Ísafold - 03.12.1913, Page 1

Kemur út tvisvar
< viku. Verð árg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eðs l^dollar; borg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
SAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafu? Björnsson.
Talsími 48.
s Uppsögn (skrlfl.)
bundin við áramót,
f er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XXXX. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 3. des. 1913.
95. tölublað
I. O. O F. 9511219.
Alþýðtifél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—
Angnlækning ókeypis i Lækjarg. 2 mvd. * 8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 -8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og • >7
Bæjargjaldkerinn Lauf&sv. B kl. 12—8 og » -7
Eyrna- nef- hálslækn. ók. Austurstr52 fstd l • -8
Islandsbanki opinn 10—21/* og 61/*—7.
K.F.UJi. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 »ðd.
Alm. fundir fid. og sd. 8*/* sibd.
Landakotskirkja. öubsþj. 9 og 6 á heþ um
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 51/*—ö'/i. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—8 og B—8. Útlán 1—8
LandsbúnaBarfélagsskrifstofan opin frá 12 >2
Landsféhirbir 10—2 og B—6.
Landsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12 -2
Landssiminn opinn daglangt;(8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis'Austurstr.22 þd. og fsd. 12 -1
Náttúrugripasafnió opió l1/*—21/* á sunnud,
Samábyrgö Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglengt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr/22 þrd. 2 8
VífilstaðahæliO. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnió opib sd, þd. fmd. 12- 2,
Nýja Blé
sýnir í kvöld og næstu kvöld:
Dollarprinsessan.
Rödd í sköginum.
Feðgarnir.
Kynflokka hatur.
Minningarritið
um Björn Jónsson, fyrra bindi með
mörgnm myndum, er komið út og
fæst í bókaverzlunum.
Verð kr. 1.50.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval i bænum i
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Með íækifærisYerði
eru Bostanjoclo cigarettur seldai í
tóbaksverzlun R. B. LtsVÍ.
Verðiö er langt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Egipzkar Cigarettur
frá A. G. Cousis & Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of Wales
Mondiale og
Nr. 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reykir af þeim 3—
4 búnt, reykir ekki annað upp frá
því.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást í
Levís tóbaksverzlunum.
Minningarsjóður
Björns Jónssonar.
Tekið móti gjöfum í skrifstofu og
bókverzlun ísafoldar, pappírsverzlun-
inni Björn Kristjánsson og verzlun
Tóns frá Vaðnesi á Laugavegi.
Eimskipafélag
íslands.
Dönsk eða íslenzk skipshöfn?
Oss hafði borist til eyrna, að i
ráði væri, að skip Eimskipafélagsins
yrðu skipuð erlendum (dönskum)
mönnum að mestu, og það meðal
annars stutt við það, að aldrei hefði
verið tekið fram, að íslendingar ættu
að vera á skipunum.
Ut af þessum orðrómi áttum vér
tal við mann úr bráðabirgðastjórn-
inni. Orð hans féllu á þessa leið:
»Ef slíkur orðrómur gengur, get
eg ekki hugsað mér annað en hann
sé búinn til af ásettu ráði til þess
að spilla fyrir félaginu. Hvaðan sú
viðleitni kann að vera sprottin, er
mér ókunnugt um. En það veit eg,
að í bráðabirgðastjórninni hefir aldrei
komið til orða að skipa skipin öðr-
um en íslendingum, nema ef til vill
fyrsta vélameistara og bryta. Vél-
arnar verða nokkuð öðru vísi en nú
tíðkast og þarf því ef til vill véla-
meistara með fullkominni þekkingu,
en islenzku vélameistararnir hafa, og
um íslendinga, sem sérstaklega hafi
lagt lagt fyrir sig brytastörf, höfum
við ekki fengið fréttir enn.
Eg hélt satt að segja, að óþarfi
væri, að tekið væri sérstaklega fram,
að íslendingar ættu að vera á skipun-
um. Svo sjálfsagt fanst mér það
vera.
