Ísafold - 22.01.1916, Side 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
5 kr., erlendis T1/^
kr. e3a 2 dollarjborg-
ist fyrir miöjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
ísafoldarprentsmiðja. Rltstjóri: Ólafur Djörnssan. Talsími nr. 455.
Reykjavík, laugardaginn 22. janiiar 1916.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1.. oktbr. og
sé kaupandi skuld-
laus við blaðið.
6. tölublað
Al^ýftnfél.bókasatn Templaras. 8 kl. 7—9
Borgarstjóraskrifsfcofan opin virka daga 11—3
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 1 -7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. B kl. 12—8 og 5
Islandsbanki opinn 10—4.
K.F.U.M. Lesfcrar-og skrifstofa 8 Ard,—10 siW.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* síbd.
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 á helgum
Landakofcsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—3. Bankasfcj. 10—12.
Landsbókasafn 12—S og 5—8. ÚfclAn 1—8
Landsbúnaðarfólagsskrifsfcofan opin frA 12—2
Landsféhirbir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnib hvern virkan dag kl. 12-2
Landssíminn opinn dagiangfc (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
NAfcfcúrngripasafnib opib l1/*—21/* A sunnud.
PósfchÚ8Íð opib virka d. 9—7« sunnud. 9—1.
'SamAbyrgb Islands 12—2 og 4—6
SfcjórnarrAbsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími tteykjavíkur Pósfch.8 opinn daglangt
8—10 virka daga, helga daga 10—9.
Vífilstabahælib. Hoimsóknartími 12—1
IÞjóömenjasafnib opih sd., þd. fmd. 12—2.
• ***»**•
'jum.
Klæðaverzlun
H. Andersen & Sön.
Stofnuð 1888.
Aðalstr. 16. Sími 32.
þar eru fötin sanmuð ílest
þar ern fataefnin bezt.
rrjnLiTimTTrrrtf 1 rrr
-flöt og upprétt, frá H. Hindsbergs
tkonungl. hirðhljóðfærasmiðju i Kaup-
mannahöín. Sérstaklega ágæt, ódýr
og hæfileg i hús hér eru smáflýgel
þaðan. IUjóðfærin hafa hlotið ein-
xóma lof og i. verðlaun á sýning-
unni i London 1909.
Borgmiarskilmálar ágætir
Einkaumboðsmaður fyrir ísland.
Vigfús Einarsson,
bæjarfógetafulltrúi i Reykjavik.
Skrifstofa Isafoidar
verður framvegis opin frá kl. 11 ár-
degis til kl. 6 síðdegis.
Ritstjóri Ísaíoldar venjulega til við-
tals kl. 11 —12 árdegis.
Hérmeð tilkynnist ættingjum og
vinum að Þorgrimur Stefánsson, til
heimilis á Laugavegi 16 hér f bæn-
um, andaðist i Kaupmannahöfn þ. 19.
þ. m. Likið verður sent heim.
Helgi Magnusson.
—--------—— ----------
Tjón at brimi á Eyrar-
bakka. Aðfaranótt föstudags
varð talsvert tjón á Eyrarbakka af
miklu brirni, enda þótt algert logn
væri.
Sjógarður Bakkans íéll niður á 300
faðma svæði, og er það tjón metið
á. nál. iooo kr.
Ennfremur tók út talsvert af oliu-
tunnum, bæði frá kaupfél. Heklu og
verzluninni Einarshöfn.
Loks eyðilögðust 4 bátar á Stokks-
eyri og 2 bátar i Nesi, svo að eng-
inn ferjubátur er nú til þar um
slóðir.
Trygging
..
fyrir að fá vandaðar vörur fyrir litið verð, er að verzla við
V. B. 7i.
Landsins mestu birgðir af:
Vefnaðarvörum
Pappír og ritföngum
Sólaleðri og skósmíðavörum
Pantanir afgreiddar um alt Island.
Heildsala. Smásala.
Vandaðar vörur. Odýrar vörur.
Verzlunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
Stéttarígs-hættan
á uppsiglingu?
Bændastefnan að Pjórsártúni.
Fyrir all-löngu kvöddu þeir síra
Kjartan Helgason í Hruna og Gestur
Einarsson bóndi i Hæli til þjóðmála-
fundar að Þjórsártúni þ. 19. janúar.
Á tilsettum degi dreif að talsvert
á annað hundrað manna til fundar-
ins. Voru þar að sjálfsögðu aðallega
Árnesingar og Rangæingar, en einnig
einstaka menn úr öðrum héruðum,
t. d. Borgarfirði, Reykjavík og einnig
eitthvað af norðanmönnum.
Fpndarstjóri vai kjörinn Kjartan
prestur Helgason, en málshefjandi
var Gestur bóndi í Hæli. Höfðu
umræður staðið um 6 kl.st. Meðan
á þeim stóð var kjörin 17 manna
nefnd til að gera tillögur um lands-
lisia framlciðenda við landskosning-
arnar 5. ág. næstkomandi.
