Ísafold - 02.02.1916, Síða 2

2
ISAFOLD
um þess, að engum er það kær-
komnara en sjómönnum að fá vel
lýsta þá hæi, sem þeir þurfa að
leita til með afgreiðslu á skipum
sinum.
Af áður byrjuðum fyrirtækjum má
fyrst minnast á stórfyrirtækið Reykja,-
víkurhðýn. Miðar henni jafnt áfram,
án stórra tafa frá náttúrunnar hendi.
En margt virðist nú hafa verið mið-
ur hugsað í byrjun, og draga menn
þá ályktun af þvi, hversu miklar
breytingar hafa verið gerðar á hafnar-
smíðinni siðan samningar voru gerðir
og byrjað var á verkinu. Gert er
þó ráð fyrir að hinu umsamda verki
verði að mestu lokið á réttum tima,
og eru það mikil gleðitíðindi fyrir
bæinn, svo að hann sem fyrst geti
farið að fá tekjur af höfninni. Hefir
það skjól, sem komið er, oft flýtt
fyrir skipum, og má þó lítið marka
enn.
Hafnargerðinni í Vestmanneyjum
hefir því miður miðað litið áfram á
þessu ári. Hafa náttúruöflin og Mon-
berg sagt sundur með sér, og ískyggi-
legar horfur hver sigra muni.
Sömuleiðis miðar hægt áfram öldu-
brjótnum við Bolungarvik, þótt hann
á hverju ári þokist lítið eitt lengra
fram.
Þá hafa ýmsir vitar verið reistir
og endurbættir. Má einkum nefna
vitann á Grímsey, á Steingrímsfirði,
bráðnauðsynlegt leiðarljós fyrir skip,
sem leita þurfa inn á Húnaflóa.
Þá er siðasta stórmálið : Jánamálið.
Að rekja sögu þess, á ekki hér við.
Margt hefir verið ritað um það, áð-
ur en fáninn var fenginn, en mjög
lítið siðan, svo litið, að mönnum er
víst alókunn reglugerð um notkun
fánans, og getur slíkt verið mjög
bagalegt. Mörgum finst að þessi
fáni sé ófullkominn, og að litlu
skifti við það, sem áður var. Aftur
virðist sumum að aldrei hafi unnist
jafnmikið á í stjórnarfarsstefnu vorri
að eigin sjálfstæði, eins og einmitt
þegar konungur vor viðurkendi is-
lenzka fánann, telja hann konung-
legt merki þeirrar eignar, sem hann
blaktir yfir, hverrar þjóðar eignin sé.
Með honum sé fnllkomnað orðatil-
tækið: lsland Jyrir Islendinga.
Eins og hann að sjálfsögðu henr
veitt okkur réttarviðurkenningu, eins
hefir hann lagt á okkur ýmsar skyld-
ur: Að við virðum hann og vernd-
um sem konunglegt þjóðarmerki vort,
að við skrásetjum alt, bæði á sjó og
landi, undir þetta konunglega merki,
í fám orðum sagt: tökum á okkur
allar þær kvaðir og skyldur, sem
hvíla á landi voru, innan þess svæð-
is, sem hann er löghelgaður yfir;
uppmælingar lands og lagar, vita,
merkja og löggæzlumál bæði á sjó
og landi o. m. fl.
1 fáum oröum sagt: Árið hefir
verið viðburðaríkt og sét;staklega far-
sælt ár á landi voru. Sérstakt ár-
gæzkuár hvað veðurlag snertir, þrátt
fyrir það, að hafís lá við landið frá
því í lok febrúaimánaðar þangað til
seinast í júlí. Tafði hann að vísu
ýmsar skipaferðir, en orsakaði ekki
tilfinnanlegt tjón að öðru leyti.
