Ísafold - 31.12.1913, Blaðsíða 2

412
ISAFOLD
,Alafossk
Klæðaverksmiðja.
Ódýrasta vinna á Íslandi. — Fljót afgreiðsla.
Biðjið um verðsbrá.
Afgreiðsla verksmiðjunnar:
Laugravegi 32, Reykjavík. Talsimi 404.
Allir Upir sem njóta þess afarlága verðs á mél-
iKlllI vörum og járn- og stálvörum (af beztu
tegundum), er eg hefi til boðs í stórheildum, til allra hafna landsins,
beint frá Ameríku; geri svo vel og gefi sig fram.
Reykjavík, (hólf 15 A)
Stefán B. Jónsson.
Hér með eru þeir,
sem eiga ógreidd árgjöld til
veðdeildar Landsbankans, er
féllu i gjalddaga 1. októbermán. síðastliðinn, ámintir um að greiða þau
ásamt diáttarvöxtum frá gjalddaga.
Stjórn Landsbankans.
að verzlunina vanti peninga eða
lánstraust, en á því hefir ekki borið
svo eg viti. Hiisrúm þarf þar nokk
uð meira, það er rétt, en eigi þarf
það að vera kostnaðarsamt, þar sem
megnið af vörunum er keypt sumar-
mánuðina og útgjöldin þar miklu
minnni af húsum, lóðaverð og lóða-
gjöld o. s. frv. margfalt lægra. Yfir
Röfuð finst mér löksemdafærsla höf.
um þetta atriði helst til of langsótt.
Og að gera flutningsgjaldið af Eyrar-
bakka, 11 km., 1 kr., en á 112 km.
2 kr., nær engri átt. Annars kem
eg siðar að flutningsgjaldi þvi, sem
Eöf. virðist qanqa að visu að verði.
Fólksflutningur.
Höf. telur að verkfræðingurinn
muni ekki telja fólksflutninginn of
háan, og fer um það þessum orðum:
»Þá heldur B. Kr. að áætlun verk-
fræðingsins um tekjur af mannflutn-
ingi með brautinni sé of há, með
því að menn mundu ekki hætta að
ferðast á hestum sínum þó járnbraut
kæmi« o s. frv. En hann gengur
alveg fram hjá einu aðalatriðinu í
umsögn minni um þetta í áliti mínu,
bls. 5, að verkfræðingurinn telur með
riðandi mönnum alla pd menn, sem
nú teyma vöruflutninqsvaqna, og sem
því mundu fæstir ferðast, ef járn-
braut kæmi. Og yfir höfuð er þessi
kafli allmikið rangfærður, og bið eg
menn því að bera þetta saman við
nefndarálitið. Eins segi eg ekki, að
allir muni halda áfram að ríða hest-
um sinum, heldur »meirihlutinn«.
Það væri full þörf á að taka þenn-
an kafla upp úr áliti mínu, en rúm-
ið mun ekki leyfa það.
Það er rétt, að ferðamönnum er
illa séð fyrir högum í Reykjavík, og
ætti bæjarstjórnin sannarlega að sjá
betur fyrir þeim. Eg kemþáíþessu
sambandi að ferðareikningi höf., sem
eigi verður talinn óvilhallur.
Hann lætur mann fara frá Þjórsár-
brú til Reykjavíkur með 2 til reiðar
og lætur hann vera 1% dag hvora
leið með 3 daga viðstöðu í Reykja-
vik. — Reikningurinn er á þessa leið:
1. Fóður 2 hesta í 6 daga
I kr. á dag...............12.00
2. Brúkunarkostnaður hesta. 6.00
3. Daglaun, gisting og fæði
í 6 daga á c kr. . . . 30.00
Samtals kr. 48.00
Þá lætur hann annan mann fara
sömu leið með járnbrautinni, og er
sá reikningur þannig:
1. Fargjald fratn og aftur 8.00
2. Daglaun i 4 daga á 5 kr. 20.00
Samtals kr. 28.00
Hér við hefi eg það að athuga:
Úr þvi að höf. ætlar riðandi mann-
inum að vera hálfan annan dag hvora
leið til Reykjavikur frá Þjórsárbrú,
þá þarf hann vissulega ekki nema r
hest, og sé ferðin gerð að sumarlaqi,
er það rétt ein dagleið — einhesta,
þegar ferðinni er ekki lengra heitið.
