, mest pó við Hvide Sande við Ringköbingjjörð á Jót-
landi, par sem mannvirki við stíflugarða haja skemst svo mjög, að tjónið
nemur miljónum króna.
Stðrorusfa í TTlexiko.
London 22. nóv. kl. 6 síðd.
Frá New York er símað, að alt sé komið í bál og brand í Mexiko.
Orusta var i gter milli byJtingarmanna og stjórnarliða og varð mannjall
afarmikið aj báðutn. Búist er við að Bandamenn skerist alvarlega í leikinn.
Terdinand Búfgarakonungur segir af sér.
lAltalað er, að Ferdinand Búlgardkonungur muni atla að segja aj sér.
Er hann mjög heilsubilaður og hefir borið á geðveiki hjá honum síðustu vik-
urnar.
ftetga kóngi tjlekkist á. t>rír skipverjar drukna.
Khöjn 24. nóv.
Kong Helge, skip Thorejélagsins kom p. 23. p. mán. til Ksistjánssands,
mjög illa útleikinn ejtir óveður pað, er geysaði um öll Norðurlönd um helgina.
Þrjá menn tók út aj skipinu, og druknuðu peir allir.
Það voru skipstjórinn, Hansen, sá er stýrði Vestra um skeið, stýrimaður-
inn, Dam, og einn háseti.
Helgi kongur var á leið Jrá Austurlandi til Kaupmannahajnar.
Páfinn veikur.
Kaupmannahöjn 28. nóv., kl. 6.40 sd.
Pius X. páfi liggur mjög pungt haldinn. Búist við að hann deyi á
hverri stundu.
Svik á Bretíandi.
Stórblaðið »Daily Expressv ber upp á vörubirgðasala til brezka hersins
fjársvik mikil. Kveður Jieiri miljónir króna hajðar af stjórninni. Margir
liðsjoringjar í vitorði með birgðasölunum.
Fána-úrskurðurinn.
Fánadrápsdaginn fræga í Efrideild
í sumar var fánafrumvarpinu um ís
lenzkan fána — formerkislausan —
komið fyrir á þann hátt, að sam-
þykt var rökstudd dagskrá, er svo
hljóðaði:
»í trausti til þess, að ráðherra
skýri Hans hátign konunginum
frá vilja alþingis í þessu máli og
beri það upp fyrir honum, og að
stjórnin siðan leggi fyrir næsta
reglulegt alþingi frumvarp til laga
um islenzkan fána, tekur deildin
fyrir næsta mál á dagskrá.
Síra Sig. Stefánsson kvað þá rikt
að því í ræðu sinni, að hann vænti
þess, að með þessu móti fengist
betra Jrumvarp en það, er fyrir þing-
ið var lagt.
Svarið við þessari rökstuddu dag-
skrá er nú komið.
Stjórnin leggur ekkert frumvarp
fyrir þingið — málið kemur alls
eigi til þess kasta, nema að þvi
litla leyti að breyta lítilsháttar skrá-
setningarlögunum.
Fánamálið er útkljáð stjórnarleiðina
með konungsúrskurði.
Þessi konungsúrskurður var prent-
aður í síðasta blaði.
Aðalatriði hans eru:
x. Fyrir ísland skal löggildur sér-
stakur fáni.
2. Gerðina ætlar konungur að
ákveða að fengnum tillögum
Islendinga.
3. Fdninn er friðhelgur alstaðar á
þurru landi og ennfremur í
landhelgi íslands.
4. Dannebrogsfáninn klofni á þó
að vera samhliða íslezka fánan-
um i stjórnarráðinu og gert
jafnhátt undir höfði og íslenzka
fánanum um land alt.
Um þenna fánaúrskurð er þetta
helzt að segja:
Fánavinir hér á landi hafa jafnan
haldið því fram, enda breytt eftir
því, að fullkomin heimild væri til
þess, leyfislaust af löggjafar- og fram-
kvæmdarvaldinu, að draga upp ís-
lenzka fánann hvarvetna á íslandi.
Vegna þess, að þessi heimild var
talin skýlaus og hafði verið það í
reyndinni 6—7 ár, vakti fánatakan
12. júní svo sára gremju um land
alt. Menn voru svo vissir um, að
ólög voru það, sem Valsforinginn
hafði frammi, þótt hann liti öðru-
vísi á.
Með konungsúrskurðinum er pvi
ekki aukið svið fánans, p. e. svæði
pað, sem Jáninn má yftr blakta.
Það fer því fjarri, að fullnægt sé
rétti þeim, sem Sjálfstæðismenn og
allir þeir gömlu fánavinir, sem upp-
haflega stóðu að framkvæmd fána-
málsins árið 1906—07, töldu og telja
oss eiga aö haía, sérstalcan siglinga-
fána.
Siglingafáni er maikið, sem vér
hljótum að stefna að. Þegar íslenzk
skip koma til erlendra hafna eða
mæta erlendum skipum á höfum úti,
er það hart, að þau skuli neydd til
að villa á sér pjóðernis-heimildir. Þau
eiga að hafa leyfi til að sýna með
flaggi sínu hvaða þjóð þar er á ferð.
Sjórinn er vor einasta leið út í heim.
Siglingar einasta samgönguráðið við
önnur lönd.
Og svo skuli eigi viðurkendur vera
réttur vor til að móta þessa einu
útleið vorum eigin svip — voru
eigin flaggil
Hvað vinna Danir með því að
meina oss að eignast þegar siglinga-
fána?
Engan ávinning, heldur skapa þeir
með þeirri þarfleysu-stífni eina af 18
úlfúðarástæðum milli þjóðanna.
