Ísafold - 12.02.1916, Qupperneq 1

Keraur út tvisvar
í viku. VerS árg.
5 kr., erlendis
kr. eða 2 dollarjborg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ísafoldarprentsmiðja. Kitstjólfi: Ólafur Ejörnsson. Talsími nr. 455.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in bó til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XLIII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 12 febriiar 1910
11.
tölublað
A lþýrmfél.bókasafto TemplaraB. 8 kl. 7—9
BorgarstjóraBkrifstofan opin virka daga 11 -B
Bœjarfópetaskrifstofan opin y. d. 10—2 og 1—7
.Bíöjarcrjftldkerinn LanfAsv. 5 kl. 12—8 og —7
íslandebanki opinn 10—4.
K.F.UJH. Lestrar-og skrifstofa 8Ard.—10 .iðó.
Alm. fnndir fid. og sd. 81/* alðd.
Landakotskirkja. Guðsþj. 9 og 6 & hel* .m
LandakotsBpítali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
tiandsbókasafn 12—8 og B—8. ÚtlAn 1—8
LandsbúnaöarfólagsBkrifstofan opin frá 22-2
Landsféhirhir 10—2 og 6—6.
Landsskjalasafnih hvern virkan dag kl. 12-2
Lands8Íminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
!ÍAttúrngripa8afniB opih Vfa—2*/a A snnnv d.
PÓ8thúsið opió virka d. 9—7. snnnnd. 9—1.
Bamábjrgh Islands 12—2 og 4—6
■StjórnarrAOsskriffttofnrnar opnar 10—4 d&gl.
Talsimi Reykjavíknr Pósth. 8 opinn daglangt
8—10 virka daga, helga daga 10—0.
Vifilstabahœlið. Heimsóknartimi 12—1
ÞjóBmenjasafnih opió sd., þd. fmd. 12—2.
LlimmrJJAILLllTJTJTTll
Klæðaverzlun
H. Andersen & Sön.£
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888.
Sfmi 32. .
far eru fötin sanmnð flest ■
i þar eru fataefnin bezt. -
^rTni.tnmmnmrrrr
flötog opprétt, frá H. Hindsbergs
konungl. hirðhljóðfærasmiðju í Kaup-
mannahöfn. Sérstaklega ágæt, údýr
og hæfileg i hús hér eru smáflýge
þaðan. Hljóðfærin hafn hlotið ein-
róma lof og i. verðlaun á sýning-
unni í London 1909.
Borgunarskilraálar ágætir.
Einkaumboðsmaður fyrir ísland.
Vigfús Einarsson,
bæjarfógetafulltrúi í Reykjavík.
Hæst verð
greiðir kjötverzlun E. MilnerS,
Lnugavegi 20 B,
fyrir nautgripi, eldri og yngri,
einnig káifa.
Borgað samstundis.
Draupniseðlið —
* Það eru nú nærri 3 ár siðan heilla-
ríkasta itórmdl vort komst inn á dag-
skrá bl'ða vorra, þ. e. stojnun Eim-
skipaýélags Islands.
TJm oý verðnr það aldrei brýnt
fyrir íslendingum, hve vafalaust það
á að eiga ýrumburðarréttinn í hugum
landsmanna — fyrir ofan þjóðmála-
deilur og stéttarigstildur það, sem
nú virðist ætla — illu heilli — að
reyna að koma sér »á efsta borðið*
með bolabröoðum.
Þegar um var að tefla fyrstu spor-
in í Eimskipafélagsáttina fór Isafold
(19'/s-—T3) um þau orðum, sem vér
leyfum oss að taka nú upp:
tNauðsynina sér hver maður ís-
lenzkur, er nokkuð hugsar um þetta
mál.
Hinu er meiri hætta á, að þótt
menn sjái, að hér er um að tefla
mikla og máttuga lyftistöng lands-
ins og þjóðarinnar, til þroska og
sjálfstæðis — láti þeir gamla þjóð-
löstinn — gamla þrándinn í götu
vorri — tómlœtið islenzka sitja í fyr-
irrúmi huga sins og lama sjálfsagðar
lífsskilyrðaframkvæmdir.
En petta sinni verðum vér að
varpa rómlætinu, varpa áhugaleysinu,
varpa afskiftaleysinu fyrir ætternis-
stapa, svo að eigi þurfi skáldið að
spyrja í pessu mdli: eða viljum vér
ei neitt? — heldur heyrist þúsund
raddað hróp landshornanna milli:
Allir eitt! o. s. frv., því nú atlum
við að eignast skipU
Fjörsprettur sá, sem hin islenzka
þjóð tók þá hefir af sér leitt »Foss-
ana* tvo, sem heita mega fljótandi
óskabörn þjóðarinnar — ekki sízt
eftir það, að þeir máttu sýna sig í
þjóðaraugsýn með þjóðernismerki
Islendinga við hún.
