Ísafold - 27.12.1913, Blaðsíða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
4 kr., erlendis 5 kr.
eSa 1 Jdollar; horg-
ist fyrir miSjan júlí
etlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus við blaðið.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Ólafui* Björnsson.
Talsími 48.
XXXX. árg.
Reykjavík, laugardaginn 27. des. 1913.
102. tólubíað
I. O. O P. 9512199.
8
3
\ -1
i -7
:~8
Alþýöufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—
AugBlæknÍBg ókeypið i Lækjarg. 2 mvd.
Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. 5 kl. 12—S og
Byrna- nef- hálslækn. ók. Austurstr.22fstd
Islandsbanki opinn 10—2'/« og 6*/«—7.
K.F.UJÍ. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10
Alm. fundir fid. og sd. 8"/t slod.
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á he![ jm
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 11-2'ji, B>/«—8'/t. Bankast.i. 1-2-2
Landsbðkasafn 12—3 og B—8. Útlán 1—E
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin fra J2—2
Landsféhiroir 10—2 og B—6.
Landsskjalasafnio hvern virkan dag kl. 12-2
Landsslminn opinn daglangt,(8—9) virka dsija
helga daga 10—12 og 4—7.
Lækning ókeypis'Austurstr. 22 þd. og fsd. 12 —1
ITattúrugripasafnið opio l'/t—W\t a sunnid.
Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6.
Stjórnarraösskrifstofumar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Heyk,javlkur Pósth.3 opinn daglengt
(8—10) virka daga helga daga 10—9.
Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2 8
Vifilstaoahælio. Heimsóktartimi 12—1
Þjoomenjasafnio opio sd. þd. fmd. 12- 2,
Nýja Bió
sýnir í kvöld kl. 9
Tónleikhúsbruninn.
Ástarsaga.
Frú Blom. — Hr. Psilander.
Skóburstarinn.
Fr. Buck og Stribolt.
Bostanjoclo-Cigaretter
mesta úrval í bænum í
ióbaks- og sælgætisverzluninni
á Hótel Island.
Með tækifærisverði
eru Bostanjoclo cigarettur seldar í
tóbaksverzlun R. !P. LeVÍ.
Verðið er langt fyrir neð-
an það, sem áður hefir þekst.
Sigfús Blöndahl
Rödingsmarkt 57, Hamburg 11.
lnn- & útflutningsverzlun.
Umboðsverzlun.
Allar íslenzkar vörur seldar
hæsta verði.
Símnefni: Blöndahl. — Hamburg.
Magnús Th. S. Blöndahl.
Skrifstofa og sýnishornasafn.
Lækjargata 6 B (uppi).
Selur að eins kaupmönnum og
kaupfélögum.
Egipzkar Cigarettur
frá A£G. Cousis™& Co. Cairo
svo sem:
Dubec
Prince of WalesJ
Mondialeijjog
Nr. 3.
eru áreiðanlega minst skaðlegar, og
um leið bragðbeztar.
Hver sá sem reykir af þeim 3—
4 búnt, reykir ekki annað upp frá
því.
Cigarettur þessar hafa hlotið ótal
meðmæli.
Fást í
Levis tóbaksverzlunum.
Gerð fánans.
Þv: höfum vér haldið fram hér i
blaðinu, að aldrei megi það koma
til mála, að islenzka þjóðin fari að
breyta gerð fána síns fyrir það, að
fornir óvinir fánamálsins vilji eigi
brjóta odd af oflæti sínu að sætta
sig við þessa gerð.
Þetta verða menn að hafa dyggi-
lega hugfast. Hið eina, sem getur
komið til mála að sinna, er, ef mót-
mœli koma ýrá annari pjóð, er pykist
kaýa samskonar gerð á sinum jána;
þá verðum vér að breyta eitthvað
gerðinni, því oss er eigi hentugt að
taka neinn fána, er upp er tekinn
áður af annari þjóð. Það væri að
villa á oss heimildir, eins og nú er
gert með dannebrog.
Enn er ekkert það fram komið hér
á landi, sem sanni það, að bláhviti
fáninn okkar sé of likur að gerð
fána neinnar annarrar þjóðar. Að-
eins hefir heyrzt, að ráðherra hafi i
stjórnmálafélagi sínu fullyrt, að b!á-
hviti krossfáninn væri eins og gríski
landfáninn.
En eigi hefir verið hugsað um að láta
almenning vita neitt um það, svo
sem sjálfsagt hefði þó verið, þar
sem þjóðina alla varðar, en eigi
Fram-fólkið eitt.
Nauðsyn er á, að skorið sé pegar
i stað úr fánagerðardeilunni af óvil-
hallri stofnun.
Einni tillögu var um daginn stung-
ið að Isafold, sem eigi virðist úr
vegi: að biðja brezka ræðismann-
inn hér um að senda flotastjórninni
brezku fána vorn, með tilmælum
um að láta uppi, hvort gerðin komi
í bága við nokkurn fána, sem nii
er notaður í heiminum.
Slíkum úrskurði mundu allir hlíta.
