Ísafold - 19.02.1916, Page 2

Ísafold - 19.02.1916, Page 2
2 ISAFOLD þérna gönu- og kollhlaup margra andans manna sinna. Sýndist henni þéna betur hæg handleiðsla í stöð- uga framfarastefnu, þannig að full- nægja fyrst lífsskilyrðunum og brýn- ustu þörfum, og jafnframt útrýma foræðinu á öllum sviðum. Foræði andans, foræði viðskiftanna, foræði bæjanna o. s. frv. Síðan halda lengra og leita enn betur að vísinda- tilraunum, er að gagni mega verða og loks að kynnast alskonar listum o. þ. h. og skemta sér hóflega, þegar ástæður leyfa. Eg leit á blöðin. Ábyrjunar lof- orð og efndir ýmsra þeirra, og eg hristi höfuðið. Mér sýndist jafnvel Kirkjublaðið með s.ná blettum eða slettum »pól- itiskrar* hlutdrægni í málum, sem eru fyrir utan verkahring þess. Bændur hafa stofnað eitt blað fyrir nokkrum árum »Suðurland«. * Það bar að undirnafni »Bændablað«. Nú er því nafni slept, og mér sýndist blaðið snúa við bændum bakinu. Bæjarblöðin i Reykjavík virtust mér æsandi núna í dýrtíðinni, og það sem lakara er, landsblöðin tals- vert líka. Enda eru nokkrir mean í kaupstöðum svo æstir við bændur helzt út af kjötverðinu, að þeir stilla sig ekki um að hrakyrða þá, þó þeir gangi þegjandí um göturnar. Eg segi þetta bæði af eigin reynslu og annara sögusögn og a‘f undrun. Þó kjötverðið sé eftir fravilöqðu merk- aðsverði, en ekki »skrúfa« frá bændum, pi verðið sé nú og fyr hálfu lagra en í næstu löndum, pó margir fátækir bændur tapi fyrir stríðsverðið, og pó bændur megi nú lítið eða ekkert kjðt brúka sjálfir, — þá var þó ekki dregið að leggja hömlur á framleiðsluna, dður en augljóst var, hvoit bændur græddu eða töpuðu á stríðinu yfir árið. Gærurnar, sem teknar eru fastar um óákveðinn tíma, draga ekki lítið úr kindaverðinu — og nú sem stendur eru litlar likur, til að ullin verði framvegis i háu verði. Peninganna tekur mig þó ekki sárt til, heldur hins að eiga á hættu að hleypt, verði þjóðarframleiðslunni á sker fyrir óhönduglega stjórn, pet?ar ekki lá á fé herbúnaðar, eða friðartryggingar, peqar þjóðin framleiðir sorglega lítið, og lifið liggur við að stunda framleiðsluna, pegar margt fólk i kaupstöðum horfir og hefst ekki að. pegar kaupstaðirnir hefðu getað tekið hallæris lán, eins og sveitir hafa gjört og pegar bændur halda enn trygt við landbúnaðinn fyrir það, að hann breytist síður í dýrtiðflr- árum og aðflutningsteppum. í stuttu máli, pegar ekki eru knýj- andi ástæður fyrir hendi, en hins- vegar er Jramið brot á þjóðfélags- skipunarréttinum. Brot, sem ekki er séð hverjar afleiðingar hefir. Þegar menn bera saman hinn hlýja anda amerísku þjóðarinnar til bænda sinna, í sambandi við síðustu kosningar, — er þakkar þeim og störfum þeirra alla framför þjóðarinn- ar — við kulda íslenska þjóðfélagsins til sinna bænda, pá sýndist mér þetta sterkasta aflið til að knýja bændur til að hugsa sig um, hvort þeir eigi heldur að láta kúga síg, eða