Ísafold - 04.03.1916, Síða 1

Kemur út tvisvar
í viku. Verð árg.
5 kr., erlendis 7J/2
kr. eða 2 dollarjborg-
ist fyrir miðjan júlí
eríendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
ISAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjdri: Dlafur Eiörnsson.
Talsími nr. 455.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
XLIII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 4. marz 1916.
17. tölublaÖ
Arþýðufél.bókas&fn Templaras. 8 kl. 7—8
JBorgarstjóraskrifstofan opin virka daga 11 —8
Bœjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—8 og 1—7
Bæjargjaldkerinn Lanfásv. 5 kl. 18—8 og ?—7
fcslandsbanki opinn 10—4.
K.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 Ard,—10
Alm. fnndir fid. og sd. 8x/a síbd.
Landakotskirkja. önðsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
.Landsbókasafn 12—S og 5—8. Útlán 1—8
Landsbúnaðarfélagsskrifstofan opin frá 12—9
Landsféhirðir 10—2 og 5—6.
Landsskjalasafnið hvern virkan dag kl. 12—8
Landssiminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
Náttúrngripasafnið opið l*/a—21/* á snnnnd.
Pósthúsið opið virka d. 9—7, snnnnd. 9—1.
Samábyrgð Islands 12—2 og 4—6
Btjórnarráðsskrifstofnrnar opnar 10—i dagl.
Talsimi Reykjaviknr Pósth.8 opinn daglangt
8—10 virka daga, helga daga 10—0,
Vifilstaðahælið. Heimsóknartimi 12—1
I»jóðmenjasafnið opið sd., þd. fmd. 12—2,
xmmmmiinrriri]
Klæðaverzlun
H. Andersen & Sön.
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Simi 32.
þar ern fötin sanmnð flest
þar ern fataefnin bezt.
*

i
Hæst verð
greiðir kjötverzlun E. Milners,
Laugavegi 20 B,
fyrir nautgripi, eldri og yugri,
einnig kálfa.
Borgað samstundis.
Þversum-blindnin!
Loks hefir bólað á »þversum« í
landskjörinu.
Uppdubbaður í efsta sætið á þeim
lista er nú hinn siðasti »fyrv. ráð-
herra* vor Sit?. E^erz.
Með honum sem efsta nafni hlýt-
ur sú stefna að vera mörkuð af
þversum-manna hálfu, að illu heilli
hafi stjórnarskráin verið staðfest 19.
júní 1915 og illu heilli fenginn kon-
ungsúrskuiðurinn frá sama degi um
sérstakan íslenzkan þjóðfána á landi
og sjó kringum strendur landsins.
Heimastjórnarmenn hafa sett efst-
an á sinn lista þann manninn, sem
verið hefir foringi þess flokks um
langt skeið — hugsandi sem svo,
að um það merki geti sá flokkur
safnast.
Landbúnaðarmennirnir hafa sett
upp tvo lista, þingbændur annan og
utanþingsbændur hinn, með sérstaka
stéttahagsmuni fyrir augum.
ur verkamanna hópi hefir heyrzt
að þeir muni hugsa til landslista.
Eru þar komnir 4 listar.
Þá hefir hinn eiginlegi Sjálfstæð-
isflokkur boðað lista af sinni hálfu
með ráðherra flokksins í broddi fylk-
ingar.
Og nú síðast kemur »þversum-
sveitin með fyrirheit um lista af
sinni hálfu skrýddan sinum »broddi«
hr. Sig. Eggerz.
Með þvi að setja hann á oddinn
vilja »þversum«-menn auðsjáanlega
skjóta því undir dóm þjóðarinnar,
hvort réttara hafi verið i vor að sitja
af sér stjórnar-skrár og fánastaðfest-
ing með þeim skilyrðum, sem, þrí-
menningarnir fengu framgengt —eða
ekki.