Ef nú reyndist svo, að gerðin, eins
og hán er, geti eigi staðist, vildum
vér þegar í stað vekja athygli á, að
sjálfsagt virðist að halda fast við ís-
lenzku litina, bláa og hvíta — eigi
að síður. Vér höfum séð sýnishorn
af fána, sem er alveg eins og sá,
sem nú er notaður, nema að innan
í hvíta krossinum er mjór blár kross.
Þessi gerð gæti komið til mála, ef
ókleift reynist að halda fast við þá
gerð, sem allir fánavinir vilja helzt
hafa.
Flokka-samtök.
Alið hefir verið óspart á því,
bæði i stjórnarblöðunum og milli
manna, að kosningasamtök myndu í
ráði milli Heimastjórnarflokksins og
Sjálfstæðisflokksins í vor. En Isa-
iold getur fullyrt, að alt pað tal er
fullkomlega rangt og út i loftið.
Ávarp Sjálfstæðisflokksins bendir
nægilega skýrt á, að Sjálfstæðismenn
eiga hvorki samleið með Heima-
stjórnar- né Sambandsmönnum, og
þar af leiðandi engin samtök við þá
flokka.
Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur
Munið eftir fundinum í kvölcl
kl. 9. Inntaka nýrra meðlima. —
Jólabolla, söngur, spil o. fl.
Barnadansleikarnir verða haldnir
3. og 4. jan. í Hótel Keykjavík. —
Listi verður borinn til félagsmanna
næstk. mánudag.
Fána - ef tirhreitan
í Ðanmörku.
Nl.
Blaðaumræður.
I hinni miklu fánasennu hjá Dönum
er aS eins eitt blaS, sem komið hefir
fram af verulegum skilningi í vorn
garð og lagt aS mestíi gott eitt til.
Það er blaðið Hovedstaden, rit-
stjóri Johs. Nordentoft, áður prestur í
Hellerup. Blaðið fylgir í dönskum
stjórnmálum hóflegri vinstristefnu.
I svari til Stór-Dana eins, Haralds
Nielsen, eins mannsins úr stúdentaför-
inni árið 1900 segir Hovedstaden m. a.:
»Bezta lausnin á öllum erfiðleikum
mundi það vera, ef konungur Dana og
ríkisþing lýsti yfir hátíðlega: ísland
á ekki að vera hluti hins danska ríkis,
lengur en Islendingar sjálfir vilja. Svo
göfug orð mundu vera heiminum hið
stórfeldasta dæmi til eftirbreytni, og
mundu á einu vetfangi eyða öllum bit-
urleik og tortrygni hjá íslendingum.
Og hvort sem hinir frelsisfúsu íslend-
ingar þá fœru sína leiS eða segSu:
»Danir eru göfug þjóS, við viljum fús-
lega vera i bróSurlegu samfólagi við
þá« — þá hefðum vór breytt eins og
rétt var.
Og eitt enn: Vér mundum með
þessu móti styrkja öfluglega
málstað Dana á S u S u r - J ó t-
1 a n d i«.
Þessi hugprúðu orð blaðsins urðu vita-
skuld til þess, að hver StórDaninn á
fœtur öðrum reis upp til mótmæla.
Meðal þeirra var bróðir ritstjórans,
Nordentoft yfirlæknir í Árósum. —
Hann endar grein sína á spurningu :
Hvort það se nokkurt vit í að fara að
stofna nýtt ríki í Norðurálfu, er eigi
hafi fleiri íbúa en Árósar ?
Þessu svarar blaðið svo :
» D a n s k i r menn geta sízt hald-
ið því fram, að s t æ r S i n ráði ú»-
slitum um rétt og frelsi þjóðanna. I
þeirri staðhæfing lægi beint sjálfsmorð.
Ef v é r látum í ljósi, að 80 þús. manns
só of lítill hópur til þess aS eiga frjáls-
an vilja og rótt til að ráða sór sjálfur,
þá munu Þjóðverjar naumast það tor-
næmir, að þær 60 milj. manns eigi
staðhæfSu, að 2—3 milj. manns só
e i n n i g of lítill hópur, og aS v é r
því eigum eigi heldur rótt á nð vera
sjálfstætt ríki«.
Þetta er vel mælt og drengilega hjá
blaðinu og þessu verður eigi meS nein-
um rökum andmælt. Vór minnumst
þess, aS bent var á hið sama á deilu-
fundi um UppkastiS í Khófn haustiS
1908, og treystist þá enginn Dana,
sem þar var á fundinum, til aS and-
æfa, þótt ella væri á fremsta hlunn
troSiS.
Af einstöknm Dönum, sem lagt hafa
orð í belg um fánamálið, er að eina
einn, sem talað hefir hlýlega heldur
Kvartettinn
Fóstbræöur
endurtekur samsöng sinn á morgun, sunnudaginn 28. þ. m. kl. 6
e. m. Aðgöngumiðar kosta 1 kr. og fást í dag í bókaverzlun Sigfúsar
Eymundssonar og í ísafold, en á morgun í Bárubúð.
