Ísafold - 31.12.1913, Qupperneq 1

Ísafold - 31.12.1913, Qupperneq 1
Kemur út tvisvar í viku. Verð árg. 4kr., erlendis 5 kr. eða ljdollar; borg- ist fyrir miðjan júlí eiletidis fyrirfram. Lausasaia 5 a. eint. ISAFOLD m iniiiniiiniiiniiiiiiiimiiniiiniiirkiiiniiinimtii = = ■ | Uppsögn (skrifl.) | I bundin við áramót, | I erógild nema kom- | f in só til útgefauda | 1 fyrir 1. oktbr. og I | só kaupandi skuld- I I laus við blaðið. | ■ ......................... ■ ísafoldarprentsmiðja. Ritstjóri: Óiafup Björsisson. Talsími 48. XXXX. árg. Reykjavík, miðvikudaginn 31. des. 1913 104. tölublað j Erlendar símíreg*nir Khðfn 27/12 kl. 6l/2. í dag kviknadi í verksmiðjn-pyrpinqu í ‘Berqen 01? brann par ýjöldi húsa. Tjónið metið í miljónum króna. „ Þórshöýn á Fareyjum 27/12 kl. 7. Tuttuqu 0g fimm sjómenn ýórust hér við eyjarnar i da%. Khöýn 30. des., kl. 6 siðd. Sofie, ekkja Oscars II. Svíakonungs, andaðist í dag. I. O. O P. 95129. Alþýðufél.bókasafn Templaras. B kl. 7— Augnlækning ókeypis í Lækjarg. 2 mvd. 1 8 Borgarstjóraskrifstofan opin virka daga 1 ) S Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 7 Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—8 og -7 Eyrna- nef- hálslækn. ók. Austurstr.22 fstd 8 íslandsbanki opinn 10—2V* og 51/*—‘7. K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8árd.—10 )d. Alm. fundir fid. og sd. 81/! síöd. Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á heíj m Landakotsspitali f. sjúkraviti. 11—1. Landsbankinn H-21/*, 51/*—61/*. Bankastj. • ) 2 Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—3 Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá ii 2 Landsféhirðir 10—2 og 5—6. Landsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12 2 Landssíminn opinn daglangt.(8—9) virka daga helga daga 10—12 og 4—7. Lækning ókeypis'Austurstr. 22 þd.ogfsd. 12 -1 Náttúrugripasafnið opið l1/*—iJ1/* á sunnv ;. Samábyrgð Islands 10—12 og 4—6. Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dajJ. Talsími Reykjavikur Pó th.3 opinn daglf ugt (8—10) virka daga helga daga 10—9. Tannlækning ókeypis Austurstr. 22 þrd. 2 8 Vífilstaðahælið. HeimsókT .irtimi 12—1 Þjóðmenjasafnið opið sd. þd. fmd. 12- 2 Wýja Bló TliýársÞ.vö(á frá 6-10: 7Í úrsíifasfuna Sjónleikur í 3 þattum eftir U. Gad. Aðalhlutverkið leikur frú Tlsía Tlielsen. Engin sýning gamlárskvöld. Bostanjoclo-Cigaretter mesta úrval í bænum í tóbaks- og sælgætisverzluninni á Hótel Island. Með tækifærisverði eru Bostanjoclo cigarettur seldai í tóbaksverzlun R. R. L«ví. Verðið er langt fyrir neð- an það, sem áður hefir þekst. Magnús Th. S. Blöndahl. Skrifstofa og sýnishornasafn. Lækjargata 6 B (uppi). Selur að eins kaupmönnum og kaupfélögum. Egipzkar Cigarettur frá A. G. Cousis & Co. Cairo svo sem: Dubec Prince of Wales Mondiale og Nr. 3. eru áreiðanlega minst skaðlegar, og um leið bragðbeztar. Hver sá sem reykir af þeim 3— 4 búnt, reykir ekki annað upp frá því. Cigarettur þessar hafa hlotið ótal meðmæli. Fást í Levís tóbaksverzlunum. Sigíús Blöndahl Rödingsmarkt 57, Hamburg 11. Inn- & útflutningsverzlun. Umboðsverzlun. Allar íslenzkar vörur seldar hæsta verði. Símnefni : Blöndahl. — Hamburg. Gerð íánans. Nefnd skipuð til að íhuga hana. í moigun skipaði stjórnarráðið 5; manna nefnd til þess, eins og segir í erindisbréfi nefndarinnar, að taka gerð ýánans til rœkilegrar íhugunar, kynna sér eýtir ýöngum, hvað ýull- nœgja mundi óskum pjóðarinnar í pessu eýni, og