Það er þvi óhætt að færa 1. tölulið-
inn úr 12 krónum niður í 6. Ann-
an töluliðinn þarafleiðandi úr 6 kr.
niður í 3 kr. Og sé ferðin gerð
að sumarlagi er óhætt að lækka 3.
töluliðinn um 5 kr. Dragast þá 14
kr. frá þessum 48 kr. og eftir verða
að eins 34 kr.
Nú skulum við setja, að maðurinn
ætti heima í Birtingaholti, 21 km.
frá járnbrautarstöðinni. Yrði hann
annaðhvort að koma hestinum, sem
hann riði þangað, fyrir á stöðinni í
5 daga, eða þá að láta sérstakan mann
fylgja sér til þess að flytja hestinn
frá stöðinni heim, o% koma með
hann ajtur er járnbrautarferðinni lyki.
Og hver yrði þá verðmunurinn ?
Þá má og geta þess, að alment
ferðast menn ekki eins ríkmannlega
og höf gerir ráð fyrir, og ekki þarf
að gera ráð fyrir þyngra fóðri fyrir
hestana brúkunarinnar vegna, ef ferð-
ast er að vor- eða sumarlagi. ■
Og loks getur höf. ekkert um það
sagt, hver járnbrautartaxtinn kynni
að verða, og sennilega mundu þá
heldri bændurnir, sem hann sýnilega
miðar við, ferðast á I. farrými á
brautinni, sem venjulga er jo%
dýrara en hið almenna farrými.
Eg skal ekkert deila við höf. um
það, hvort eg hafi gert áætlun mína
of lága eða ekki um flutning austur
í Flóa. Eg vil að eins láta þess
getið, að slík dæmi eru til, og þau
mörg, að flutningur þangað kosti eigi
meira. Ranqt skýrir hann frá, að eg
meti ferð þá, er hann nefnir, 18 kr.,
því að 8 kr. ætla eg auk þeirra fyrir
hestana, sem hann minnist ekki á.
Eins hefi eg aldrei gengið út frá því,
að flutningur með járnbraut austur i
Flóa yrði ekki nema 1 eyrir á pd.,
þó að eg hafi í útreikningum mínum
roiðað við þann tnxta, sem landsverk
jrœðinqurinn gizkaði á að verða mundi.
Og tel eg það mikla bjartsýni af höf.,
að ganga út frá því sem sjálfsðgðu,
að taxtinn verði eigi hærri, því að
eg geri ráð fyrir þvi, að hann ætlist
ekki til, að þingið geri meira en að
leggja járnbrautina, alveg eins og
vegina, og eg geng einnig að því
visu, að landsverkfræðinguiinn haldi
sömu stefnu þar og þeirri, er hann
kom að í síðustu vegalögum, að
hlutaðeigandi héruð héldu vegun-
um við, og þá auðvitað bættu hall-
ann af rekstiinum.
Samkv. þvíætti viðhald og rekstur
brautarinnar að hvíla á Kjósarsýslu upp
að há Mosfellsheiði frá Elliðaánum,
á Arnes- og ef til vill Rangárvalla-
sýslu frá Mosfellsheiði og til braut-
arenda, að Evrarbakkabrautinni með-
taldri, en á Reykjavík spottinn inn
að Elliðaám.
Höf. er þvi óhætt að margfalda
þennan eina eyii.
Nú sem stendur fást vörur flutt-
ar fyrir 2*/2 eyri pundið austan úr
Rangárvallasýslu.
SauOféS.
