Ísafold - 03.12.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4ki\, erlendis 5kr.
eða l^doilar; borg-
ist fyrir miSjan júlí
erlenJis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
Uppsögn (skrlfl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Óiafur Björnsson.
Talsími 48.
XXXX. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 3. des. 1913.
95. tölublað
I. O. O F. 9511219.
AVþýímfél.bðkasafn Templaras. B kl. 7—
Augnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. ' 8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 > 8
Bæjarf ópretaskrifstofan opin v. d. 10—2 og ! -7
Bæjargjaldkerinn Lanfasv. 5 kl. 12—3 og i -7
Eyrna- nef- halslækn. ók. AnatmstrSB fstd i • -8
Islandsbanki opinn 10—2>/t og 6>/i—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 iðd.
Alm. fnndir fid. og sd. 81/! siðd.
Landakotskirkja. Onosþj. 9 eg 6 a hel 1 .,m
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn ll-2»/i, B'/i—6</«. Bankastj. 12-8
Landsbókasafn 18—3 og 6—8. Útlan 1—ft
Landsbúnaoarfélagsskrifstofan opin frá 12 -2
Landsféhiroir 10—2 og 6—6.
Landsskjalasafnio hvern virkan dag kl. 12 -2
Landssiminn opinn daglangt;(8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis'Ansfnrstr.22 þd. og fsd. 12 -1
Nattúrngripasafnio opið 1'/«—2«/i a snnnnd.
Samabyrgð Islands 10—12 og 4—fl.
Stjórnarráosskrifstofnrnar opnar 10—4 dagl.
Talslmi Keykiaviknr Pósth.B opinn daglrr.gt
(8—10) virka daga helga ðaga 10—B.
Tannlækning ðkeypis Ansturstr.!22 þrd. 2 8
Vifilstaoahælio. Heimsðki.arttmi 12—1
Þjðomenjasafnio opið sd, þd. fmd. 18- 8,
Nýja Bfó
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Dollarprinsessan.
Rödd í sköginum.
Feðgarnir.
Kynflokka hatur.
Minningarritið
um Björn Jónsson, fyrra bindi með
mörgum myndum, er komið út og
fæst í bókaverzlunum.
Verð kr. 1.50.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Með tækifærisYerði
eru Bostanjoclo tígarettur seldar i
tóbaksverzlun R. JP. LtsVÍ-
Verðið er langt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Egipzkar Cigarettur
frá A. G. Cousis & Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of Wales
Mondiale og
Nr 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reykir af þeim 3—
4 biint, reykir ekki annað upp frá
þvi.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást í
Levís tóbaksverzlunum.
Minningarsjóður
Björns Jónssonar.
Tekið móti gjöfum i skrifstofu og
bókverzlun ísafoldar, pappirsverzlun-
inni Björn Kristjánsson og verzlun
Tóns frá Vaðnesi á Laugavegi.
Eimskipaféíag
ísíands.
Dðnsk eða íslenzk skipshbfn?
Oss hafði borist til eyrna, að {
ráði væri, að skip Eimskipafélagsins
yrðu skipuð erlendum (dönskum)
mönnum að mestu, og það meðal
annars stutt við það, að aldrei hefði
verið tekið fram, að íslendingar ættu
að vera á skipunum.
Ut af þessum orðrómi áttum vér
tal við mann úr bráðabirgðastjórn-
inni. Orð hans féllu á þessa leið:
»Ef slikur orðrómur gengur, get
eg ekki hugsað mér annað en hann
sé búinn til af ásettu ráði til þess
að spilla fyrir félaginu. Hvaðan sú
viðleitni kann að vera sprottin, er
mér ókunnugt um. En það veit eg,
að i bráðabirgðastjórninni hefir aldrei
komið til orða að skipa skipin öðr-
um en íslendingum, nema eftilvill
fyrsta vélameistara og bryta. Vél-
arnar verða nokkuð öðru vísi en nú
tíðkast og þarf því ef til vill véla-
meistara með fullkominni þekkingu,
en íslenzku vélameistararnir hafa, og
um íslendinga, sem sérstaklega hafi
lagt lagt fyrir sig brytastörf, höfum
við ekki fengið fréttir enn.