Eg hygg að enginn vafi sé á því,
að stjórn sú, sem stofnfundurinn
kýs, verði sama sinnis sem bráða-
birgðastjórnin*.
Loftskeyti á skipunum.
Isaiold hefir borist fleiri en ein
fyrirspurn nm það, hvort ekki eigi
að búa hin nýju skip Eimskipafélags
íslands út með loftskeytum. — Ekki
sízt mun hræðslan út af hrakning-
um Vestu hafa ýtt undir þá umhugs-
un manna.
Isajold hefir nú spurt sig fyrir um
þetta hjá mönnum úr bráðabirgða-
stjórninni.
Þeir svöruðu því, að um það hefði
verið hugsað, en kostnaðarauki tals-
verður mundi verða af þvi. Þess
vegna sé undir því komið, hversu
rífleg verði hlutafjártaka, hvort unt
verði að koma því f framkvæmd eð-
ur ei.
Af þessu má það vera ljóst, hve
ómetanlegt það er, fyrir heill þessa
mikla þjóðarfyrirtækis, að menn haldi
djram að skrifa sig fyrir hlutum eða
bæta við sig.
Jólin fara i nánd. Þau eru gleði-
hátíð alls landsins. Þá er það sið-
ur að vér gleðjum hverir aðra með
gjöfum.
En við erum oft í vandræðum,
hvað við eigum að velja að gjöf
handa vinum vorum.
Nú ber vel í veiðar um kærkomna
og nytsama jólagjöf.
Hvað á að verða kærkomnasta
jólagjöfin að þessu sinni ?
Svarið er sjálfsagt:
Hlutabréj í hxmskipafélagi Islands!
Með því gefur þú henni mömmu
þinni, eða pabba þínum, eða barn-
inu þinu, eða unnustunui þinni —
öllum gefurðu kærkomnustu jóla-
gjöfina — með hlutabréfum í him-
skipajélaginu!
Qg þú gerir meiral
Þú gefur landinu og þjóðinni,
stóra, nytsama og afar-kærkomna
jólagjöf.
Eimskipafél. og V.-lslendingar.
Nefndarálit það, er hér fer á eftir,
skrifuðu 4 hinna vestur-íslenzkubræðra
vorra, sem landið gistu i sumar, um
eimskipafélagsmálið, — og hefir það
verið lagt fyrir fundi V.-íslendinga
um málið :
Nefndarálit islandsfaranna:
Vér undirritaðir, sem kosnir vor-
um héðan að vestan til að kyíina
oss horfur gufuskipamálsins heima
á íslandi, leyfum oss að gera íslend-
ingum i Vesturheimi þessa grein
fyrir áliti voru á þvi efni.
Fyrst og fremst viljum vér geta
þess, að á ferð vorri um gamla land-
tð, var oss ágætlega tekið, og heyrð-
um vér þá mjög greinilega á lands-
mönnum fjöldamörgum,, bæði bænd-
um og kaupmönnum, að þeir eru
mjög einhuga fylgjandi eimskipafé-
lagsstofnunininni.
Það leyndi sér ekki. að menn þar
heima líta svo á, að ef það tækist
að koma á stoín al-íslenzku eim-
skipafélagi, þá væri siðasti hlekkur-
inn slitinn í verzlunareinokun á ís-
landi; ennfremur að með þessu væri
mjög stórt spor stigið í áttina til
þess að þroska sjálfstæðistilfinning
þjóðarinnar, og auka henni bolmagn
með slíkum siglingum. Engin and-
mæli heyrðum vér hins vegar gegn
hinu væntanlega Eimskipafélagi.