En — betur má, ef duga skal!
»Við ætlum nú að eignast skiplc —
var sagt 1913. Sú byrjun var svo
góð, að nú hlýtur viðkvæðið að vera
þetts! Við ætlum nú að eignast
fleiri skip.
Góð byrjun gefur von um enn
betra framhald.
Og það á að verða leikandi list,
ef bærilega er að verið — um fram
alla muni samtaka, — án flokksgrein-
arálits.
Þarfleg hugvekja í þessa átt hefir
nýlega komið í Vestra (18. janúar),
eftir Sig. alþingismann Steýdnsson og
leyfum vér oss að taka upp hér
meginhlutann úr grein hans:
»Arið 1910 voru inneignir í öllum
sparisjóðunum samtals 61/* miljón
liðug. Þá átti 24. hver maður á
landinu fé í sparisjóði. Innieignir
höfðu þá siðustu 5 árin aukist um
2 miljónir og 300 þús. kr.
A þeim árum var þó ekkert
annað eins veltiár til lands og sjávar
og átið sem leið, og sum árin miklu
lakari en í meðallagi.
í lok síðasta árs og má því vel
búast við, að inneignir í sparisjóð-
um verði komnar upp í 10 miljónir
eða þvi sem næst.
Það er gott til þess að vita, er
þeim fjölgar, sem ávaxta vilja fé það,
er þeir hafa afgangs nauðsynlegum
útgjöldum, í stað þess að eyða þvi
i óþarfa.
Það flýtir fyrir þvi, að þjóðin
komist úr vesalmenskukútnum og
verði fjárhagslega sjálfstæð.
An þess sjálfstæðis samfara sannri
menning er alt sjálfstæðisskraf og
sjálfstæðisbrölt »reykur, bóla, vind-
skýc.
En svo gott sem það er að sjá
þjóðina efnast fyrir sparsemi og fyr-
irhyggju, þá er hitt þó ennþá skemti-
legra, er hún verður samtaka um
að styðja að nytsemdar fyrirtækjum, er
hljóta eftir eðli sínu að hrinda henni
hröðum fetum áleiðis í sjálfstæðis-
áttina.
Hver slík hreyfing er vitjunar-
tími þjóðarinnai. Og að þekkja þann
vitjunartíma er þjóðinni lifs nauð-
synlegt.
Stofnun Eimskipafélagsins var slík-
ur vitjunartlmi.
Með henni var stefnt að þvi marki,
T rygging
fyrir að fá vandaðar vörur fyrir lítið verð, er að verzla við
V. B. Ji.
Landsins mestu birgðir af:
Vefnaðarvörum
Pappír og ritfóngum /
Sólaleðri og skósmíðavörum
Pantanir afgreiddar um alt ísland.
Heildsala. Smásala.
Vandaðar vörur. Odýrar vörur.
Verzlunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
Símneftii: „Business“ Símar 550 & 283.
Jón Síverfsen
Ingólfsstræíi ÍO'
sjCailösala í íínum, netfagarni, Ro&lum
iÍQSSÍans o. s. Jrv.
^ímðoéssata i cTT o lum S £ a 11 i.
Að gefnu tilefni skal þess getið, að hr. Olafur
Rósenkranz, eins og áður er auglýst, hefir nú eigi
önnur siörf á hendi fyrir lsafoldarprentsmiðju en undir-
búmni> hmnar dansk-islenzku orðabókar, og eru við-
skiftavinir mínir pvi beðnir um eftirleiðis að snúa
sér með öll viðskifti til mín eða til prentsmiðjusijór-
ans, hr. Herberts M. Sigmundssonar.
ReykjavíJc 12. fébrúar 1916.
Olafur Bjórnsson.
að létta af oss margra alda oki er-
lendrar áþjánar og þoka oss upp í
tölu hinna sjálfstæðu þjóða heimsins
í verzlun og viðskiftum.
En um þetta þarf ekki að fjölyrða,
allir íslendingar viðurkenna það að
minsta kosti í orði kveðnu.
En það er ekki nóg.
Sýn mér trú þina af verkunum.
Það hefir veiið látið mikið yfir
hinum góðu undirtektum landsmanna
undir fjárframlögin til Eimskipafé-
lagsins.
Þegar litið er á í hve mikið hér
var láðist og hins vegar hina rót-
grónu vantrú margra vor á sjálfum
okkur, þá er ekki ástæða til annars
en að vera ánægður og þakka guði
fyrir að svo er komið sem er um
það mál.
