Ísafold - 24.12.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verðárg.
4kr., erlendisðkr.
eða 1-J dollar; borg-
ist fyrir œiðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuid-
laus við blaðið.
ísafoldarprentsmiðja.
Rltstjópi: Ólafur Bjöpnsson.
Talsími 48.
XXXX. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 24. des. 1913.
101. tölublað
Njósnarmálin í Svíþjóð.
Kköfn Í2/1SS ’ij.
Staaj forsœtisráðhcrra Svia, flutti merkt stjórnmálaerindi í Karlskrona í
(?œr. Taldi hann mjög miður farið, hversu mikið veeri hjalað um njósnar-
málin, 0g hve ranqir orðrómar hcerust af peim.
Hann boðaði ennfremur endurbœtnr ýmsar í hernum.
I. O. O P. 9512199.
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—
Augnlækning ókeypis 1 Lækjarg. 2 mvd. 3—8
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1) -8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og i —7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 6 kl. 12—8 og '»—7
Eyrna-nef-hálsl»kn. ók. Austurstr.22fstd .1—8
íslandsbanki opinn 10—21/* og 51/*—7.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 íbd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* sibd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á hel(:om
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-21/*, 61/*—61/*. Bankastj. 12-2
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—ft
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá 12 -2
Landsféhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. 12—2
Landssíminn opinn daglangt^(8—9) virka daga
helga 'daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypisrAusturstr. 22 þd. og fsd. 12 -1
Náttúrugripasafnib opib l1/*—21/* á sunnud.
Samébyrgb Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavikur Pósth.8 opinn daglangt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2—8
Vifilstabahælib. HeimsókLartími 12—1
Þjóbmenjasafnið opib sd. þd. fmd. 12—2.
Nýja BI6
sýnir annan í jólum kl. 6—io:
Tónleikhúsbruninn.
Áslarsaga.
Frú Blom. — Hr. Psilander.
Skóburstarinn.
Fr. Buck og Stribolt.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
tóbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
M tækifærisverði
eru Bostanjoclo cigarettur seldai í
tóbaksverzlun R. R. Leví.
Verðið er langt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Minningarsjóður
Björns Jönssonar.
Tekið móti gjöfum í skrifstofu og
bókverzlun ísafoldar, pappírsverzlun-
inni Björn Kristjánsson og verzlun
lóns frá Vaðnesi á Laugavegi.
Egipzkar Cigarettur
frá A. G. Cousis & Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of Wales
Mondiaie og
Nr. 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reykir af þeim 3—
4 búnt, reykir ekki annað upp frá
því.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást f
Levís tóbaksverzlunum.
Minningarritið
um Björn Jónsson, fyrra bindi með
mörgum myndum, er komið út og
fæst í bókaverzlunum.
Verð kr. 1.50.
Fána - ef tirhreitan
í Danmörku.
Enn ein úrklippu-syrpan hefir Isa-
fold borist með síðasta póstskipi —
um fánamál vort í dönskum blöð-
um.
Það er eins og ekkert mál, er oss
snertir, ekki einu sinni Uppkastið
1908, sællar minningar, hafi vakið
aðra eins athygli í Danmörku, eins
og þessi konungs-úrskurður um fán-
ann þ. 22. nóv., sem í raun og
veru gerir eigi annað en viðurkenna
hið raunveruleqa ástand síðustu ára
um íslenzka fánann.
Má það heita hin mesta furða, að
slík ærsl skuli vera í blöðum Dana
út af svo litlu tilefni. Maðurinn,
sem öllu hefir koraið á stað, er auð-
vitað hr. Knud Berlin, sem merkt
blað, honum samlent, telur til þess
eins rita, að skapa hatur og úlfúð
milli Dana og íslendinga.
Eins og skýrt var frá í Isafold um
daginn lagði Knud Berlin andróðurs-
árar sínar út i félagi ungra hægrimanna
þ. 3. des. Þessu næst talaði hann
í félagi ungra vinstrimanna þ. 5.
des. — og sennilega heldur hann á-
fram i öllum þeim félögum, sem
vilja veita honum áheyrn — svo er
áfergja hans mikil.
Fundur vinstrimanna.
Berlín talaði mjög á líka lund í
hóp hægri- og vinstrimanna. í ræðu-
byrjun minnist hann á konungsúr-
skurðinn um ríkisráðsákvæðið og
lætur af honum harla vel, með því
að hann ákveði »að ríkisráðið skuli
vera sameiginlegt fyrir Danmörku
og íslandc, en þó með nokkrum
athugasemdum um fæðingjaréttinn.