Þess má og geta, að það virtist
vera sannfæring allra, sem vér átt-
um tal við um málið, að gufuskipa-
félagið mundi geta haft nægilega
mikið verksvið, og allar likur væru
til þess, undir góðri stjórn, að fél.
gæti borið sig fjárhagslega. í sam-
ræmi við það hafa og undirtektir
Austur-íslendinga verið. Þeir hafa
sýnt það i verkinu, að þeir hafa trú
á fyrirtækinu, trú á því, að það hepn-
ist og verði þjóðinni til ómetan-
legrar blessunar. Þess vegna hafa
menn í öllum héruðum landsins
skriiað sig fyrir hlutum í félaginu
og keypt svo mikið sem frekast
mátti vænta, og það án neinnar sér-
stakrar vonar um ágóða, fyrst í stað
að minsta kosti, heldur aðallega til
þess að styðja gott málefni, og hrinda
þessu fyrirtæki á leið fram.
Viðvíkjandi afskiftum V.-íslend-
inga á þessu máli, heyrðum vér á
löndum vorum heima, að þeir báru
þá öruggu von til íslendinga vest-
an hafs, að þeirra hluttaka ai þessu
áhugamáli heimaþjóðarinnar mundi
miklu skifta, og verða hin drengi-
legasta. Þess lét bráðabirgðastjórn
félagsins og getið við oss, að hún
væri fús á að taka til greina allar
bendingar frá V.-íslendingum, er
orðið gætn fél. til gagtis og nyt-
semdai á einhvcui liátt. Einnig
væru þeir heima fúsir til að kjósa
einn eða fleiri V-ísleudinga í stjórn-
arnefnd fél., ef hluthafar héðan að
vestan æsktu þess.
Að þvi athuguðu sem að framan
er greint, vildum vér leggja það tii,
að nefndin hér boðaði til almenns
fundar í Winnipeg nú þegar, og
bjóði öllum V.-íslendingum að sækja
þangað og láta í ljósi álit sitt um
málið, og að á þeim fundi sé kos-
in nefnd til að annast málið og
hrinda_ af stað framkvæmdum í því
hér vestra, því að vér göngum að
því vísu, að þessi almenni fundur
víkist þannig að málinu.
Ennfremur er það sameiginleg á-
skorun vor til allra V.-íslendinga, að
þeir taki uú höndum saman við
bræður vora heima á ættjörðinni,
og styðji þá í þessu mikla þjóðernis-
lega áhugamáli þeirra, með ráði og
dáð og rösklegri hluttöku, svo að
eimskipafélagshugmyndin komist í
tilætlað horf, og traustur grundvöll-
ur verði lagður undir þá ráðagerð,
að íslendingar nái öllum farkostum
og flutningum heima fyrir í sínar
hendur.
Árni Eggertsson. J T. Berqmann.
J. J. Vopni. Sveinn Thorvaldsson.
Skipanöfnin. Huginn og Muninn.
Þau eru orðin nokkuð mörg nöfn-
in íslenzku eimskipauua væntanlegu.
Bara að alt gengi nú eins vel og
nafnagjafirnar, og beztu nöfnin verði
þá tekin, er til kemur. Sjálfsagt
virðist mér að velja aðeins ramm-
íslenzk nöfn, stutt og beygjanleg, þau
er ekki bera önnur skip, menn, stað-
Bókafregn.
Matth. Jochumsson: Ferð
um fornar stððvar 1913.
(Jóh. Jóhannesson).
Síra Matthías er, sem skáldum
er títt, mjög næmur á öll áhrif, hvort
sem þau streyma inn í hug hans úr
bókum eða tímaritum, æfintýrum eða
æfiviðburðum sjálfs hans. Og hann
á sammerkt í því við flesta andans
menn, að hann er gæddur þeim
merkiseiginleika, að hann þarf að
veita öðrum hlutdeild i lifsreynslu
sinni, lærdómi og lestri. Hann virð-
ist ekki í rónni, fyrr en hann hefir
á einhvern hátt, annhvort í ljóði eða
ritgerð, komið því á pappírinn, sem
snortið hefir hug hans. Þessi kraft-
raumur er svo heilbrigður, að honum
liður ekki vel, nema andlegir inn-
og útflutningar standist nokkuð á
hjá honum. Af þessum rótum sprett-
ur allur sá sægur ritgerða, þýðinga
og blaðagreina, er birzt hetir eftir
hann. Honum hefir ekki alt af ver-
ið ljóðað lof fyrir ritstörfin, og sum-
um hefir stundum þótt hann gerast
fullfyrirferðamikill og þenja sig helzti
viða um rúmlítil blöð okkar og tíma-
rit. Hitt hefir menn stundum brost-
ið góðvild og gáfur til að skilja, að
þessi bullandi fjörstraumur átti sér
göfug upptök, enda þótt hann væri
stundum korgaður og skolugur af
óljósum skáldadraumórum, auk þess
ir, félög, hlutir eða annað, er villu
má valda og leiðindum.