Nefndm stakk upp á þessutn
mönnum:
1. Sigurður Jónsson, Yztafelli.
2. Agúst Helgason, Birtingaholti.
3. Guðm. Óiafsson, Lundum.
4. Metúsalem Stefánsson, Eiðum.
5. Halldór Þorsteinsson skipstjóri.
6. Lárus Helgason, Kirkjubæjar-
klaustri.
7. Þórðnr Gunnarsson útvegsbóndi,
Höfða.
S. Steíán Guðmundsson, Fitjum.
9. Sveinn Olafsson í Firði.
10. Snæbj. Kristjánsson, Hergilsey.
11. Björn Sigfússon, Kornsá.
12. Guðm. Bárðarson, Kjörseyri.
Fréttir þær, sem enn hafa borist
af þessum fundi. eru nokkuð slitrótt-
ar. Þó er svo að heyra, að þorra
fundarmanna hafi komið saman um
tvent: að búa til sérsfctkan landslista,
að leita ekki samvinnu við þing-
bændaflokkinn.
Þessu um sérstakan framleiðenda-
lista var samt mótmælt af sumum
ræðumanna, t. d. síra Eggerti Pá!s-
syni. Annar ræðumanna, sýslumað-
ur þeirra Rangæinga, átti tal við ísa-
fold í gær og kvaðst hann hafa litið
svo á, að bezt væri við landskosn-
ingarnar í sumar, ef gömlu stjórn-
málaflokkarnir gætu í bróðerni kom-
ið sér saman um landslista, með því
að eigi væri enn um ákveðnar stefn-
ur að tefla, sem kjósa mætti eftir,
en sú tillaga þó eigi átt auðvelt upp-
dráttar.
Þá er ísafold og tjáð, að Rang-
æingar hafi yfirleitt eigi verið mjög
ginkeyptir fyrir fundarályktuninni og
haldið sér að mestu fyrir utan at-
kvæðagreiðslu.
Enn hefir oss verið tjáð, að all-
mjög hafi verið fljótaskrift á fundin-
um, alls ónógur svo stuttur tími til
skrafs og ráðagerða og fullnaðarúr-
slita og því eigi eins mikið mark
takandi á hinnm samþykta lista sem
vott um almennan vilja og áhuga
fundarmanna og orðið hefði, ef drýgri
tími hefði verið til stefnu.
Þykir oss sú fregn eigi ósennileg,
þar sem t. d. lang-sjálfsagðasti mað-
urinn í fyrsta sætið hefði dtt að vera
sá, sem eigi hefir orðið það, heldur
annar maðurinn í röðinni.
Þá þykir oss og furðulegt í meira
lagi, að listi, er telur sig vera almenn-
an framleiðendalista skuli hafa skipað
svo aftarlega sæti fyrsta manninum
(Halldóri Þorsteinssyni) fyrir sjávar-
framleiðsluna, að fjarri fer því, að
nokkur von sé um, að kosningu nái,
og skipar hcnum í raun réttri einum
fulltrúa sjávarframleiðenda á listann.
Vér segjum »í raun réttric af því
oss er eigi annað kunnugt en að
eini maðurinn annar á listanum, sem
sjávarframleiðslu fæst (nr. 7) megi
teljast fult svo mikið undir land-
búnaðinn.
Annars er eigi glæsilegrar fram-
tíðar von fyrir þetta land, ef svo á
að fara undir eins, þegar lát verður
á deilunum út á við og snúa á sér
fyrir alvöru að innanlandsmálum —
að þá skuli sú »nlvara« lenda öll i
stéttabardttu, stéttarío.
íbæjunum er stéttarígsfáninn hafinn
hátt á loft við bæjarstjórnarkosning-
ar.
Og nú virðist sama álkan vera að
teygja fram totuna á landsmálavell-
inum.
Hér í landi er eigi slíkt stétta-
djúp staðfest, að þessi fyrirhugaða
stefna í lands- og bæjarmálum eigi
við rök að styðjast.
Það mun sannast, að ef þessi
sréttabaráttuvísir, sem nú er farið að
bóla á, fær nokkurn verulegan byr
undir vængi — logar alt landið áð-
Til kaupenda ísafoldar.
Þau eru vinsamleg tilmæli útgefanda ísafoldar til kaupenda blaðsins
utan bæjar og innan, að þeir muni uú að nota góðærið til þess
aö losa sig við skuldir sínar við b 1 a ð i ð hið allra
iyrsta.
Góð skil kaupenda eru undirstaða þess að hægt sé að auka blaðið
og gera efni þess sem fjölbreyttast.
Látið eigi blaða-skulda-sýkina grafa um sig meira en orðið er.
ur en nokkurn varir í ólíkt óhollari,
óheilbrigðari, réttlausari og raka-
minni deilum en meðan stjórnmálin
út á við réðu lögum og lofum.
Við þeim ófögnuði verða allir
þeir, sem meira meta þjóðheildar-
heillina en stéttahagsmuni — að
reyna að reisa rönd við, áður en
orðið er um seinan.
ReyKjavíknrbær og bankarnir.