Það er alveg þýðingarlaust fyrir
okkur að deila um sauðfjárflutning-
inn á meðan við getum ekki sannað,
hvort, og þá hvað mikið, féð léttist
við reksturinn. Og jafnvel þó það
yrði sannað, að einhver hagur væri
að því að flytja fé með járnbraut,
þá er engin trygging fyrir að menn
alment gerðu það. Kunnugir menn
þekkja hvað bændum er óljúft að
borga út úr vasanum fyrir verk, er
þeir geta unnið sjálfir, enda getur
það oft verið skynsarr.legt, þegar á
alt er litið. Og »marga dagat vil
eg ekki láta ganga í að reka fé austan
frá Þjórsá, eftir rennisléttum vegi.
SamanburOurinn.
Þá líkar höf. ekki að eg skuli nota
járnbrautina d faðri til samanburðar,
þar sem hún liggi meðjram sjó, og
hafi því samkepni frá sjónum. Það
gerði eg aj pví að verkfræðingurinn
notaði hana. En það er velkomið
að nefna aðra" brautir. sem liggja
trá sjó í Noregi, t. d. »Sæter-
dalsbanen«, sem er 78 kílómetrar,
lagður 1896, og var 1912 engan arð
fnrinn að gefa, Sören-Aamotbanen,
sem er 317-8 km., lagður 1875, °8
er engan arð farinn að gefa 1912,
o. fl. o. fl. Og þar er þó engri
skipasamkepni til að dreifa.
FlatarmálssamanburOurinn.
Það atriðið, að engir jöklar eða
fjöll eru í Danmörku, en mannfjöld-
inn svo mikill, og að járnbrautin
prátt jyrir pað ekki borgar sig, sann-
ar einmitt, að braut hér getur alls
ekki borgað sig. Og lítið mundi
höf. græða á því, þó Suðurlands-
undirlendið væri mælt sérstaklega,
enda á það ekki við eins og hér á
stendur.
Skýrslan.
Loksins telur höf. að mér hafi
mjög mistekist í því að meta leigu-
arðinn af búpeningi i áliti mínu á
bls. 15. Þar stendur:
5% eftirgjald eftir allar jarðirnar
mundi nema kr. 117.672.75.
Þá áætla eg leigufæran búpening
kr. 1.473.578.54, og segi:
15% arður af því mundi nema
kr. 221.036.78.
Af því eg í seinni liðnum nefni
leigu-arðinn af búpeningnum aðeins
»arð«, þá dregur hann þá ályktun,
að eg meini allan brúttó-arð af bú-
peningnum, sem hann telur 50—
100%.
»Arð« kalla eg þetta auðvitað sam-
svarandi arði peim af jörðunum, er
eg á við í nœsta liðnum á undan,
sem sé leiguarð. Og eg gati heldur
ekki annað meint, því annars væri
dæmið hrein hugsunarvilla.
Ef eg hefði ætlSð að sýna allan
arðinn aj búpemngi, þá hefði eg hlotið
að sýna allan arðinn aj ‘jörðunum,
en ekki að eins hæfilegt eftirgjald.
Það atriði, að eg einnig sýni leigu-
arðinn af búpeningi í procentum, en
ekki með venjulegri leigu, gerði eg
til hægðarauka, til þess að þurfa ekki
að liða í sundur, og af því að eg
vissi að í þessum sýslum er litið um
/r%«pening. En eg vísa samt til al
rnenns leigumála (eftir kú 12 kr.,
eftir á 2 kr. og eftir hest 12 kr.).
Eg játa, að orðalagið á málsgreininni
á eftir dæminu er óljóst og bið vel-
virðingar á því, en ekki svo, að
»góðfús lesari* hefði eigi getað lesið
í málið, einkum þegar þess er gætt,
að eg segi í næstu málsgrein á eftir:
iAllar pessar tekjur aj eign beggja
sýslannat o. s. frv. Þessi orð sýna
að eg átti við ejtirgjaldsarð, því að
við orðin »tekjur af eign« á maður
venjulega við »eftirgjald«.
Eg vil svo geta þess, að eg skrif-
aði nefndarálit mijt gegn frumvarpi
því, sem Jyrir pinginu Id 1913, og
skýrslu þeirri, sem þvi fylgdi, en
ekki á móti neinu frumvarpi um
þetta eða likt eftii, sem enn er óskap-
að.
