Ísafold - 15.01.1916, Page 3

ISAFOLD
Skýrslur um skuldir almennra við-
skiftamanna við verzlanir og iðnaðar-
fyrirtæki, er lánsverzlun reka, hefir
verið safnað síðan árið 1910. Gefa
verzlanirnar sjálfar skýrslu um, hve
mikla upphæð þær eigi útistandandi
við hver áramót hjá innlendum við-
skiftamönnum og hve mikið þeir
eigi inni hjá verzluninni á sama
tíma. Tilgangurinn er sá að fá að
vita, hve mikið landsmenn skulda
fyrir vöruúttekt hjá kaupmönnum,
en með því að eigi eru undanskild-
ir aðrir innlendir viðskiftamenn en
bankar, telst hér með það sem kaup-
kaupmenn skulda öðrom innlendum
kaupmönnnm eða umboðssölum fyr-
ir vörubirgðir, og má búast við, að
slikar skuldir fari vaxandi eftir því
sem heildsala fer meir að tíðkast
innanlands. En til þessara skulda
eiga að svara jafnstórar innieignir
hjá kaupmönnum þeim, sem fengið
hafa vörurnar lánaðar, og ættu þær
því að hverfa, ef allar innieignir
væru dregnar frá aðalupphæð sknld-
anna. Að vísu hefir orðið vart við
nokkurn misskilning hjá sumum
þeim, er skýrslur þessar gefa, t. d.
munu sum hlutafélög cg samvinnu-
félög hafa talið alt hlutaféð eða stofn-
féð innieign viðskiftamannna, sem
eigi á að vera, vegna, þess að hér
er að eins að ræða um skuldir, sem
stafa af verzlunarviðskiftum. En ætla
má samt, að skýrslurnar séu nokkurn
veginn áreiðanlegar yfirleitt það sem
þær ná. Þó er ekki ólíklegt, að
sumt af skuldum þessum muni að
eins vera til á pappírnum, vera fyrnt
eða gersamlega ófáanlegt og einskis-
virði, en aftur á móti mun líka vera
til töluvert af verzlunarskuldum við
verzlanir, sem sjálfar eru undir lok
liðnar, ýmist til innheimtu hjá mála-
flutningsmönnum eða í eign ein-
stakra manna, og slikar skuldir eru
ekki taldur hér, því að ógerningur
er að hafa uppi á þeim.
Samkvæmt skýrslunum hafa skuld-
ir manna við og inhieignir í verzl-
unum numið þeim upphæðum, sem
hér fara á eftir, árin 1910—13:
Skuldir Innieign
1910 5.267 þús.kr. i.oi7þús. kr.
1911 5.631--1.084----------------
1912 6.652--1.138----------------
1913 6.548 — — 1.496--------
Þegar innieignir eru dregnar frá
skuldunum kemur
þús. kr.
á Reykjavík .... i.X45eða 31%
- hina kaupstaðina 4 1.567— 23°/0
- verzlunarstaðina . 2.340 — 46%
Samtals 5.052 — 100%
Rúmlega helmingurinn af öllum
verzlunarskuldunum stafar frá kaup-
stöðunum.
Af verzlunarstöðunum eru Vest-
manneyjar langfremstar í þessu efni,
með rúmar 380 þús. kr. í skuldum,
en rúmar 70 þús. kr. í innieign.
Næst kemur svo — þótt merkilegt
megi virðast — Stykkishólmur með
nærri 218 þús. kr. í skuldum, en
77 þús. kr. í innieign.
Annars virðist svo yfirleitt, að
verzlunarstaðirnir með selstöðuverzl-
Tilkynning
Samkvæmt nýmótteknu loforði frá
ljáblaðaverksmiðju verzlunarinnar
koma
50 tylftir af Ijáblöðunum
þjóðkunnu
með »Gullfoss«,' sem koma á til
Reykjavikur
2. maí næstkomandi.