Úm lántökumál Reykjavíkurbæjar
gerðist þetta á síðasta bæjarstjórnar-
fundi:
Hugskeytatæki Wilsons.
Ágrip af ræðu, sem
Einar Hjörleifsson
flutti i Skemtifélagi Templara 16. jan. siðastl.
I. FurOuleg uppgötvun.
Sjálfsagt rekur mörg ykkar minni
til þess, að ísafold flutti 29. mai og
2. júní 1915 einkar eftirtektarverðar
ritgjörðir eftir prófessor Harald
Nielsson. Þar var sagt frá afar-furðu-
legri uppgötvun — sagt frá því, aö
dhald virtist vera ýundið, sem tceki
við 0§• skilaði skeytum ýrá ýramliðn-
um mönnum.
Þetta er f raun og veru það sama,
sem fullyrt er um þá menn, sem
nefndir eru miðlar. Það er sagt, að
þeir taki með einhverjum hætti við
skeytum frá framliðnum mönnum,
og skili þeim aftur, venjulegast
annaðhvort munnlega í meðvitundar-
leysis-ástandi, sem nefnt er á út-
lendum tungum trance (af latneska
orðinu: transire, að fara yfir um),
eða skriflega, með ósjálfráðri skrift,
sem stundum gerist í meðvitundar-
leysis-ástandinu, stundum að miðl-
unum glaðvakandi.
Eg geng að því vísu, að öll hafið
þið heyrt getið um það, að miklar
mótbárur hafi komið fram gegn þvi,
að þetta gerist í raun og veru hjá
miðlunum. Einkum hafa mótbárurn-
ar verið tvenns konar.
Stundum hefir því verið haldið
fram, að þetta sé ekkert annað en
svik frá miðlanna hálfu. Meðvitundar-
leysi þeirra sé uppgerð. Og komi
þeir með einhverja vitneskju, sem
tjái sig vera frá framliðnum mönn-
um, og reynist sú vitneskja rétt, þá
hefir verið gert ráð fyrir, að þeir
hafi fengið hana með venjulegum
hætti.
En þegar ekki hefir verið unt að
Fjárhagsnefnd kom með þessar
tillögur í lántökumálinu:
a. ) Að bæjarstjórnin taki lán í
Veðdeild Landsbankans að upphæð
600.000 kr. til 40 ára. Verður það
lán útborgað i bankavaxtabréfum.
b. ) Gegn tryggingu í Lanka-
vaxtabréfum að nafnverði kr. 223.000
taki bæjarstjórnin lán í Landsbanka
Islands að upphæð 200.000 kr.
c. ) Gegn tryggingu í bankavaxta-
bréfum að nafnverði 334.000 kr.
taki bæjarstjórnin lán í íslands-
banka að upphæð 300.000 kr.
Ennfremur lagði nefndin til að
bæjarstjórnin fæli fjárhagsnefnd að
taka lán þessi handa bæjarstjóði og
undirskrifa skuldabréfin fyrir hönd
bæjarstjórnar. — —
að halda þessari svika-tilgátu fram,
hefir vitneskjan verið eignuð því lagi
eða þeim lögum vitundarinnar, sem
nefnd hafa verið undirvitund. Ýmsir
hafa haldið því fram, að hún gæti
með einhverjum dularfullum hætti
sogað í sig vitneskjuna úr vitund
viðstaddra og jafnvel fjarstaddra
manna, eða þá úr alheimsvitundinni.
Svo búi undirvitundin til þá fram-
liðna menn, sem við málið eigi að
vera riðnir.
Það liggur í augum uppi, að ef
vél gæti hér komið í miðlanna stað,
þá yrði málið að minsta kosti marg-
falt einfaldara. Vélin svíkur ekki.
Og vélin hefir enga undirvitund.
Frá þvi sjónarmiði er uppgötvunin
bersýnilega afarmerkileg. Frá því
sjónarmiði virðist mér mest um hana
vert. En hún er lika merkileg frá
sjónarmiði sálarfræðinnar og eðlis-
fræðinnar og fleiri vísinda.
Um þessa vél Wilsons hefir tölu-
verð vitneskja fengist, síðan er pró-
fessor H. N. ritaði greinar sinar,
og sum Lundúna-stórblöðin eru nú
tekin að ræða um hana. Mig lang-
ar til þess að segja ykkur ofurlítið
af henni. Að sjálfsögðu segi eg eink-
um lauslega frá því, sem prófessor-
inn hefir áður skýrt frá í ísafold.
Samt finst mér rétt að drepa á sumt
af því til skilningsauka.
II. Aðdragandinn.
David Wiison heitir maður. Hann
er af góðum ættum og svo efnaður,
að hann þarf ekki að fást við ann-
að en það, sem hugur hans hneig-
ist að. Hann hefir tekið próf í lög-
fræði, en ekkert fengist síðan við
lögfræðileg störf. Hann hefir eink-
um lagt stund á rafmagnsfræði og
mesmeriskar lækningatilraunir.
Hann var ekki spíritisti, leit svo
á, sem enn væru ekki komnar full-
gildar, sannanir þess, að samband