Vinur minn sér nú, að mikið
greinir á milli okkar, en þrátt fyrir
það getur hann verið viss um, að
eg viðurkenni þörfina fyrir greiðari
samgöngur landveginn austur, og að
eg mundi verða fús á að styðja eftir
mepni hverja þá samgöngubót, sem
sniðin væri eftir efnahag landsins, og
sem gæti orðið landinu, Árnes- og
Rangárvallasýslum til sannra heilla.
Björn Kristjánsson
Ingólfslotterfið verðar dregið 2. janúar,
kl. 10 árd. Hver hlýtnr hásið?
Messur:
t dómkirkjunni:
Gamlárskvöld :
kl. 6 Jöh. Þork.
kl. 11*/* 8. Á. Gielason.
Nýársdag kl. 12 Bj. Jónsson.
----kl. 5 Sig. Siv. dócent
Áramótame8sar Frikirkjannar.
I. í Frikirkjunni i Reykjavik:
Á gamlárskvöld ki. 6 e. m.
Á nýársdag kl. 12 á hád.
II. í Frikirkjnnni í Hafnarfirði:
Á gamlárskvöld kl. 9 e. m.
Nýárssundið Á morgun kl. IO'/j árd.
fer hið venjnlega nýárssnnd fram. Með-
al keppenda er Erlingur Pálsson, sem bó-
inn er að vinna nýársbikar Grettis tvisvar
sinnnm, og eignast bikarinn þetta sinn, ef
fljótastnr verðnr á snndinn, samkvæmt
reglnm þeim, er gefandi bikarsins, öuð-
jón úrsm. Signrðsson, setti i fyrsta.
Nýa Bió sýnir 4 nýársdag mynd, sem
vakið hefir mikla athygli þar sem hún
hefir verið sýnd og þótt i fremstn röð
kvikmynda. Myndin heitir: >Á úrslita-
stnnd< (I det store Öjeblik). Aðalhlut-
verkið leiknr frú Ásta Nielsen, hin
nafnknnna leikkona, og er svo talið, að
eðlilegri og átakanlegri leiknr en hennar
sé fáséðnr á kvikmyndum.
------------------------
Leikinót
fyrir land alt verður háð hér f
Reykjavík i sumar. Samband U. M.
F. í. gengst fyrir því. Grein um
það kemur bráðlega hér í blaðinu.
Sendimaður Vestur-íslend-
inga hr. J. J. Bíldjell, sem hing-
að er kominn til þess eð vera á
stofnfundi Eimskipafélags. íslands af
hálfu V.-Íslendinga, er að semja við
bráðabirgðastjórnina um ýms atriði
þessa dagana.
Hr. Bíldfell fór frá Winnipeg þ.
30. nóv. og segir hann, að um það
leyti hafi átt að byrja á »yfirreiðt
um nýlendur íslendinga til þess að
safna hlutafé. Árni Eggertsson átti
að fara við annan mann um Argylo,
Baldvin Baldvinsson um Selkirk og
Jón Vopni um Minneota.
Kirkjubruni.
Á 2. jóladag kviknaði í kirkjunni
á Undirfelli í Vatnsdal — meðan
stóð á messu. Kirkjufólkið komst
þó út óskemt.
Talið, að eldurinn hafi kviknað
frá reykháfnum.
Skipstrand.
Á sunnudaginn árdegis strandaði
fiskflutningaskip P. J. Thorsteins-
son & Co., »Force« frá Haugasundi,
upp við Akranes. Geir, björgunar-
skipið, hefir gert margar tilraunir til
þess að ná því út, en ekki tekist.
Aftur náðist talsvert af fiski, sem í
því var.
AUs var í Force fiskur fyrir nál.
50.000 kr.
Fjðlgun botnvörpunga.
Nýlega er stofnað hér í bænum
nýtt botnvörpungafélag, er nefnist
Fiskiveiðahlutafélagið Njörður. For-
maður þess er Elías Stejdnsson út-
gerðarmaður, meðstjórnendur Finnur
Finnsson og Guðm Guðnason. Fé-
lagið á von á fyrsta skipi sínu í önd-
verðum febrúar. Fjárbakjarlinn er
íslandsbanki.