En sé aftur litið á framlögin i sam-
bandi við. inneignir landsmanna i
sparisjóðunum, þá eru þau óneitan-
lega ekki mjög stórvaxin.
Um það leyti, sem hlutafjársöfn-
unin hófst, hafa landsmenn að öll-
um líkindum átt inni í sparisjóðum
um 8 miljónir króna.
Hlutafjárupphæð landsmanna mun
hafa numið um 370 þús. króna, eða
að eins rúmum */21 af þeirri upp-
hæð.
Til þess einir að vera um þá upp-
hæð þurftu inneignamennirnir ekki
að láta nema tæpa 3 af hnndraði
af inneign sinni, að meðaltali.
Þá hefði lítið munað um það.
Þótt þeir hefðu ekki haft meiri
trú á fyrirtækinu en svo, að það
gæti brugðist til beggja vona, að
þeir sæn nokkurn eyrir aftur af þeim
framlögum, þá gat það naumast tal-
ist mikil fórnfýsi fyrir jafn nytsamt
og þjóðarnauðsynlegt fyrirtæki i sjálfu
sér.
En hér var sannajlega um enga
fórnfýsi að ræða heldur hreint og
beint gróðabragð, sem litlu var til
hætt.
Þjóðin mun sem betur fór ekki
hafa haft svo magnaða vantrú á
fyrirtækinu og framkvæmd þess, að
hún teldi því fé algerlega á glæ
kastað, er til þess var varið.
Hitt mun hafa valdið meira um,
að hluttakan varð ekki svo almenn
sem skyldi, að mönnum óx fyrir-
tækið svo í augum og gerðu sér
ekki nógu ljósa nauðsyn þess og
þýðingu.
En hvorugu þessu ætti nú lengur
að vera til að dreifa.
Vér eigum þegar tvö góð skip,
sem bráðum hafa í heilt ár flutt
oss nauðsynjar vorar frá útlöndnm
og jafnan siglt rreð fullfermi.
Og vér höfum nú þegar grœtt
stórýé d pessum tveim skipum.
Engin þjóð i heiminum hefir lík-
lega á þessum skelfingartfmum, er
vér nú lifum á, fengið vörur sfnar
með jafn lágu flutningsgjaldi frá
útlöndum eins og vér árið sem leið.
Flutningsgjald af stykkjafarmi þ.
e. öllum innfluttum vörum, nema
salti og kolum, hefir hjá oss verið
eins og áður en styrjöldin mikla
hófst.
Annarstaðar í heiminum hefir
þetta gjald hækkað stórkostlega sök-
um ófriðarins.
Þetta nemur stórfé, sjálfsagt mörg-
um gufuskipaverðum.
Og hverjum eigum vér þennan
gróða að þakka ?
Eimskipafélaginu og engum öðrum.
Eða dettur nokkrum f hug, að
t. d. Sameinaða gufutkipafélagið eða
önnur útlend félög, sem flytja vör- -
ur hingað, mvndu ekki hafa hækk-
að flutningsgjaldið, ef þau hefðu
verið ein um hituna?
Auðvitað græðir Eimskipafélagið
að öllum líkindum minna fyrir þetta,
en landsmenn lika þeim mun meira.
Eimskipafélagið hefir verið féþúfa
vor að þessu leyti þetta eina ár
síðan það tók til starfa.
Þetta ætti vissulega að sannfæra
hvern einasta hugsandi íslending um
gagn og nauðsyn þessa nýstofnaða
félags vors og efla trú þjóðarinnar
á því.
Vér höfum vissulega nógu lengi
horft á það haldandi að oss hönd-
um, að aðrar þjóðir flyttu margar
miljónir króna frá oss heim til sín
í flutningsgjöldum og þeim vanalega
afarháum.
En nú höfnm vér séð, að það er
utidir sjálfum oss komið, hvort vér
horfum enn um langan tíma á þessa
sorgarsjón.
Það hafa Fossarnir okkar þegar
kent oss.
Þeir hafa kent oss að vér þurf-
um að auka skipastólinn og auka
hann fljótt.
Ekki minna en eitt skip á ári
í næstu 4—5 ár.
Og vér getum pað ef vér viljum.
Eg hefi heyrt suma vera að spá
þvi, að hin nýja hlutafjársöfnun til
Eimskipafélagsins myndi ekki ganga
eins vel og sú fyrri.
Því miður geta þessir menn reynst
sannspáir, en ekki er mér Ijóst á
hverju þeir byggja þessar hrakspár
V