kotna ýram tneð tillögur til stjórnarinnar utn lógun og lit ýánans, svo snemtna, að stjórnin geti gert al- pitigi, er pað kemur saman ncest, kost á að láta uppi skoðun sina um par«. í nefndina eru skipaðir Gtiðmund- ur Björnsson landlæknir (formaður), Jón Jónsson dócent, Matthías Þórðar- son þjóðmenjavórður, Ólaýnr Bjórns- son ritstjóri og Þórarinn Þorláksson málari. Eins og tekið er fram í erindis- bréfinu, er þessari nefnd eingóngu ætlað að ihuga gerð tánans og kem- ur þvi ekkert til greina sjálfur kon- ungsúrskurðurinn, hvernig hann er tilkominn, né hversu víðtækur hann er, og hvort mönnum likar hann vel eða illa. Allir eru nefndarmennirnir gamlir ýánavinir og ætti í því að vera trygg- ing öllum, er unna fánagerðinni, sem vér nú notum, um, að eigi verði hún gefin upp, nema rík rök reyn- ist til við nána rannsókn. Eins og menn sjá, eru i nefnd- inni menn af öllum stjórnmilaflokk- um; en rétt er að taka það fram, að engan þeirra ber að skoða sem fulltrúa flokkanna, er bundið geti þá með tillögum sínum. — En i nefnd, þar sem eru menn úr öllum flokkupum, ætti að mega gera ráð fyrir alhliða og óhlutdrægri íhugun og rannsókn á þessu viðkvæma máli — rannsókn, sem þingið getur svo bygt á sína ályktun um fánagerðina, þegar þar að kemur. ---------------------- Járnbrautarmálið. II. Nl. Svar frá Birni Kristjánssyni. Og hversvegna eru þeir örðug- leikar? Af því stjórn og þing hefir ekki haft mannrænu í sér til þess að hakka veginn á Hellisheiði, svo að hann geti verið vagnýar allan vetur- inn. Og eg man ekki til að sýslurn- ar austanfjalls hafi nokkurn tíma beðið pingið um pað. Og í svo mik- ið stórræði hefir ekki verið lagt að kaupa einn einasta mótor- eða guýu- vagn með viðeigandi hjólutn til þess að flytja ofaníburð ofan í aðalvegina, svo að hægt sé að flytja góðan ofaní- burð lengri leið, og nægilega mikinn. Ef vegurinn á Hellisheiði er hækk- aður og fluttur úr verstu lægðunum á hryggina, sem liggja þar rétt hjá og samhliða lægðunum, þarf alls eigi að kenna því um, að eigi sé hægt að ná í útlendan markað með smjör, jafnt sumar sem vetur, og pað getum ivér gert án þess að setja landið í stór-skuld eða að láta af hendi sjálfstæði þess. Óþægindum getur hitinn á sumr- um vaidið fyrir flutningi smjörs, en eflaust getur það einnig hitnað í járn- brautarvögnum Hka, ef ekkert er gert til þess að halda því kældu. Kunn- ugt er mér um, að menn hafa not- að vota poka til þess að verja smjörið, og vatn er allstaðar nóg á leiðinni til þess að geta haldið pokunum votum. Og óvíðast gæti smjörið farið nema nokkuð af leiðinni á járn- brautinni. Eg viðurkenni, að þetta getur valdið óþægindum og jafnvel skaða. En er tilvinnandi að komast hjá honum með því ráði að leggja járnbraut? Höf. telur, að það mundi nema mörgum þúsundum króna með því smjörmagni sem nú er, ef hægt væri að senda smjörið dag- lega. Mundi það nú vera gert þó járnbrautin kæmi? Eg spyr. Eg geri ráð fyrir að járnbrautin fari ekki heitn á hvern ba, eða heim að hverju rjómabúi. Vegarlengdin frá Birtingaholti t. d. niðut að járnbraut- inni, mun vera um 21 kílóm. — og víða er fjarlægðin lengri frá bæjum i Arnessýslu að járnbrautinni. Mundu nú rjómabúin vilja vinna fyrir að senda hvers dags framleiðslu niður á járnbraut? Og hvað kostaði það? Áveitan. Eg hefi oft heyrt um þessa áveitu rætt á þingi, er höf. nefnir, en aldrei í satnbandi við járnbraut, og það hefir verið byrjað á því verki án