Vegna þrengsla
verða ýmsar greinar að bíða næsta
blaðs, m. a. niðarlag á svari til síra
Sig. í Vigur.
Þingmannsefni
í Borgarfirði er Halldór skólastjóri
á Hvanneyri sagður. Ekki hefir enn
spurst hvaða flokki hann fylgi helzt
að málum.
Misprentast
hefir í 89. tbl. ísafoldar nafn frú
Solveigar konu Jakobs prests I Saur-
bæ. Hún var Pálsdóttir, en eigi
Björnsdóttir, eins og þar stendur.
Hún dó að heimili sinu, Saurbæ, en
ekki á Akureyri, svo sem símað var
hingað. ___
t Magnús Ó. Stephensen.
I greininni um lát hans í síðasta
blaði hafði af vangá Jallið úr heil
lína og auk þess misprentast nafn
tengdaföður hans, hins nafnkunna
sýslumanns, Eiríks Sverrissonar, er
nefndur var Einar. í greininni átti að
standa, að frú Áslaug ekkja Magnúsar
sé dóttir Eiríks sýslumanns Sverris-
sonar en systir Sig. E. Sverrissonar
sýslumanns i Strandasýslu og Ingi-
bjagar sál., konu Eggerts Briems
sýslumanns (móður Eiríks prófess-
ors og þeirra systkina).
Þá má og geta þess, að Magnús
sál. í Viðey var bæði þrímenningur
og systkinabarn við Magnús lands-
höfðingja, því að Ólafur sekreteri
var þrígiftur og voru 2 fyrri konur
hans systur Maguúsar sýslumanns i
Vatnsdal og Hannesar prófasts á
Ytra-Hólmi, en dætur Stefáns amt-
manns á Hvítárvöllum.
Jarðarför Magnúsar sál. frá Viðey
fór fram i gær við allmikið fjölmeni.
Fögur jólagjöf.
Kaupmannshjón ein hér í bænum
sendu presti Holdsveikraspitalans (síra
Haraldi Níelssyni) 125 kr. rétt fyrir
jólin og báðu hann að verja þeim
til að gleðja sjúklingana á Laugar-
nesspitala. í samráði við lækni spi-
talans og yfirhjúkrunarkonu afréð
presturinn að skifta fénu meðalsjúk-
linganna, svo að þeir gætu keypt það,
er þá sjálfa langaði mest til. Var
því hverjum sjúklingi afhentur tveggja-
krónapeningur við jólatréð á aðfanga-
dagskvöldið og þarf eigi að taka
fram, að þeir voru þegnir með gleði
og þakklætishug til gefendanna. Sjúk-
lingarnir eru nú 58. Fyrir 9 kr.
sem afgangs voru, voru keypt 8 hefti
af Barnabibliunni, sem eiga að liggja
á sjúkrastofunum til afnota fyrir sjúk-
lingana.
í bréfi til prestsins æsktu gefend-
urnir þess, að nafns sins vrði ekki
getið.
Tvö blöð af ísafold í dag,
103 og 104.
Aðalfundur
Ekknasjóðs Reykjavíkur
verður haldinn í Goodtemplarahús-
inu niðri 2. janúar næstkomandi kl.
4 e. h. — Stjórnin.
Jarðarför móður okkar, Þuriðar Jörunds-
dóttur, fer fram næstk. laugardag 3. jan.
og byrjar með húskveðju I Landakotsspít-
ala kl. ll'/2 f. m. Þaðan verður líkið bor-
ið í dómkirkjuna.
Guðjón Gamalíelsson. Guðm. Gamalíelsson.
Þakkarávarp. Hjartans þakk-
ir votta eg öllum þeim, sem hafa
sýnt mér hjálpsemi og velvild i hin-
um löngu veikindum mínum. Lækn-
unum, priórinnunni og systrunum
hér við spítalann kann eg beztu þakkir
fyrir ágæta hjúkrun og hjálp. Guð
launi þeim öllum með mikilli bless-
un á nýja árinu.
Landakotsspítala, 31. des. 1913.
Ragnheiður Rögnvaldsdóttir.