Síðan snýr Berlin sér að fánamál-
inu. Segir hann, að Hannes Hafstein
hafi »Iaumaðc fánaúrskurðinum gegn
um ríkisráðið — fram hjá ríkisþing-
inu.
»Það verður jafnan að gæta þess
vel«, segir Berlin, »þegar Islending-
ar eru annars vegar, hvernig orðum
er haqað. Veitið því athygli, að
konungur talar um »sérfánac fyrir
ísland, þ.e. fána við hliðina á ríkisfán-
anum. Hafstein talar aftur á móti um
»sérstakan fána fyrir Island*; í hans
orðum felst iekkert um rikisfánannc.
Berlin hélt áfrarn: »Eg lít svo
á, að mjög óhentugur tími hafi ver-
ið valinn til þess, að hliðra svo frek-
lega til í fánamálinu. Fyrir skömmu
gerðist það, að foringi Valsins, Rothe
höfuðsmaður, lét taka ólöglegan fána
á bát í landhelgi — og út úr þvf
spunnust fáheyrðastu æsingar á ís-
landi: Dannebroq var rifin niður
alstaðar og smánuð á alla lund1).
Hér er algerlega hallað réttu máli.
Oss vitanlega hefir danski fáninn
aldrei verið smánaður hér í landi,
hvorki í vor né ella. Þótt einhverir
einstaklingar í augnabliksæsingu »skeri
á snæri« þar sem dannebrog blaktir,
nær það ekki nokkurri átt að gefa
oss alment sök á slíku. Þetta rang-
hermi Beriíns er eitt af mörgum
dæmum þess, hver ráð hann notar
til þess að æsa landa sina gegn oss
íslendingum. Það er eðlilegt og
sjálfsagt, að hverri þjóð þykir vænt
um fána sinn. Dönum jafnt og
öðrum. Og er þeir heyra af vörum
manns, sem þeir trúa, að fáni þeirra
hafi »verið smánaður á alla lund«,
er eigi að furða, þótt það vekji
gremju.
Óhikað þorum vér að vitna til
þeirra manna danskra, sem hér búa,
að þetta er rétt, sem vér segjum,
og að því fer fjarri, að Dönum hér
eða fána þeirra sé nokkur ókurteisi
sýnd eða smán. í þessu efni fer
Knud Berlin — illu heilli — rangt
með og væri vel, að landar hans
festu sér það í minni, að í viðkvæm-
ustu atriðunum segir hann rangt frá
— sennilega vísvitandi.
Síðar í erindi sinu mintist Berlin
á samdráttarstefnuna 1906—1909, og
fór um það mörgum orðum, hve
orð Friðriks 8. t>bœði ríkin« í Kol-
viðarhólsræðunni hefðu leitt af sér
mikið tjón. Thomas Larsen, fyrrum
ráðherra, varð til þess síðar á fund-
inum, að lýsa yfir, að konungur
hefði aldrei mælt þessi orð, heldur
sagt »báðar pjóðirnar«. Var þeirri
yfirlýsing tekið fegins hendi á fund-
inum og íslenzkum blöðum kent um
ranga frásögn. En sannleikurinn er,
að fréttaritarar danskra blaða, t. d.
Politiken, símuðu pessi orð konunqs til
Khafnar sama daflnn og raðan var
flutt.
Að síðustu skulum vér taka upp
orðrétt niðurlagsorðin í erindi Berlíns,
sem eru all-einkennileg fyrir mann-
inn og raunar hin sömu og hann
lét í ljós við ritstjóra þessa blaðs í
Khöfn fyrir 5—6 árum, hvort sem
töluð voru í alvöru þá eða nú. Ber-
lín vill láta Dani segja við íslend-
inga:
»Ef pið viljið eigi vera í rikissam-
bandi við oss, pd skulum við semja
rólega um skilnað. En ef pið viljið
halda i ríkissambandið, pá hljótum
við að krefjast pess, að eiga hlutdeild
i (veere medbestemmede) um, hvernig
pað samband Awað vcra«,
l) Leturbreyting vor.
Á þessum fundi nngra vinstri-
manna áttum vér einn málsvara.
Það var Ditlev Thomsen konsúll.
Hann átaldi mjög afskifti Berlins af
íslenzkum málum. Taldi óþarft að
eitra svo sambúð þjóðanna, sem gert
væri með slíku hátterni. Tók sem
dæmi, að nýlega hefði orðið að se?ja
íslenzkan dreng úr skóla i Danmörku
veqna pess, að dönsku drengirnir hefðu
leikið hann svo illa út af fánamálinu *).