Yerzl. B. H. Bjarnason.
unum útlendu beri prísinn um Innlendar Erlendar
verzlunarskuldir og mun sá skulda- 1865—1870 44% S 6%
klafi eigi hvað sízt halda líftórunni 1881—1890 61 — 39 —
i selstöðu-fyrirkomulaginu, svo úr- 1891—1900 76 — 24 —
elt og ílla þokkað sem það er, fyrir 1901—1905 82 — 18 —
margt löngu. 1906—1910 88 — 12 —
Tala verzlana Fastar verzlanir á íslandi 1911 89- IX —
1912 91 — 9 —
á landinu. 1913 voru alls 538 eða 1913 90 — 10 —
ein verzlun á hverja 150 manns. Ekki geta þær allar haft mikla Leitt er, að eigi skuli vera til
veltu. skýrslur um veltu verzlananna þessi
báðir keptu að sama marki, þegar
öllu var á botninn hvolft, þ. e. sam-
eining Kritar og Grikklands. Úrslit
þessarar deilu milli Georgs landstjóra
og Venizelosar urðu samt þau, að
Georg taldi sér þess eina úrkosti,
að víkja sæti árið 1901, sennilega
þó lítt að skapi Venizelosar og flokks
hans, því að þær urðu lyktir þeirra
mála, að Venizelos enn af nýju
»brotnaði« og »hvarf« inn i fjalla-
bygðir Krlteyjar.
Þar hófu þeir Venizelistar samt
aftur raustina — og lýstu Krítey
samtengda Grikklandi. Kritar-þingið
tók undir þá yfirlýsing, en stórveld-
in þumbuðust við og höfðu hana að
engu — að svo stöddu. En fám
árum síðar (1906) gengu þau þó það
í sig, að þau heimiluðu Grikkjakon-
ungi að tilnefna landshöfðingja á
Krit. En Georg konungur þorði eigi
að stinga upp á syni sinum, heldur
tilnefndi — fyrir ráð Venizelosar að
mælt er — Zaimis, þann er í haust
gerðist eftirmaður Venizelosar í stjórn
arformanns-sessi Grikklands.
Svo liðu 3 ár. Þá, 1909, innlim-
ar Austurriki-Ungverjaland Bosniu,
og Búlgaría lýsir sig fullvalda riki.
Þá feta Krítarbúar sig enn áfram að
En hvað baldið þið að margar
verzlanir hafi verið hér i höfuðstaðn-
um það ár?
Ekki minna en 176, eða ein verzl
un á hverja 75—80 bæjarbúa. Og
verður þá eigi hátt velturisið á sum-
um peirra.
Mjög svo fróðleg er tafla í verzl-
unarskýrslunum um hlutfallið milli
erlendra og innlendra verzlana hér á
landi síðustu 50 ár.
Árin 1865—1870 eru 65 verzl-
anir alls á landinu,, en af þeim 35
erlendar og aðeins 28 innlendar.
En áratuginn 1881 — 1890 er þetta
snúið við í rétta átt. Þá eru inn-
lendar verztanir orðnar 63, en hin-
ar erlendu ekki nema 40. Þeirri
stefnu heldur svo sífelt áfram, syo
að árið 1915 eru eigi erlendar
nema 51, af 538 verzlunum alls.
Yfirlit yfir þessa stefnubreyting
fæsl betur með hundraðstölum og
tökum vér þvi þá skýrslu upp eftir
Verzlunarskýrslunum:
Hlutfallið milli tölu innlendu og
erlendu verzlananna (hér er þó
sveitaverzlunum slept) hefir verið
þessi síðustu 50 ár:
sinu sjálfstæðismarki, afnema lands-
höfðingjann, en setja í hans stað
nejnd, er stjórnar landinu í nafni
Georgs Grikkjakonungs. Gríski fán-
inn er hafinn við hún, grísk frímerki
gerð opinber o. s. frv. Það vinna
þeir á með þessu, Krítarbúar, að
stórveldin lofa að íhuga það »góð
fúslega«, hvort sameina beri Krit og
Grikkland, en þó því að eins, að
fullkomin ró ráði á eynui. Þessum
»hálfu loforðum* stórveldanna er
svarað af forsi og festu frá hendi
Ung-Tyrkja, sem þá voru seztir
öndvegissæti i Tyrklandi, en sú festa
óx stórveldunum cvo mjög i augum,
að þau eigi þorðu annað en
halda aftur af.