Síðasti samsiingur, sem haltiinn verður í Báru-
búð þangað til á árinu 1915.
Brlendar símíregnir
Khöfn 23. des., kl. /,15 síðd.
Menelik keisari í Abessiniu dó í gœr.
Menelik keisari var 69 ára og hafði verið keisari síðan 1889. Tal-
inn gáfaður þjóðhöfðingi, en blendinn í skapi. Atti mjög í brösum við
ítali. Sá heitir Ligg Manu, sem nú á að taka við völdum.
London 2). des. kl. 4 siðd.
17 Þjóðverjar voru nýlega drepnir og jetnir af mannatum suður d
Bismarkeyjum í Kyrrahafi. — Ofrétt enn kverir pað voru.
Khöfn jóladag.
Bstrup dó á aðfanaadag.
Með Estrup er í val fallinn sá stjórnmálamanna Dana, er mest lét
til sín taka á seinni hluta 19. aldar og mest hafði úrslitaáhrif á stjórn-
mál í Danmörku, um nær aldarfjórðung.
Estrup var 88 ára (f. 16. apríl 1825). Gerðist snemma þingmaður
(1854). En kunnastur varð hann þau árin er hann gengdi yfirráðherra-
embætti í Danmörku (1875—1894). Á þeim árum geysaði hin harðasta
flokkarimma í stjórnmálum, sem sögur fara af í Danmörku. Estrup gaf
út bráðabirgða fjárlög hvort efttr annað. Stjórnaði landinu í megnu
trássi við fólksþingið, en með stuðningi landsþingsins. Arið 1894 beidd-
ist Estrup lausnar og tók þá við Reedtz-Thott barón.
Estrup var konungkjörinn landþingismaður síðustu 13 árin.
Sæmdur var hann heiðursmerkjum meiri en nokkur annar ókon-
ungborinn maður í Danmörku og hærri í metorðum en sjálfir ráðherrarnir.
Svo tæpt stóð um fylgi og andstöðu landsþingsins við hið nýja
grundvallarlagafrv. Dana, að í því efni getur dauði Estrups orðið all-
mikilvægur.
um málið. Það er B 1 u h m e komman-
dör, aldinn stjórnmálaþulur, er hingað
kom árið 1907.
Danskur dómur um Berlin.
Út af fána-atreið Berlins, hefir P o 1 i-
t i k e n og honum lent saman. Tekur
Leikhúsið.
hið danska stjórnarblað Berlin alvarlega
til bænar i blaðinu þ. 5. des. Greinin
heitir Harðfiskur, og segir þar
meðal annars:
Hr. Knud Berlin heldur áfram skrif-
um sínum. Það þýðir ekkert, þótt vór
fræðum hann um, aS meS skrifum sín-
Lénharður fógeti. Sjórt-
leikur i 5 þattnm eftir
Einar Hjörleifsson. Leik-
inn 1. sinni i Reykjavík
annan jóladag 1913.
Það var bjart yfir hugum manna
í leikhúsinu í gærkveldi — á báða
bóga, meðal áhorfenda og leikara.
Það var vaxandi samúðarstraumur
railli þessara aðila eftir því sem á
leið kvöldið. Og þakklætishugar-
þelið til skáldsins kom bezt i ljós
eftir leikslok, er fólk linti eigi látum
fyr en það var búið að votta
»skapara< kvöldsins með alúðar-
lófataki og fagnaðarópum, er hann
kom fram á leiksviðið, hve mikils
þótti um vert þetta fyrsta sjónleika-
skáldverk hans.
Lénharður fógeti varð sigur bæði
fyrir skáldið og fyrir Leikfélag Rvik-
ur. Leiksýningin í gærkveldi var
tvímælalaus bending um, að það er
íslenzkur leikritaskóldskapur, sem leik-
arar vorir eiga að fást við. Þetta
sama kvöld í hitt eð fyrra sýndi
Leikfélagið Fjalla-Eyvind, það var
áreiðanlega bezta leiksýning félagsins
— þangað til í gærkveldi!
Leikfélagið hefir aldrei sýnt neitt
hér á leiksviði tneð neitt líkt því
elns góðum heildarleik og Lénharð
fógeta.
Sá viðburður gerðist í leikannálum
vorum þetta sinni, að enginn lék illa.
Þennan góða árangur má sjálfsagt
rekja til margra orsaka. En mest
mun þó þetta tvent vega: hugðnæmt
leikrit um íslenzka menn og konur
á sögulegum úrslitatímum, leikrit,
sem hlýtur að vekja hjá leikendum
alla þá viðleitni, sem hjá þeim er til,
og á hinn bóginn, að sjálfur höfund-
urinn er leiðbeinandi, þaulvanur
leiksviðsútbúnaði öllum og eins að
segja einstökum leikendum til.
»Þetta »stykki« verður langlifu,
sagði einn af elztu leikhússvinum
hér í bæ við mig i gærkveldi þegar
úti var.
Það er enginn vafi á þvi, að svo
verður, og eigi þætti mér ólfklegt,
að það yrði langlífara en önnur leik-