Thomsen mintist og réttilega á, að
þjóðernishreyfingin hér í landi ætti
hinn mesta þátt í allri framtakssemi
til lands og sjávar, átaldi fánatökuna
o. s. frv.
Nokkurir aðrir tóku til máls á
þessum fundi, en fátt markvert í
þeim ræðum.
Ekki getum vér neitað því, að
heldur finst oss það furðulegt og
miður lofsamlegt, að enginn landa
vorra í Khöfn skuli hafa til þess
orðið ljá málstað vorum liðsyrði á
þessum fundum. Thomsen konsúll
gerist einn til þess — og stóð þó
öðrum sannarlega nær.
Blaða-umræðurnar.
Hægriblaðið »Aarhus Stiftstidende«
flytur grein þ. 6. des. með fyrirsögn-
inni: Islendingar og danski fáninn.
Dani einn, sem hér hefir verið, er
látinn segja svo frá, nafnlaust auð-
vitað, að íslenzki fáinn hafi verið
búinn til af stúdentum í Reykjavík
á fundi árið 1906, þar sem hvorki
skorti stóru orðin eða — drykkjar-
vörur ! Síðan hafi fáninn blaktað á
öllum almenningsstórhýsum og hafi
aðeins verið tekinn niður, meðan
Friðrik 8. var hér, — eftir ráðstöfun
fslenzka ráðherrans.
Greinin endar á þessari dásamlegu
frásögn:
»Það er oft kvalræði fyrir Dani
að ganga um göturnar í Reykjavík.
Undir eins, er börnin fara að geta talað
óbjagað, heyrist í þeim skammaryrðin
á þessa leið: thelvítis danski hundur-
inru. , 'tbölvaður danskurinnc og »hel-
vítis danska tungane.^}?^ ÍRl! |
g»Aarhus Stiftstidendec er víðles-
ið blað um alt Jótland og þessum
og þvílíkum frásögnum vafalaust trú-
að víða um Danmörku.
Það er þarft verk eða hitt þó
heldur að breiða slíkan róg milli
þjóðanna!
Og ættu Danir, sem hér eru,
málsmetandi menn, eigi að þegja við
öðrum eins ósæmilegum ósannindum.
Flest bíta dönsk blöð sig í þau
orð Berlíns, að konungsúrskurðurinn
í fánamálinu sé ólöglegur. Það purfi
satnpykki rikispingsins. Danska stjórn-
in hafi drýgt ^rundvallarlagabrot og
þetta sé hið mesta Islands-hneykslis-
mál.
Slíkar og þvílíkar barnalegar, van-
þekkingar-staðhæfingar eru vitaskuld
eigi svaraverðar. Hitt væri skýlaust
brot, skýlaus ágangur á sérmálasvið
vort, ef ríkisþingið danska færi að
skifta sér af 22. nóvember-fánanum.
Nóg var sú villan, að yfirráðherrann
*) Hvað mundu Danir segja, ef þeir yrðu
fyrir slíkum búsifjum i skólum hér,
Ritstj.
fór að blanda sér í málið, þótt, verri
og síðari villan sú, að ríkisþingið
færi að gera slíkt hið sama, fylgdi
eigi á eftir.
Þessum og þvílíkum bollalegging-
um danskra blaða, sem af vanþekk-
ingu eru sprotnar, verður eigi nóg-
samlega mótmælt. (Nl.)
Friðarverðlaun Nobels.
Norðmenn ráða friðarverðlaunum
Nobels, Þau voru engin veitt í
fyrra.
í þess stað voru tvenn friðarverð-
laun veitt þetta ár.
Onnur verðlaunin hlaut Elihu Root,
þingmaðnr í Bandaríkjutu og utan-
ríkisráðherra Bandamanna á sinni
Elihu Root.
tíð. Hann er 68 ára. Hefir átt
mikinn þátt í að ryðja braut gerðar
dómstólum í þrætum milli þjóðanna.
Henri Lafontaine.
Hin verðlaunin fekk Henri Lafon-
taine, sem er forstjóri friðarskrifstof-
unnar í Bern, maður um sextugt og
um mörg ár einhver helzti maður í
friðarhreyfing Noiðurálfu.
Ráðuneytaskiftin í Frakklandi.
Khöfn »Vi2-
Nýja ráðuneytið komst loksins á
laggirnar á mánudaginn var, eftir
allmikið stímabrak. Þessir menn
eiga sæti í því:
Gaston Doumergue yfirráðgjafi og
utanríkismála, Bcenvenu dómsmálaráð-
gjafi, Renault innanríkisráðgjafi, Cail-
laux fjármálaráðgjafi, Noulens hermála-
ráðgjafi, Monis flotamálaráðgj., Vivi-