Þegar gamlir sjálfstæðiskjósendur
eiga að ráða fram úr því, hvern
listann heldur beri að styðja, þann
sem efstan hefir manninn, sem fékk
staðfesta stjórnarskrána með algerri
fullnæging fyrirvara sjálfstæðismanna
og þar að auki lagði úrslitaskerfinn
til hins islenzka þjóðfána — eða
hinn listann, er prýðir sig með
fölskum sjálfstæðisfjöðrum og læt-
ur skírast við nafn manns, sem af
einhverjum alveg óskiljanlegum á-
stæðum, lét fleka sig út í misskiln-
ingsfreka og meiningarlausa eyði-
leggingar-tilraun, bœði á stjórnarskrá
og fána, þá virðist ekki vera úr vöndu
að ráða.
Þrent er m. a. að athuga fyrir gamla
sjálfstæðismenn í landinu við Iands-
kjörið, sem i hönd fer:
1. Fyrirvara aiþingis 1914.
2. Það sem ekki fékst framgengt
í ríkisráðinu 30. nóv. 1914.
3. Það sem fékst framgengt í för
þrimenninganna 1915 og fram
kom í staðfestingarskilmálum
stjórnarskrárinnar 19. júní 1915.
Ef eigi verður milli annars að
greina við landskosningarnar 5. ágúst
1916 — í hópi gamalla sjálfstæðis-
manna í landinu en farna leið i
sjálfstæðismálum vorum, þá efumst
vér eigi um hver skjöldinn muni
bera i þeirri viðureign, sá maðurinn
er manna bezt hefir bæði í orðum
og gerðum varið og til skila haldið
landsrétti vorum, eða hinn, sem nú
fyrir »þversum« manna munn biðlar
til atkvæða gamalla kjósenda af
sjálfstæðisstefnu — með þau ein af-
reksverk að baki að hafa ekki haft
dáð í sér og vit til þess, að
taka tryggilegum skilmálum í þessu
efni, þótt eigi bæri sjálfur gæfu til
að koma þeim fram.
Einasta »afsökun« fyrir því, að
Sjálfstæðismenn í þessu landi létu
hafa sig til að Ijá »þversum«-listan-
um með »kómedíu«-manninn í
broddi, fylgi, væri það, að þeir eigi
treystu því, að hinum margrædda
fyrirvara hefði framgengt orðið
í stjórnarskrár-umræðunum 19. júni.
En hversu margir slikir fylgisleys-
Jiirkjukoncert
heldur Páll ísóltsson
sunnudaginn 5. marz kl. 7 síðdegis í Dómkirkjunni.
Hr. Pétur Halldórsson aðstoðar.
Aðgöngum. verða seldir í dag í Bókverzlunum ísafoldar og Sigf.
Eymundssonar og á morgun 10—12 og 2—5 í Goodtemplarahúsinu og
kosta 50 aura. Kirkjan opnuð kl. é1/^.
ismenn við almenna skynsemi —
munu finnast í þessu landi, aðrir
en ofstækis-þrungnir persónu-fylg-
endur einstakra eldri Sjálfstæðisþing-
manna, sem láta »skynsemina« liggja
öeima á hillunni, eins og Skugga-
Sveinn hafði það með samvizkuna,
og halda í skammsýni sinni, að sin
eigin tímanlega og andlega velferð
liggi í því, að fylgja í blindni —
þeim sem í þann og þann svipinn
á lævíslegan hátt beita fjárhagslegum
tilviljunar-völdnm sinum.
A þessum siðustu og verstu tímum
er svo komið, að gera má ráð fyrir
slíkri valda-misbeiting.
Óhlutvendnis og óráðvendnis að
dróttunum, guðsóttaleysis-gaspuryrð-
um og þaðan af verri þýlyndiskend-
um litilmensku-lygum rignir nú svo
úr vissri átt — á menn, sem ekki
hafa annað til saka unnið en að fylgja
sinni eigin sannfæring, en ekki vanstill-
ingarkendum mikilmenskurembingi
einstaks manns eða manna, — að úr
þessu fer að verða óverjandi að
gjalda lengur við algera þögn.
og samband Yið ósýnilegaa heim.