Nöfnin ættu heldur, í hvert sinn
sem þau eru nefnd, að vekja þægi-
lega kend, og örfa til áhnga og frek-
ari framkvæmda,
Með tillögu minni um nöfnin
Huginn og Muninn, sendi eg Lög-
réttu stutta skýring á hugsun minni,
er eg vildi láta nöfnin benda til, en
blaðið slepti henni. Vill ísaf. ekki
vera greiðugri? Hugsun mín er á
þessa leið:
Huginn og Muninn eru sendiboð-
ar, eftir ráðstöfun forsjónarinnar,
daglega á ferð, farandi eða komandi,
færandi gnótt frétta og gnægð helztu
nauðsynja lífsins, svo engis verði vant
að dögurði. Alfaðir stjórnar ferðum
þeirra og stýrir þeim heilum til hafna.
Huginn veki hjá hverjum þeim, er
sér hann eða heyrir umhuqsum og
áhuqa fyrir erindum hans og öllúm
framförum lands og þjóðar. Mun-
inn minni alla þá íslendinga, er sjá
hann og heyra, á það er gera þarf:
að styrkja nytsamt fyrirtæki, sigra
allar torfærur og auka við fleyturn-
ar unz fenginn er fullnægjandi, al-
innlendur floti.
XXI. VII.
Erlend tíðindi
til 26. nóv.
Isajold hafa borist ensk blöð til
26. nóv. Fátt nýrra tíðinda, sem
eigi eru þegar komin í simanum.
Þetta er hið helzta:
Konungur Albana verður áreiðan-
sem hannbar og ber vitni um starfs-
krafta skáldsins og áhuga í andlegum
efnum.
Síðastliðið vor fór skáldið um
æskuslóðir sínar vestan lands. Flest-
um myndi nægja að skrafa um ferð-
ina og æfiintýr hennar við kunningja
og vini, en Matthías þarf að segja
allri þjóðinni frá því, er bar fyrir
augu og eyru — og vel sé honum
fyrir. Veður hér margt á súðum.
Fjörið og flaumurinn æðir um víða
vegu, svo að hin mesta skemtun er
að. Hann segir frá næturstöðum,
viðtökum og fylgdarmönnum og
minnist um leið látinna æskuvina.
Þess kennir og hér, að skáld vort
er sögumaður góður. Hvar sem
hann kemur á stöðvar, þar sem merk-
ismenn vorir hafa búið og barist, verð-
ur honum hugsað til þeirra, að þeir
hafi lifað á sömu slóðum sem hann
nú er staddur á. Hér sést og ljós-
lega annað einkenni síra Matthíasar:
Engir þurfa um sár sin að binda,
þeir er hann minnist á. Hann
lofar og kyssir, faðmar og blessar
alt og alla, karla og konur, tigna
og ótigna, sveitir og bæi. Gaman
er að sjá, að skáldinu sjálfu er þetta
ljóst og gerir smellna athugasemd
um þennan þátt skaplyndis sins:
»Annars býst eg við, að gárungarnir
telji það helzt mér sjálfum til hróss,
að eg Hkist Hómer gamla í því að
kalla hvern fjósamann goðum líkan.
Látum svo vera; þar er ekki leiðum
að líkjast. Og ekki er það af eintóm-