Aldrei hafa einstakir útvegsmenn
og stórbændur grætt eins mikið og
þetta ár, og vildi eg óska þess, að
slíkt mætti verða til þess, að þessir
sömu menn í sameiningu styddu
einhverjar þarfar framfarir í landinu,
sjálfum sér til heilla og frambúðar,
en notuðu ekki efni sín og aukinn
mátt til ónauðsynlegs stéttarígs í
landinu, sem ýmislegt nú virðist
helzt benda til. Munið eftir aflinu
í fossinum, sem þó myndast af smá
lækjarbunum.
Þorst. Júl. Sveinsson.
Eimskipafélagið.
Breytingar á ferðaáætlaninni.
A síðasta þingi var svo ráð fyrir
gert, að Eimskipafélagið tæki að sér
strandferðir hér við land frá því í
aprílmánuði þ. á., svo framarlega
sem unt væri að fá skip leigð til
þeirra með þeim kjörum, sem við
mætti una. Félagið hefir nú reynt
fyrir sér um skipaleigu, verið að
því siðan í haust, snúið sér til 133
skipaeiganda, flestra á Norðurlönd-
um, en ókleyft var að fá nokkur
skip nema með því afarverði, sem
landsstjórnin taldi óaðgengilegt með
öllu. Er félagið hafði tjáð lands-
stjórninni árangurinn af þessum til-
raunum sínum, fór hún fram á að
Eimskipafélagið léti skip sín »Gull-
foss« og »Goðafoss« haga ferðum
sínum svo, að bætt verði upp strand-
ferðaleysið. Um þetta hafa nú tek-
ist samningar með landsstjórninni
og félaginu. Fær félagið greiddan
aukakostnað og bættan hallann við
breytinguna með 73.325 króna styrk
úr landssjóði. Hefir það gefið út
nýja ferðaáætlun, sem gildir
frá 26. janúar. Aðalbreytingin frá
hinni fyrri er sú, að viðkomustöð-
um hér á landi er fjölgað mikið og
skipin látin sigla þannig, að við-
komustaðirnir á Norður- og Austur-
landi fá samband við Reykjavík í
flestum þeim mánuðum ársins, sem
skip Sameinaðafélagsins sigla ekki
milli þessara staða. Fyrsta ferð
»Goðafoss« til Reykjavikur norðan
um er í marz (til Reykjavíkur 12.
apríl). Fyrsta ferð »Gullfoss« til
Austurlands er frá Reykjavík 2. apríl
og svo þar eftir samkvæmt nýju
ferðaáætluninni.
Framkvæmd jarðamatslaganna.
Eitt merkasta laganýmælið frá síð-
asta þingi er um mat á jörðum og
lóðum um land alt.
Lögin gengu í gildi þ. 26. f. m.
Stjórnarráðið hefir samið reglugerð
um framkvæmd þessarra laga og með
því að hún varðar mjög allan al-
menning mun hún birt hér í blaðinu
við fyrstu hentugleika.
Stjórnarráðið hefir nú skipað nefnd-
ir um land alt til þessarra fram-
kvæmda. Mun síðar skýrt frá nefnd-
um út um land. En fyrir Reykjavik
eru skipaðir af stjórnarráðinu í undir-
matsnefnd: Eggert Claessen (form.)
og Gísla Sveinsson (varaform). Sið-
an á bæjarstjórn að kjósa tvo aðal-
menn og tvo varamenn.
Og í yfirmatsnefnd fyrir Reykja-
vik hefir stjórnin skipað sem aðal-
menn: Eirík Briem prófessor (form.)
Magnús Blöndahl framkvæmdastjóra
og Hjört Hjartarson trésmið, en sem
varamenn: Ásgeir Sigurðsson konsúl
(varaform.), Pétur Ingimundarson og
Einar Erlendsson.
Erl. simfregnir
(frá fréttaritara íaf. og Morgunbl.)
Kaupmannahöfn 29. jan,
Blóðugar orustur standa nú
á vesturvígstöðvunum.
Ákafar stórskotahríðar og
margar sprengingar hafa verið
gerðar.
Búlgarskt lið er komið á
vesturvígstöðvarnar.