Framhald þeirrar beygju stórveld-
anna var, að sumarið 1908 kvöddu
þau heim hersveitir þær, er verið
höfðu af þeirra hálfu á Krít. Þv.
svöruðu Krítarbúar svo, að þeir hófu
griska fánann við hún á sjálfum kast
ala Kanea-borgar. Þá var »hinu háa
hliði«, þ. e. stjórninni í Miklagarði
nóg boðið og hóf andmæli við stjórn
ina í Aþenuborg. Stórveldin tóku
undir með viðvörunar-röddum.
Venizelos hafði verið Kritarforing
inn »per ardua ad astra«, en fór nú
ár, því að þá mundi vafalaust enn
meiri stefnubreyting koma fram.
?ær voru smáar i byrjun hinar inn-
endu verzlanir, þótt til væru að
nafninu. En þetta hefir breyzt eins
og vera ber, þeim vaxið fiskur um
irygg ög smá fært verzlunarveltuna
og þar af leiðandi verzlunathaginn
meira og meira inn i landið.
Veðurskýrsla.
Miðvikudaginn 12. jan.
Vm. n. kaldi, hiti 0.9.
Rv. n. gola, hiti 0.4.
iif. n. gola, hiti 0.0.
Ak. logn, frost 3.5.
Gr. n. gola, frost 6.0.
Sf. a. kaldi, hiti 0.0.
Þh. F. s. sn. vindur, hiti 4.7.
Fimtudaginn 13. jan.
Vm. logn, frost 3.5.
Rv. a. andvari, frost 6.0.
If. logn, frost 7.0.
Ak. n.v. andvari, frost 10.0.
Gr. s. andvari, frost 10.5.
Sf. n.a. kul, frost 4.9.
Þh. F. n. hvassviðri, hiti 0.5.
Venizelos f. forsætisráðherra og Konstantín konungur Grikkja.
ísafoldar 1916
fá tvær af þrem neðantöldum sög-
um eftir frjálsu vali:
1. Fórrx Abrahams (600 bls.)
eftir Gustaf Jansson.
2. Heljargreipar (280 bls.)
eftir Conan Doyle.
3. Mýrakotsstelpuna og
Guðsfrioinn eftir Selmu Lngerlöf
i þýðingu Björns heit. Jónssonar.
Nýir kaupendur utan Reykjavíkur,
er óska séf sendan kaupbætirinn —
verða að greiða í burðargjald 30 au.
Ella eru menn vinsamlega beðnir
vitja kaupbætisins í afgreiðslunni,
A11 i r viðurkenna, jafnt stjóru-
mála-andstæðingar sem aðrir, að
ísafold sé fjölbreyttasta og efnismes’a
blað landsins, pað blaðið, sem eiqi ei
hœot án að vera — það blað, sem
hver íslendingur verður að halda, er
fylgjast vitl með í því, er geristutan-
lands og innan í stjórnmálum, at-
vinnumálum, bókmcntum og listuro.
Talsími 48.
líkt og Jóni Sigurðssyni á Þingvalla-
fundinum 1873. Hann porði að
brjóta í bág við almennings-viljann.