Eg hélt satt að segja, að óþarfi
væri, að tekið væri sérstaklega fram,
að íslendingar ættu að vera á skipun-
um. Svo sjálfsagt fanst mér það
vera.
Eg hygg að enginn vafi sé á því,
að stjórn sú, sem stofnfundurinn
kýs, verði sama sinnis sem bráða-
birgðastjórnin*.
Loftskeyti á skipunum.
Isafold hefir borist fleiri en ein
fyrirspurn nm það, hvort ekki eigi
að búa hin nýju skip Eimskipafélags
íslands út með loftskeytum. — Ekki
sízt mun hræðslan út af hrakning-
um Vestu hafa ýtt undir þá umhugs-
un manna.
Isaýold hefir mi spurt sig fyrir um
þetta hjá mönnum úr bráðabirgða-
stjórninni.
Þeir svöruðu því, að um það hefði
verið hugsað, en kostnaðarauki tals-
verður mundi verða af þvi. Þess
vegna sé undir því komið, hversu
rifleg verði hlutafjártaka, hvort unt
verði að koma því í framkvæmd eð-
ur ei.
Af þessu má það vera ljóst, hve
ómetanlegt það er, fyrir heill þessa
mikla þjóðarfyrirtækis, að menn haldi
áýram að skrifa sig fyrir hlutum eða
bæta við sig.
Jólin fara i nánd. Þau eru gleði-
hátíð alls landsins. Þá er það sið-
ur að vér gleðjum hverir aðra með
gjöfum.
En við erum oft í vandræðum,
hvað við eigum að velja að gjöf
handa vinum vornm.
Nú ber vel í veiðar um kærkomna
og nytsama jólagjöf.
Hvað á að verða kærkomnasta
jólagjöfin að þessu sinni ?
Svarið er sjálfsagt:
Hlutabréý í Bimskipafélagi Islands!
Með þvi gefur þú henni mömmu
þinni, eða pabba þínum, eða barn-
inu þínu, eða unnustunni þinni —
öllum gefurðu kærkomnustu jóla-
gjöfina — með hlutabréfum í Eim-
skipajélaqinu!
Qg þii gerir meira!
Þii gefur landinu og þjóðinni,
stóra, nytsama og afar-kærkomna
jólagjöf.
Eimskipafél. og V.- Islendingar.
Nefndarálit það, er hér fer á eftir,
skrifuðu 4 hinna vestur-íslenzkubræðra
vorra, sem 'andið gistu í sumar, um
eimskipafélagsmálið, — og hefir það
verið lagt fyrir fundi V.-íslendinga
um málið :
Nefndarálit Islandsfaranna:
Vér undirritaðir, sem kosnir vor-
um héðan að vestan til að ky*ma
oss horfur gufuskipamálsins heima
á íslandi, leyfum oss að gera íslend-
ingum í Vesturheimi þessa grein
fyrir áliti voru á því efni.
Fyrst og fremst viljum vér geta
þess, að á ferð vorri um gamla land-
ið, var oss ágætlega tekið, og heyrð-
um vér þá mjög greiniiega á lands-
mönnum fjöldamörgum,, bæði bænd-
um og kaupmönnum, að þeir eru
mjög einhuga fylgjandi eimskipafé-
lagsstofnunininni.
Það leyndi sér ekki. að menn þar
heima líta svo á, að ef það tækist
að koma á stoín al-islenzku eim-
skipafélagi, þá væri siðasti hlekkur-
inn slitinn í verzlunareinokun á ís-
landi; ennfremur að með þessu væri
mjög stórt spor stigið í áttina til
þess að þroska sjálfstæðistilfinning
þjóðarinnar, og anka henni bolmagn
með slíkum siglingum. Engin and-
mæli heyrðum vér hins vegar gegn
hinu væntanlega Eimskipafélagi.