Vér þykjumst vita, að oss verði
svarað: Siglingafáni er óhugsanleg-
ur, nema á undan sé gengin rikis
viðurkenningin.
En þetta er að voru áliti eigi rétt
ályktað.
Þvi skyldum vér eigi geta haft
nViseinkenni í þessu efni eins og sum-
um öðrum (sbr. vitagjaldslögin) áður
en sjálf orðunin á ríkisviðurkenning-
unni er komin í framkvæmd ?
Þegar skip hins nýja Eimskipafé-
lags vors fara að sigla út um heim
— skal sannast, að siglingafánakraf-
an mun þykja alveg óhjákvæmileg.
En bezt er að byrja þegar, með
ráðnum huga, að vinna að því marki.
Trúum vér eigi öðru, eins og
nú er komið málum vorum, ef
mál þetta væri ósleitilega og dyggi-
lega flutt og skýrt fyrir kon-
ungi vorum af alþingi og fulltrúa
þess -— en að hann féllist á rétt vorn
og nauðsyn islenzks siglingajána.
í konungsúrskurðinum er ráð fyr-
ir því gert, að komið geti til mála
að breyta gerð fánans frá því sem
nú er.
En pessi gerð er nú búin að ná
óðalsrétti i hjörtum landsmanna og telj-
um vér því illa ráðið að fara nokk-
uð að breyta henni.
Þessi gerð hefir verið samþykt af
öllutn æskulýð landsins.
Þessi gerð hefir verið samþykt á
Þingvallafundi 1907.
Þessi gerð hefir verið samþykt á
alþingi 1911.
Þessi gerð hefir verið samþykt af
alþingi 1913, í neðri deild með 17 : 6
atkv. — og í efri deild við 2. umr.
með 7 : 6.
Þessi gerð brendi sig inn í hugi
manna um land alt — út af fána-
tökunni 12. júní.
Þessi gerð hefir blaktað yfir fram-
sókn fánamálsins frá upphafi.
Þessi atriði öll virðast oss mæla
svo mjög með því að haldavið gerð
fánans, eins og hún er, að eigi komi
annað til mála — nema ef til vill,
það sem í sjálfu sér er engin breyt-
ing á gerðinni — að gera bláu reit-
ina dálítið dekkri, ef eigi er unt að
fé endingargóðan Ijósbláan lit.
Það nær minsta kosti eigi neinni
átt að fara að breyta gerð fánans,
vegna oflætis eirstakra manna, sem
jafnan fram á siðustu daga hafa bar-
Minningarritið
um Björn Jónsson. fyrra bindi með
mörgum myndum, er kömið út og
fæst í bókaverzlunum.
Verð kr. 1.50. i
ist mótá íslenzkum fána og helt sér
yfir hann á alla lund.
Skyldu þeir eigi eiga meiri rétt til
að ráða gerðinni, sem borið hafa fán-
ann á höndum sér og rutt honum
braut? — Eru það fornir vinir fán-
ans — eða fornir óvinir fánans, sem
ákveða eiga gerðina?
Þá þykir oss"í fánaúrskurðinum,
enn sem fyrri, gert óþarflega upp
milli þjóðanna, Dana og íslendinga,
jafnréttishugmyndar lítt gætt, þar sem
sérstaklega er tekið fram, að hér í
landi megi allir nota dannebrogs-
fánann eftir sem áður.
Þetta væri því aðeins rétt, ef ís-
lenzka fánanum væri gert jafnhátt
undir höfði í Danmörku. Með laga-
frumv. alþingis í fánamálinu var og
að þvi stefnt, að gera íslenzka Ján-
ann almennan, en dannebrogsfánan-
um jafnhátt undir höfði og annara
þjóða flöggum, þ. e. leyfa hann þar
sem Danir búa, eins og frönsk flögg
hjá Frökkum, norsk hjá Norðmönn-
um o. s. frv.
Af því, sem að ofan er skráð, má
það ljóst vera, að engin ástæða er
til að »dansa af fögnuði* yfir þess-
um konungsúrskurði, þótt þess kyns
læti eða þvílík hafi átt sér stað i hóp
fornra óvina fánans, að sagt er.
Hvort oss verður gagn að þessum
úrskurði í fánamálinu — er alt und-
ir því komið, hvernig tekst að fara
með hann í framkvæmdinni.
Viðurkenning konungsvaldsins á
heimildinni til að draga upp fánann
hvarvetna á íslandi —- getur orðið
til þess, að þeir menn, sem hingað
til hafa kinnokað sér við að flagga með
íslenzka fánanum, geri það eftirleið-
is. En alveg er þuð undir hælinn
lagt, þar sem dannebrog er gert
jafnhátt undir höfði.
Konungsúrskurðurinn kemur illu
heilli, ef hann verður til þess að
breyta í nokkuru gerð fánans. En
ef eitthverir tilburðir verða í þá átt,
virðist oss annað óverjandi en að
bera gerðina undir atkvæði allrar
þjóðarinnar.
Loks skulum vér klykkja út með
því bezta, sem sagt verður um þenna
konungsúrskurð.
Hann skerðir í engu rétt vorn til
siglingafána — gerir enga tilraun til
þess!
Með örnggri vissu um það ber
oss því að reyna að haja sem mest
gagn aj konungsúrskurðinum, úr því að
hann er kominn, og Jara með hann
sem bezt gegnir fánnmálinu, en muna
um leið jánamarkið:
Islenzki fáninn á siglutoppi skipa
vorra hvar sem þau sigla um heims-
ins höf.