Bókarfregn.
íslenzkt Söngvasafn
fyrir harmoníum
I.
Bókaverzlun Sigfúsar
Eymundssonar.
Þeir hafa unnið þarft verk Sigfús
Einarsson organleikari og Halldór
Jónasson kennari með þvi að safna
og búa undir prentun safn þetta,
sem i eru 150 lög, þar af tæpur
þriðjungur (45) al-íslenzk lög. —
Safn þetta er þess vert að það
komist inn á hvert heimili á land-
inu þar sem söngur og hljóðfæra-
sláttur er iðkaður. —
Af islenzkum tónskáldum ber þar
mest á Sigfúsi sjálfum og síra Bjarna
Þorsteinssyni, en mjög mörg af lög-
um þeim, sem þarna birtast, eru litt
kunn almenningi áður. Aftur á
móti er mjög mörgum lögum slept
eftir önnur islenzk tónskáld, sem
þekt eru orðin og unnið hafa hylli
almennings, og þarf eg ekki að nefna
hér dæmi því flestir menn reka sig
á þetta. Vonandi kemur innan skams
annað hefti og má þá bæta úr
þessu.
Mér finst það galli á bókinni að
safnendur hafa um of, samkvæmt
því sem tekið er fram í formála
bókarinnar, haldið sér að tekstum úr
»íslenzri söngbók,« því það fer ekki
altaf saman fallegir tekstar og falleg
lög, en hér bar sérstaklega að taka
tillit til lagartna.
Mundi ekki hafa verið heppilegra,
í samráði við ýmsa söngfróða og
söngelska menn hér í Reykjavík og
út um land, að safna fyrst öllum
eða scm flestum lagboðum og gefa
síðan lögin út eftir stafrofsröð ? Með
því hefði unnist það, að sem flest
lög, sem almenningi eru kunn, hefðu
komist í safnið og handhægra að
finna það, sem maður vildi í safninu.
Eitt er það sem eg furða mig d,
en það er, að úr því tvö lög eru sett
sumstaðar við sömu teksta, að þetta
skuli ekki vera gert víðar, sérstak-
lega þegar um lög er að ræða, sem
almenningur þekkir og Jykir vænt
um. Skal eg nefna dæmi, svosem:
Fífilbrekka gróin grund
Ríðum, ríðum rekum yfir sandinn.
Þér sögu og frelsi fóstran hvíta.
Þú ert móðir vor kær.
Hver sem auðnast.
Eg kann líka hálfilla við að ekki
eru nokkrir tekstar við sum lögin,
er allir þekkja sem á annað borð
þekkja lögin, heldur teknir tekstar
sem almenningur þekkir ekki. Er
í þessu efni nóg sem dæmi að benda
á lögin No 2. 3. 135. 138. Tekst-
inn við lagið No 3 mun viðast
sunginn undir öðru lagi, sem ekki
er í bókinni.
Sigfúsi hefir verið hrósað mikið
fyrir næman smekk á raddsetningu
og skal eg á engan hátt draga úr
því hrósi. Ber raddsetningin og
tóntegundir þær, sem lögin eru sett
i, það með sér, að hann hefir gert
sér far um að raddsetningin væri
einföld og lögin ekki of há eða lág
fyrir almenning, en mér þykir hann
sumstaðar fara heldur langt í þessu
efni. Álít eg t. d. að lögin No 105
(Stóð eg út í tungsljósi) og 106
(Sumardaga brott er blíða) hefði
átt að vera með b-um sem forteikn,
eins og þau munu víðast annarstaðar
vera prentuð, en ekki með »Kryd-
sum« eins og þau eru í bókinni,
því vetrablærinn sem er yfir kvæð-
unum og lögunum nýtur sín mikið
betur t. d. i des-dúr og as-dúr held-
ur en í d-dúr og a-dúr, eins og
Sigfús hefir sett þau í.
Þessar línur eru skrifaðar meira
til að vekja athygli almennings á
bókinni heldur til þess að gagnrýna
hana og skal því hér staðar numið.