Prédikun á 6. sd. eftir þrettánda.
Og eftir sex daga tekur Jesús þá
Pótur og Jakob og Jóhannes bróður
hans með sór, og fer með þa upp á
hatt fjall, þar sem þeir voru einir sam-
an. Ummyndaðist hann þá að þeim
ásjáandi, og ásjóna hans skein sem sól-
in, en klæði hans urðu björt eins og
ljósið. Og sjá, Móse og Elía birtust
þeim og voru þeir að tala við hann.
En Pótur tók til máls og sagði við
Jesum: Herra, gott er oss hór að vera;
ef þu vilt, mun eg gjöra hór þrjár tjald-
búðir, þór eina og Móse eina og Elía
eina. Meðan hann var enn að tala,
sjá, þá skygði bjart sky yfir þá, og
sjá rödd úr skýinu sagði: Þessi er
minn elskaði sonur, sem eg hefi vel-
þóknun á; hlýðið á hann. En er læri-
Bveinarnir heyrðu röddlna, fóllu þeir
fram á ásjónu sína og urðu mjög hrædd-
ir. Þá gekk Jesús að og snart þá og
mælti: Itísið upp og verið óhræddir !
En er þeir hófu upp augu sín, sáu
þeir engan nema Jesúm einan.
Og er þeir gengu niður af fjallinu,
hiuð Jesús þeim og sagði: Segið eng-
tna frá sýninni fyr en manns sonurinn
er risiun upp frá dauðum.
(Matt. 17, 1-9).
Eiis og þér hafið tekið eftir fyr-
ir löngu, prédika eg sjaldnast við
þessar guðsþjónustur út af guð-
spjallatextunum, sem gömul venja
er að lesa upp við hámessuna og
um margar aldir hafa verið tónaðir
frá altarinu. Þeir kaflar Nýja tm.
eru mönnum langkunnastir og út
af þeim hafið þér oftast heyrt lagt.
Eg hefi valið þá aðferðina, sem nú
er orðin algeng hjá ýmsum kirkju-
deildum erlendis, og einnig er leyfð
öllum prestum hér á landi, að hafa
algerlega frjálst textaval. Það hefir
þann mikla kost, að þá getur prédik-
arinn í hvert sinn valið það umtals-
efnið, er hugur hans sjálfs hefir
hneigst mest að, eða hann hyggur,
að tilheyrendum hans verði mest
gagn að, eða þörf sé á að rætt sé.
En vitanlega getur þá valið stund-
um lent á sjálfu guðspjallinu. Og
svo er nú einmitt þetta sinn.
Og aðalástæðan fyrir vali minu
er sú, að þetta guðspjall hefir að
vissu leyti alt af orðið út undan í
kirkjunni. Það er sett á 6. sd. eftir
þrettánda, en það er ekki nema ör-
sjaldan að það kemur fyrir að sex
verða sunnudagarnir milli þrettánda
og 1. sd. í níuviknaföstu.
Eg þykist því fullvís þess, að þér
hafið sjaldan eða ef til vill aldrei
heyrt talað um ummyndun Jesú á
fjallinu frá prédikunarstólnum. Aldrei
hefi eg heyrt það. — Það er engan
veginn auðhlaupið að því, að tala
um þann atburð í lífi Jesú, hann
hefir ávalt verið mönnum svo óskil-
janlegur og mörgum hefir virzt hann
ótrúlegur. Og vist er um það, að í
frásögum guðspjallanna er sá atburð-
ur alveg einstæður; og fyrir þá sök
verður hann torskildari.
Þvi meiri ástæða er þá líka til að
athuga, í hvaða sambandi guðspjöll-
in segja oss frá þeim atburði.