þess að nokk- rum hefðiþádottið íhug járnbraut. Það sem staðið hefir í vegi, hefir ekki verið járnbrautarskortur,heldur hitt,að þing- ið vildi ekki veita til þess fyrirtækis nægilegt fé. Og erþað þó miklu minna fyrirtæki en járnbrautarmálið, og ef- laust arðsamara. Bezt finst mér eiga við, að það mál kæmist í framkvæmd á undan járnbrautinni, og að það sæist, hvort fyrirtækið hepnaðist. Þá telur höf. mikið tap stafa af þvi, að verða, vegna hafnleysis, að kaupa vörur fyrir alt árið í einu. Og honum finnst að eg eigi að sjá það, sem kaupmaður og bankastjóri. Telur hann meiri bjargræðisveg að því, að kaupa vörurnar í smáskömt um eftir hendinni, þá þurfi menn ekki að taka bankalán. Mín reynsla hér á landi er gagn- stæð. Hún er sú, að þegar bændur koma með vörur sínar 1 — 2 á ári og kaupi þarfir sinar í einu eða tvennu lagi, þá njóti þeir svo miklu betra verðs, að meiru muni en vöxt- um af bankaláni, á móts við það, ef þeir kaupa vöruna í smáskömt- um. Þá virðist mér vera óræk reynsla fyrir því, að þeir, sem búa næst kaupstöðunum, jafnvel þó þeir búi á eins góðum jörðum. og kanpa og selja í hverii viku, eðt oftar, eru vfirleitt efitaleg.t ver staddir heldur en hinir, sem fjær búa og verzla 1 —2 á ári. Og þetta mun vera revnslan um alt land. Þetta liggur eðlilegt bæði i þvl, hvað bændur njóta betra verðs, sem sjnldnar kaupa en í stærra mæli, og svo í því, að minni timi gengur í það að ferðast einu sinni eða tvisvar á ári, en að vera í hverri viku á ferðinni, sem gerir menn auk þess lausari við störf og heimilið. Flestir reyndir og gætnir menn, munu fallast á það, nð þær sveitir séu yfirleitt ekki betur staddat efna- lega, sem liggja nærri kauptúnum landsins, þrátt fyrir góðu samgöng- urnar á markaðinn. Þægindin. Höfundurinn rekur óþægilega aug- un í, að eg nefni það að eins »þæg- indiI« er járnbrautin geti veitt. Til þess að gera sér rétta hugmynd um, hvað eg meina með þessu orði, þá dugar ekki að slíta pað tit úr sam- bandi, og láta ekki fylgja með, hvers- vegna eg nefui þetta svo. Kaflinn í áliti minu hljóðar svo um þetta efni: »Eg tel ejnahag þjóðarinnar þann- »ig, að hún fyrst og fremst þurfi að »eflast að eýnum og ýramleiðslu, áður en hún fer að afla sér þeirra þæg- »ind«, er slík braut getur veitt. »Eg segi paginda, því meir getur »járnbraut ekki veitt en þægindi, í »landi, sem að vísu gati framleitt »mikið, en sem ekki getur gert það »vegna almennrar ýátaktar. Og eg »fullyrði, að járnbrautin geti ekki »út af fyrir sig, aukið framleiðsluna, »heldur vaxandi eýni alment, og auk- »ið veltuýé bankanna«. Dæmi hver eins og hann vill um þetta. Höf. telur enn fremur að járn- brautin flytji fólk og fé til sveitanna. Eg tel víst, að ef einhvem vantar atvinnu, og að hann ætti hana visa, t. d. í Birtingaholti, eða á eínhverj- um góðum bæ, þá mundi hann ekki setja það fyrir sig, að sitja i vagni eða á hesti austur. Reynslan sýnir líka að menn gera það. Og sá sem heldur kýs að vera atvinnulaus vegna þeirra örðugleika, hann er tæplega fær um að leggja á sig þunga vinnu. HestafliO. Höf. segir, að mikið meira megi nota hestaflið en gjört er, til jarð- ræktar óg heyskapar, og muni járn- brautin brátt stuðla að því, að hest- arnir yrðu meira notaðir i þá átt. Eg hefi ekki trú á því, af þvi að mér er meðal annars ljóst, að járn- brautin Jer ekki heitn á hvern ba. Þar af leiðir, að það verður eilíft ferðasnatt með hestana, að og frá járn- brautinni, frá