Þess má og geta, að það virtist
vera sannfæring allra, sem vér átt-
um tal við um málið, að gufuskipa-
félagið mundi geta haft nægilega
mikið verksvið, og allar likur væru
til þess, undir góðri stjórn, að fél.
gæti borið sig fjárhagslegri. í sam-
ræmi við það hafa og undirtektir
Austur-íslendinga verið. Þeir hafa
sýnt það í verkinu, að þeir hafa trú
á fyrirtækinu, trú á því, að það hepn-
ist og verði þjóðinni til ómetan-
legrar blessunar. Þess vegna hafa
menn í öllum héruðum landsins
skrifað sig fyrir hlutum í félaginu
og keypt svo mikið sem frekast
mátti vænta, og það án neinnar sér-
stakrar vonar um ágóða, fyrst í stað
að minsta kosti, heldur aðallega til
þess að styðja gott málefni, og hrinda
þessu fyrirtæki á leið fram.
Viðvikjandi afskiftum V.-íslend-
inga á þessu máli, heyrðn'n vér á
löndum vorum heima, að þeir báru
þá öruggu von til íslendinga vest-
an hafs, að þeirra hluttaka ,,i þessu
áhugamáli heimaþjóðarinnar mundi
miklu skifta, og verða hin drengi-
legasta. Þess lét bráðabirgðastjórn
félagsins og getið við oss, að hiin
væri fús á að taka til greina allar
bendingar frá V.-íslendingum, er
orðið gærn fél. til gagns og nyt-
semdur á eínhveiu liátt. Einnig
væru þeir heima fúsir til að kjósa
einn eða fleiri V-ísleudinga i stjórn-
arnefnd fél., ef hluthafar héðan að
vestan æsktu þess.
Að því athuguðu sem að framan
er greint, vildum vér leggja það tii,
að nefndin hér boðaði til almenns
fundar í Winnipeg nú þegar, og
bjóði öllum V.-íslendingum að sækja
þangað og láta í ljósi álit sitt um
málið, og að á þeim fundi sé kos-
in nefnd til að annast málið og
hrindaa af stað framkvæmdum í því
hér vestra, því að vér göngum að
því vísu, að þessi almenni fundur
víkist þannig að málinu.
Ennfremur er það sameiginleg á-
skorun vor til allra V.-íslendinga, að
þeir taki uú höndum saman við
bræður vora heima á ættjörðinni,
og styðji þá í þessu mikla þjóðernis-
lega áhugamáli þeirra, með ráði og
dáð og rösklegri hluttöku, svo að
eimskipafélagshugmyndin komist í
tilætlað horf, og traustur grundvöll-
ur verði lagður undir þá ráðagerð,
að íslendingar nái öllum farkostum
og flutningum heima fyrir í sínar
hendur.
Arni E^ertsson. J T. Berqmann.
}. J. Vopni. Sveinn Thorvaldsson.
Skipanöfnin. Huginn og Muninn.
Þau eru orðin nokkuð mörg nöfn-
in islenzku eimskipauua væntanlegu.
Bara að alt gengi nii eins vel og
nafnagjafirnar, og beztu nöfnin verði
þá tekin, er til kemur. Sjálfsagt
virðist mér að velja aðeins ramm-
íslenzk nöfn, stutt og beygjanleg, þau
er ekki bera önnur skip, menn, stað-
Bókafregn.
ir, félög, hlutir eða annað, er villu
má valda og leiðindum.
Nöfnin ættu heldur, í hvert sinn
sem þau eru nefnd, að vekja þægi-
lega kend, og örfa til áhuga og frek-
ari framkvæmda,
Með tillögu minni um nöfnin
Huginn og Muninn, sendi eg Lög-
réttu stutta skýring á hugsun minni,
er eg vildi láta nöfnin benda til, en
blaðið slepti henni. Vill ísaf. ekki
vera greiðugri? Hugsun mín er á
þessa leið:
Huginn og Muninn eru sendiboð-
ar, eftir ráðstöfun forsjónarinnar,
daglega á ferð, farandi eða komandi,
færandi gnótt frétta og gnægð helztu
nauðsynja lifsins, svo engis verði vant
að dögurði. Alfaðir stjórnar ferðum
þeirra og stýrir þeim heilum til hafna.