líkjast forfeðrum sínum. A Gullöld íslendinga var stjórnar- farið ekki eins þunglamalegt, skrif- finsku mengað, sníkjufult, kúgandi eða siðspillandi. Þá var þjóðarlík- aminn ekki heldur að rogast með ofvaxið höfuð. Hefði þörfin verið knýjandi og ekki þótt ástæða til þess, að pólkið alt legði fram krafta sína til þess að framleiða lífsbjörg handa sér í dýr- tíðinni, þá hefði verið sanngjarnara að leggja skatt á mig og fl., sem eitthvað hafa að missa, handa þeim sem bágast áttu vegna stríðsins, hvar sem þeir eru á landinu, ef það hefði þótt heppilegri aðferð en leita öl- musugjafa. Kaupstaðafólk sýndist méryfirleitt hvorki betra né lakara í sjálfu sér en sveitafólk, en mér virtist stað- hættirnir, atvinnuvegirnir og lffsskil- yrðin smábreyta hugsunarhættinum. í sveitum þurfa menn fremur að skerpa þá hugsun, sem viðkemur framleiðslunni og framtíðarþörfunum, en í kaupstöðum er fremur leitast við að græða í svipinn á eða af öðr- um mönnum. Margir hugsa svo, að þetta megi, verði eða purfi svo að vera. Þrátt fyrir pessa mentun sýndist mér sveitabændur — þessir hælar þjóðlíkamans, þó bognir séu af byrð- um lífsins — ekki standa yfirleitt að baki kaupstaðabúa í heilbrigðum lífsskoðunum, og hollum fyrir fram- tíðina. Kvennablaðið fanst mér andstætt karlmönnum og ekki orðið saklaust af óvild þar á milli. Mér virtist réttindin þó sízt of góð handa kon- um, en eg vorkendi þeim að sækjast eftir pólítiska glapstiga^ium, er mér sýndist leiða til spillingar. Aðstaða kvenna líka erfiðari, og í sveitum litt möguleg. Gagnið virtist mér konur geta gert þjóðinni, eins eða meira, utan við stigann. En hagsýnisstefna blaðstýrunnar ? Jú eitthvað í orði og kannske á borði. Hversvegna var ráðherra (H. H.) að veita henm iooo kr. utanvið fjárlögin eða þingið að veita henni landsjóðsfé éoo kr. ölmusu til náms handa dótturinni? Er það óbeinlínis fyrir Kvennablaðið ? Eða á það að fylgja stefnu kvennréttindanna og allar að fá það sem vilja? Þá verður gaman að vera stúlka og þurfa ekki annað en leika sér um bjargræðistímann, þó dýrtíð þvingi þjóðina. Því ekki trúi eg öðru, en leiðtogunum takist að leiða stúlkur þannig, að samvizkur annara þoli þetta lika. Verkamannablaðið »Dagsbrún« virtist mér því síður saklaust af hin- um óholla hlutdrægnis anda. Enda fylgja slíkum félögum vanalega sam- tök, sem naumast geta samrýmst frjálsu samkepnislögmáli, eða þjóð- félagsskipunarréttinum. Með hátt settu lágmarki kaups virtist mér líka minna unnið og minna framleitt, en lif allra dýrara. Arðlitlir atvinnuvegir veslast upp, og atvinnuleysi hlýzt af öllutn til skaða. Félagsmenn sjálfir verða þá stundum atvinnulausir fyrir hið háa lágmark kaupsins eða neyðast til að brjóta sinar eigin reglur og fara i laumi niður fyrir lágmarkið. Hið lakasta þó það, að með »skrúfum« verður einatt dregið óheilla strik milli vinnuveitanda og vinnuþiggj- anda, og