þeim bæjum, sem liggja fjær jarnbrautinni, — ef hún annars er notuð — brúkun hestanna til ferðalaga verður pví tneiri til aðflutn- inga en ef bóndinn keypti aðal- birgðir sinar t. d. tvisvar á ári. Vörnin fyrir landsverkfræöinginn. -Höf. telur líklegt, eins og eg, að lítið muni flytjast af heyi til Reykja- víkur að austan. Þó þykir hoaum ekki ólíklegt, að Reykvíkingar öfl- uðu sér heya handa kúm og reið- hestum austur í Flóa. Það hefir verið sýnt fram á, að það borgar sig ekki. Nóg hey fæst nær, flutt að sjóveg, og nóg lönd nærlendis til ræktunar. Sama er að segja um mjólkur- flutninginn. Dæmi mitt í áliti mínu þatf að vefengjast tneð rökutn. Sam- kvæmt þeirri niðurstöðu mintii borg- ar sig betur að fóðra snuðfé á hey- unutn og nð kom.i afurðunum á mnrknðinn með þeim snmgöngufær- um sem vér höfutn, en að fá að1 ems 9 aura fyrir nýmjólkurpottinn, sbr. nefndarálit rnitt, sem í þessn efni er bygt á reikningi prófessors E. Briem. Kartöflur. Þá telur höf. að það sé ólíklegtr að eigi geti fluzt kartöflur nð aust- an, og furðar sig á, að eg segi í á- liti mínu. að nægt flytjist af þeim frá Akranesi, Alftanesi og öðrum fjarlægum stöðum. Og af því hann sér af verzlunarskýrslunum 1910. að útlendar kartöflur hnfa fluzt inn til Reykjavikur. 1203 tunnur, þá spyr hann hvað eg meini með orðinu »nægt«. Eg meina með þvi nægt til þess að fullnægja eýtirspurninni. Höf. athugar ekki, að útlendir fram- leiðendur selja kartöflur um 100°/0, ódýrara en islenzkir ftamleiðendur. Þar af leiðir, að kaupmenn hagnast meira á að selja útlendar kartöflur en innlenda/. 100 kíló af útlend- um kartöflum kaupn kaupm. venju- lega frá annari hendi á kr. 4.30 tií 3.00. En þó þessari samkepni væri ekki til að dreifa, þá er enginn vafi á því, að Ákranes eitt t. d. gæti bætt við sig framleiðslu á þessum 1203 tunnum af kartöflum. Eg held mér því áfram við það, að járnbrautin austur muni ekki vinna mikið við kartöfluflutning. Annars er eg höf. samdóma um það, að vér attum að framleiðu nóg af kartöflum handa oss sjálfum, en meira má það ekki heldur vera, eins og sést af þessum verðmun. Átyllan. Höf finst fráleitt að eg segi, að eigi sé nein átylla til að ætla, að 7/4 af vörum, sem flytjast beint upp á Stokkseyri og Eyrarbakka, flytjist fyrst til Reykjavíkur og þaðan austur með járnbraut fyrir 2 kr. 100 kiló. Hann heldur þvi fram, að vegna þess, að kaupm. og kaupfél. verði að kaupa allar vörur sínar snemma sumars, til ársins því nær í einu og þurfi því meiri fjárhæð og húsa- kynni en kaupmenn í Reykjavik, og að kaupmenn eystra geti því ekki selt vörurnar með sama verði og kaupmenn í Reykjavík. Telur hann verðmuninn 2 kr. á‘ 100 kíló. Áður en eg skrifaði álit mitt, leitaði eg mér upplýsinga um þetta verð- muns-atriði, og fekk það svar, að kornvörur allar væru seldar með sama verði eystra og i Reykjavík gegn peningaborgun, og aðra borgun getur maður ekki lagt til grund- vallar. # Eg fór því nú aftur á stúf- ana til þess að fá. upplýsingar um þetta, og spurði einn af aðal-kaup- mönnunum, sem hér er staddur, um þetta, og fekk sama svarið. Satt er það, að meira veltufé þarf til að verzla þar en í Reykjavík, eða meira lánstrausl í bili, en eigi þarf það að gera vöruna dýrari, því að ef mikið er keypt í einu, fæst lægra verð, og hagara með því móti að kaupa á réttum stöðum. Þetta getur þess vegna því að eins bakað tjón,

x

Ísafold

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.