Huginn veki hjá hverjum þeim, er
sér hann eða heyrir umhuqsum og
áhuqa fyrir erindum hans og öllum
framförum lands og þjóðar. Mun-
inn minni alla þá íslendinga, er sjá
hann og heyra, á það er gera þarf:
að styrkja nytsamt fyrirtæki, sigra
allar torfærur og auka við fleyturn-
ar unz fenginn er fullnægjandi, al-
innlendur floti.
XXI. VII.

Erlend tíðindi
til 26. nóv.
Isajold hafa borist ensk blöð til
26. nóv. Fátt nýrra tiðinda, sem
eigi eru þegar komin í simanum.
Þetta er hið helzta:
Konungur Albana verður áreiðan-
Matth. Jochumsson: Ferð
um fornar stöðvar 1913.
(Jóh. Jóhannesson).
Sira Matthías er, sem skáldum
er títt, mjög næmur á öll áhrif, hvort
sem þau streyma inn í hug hans úr
bókum eða tímaritum, æfintýrum eða
æfiviðburðum sjálfs hans. Og hann
á sammerkt í því við flesta andans
menn, að hann er gæddur þeim
merkiseiginleika, að hann þarf að
veita öðrum hlutdeild í lífsreynslu
sinni, lærdómi og lestri. Hann virð-
ist ekki í rónni, fyrr en hann hefir
á einhvern hátt, annhvort i ljóði eða
ritgerð, komið þvi á pappirinn, sem
snortið hefir hug hans. Þessi kraft-
raumur 'er svo heilbrigður, að honum
líður ekki vei, nema andlegir inn-
og útflutningar standist nokkuð á
hjá honum. Af þessum rótum sprett-
ur allur sá sægur ritgerða, þýðinga
og blaðagreina, er birzt hefir eftir
hann. Honum hefir ekki alt af ver-
ið ljóðað lof fyrir ritstörfin, og sum-
um hefir stundum þótt hann gerast
fullfyrirferðamikill og þenja sig helzti
viða um rúmlítil blöð okkar og tíma-
rit. Hitt hefir menn stundum brost-
ið góðvild og gáfur til að skilja, að
þessi bullandi fjörstraumur átti sér
göfug upptök, enda þótt hann væri
stundum korgaður og skolugur af
óljósum skáldadrnnmórum, auk þess
sem hann bar og ber vitni um starfs-
krafta skáldsins og áhuga í andlegum
efnum.
Síðastliðið vor fór skáldið um
æskuslóðir sínar vestan lands. Flest-
um myndi nægja að skrafa um ferð-
ina og æfiintýr hennar við kunningja
og vini, en Matthías þarf að segja
allri þjóðinni frá því, er bar fyrir
augu og eyru — og vel sé honum
fyrir. Veður hér margt á súðum.
Fjörið og flaumurinn æðir um víða
vegu, svo að hin mesta skemtun er
að. Hann segir frá næturstöðum,
viðtökum og fylgdarmönnum og
minnist um leið látinna æskuvina.
Þess kennir og hér, að skáld vort
er sögumaður góður. Hvar sem
hann kemur á stöðvar, þar sem merk-
ismenn vorir hafa búið og barist, verð-
ur honum hugsað til þeirra, að þeir
hafi lifað á sömu slóðum sem hann
nú er staddur á. Hér sést og ljós-
lega annað einkenni síra Matthíasar:
Engir þurfa um sár sin að binda,
þeir er hann minnist á. Hann
lofar og kyssir, faðmar og blessar
alt og alla, karla og konur, tigna
og ótigna, sveitir og bæi. Gaman
er að sjá, að skáldinu sjálfu er þetta
ljóst og gerir smellna athugasemd
um þennan þátt skaplyndis sins:
»Annars býst eg við, að gárungarnir
telji það helzt mér sjálfum til hróss,
að eg likist Hómer gamla í því að
kalla hvern fjósamann goðum líkan.
Látum svo vera; þar er ekki leiðum
að líkjast. Og ekki er það af eintóm-