L
Fnndir að Þjórsártúni.
Nokkrir fundir eru nú nýafstaðn-
ir i Þjórsártúni.
Hinn 17. þ. m. hélt »Stokkseyr-
arfélagið« þar ársfund sinn.
Daginn eftir var þar haldinn fnnd-
ur fyrir smjörbúin austanfjalls. Þau
eru nú 18 að tölu. Var þar rætt
um smjörsöluna og framtíðar'aorfur
búanna. Hæsta verð fyrir smjör frá
búunum árið sem leið var kr. 2,76
fyrir kg., en lægsta verð kr. 2,04.
Hinn 19. var svo haldinn fundur
til að ræða um væntanlegar hlutfalls-
kosningar til næsta alþingis. Fund-
inn sótti fjöldi manna úr Árnes- og
Rangárvallasýslu. Höfðu flestar sveit-
ir í þessum sýslum valið fleiri og
fæiri menn til að mæta á þessum
fundi, en margir aðrir voru mættir
úr þessum sýslum. Auk þessa mættu
sem fulltrúar 2 menn fyrir Mýra-
og Borgarfjarðarsýslu, 1 fyrir Kjósar-
sýslu og 3 fyrir Vestur-Skaftafells-
sýslu. Ýmsir fleiri voru mættir:
Eggert Briem bóndi, Vigfús í Engey,
Jón Sigurðsson frá Yztafelli o. fl.
Allir kosningarbærir menn, sem á
fundinum voru, höfðu þar málfrelsi
og atkvæðisrétt. Til fundarstjóra
var kosinn síra Kjartan Helgason í
Hruna, og nefndi hann til ritara
Jón Sigurðsson í Kallaðarnesi og
síra Gísla Skúlason á Stórahrauni.
Gestur Einarsson á Hæli steig fyrst-
ur i stólinn og gerði grein fyrir
tildrögum og fyrirætlunum fundar-
ins. Kvað það tildrögin, að ekki
hefði verið hægt að treysta þing-
flokkunum til að halda fram rétti
framleiðenda við hinar væntanlegu
hlutfallskosningar til alþingis. Taldi
frummælandi að flokkana mundt
vanta bæði vilja og mátt til þess.
Kvað hann tilgang fundarins að búa
til lista með nöfnum 12 manna til
hlutfallskosninga, og stofna til þess,
að Sunnlendingafjórðuugur taki hönd-
um saman við aðra landsfjórðunga
til samkomulags um einn lista fyrir
framleiðendur til sjós og sveita.
Fundurinn kaus svo 16 menn í
nefnd til að búa til listann. Af
þessum mönnum voru 2 fyrir Vestur-
Skaftafellssýslu, 4 úr Rangárvalla-
sýslu, 5 úr Árnessýslu, 2 úr Gull-
bringusýslu og Reykjavík og 1 úr
Suður-Þingeyjarsýslu. Nefnd þessi
kom sér saman um þessa menn á
listann og í þessari röð:
Sigurður Jónsson, Yztafelli, Ágúst
Helgason, Birtingaholti, Guðmundur
Ólafsson, Lundum, Metúsalem Ste-
fánsson, Eiðum, Halldór Þorsteinsson
skipstjóri, Reykjavík, Lárus Helgason,
Kirkjubæjarklaustri, Þórður Gunnars-
son, Höfða, Stefán Guðmundss., Fitj-
um, Sveinn Ólafsson, Firði, Snæ-
björn Krisjánsson, Hergilsey, Björn
Sigfússon, Kornsá, Guðmundur Bárð-
arson, Kjörseyri.
Þess var getið að breyting gæti
orðið á þessum lista eftir tillögum
annara landsfjórðunga.
Þá var kosin nefnd — eftir til-
lögum þessara 16 manna — til að
fá þá menn, sem listinn nefndi tií
þingsetu, eða þá aðra í þeirra staðr
til að safna meðmælendum með
listanum, afla honum fylgis úti um
land, og leita samkomulags fyrir
hönd Sunnlendinga við aðra lands-
fjórðunga um þessar hlutfallskosn-
ingar.