»Samkvæmt alþjóðarétti«, sagði hann,
eru að vísu öll riki jafn rétthá, en
stórveldin hafa tekið sér þann rétt,
að heimta afskifti af innanlandsmál
1 smáríkjanna. Ef til vill særir
það metnað smáríkjanna, en hinu
verður þó eigi neitað, að fyrir þau
afskifti breytist smátt og smátt þjóða-
rétturinn i þá stefnu, sem horfir
menningunni til heilla. Þessi »um
breyting* kann með tímanum að
verða til þess, að stjórnskipun Norð-
urálfu verði á líka lund og Banda-
ríkja Vesturheims*. Að þessu sinni
voru samt orð Venizelosar lítils met-
in og stórveldin urðu af nýju að
senda liðsafla til Krítar. Enn lenti
Venizelos i andófi við sinn flokk
næsta ár, er kristinnar trúar menn á
Krit vildu (1908) synja Múhameðs-
trúarmönnum þingsóknar nema þeir
særu Georgi Grikkjakonungi holl-
ustueiða, en það vildu þeir eigi.
Þá flutti Venizelos snildarræðu,
þar sem hann benti á, hver munur
væri á tilfinninqum og jramkvamdum
i stjórnmálum og fekk því framgengt,
að Múhameðstrúarmenn fengu að
sækja þingið, án þess byltingarbrots,
sem það hefði verið frá þeirra sjón
armiði, að hylla Grikkjakonung.
Framh.
Til hægðarauka geta menn
út um land sent andvirðið í frí
merkjum.
ísafold er blaða bezt.
ísafold er fréttaflest.
ísafold er lesin mest.
Æskan
barnablað með myndum.
Afgreiðslustofa: Pappírs & ritfanga-
verzlunin á Lauoave°i 19 Reykjavík.
P. O. Box 12. Talsími J04.
Elzta, bezta, ódýrasta og útbreidd-
asta barnablað á íslandi. Kostar 1
kr. 20 au. árg. 12 blöð (8 síður hvert)
og auk þess tvöfalt jólablað skraut-
prentað. Nýir kaupendur og útsölu-
menn fá sérstök hlunnindi.
Haframjöl
er bezt og ódýrast i verzl.
c3. c!C. c2/arnason.
Þrátt fyrir verðhækkun á efni
selur Eyv. Árnason
iang ódýrastar, vandaðastar
og fegurstar
Líkkistur.
Lítið á birgðir mínar og sjáið mis-
muninn áður en þér festið kaup
annarsstaðar.
Sími 44.
Furumaterialer,
hövlet og uhövlet, samt skaaren
ekematerial i alle dimensioner til
salgs. Henvendelse
P. L. Stusvig,
Mandal, Norge.
cTií fieimalifunar vlI’um
vér
sérstaklega ráða mönnum til að nota
vora pakkaliti, er hlotið hafaverð-
laun, enda taka þeir öllum öðrum litum
fram, bæði að gæðum og litarfegurð.
Sérhver, sem notar vora liti, má ör-
uggur treysta því, að vel muni gefast..
— í stað helllulits viljum vér ráða
mönnum til að nota heldur vort svo
nefnda Castorsvart, því þessilitui
er miklu fegurri og haldbetri en nokk-
ur annar svartur litur. Leiðarvísir i
islenzku fylgir hverjum pakka. —
Litirnir fást hjá kaupmönnum alls-
staðar á íslandi.
cBucfis darvafaBrifi
Reynið Boxcalf-svertuna
,Sun‘
og þér brúkið ekki aðra skósvertu
úr því.
Fæst hvarvetna á íslandi hjá kaup
mönnum.
Buchs litarverksmiðja
Kaupmannahöfn.
Nærsveitamenn
eru vinsamlega beðnir að vitja
Isaíoidar í afgreiðsluna, þegar
þeir eru á íetö í bsennm, einkum
Mosfellssveitarmenn og aðrlr, sem
flytja mjólk til bæjarins daglega.
Áfgreiðslan opin á hverjum vlrkam
degi kl. 8 á morgnana til kl. 8 á
kvöldin.