þeir verða andstæðingar að óþörfu. Eg sá og viðurkenni góðan tilgang hjá sumum að bæta kjör verkamanna, en virtist, að ferðin hafa mistekist bæði fyrir þá og aðra landsmenn. Stundarvinningur hjá þeim að vísu á köflum, en missa krónuna fyrir eyririnn smátt og smátt í framtíð- inni. Blaðið sjálft réttlætir háa kaupið með því, að sjávarútvegurinn þoli það, en kaupmenn leggi það á vör- urnar. Sé þetta rétt, þá er aðeins sjávarútvegurinn, sem þolir háa kaup- ið, og þó alls ekki allur. Þegar verkamenn álíta, að þeir fái of Htið kaup, þá virtist mér þeir oftar en nú er gert geta áskilið sér hluta af ágóða — og tapi? En það sem betra væri er það, að keppast eftir að vera í félagi við vinnuveitendur. Keppast eftir að safna, svo þeir geti tekið hluti í atvinnurekstrmum, sem þeir svo sjálfir vinna að í bróðerni, en ekki með andstæðum flokkarig eða óheilla þvergirðing. Reykjavíkur bær virtist mér einnig gera sér framtíðaróhag með því að þvinga innlenda vöruverðið niður og afleiðingin verður, að þeim fækkar, sem vilja eða geta selt bænum nauð- synlegustu vörurnar. Slík framleiðsla minkar, og verðið hækkar, þvi fram- boð verður minna en eftirspurn, og bærinn missir krónuna fyrir eyririnn. Ráðið þvi, að bærinn framleiði vör- una. Þá skilur hann, hvað hún kostar. Stefnuskrár þingflokkanna sýndist mér hallinjúfra. Steínuskrá eins flokksins ráðgerir að efla sjávarútveginn »á allan hátt«, en nefnir ekki landbúnað, nema jarð- rækt og að bæta lögin. En hvernig ætla þeir að láta vinna »kappsam- lega« að ræktun landsins, þegar þeir draga úr jarðabótaverðlaununum, og þegar fólkið vill ekki gjöra það? Er þá annar vegur, en skylda menn með lögum til að rækta landið og bœta löggjöfina og kjör leiguliða á pann hátt? Eða kannske ekki taki að minnast á stefnuskrárnar, þær séu ekki þess verðar og lifi ekki svo lengi. Að eins einni stefnuskrá sérstaks flokks manna hefi eg getað borið virð- ingu fyrir, stefnuskrá »Templars«. Stefnan töst og ákveðin, og eg tel hana öllum til góðs. VI. Ein aðal stefnan, sem þjóðin get- ur fylgt, sýndist mér samkepnis- stefnan, en áriðandi að' halda henni óspiltri, svo henni sé beint í áttina til sjálfræðis manna, með ábyrgðum gagnvart sér og öðrum — bæði fyrir þennan heim og annan. Mér sýndist betur fara, ef lögin væru ekki aðeins valdboð og hótanir í líking við öxina, er fram á okkar daga hefir fylgt þingboðinu og andinn eftir því, heldur, aðallega góðar og skýrar leiðbeinandi lífsreglur, i heilbrigð- ustu stefnu hagsýnis, réttlatis og frelsis, með ábyrðum að afla handa sér, án pess að skaða aðra. Og stefnan sýndi jafnframt viðbjóð við því að brjóta hana. Viðbjóð á iðjuleysi, eyðslusemi og óreglu. Viðbjóð á, að ásælast fé þjóðfélagsins eða nnnara manna, viðbjóð á hlut- drægnis flokkamyndum, sem aðra getur skaðað. Viðbjóð á ósanngjörn- um viðskiftum og háum kröfum eða oflágri borgun, og viðbjóð á því