Þeir, sem hlutu kosningu til þess-
arar nefndar, voru:
Magnús Finnbogason, Reynisdal,-
Einar Árnason, Miðey, síra Kjartan
Helgason, Hruna, Gestur Einarsson,
Hæli, Vigfús Guðmundsson, Engey,
Samskot til þessara kosninga voru
hafin þegar á fundinum, og gerðar
frekari ráðstafanir í þá átt. Alls var
skotið saman á fundinum i^okrón-
um.
Fundurinn hófst kl. 12 á hád. og.
var slitið kl. 6 e. h.
Eftir þennan fund hófst svo
tkemtisamsoma, sem stóð yfir alla
næstu nótt. Hafði Ólaíur ísleifsson
boðað til hennar eins og undanfarna-
vetur, og nefna menn það hér eystra
miðsvetrarmót. Var þar fjölmenni
mikið, eða um 400 manns, og
skemtu menn sér við fyrirlestrar
ræðuhöld (málfundi), söng og dans.
Þeir, sem erindi fluttu, voru:
Bjarni Ásgeirsson, Knararnesi-
(Draumar og veruleiki), Valdimar
Bjarnason, Ölvisholti (Framfaramenn
á 17. og 18. öld), Jón Sigurðsson,
Yztafelli (Mcnningarstraumar), Jón
H. Þorbergsson (Prýði heimilanna).
Rætt var um pegnskyldumálið bæði
með og móti og voru það mjög
fjörugar umræður. Málshefjandi þess
var Jón H. Þorbergsson. Einnig var
rætt um Jlutning alpingis til Þingvallar
en um það spunnust litlar umræðmv
Málshefjandi þar var Böðvar Magn-
ússon á Laugavatni.
Menn skemtu sér hið bezta.
20. jan. 1916.
Viðstaddnr.
ReykjaYiknr-anpáli.
Ofsaveður gerði hér í bæ aðfara-
nótt sunnudags, suðaustan-afspyrnurok.
með úrkomu. — »Jón forseti« hafði
ætlað út a fiskveiðar kvöldinu áður,-
en á utleið bilaði vólin og lagðist hann
þá fyrir utan Örfiriseyjargarðinn. En
í ofviðrinu hóldu eigi festar og rak
skipið upp að garðinum. Hóf skipið
þegar neyðarblástur, og er birta tók
fór björgunarskipið »6eir« á vettvang,-
náði sambandi við »Jón forseta« og
fekk borgið honum af grunni, án þess,
að miklar skemdir yrðu á honum.
Þilskipið »Niels Yagn« tók einnig
upp pg rak upp i Grandagarð, en
skemdist eigi — og annað verulegt
tjón varð eigi í ofsa þessum.
Böglapósturinn úr íslandi kom'
hingað í gærmorgun með botnvörpungn-
um »SkalIagrími«, en í mjög bágu
ástandi. Hefir verið rifinn upp og
rannsakaður í Bretlandi, en gengið frá
honum heldur f flaustri, svo að tals-
vert af honum er skemt og engin
fylgibróf send með. Situr nú póst-
starfsmannasveitin mestöll við að koma
honum í lag og er ekki áhlaupaverk.
Vöxtur botnvörpungaflotans. Fél-
agið »Defensor« hefir nýlega keypt
botnvörpung í Hollandi af sömu gerð
og »Hauks«-botnvörpungurinn, sem
Pótur J. Thorsteinsson keypti um
daginn.
Þrátt fyrir ófriðinn hafa nú á þessu
nybyrjaða ári verið keyptir 2 botn-
vörpungar hingað til lands og fest
kaup á hinum þriðja.
Skipafregn.
í s 1 a n d fór til Vestfjarða á mánu-
dagsmorgun. Meðai farþega: Carl