að verja illa gjöfum gjafarans hér í heimi. Gengi fræðslan og löggjöfin í þessa sömu stefnu, en menn settir til að tala við þá, sem villast út af brautinni og leiðbeina þeim, þá skilst mér, að lítið þurfii »ð óttast vilíur á líí'sieiðiuui, ekkert auðvald oy naumast fá- tækt hér á landi. Þetta mundi leiðin til að lyfta mönnum hcerra og gera pá að sónnum mönnutn. Leiðin til vináttupels og bróðurhugs, svo hver geti litið annan setn bneður og systur sina. Selalæk, 18. janúar 1916. ReykjaYÍknr-annálI. Listasafn Einars Jónssonar. Bæj- arstjórnin hefir samþykt að láta af hendi ókeypis lóð undir listasafn Einars Jónssonar — 80 stikum suður af Skólavörðunni. Bæjarútgerð á botnvörpungi. Þor- varður Þorvarðsson bæjarfulltrúi hefir borið það nýmæli fram í bæjarstjórn, að bærinn geri sjálfur út botnvörp- ung. Til þess að athuga það mál var kosin 5 manna nefnd, þeir Thor Jensen, borgarstjóri, Hannes Hafliða- son, Kristján V. Guðmundsson og Þorvarður Þorvarðsson. Sálin vaknar heitir hin nýja óprent- aða skáldsaga Einars Hjörleifssonar. Þá sérstöku ánægju eiga bæjarbúar í vændum, að fá að heyra höfund- inn sjálfan lesa úr henni valda kafla á morgun kl. 5 í Bárubúð. Leikhúsið. Hið nýja leikrit Leik- félagsins Tengdapabbi eftir Gústaf af Geijerstam hleypur af stokkunum í kvöld. Heiðurssamsæti var Bjarna Matt- híassyni hringjara haldið 10. þ. mán. í minning um 25 ára starfsafmæli hans við dómkirkjuna — og þá færð að gjöf vönduð mynd af dómkirkj- unni. Bjarni hringjari er nú kom- inn á áttræðísaldur, en hinn ernasti og vel látinn af öllum, enda skyldu- ræknasti og liprasti starfsmaður í hvívetna. BæjaT8tjórnarnefndir. Fyrsti fund- ur bæjarstjórnar með hinum nýkjcrnu fulltrúum var haldinn i fyrradag. Flestar nefndir voru þá kosnar, en litlar breytingar gerðar á eldri nefnd- unum, nema óbjákvæmilegar, þ. e. nýir menn settir í stað þeirra, sem úr bæjarstjórn voru gengnir. Hér fer á eftir skrá yfir hinar nýju bæjarstjórnarnefndir: Fjárhagsnefnd: Sighvatur Bjarna- son, Thor Jensen. Fasteignanefnd: Magnús Helgason, Jör. Brynj. Fátœkranefnd: G. Lárusd., H. Hafl., Sig. Jónss., Kr. V. Guðm. Bygginganefnd: Þorv. Þorv., Jón Þorl., Sigvaldi Bjarnason trésm., Sveinn Jónsson trésm. Veganefnd: Bened. Sv., Magn. H., Ag. Jós., Bríet. Brunamálanefnd: Jörundur, Sig- hvatur, Hannes. Vatnsnefnd: Þorvarður, Jón Magn. Gasnefnd: Jón Þorl., Thor Jensen. Hafnarnefnd: Sv. Björnss., Hann- es Hafl., Asgeir Sigurðsson konsúll, Jón Ólafsson skipstjóri. Skattanefnd: Sighvatur, Sveinn Bj. Til vara: H. Hafl. Borgarstjóri er sjáflkjörinn í allar þessar nefndir og i brunamálanefnd er slökkviliðsstjóri og sjálfkjörinn. Heilbrigðisnefnd: Ag. Jósefsson. Borgarstjóri og héraðslæknir sjálf- kjörnir. Verðlagsskrárnefnd: Eiríkur Briém prófessor. Borgarstj. og dómkirkju- prestur sjálfkjörnir. Stjórn flskimannasjóðs: Tryggvi Gunnarsson. Ixikvallanefna: Bríet, H. Hafl. Þriðji maður verður kosinn af Kven- réttindafél. Rafmagnsnefnd: Sveinn Bj., Thor Jensen, borgarstj., Magn. H., Jón Þorl. Funda8tjórn bæjarstjórnar. For- seti var kjörinn á síðasta fundi Sig- hvatur Bjarnason bankastjóri í stað Jóns Magnússonar bæjarfógeta, sem beiðst hafði undan endurkosningu. En varaforseti Magnús skólastjóri Helgason. Fundaskrifarar voru kosnir Sveinn Björnsson (endurk.) og Þorv. Þorvarðsson í stað síra M. H. Lán Rvikurbæjar. Þess var getið hér í blaðinu í fyrra mánuði, hversu óhentug bænum væru lánatilboð þau, sem þá voru fyrir höndum frá bönk- unum. Breyting á fyrirkomulaginu var ger á fundi núna í vikunni — og samþykt að taka lán þau, er hér greinir: a) Víxillán til eins árs í senn í Landsbanka íslands að upphæð 200,- 000 krónur gegn tryggingu í eign- um og tekjum bæjarsjóðs. b) Reikningslán í íslandsbanka að upphæð 500,000 krónur gegn trygg- ingu í eignum og tekjum bæjarsjóðs. Af þessu láni borgast reikningslán þau, sem bærinn hefir nú i íslands- banka, samtals 242,000 krónur að hámarki. Alþýöufræöslan. A morgun kl. 5: talar Bjarni frá Vogi um: heitns- menningarstrauma og ótnensku. Titill erindisins er býsna ádeilukendur. Látin er hér í bænum jungfr. Helga Magnúsdóttir Gunnarssonar og frúar hans Þóru, efnileg stúlka á þritugsaldri. Hún var grafin í gær að viðstöddu fjölmenni. Guösþjónustur á morgun : í dómkirkjunni kl. 12 síra Bj. J. kl. 5 síra Jóh. Þor. í fríkirkjunni í Hafnarf. kl. 12 síra Ól. Ól., i fríkirkjunni i Rvik. kl. 5 sira Ól. Ól. Fastepamatsnelndir Samkvæmt lögum nr. 22. 3. nóvbr. 1915 hafa eftirgreindir menn 26. f. m. verið skipaSir í fasteignamatsnefndir: A,- og V.-Barðastrandarsýsla. II. Yfirmat: ASalm. Jónas hrstj. Asmundsson, Reykjarfirði og Hákon bóndi Magnússon, Reykhólum. Yaram. Bened. hrstj. Kristjánsson, Selárdal og Ólafur bóndi Bergsveinsson, Hvallátrum. Vest\r-Isafjarðarsýsla. I. Undirmat: Form. Jóhannes hrstj, Ólafsson, Þingeyri. Yaraform. Guðm. hrstj. Eiríksson, Þorfinsstöðum. Norður-Isafjarðarsýsla. I. Undirmat: Form. Kolbeinn hrstj. Jakobsson, Unaðsdal. Varaform. Kjartan hrstj. Guðmunds- son, Fremri-Hnifsdal. N,- og V.-Isafjarðarsýsla. II. Yfirmat: Aðalm, Gísli hreppstj. Asgeirsson, Alptamyri og Halldór bóndi Jónsson, Rauðumýri. Varam. Hálfdan hrstj. Örnólfsson,. Bolungarvik og Friðrik hrstj. Bjarna- son, Mýrum. Isafjarðarkaupstaðnr. I. Undirmat: Form. Sigurjón fram- kvæmdarstj. Jónsson. Varaform. Guðm. konsúll Hannesson. II. Yfirmat: Form. Jón A. Jónsson bankastjóri. Aðalm. Jón P. Gunnarsson trósmiður og Halldór Ólafsson lögregluþjónn. Varaform. Guðm. Bergsscn póstaf- greiðslumaður. Varam. Jóu H. Slgmundsson trósm. og Sigurður Þorsteinsson múrari. Strandasýsla. I. Undirmat: Form. Guðjón kaup- fólagsstjóri Guðlaugsson, R. af Dbr., Hólmavík. Varaform. Jósef hrstj. Jónsson, Melum,

x

Ísafold

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.