Öll þrjú fyrstu guðspjöllin segja
oss frá honum, þótt orðalagið sé
ekkí alveg eins hjá þeim, og öll
þrjú segja þau oss með líkum hætti
frá þvi, hver undanfari þess atburð-
ar hafi verið, sem sé þetta: Þegar
Jesús spurðist fyrir um það hjá
lærisveinum sínum, hvern fólkið
segði hann vera og hvern þeir sjálf-
ir segðu hann vera, þá hafi Pétur í
nafni hinna lærisveinanna og sjálfs
sín komið fram me&. þá játning, að
Jesús væri hinn eftirvænti Messías,
Kristur guðs. Svo vænt sem hon-
um kann að hafa þótt um þá játn-
ing þeirra, þá hafi hann samt bann-
að þeim að segja nokkrum frá þessu
áliti þeirra, en i þess stað sjálfur
byrjað að kunngera þeim, að manns-
sonurinn ætti margt að líða og hon-
um að verða útskúfað af öldungun-
um og æðstu prestunum og fræði-
mönnunum og hann deyddur verða,
en upp rísa eftir þrjá daga. Því næst
_ 3 _
hafi hann tekið að brýna það fyrir
þeim og fólkinu, hve áríðandi það
sé, að afneita sjálfum sér, því að
hver sem vilji bjarga lífi sinu, muni
týna því; en hver sem týni Iífi
sínu hans vegna og fagnaðarerindis-
ins, muni bjarga því. Og fyrir hvern
þann, er biygðist sin fyrir hann
og hans orð hjá mönnunum, fyrir
hann muni og manns-sonurinn blygð-
ast sín, þegar hann komi í dýrð
föður sins með heilögum englum.
Og síðan hafi hann bætt þessu við:
•Sannlega segi eg vður, nokkurir af
þeim, er hér standa, munu alls ekki
smakka dauðann, fyr en þeir sjá
guðs ríki komið með krafti.« Eg til-
færi orðin, eins og þau eru i
Markúsarguðspjalli, því að það er
talið frumlegast og áreiðanlegast allra
gnðspjallanna. Eftir þessi orð kemur
síðan frásagan um ummyndunina
hjá þeim öllum. Tveir þeirra segja,
að það hafi verið sex dögum síðar,
en einn þeirra segir, að það hafi
verið hér um bil átta dögum síðar
(þ. e. hér um bil viku siðar, eins
og vér nú mundum segja).
En hví setja þeir nú frásöguna
um þetta einmitt á eftir þessum orð-
um? Fyrir þá sök, að bæði læri-
sveinarnir og guðspjallamennirnir
hafa litið svo'á, að með þessum
atburði hafi þeim verið sýnt, hvern
veg guðs riki komi með krafti. Að
— 4 _
þetta sé sambandið i frásögu guð-
spjallamannanna hafa margir biblíu-
fræðingar álitið og halda enn. Og
úr þvi að nokkurir af þeim, sem
þarna stóðu, áttu ekki að smakka
dauðann, fyr en þeir sæju guðs ríki
komið með krafti, hefir mönnum
afnan verið ljóst, að þessi atburður
°g upprisa Jesú sjálfs, eða birting
hans eftir krossdauðann, væru stór-
feldustu atburðirnir, sem lærisveinarn-
ir urðu vottar að. Hvar sáu þeir guðs
ríki komið með krafti, ef ekki þar?
Og þeir viðburðirnir eru líka skyldastir,
þegar þeir eru nákvæmlega athugaðir.
Því að ummynduu Jesú er engan
veginn eini furðulegi atburðurinn,
sem guðspjöllin segja oss að hafi
gerst þarna á fjallinu; hitt er engu
síður furðulegt, að tveir framliðnir
menn, einhverjir allra mestu for-
vigismenn guðstrúarinnar með ísrael
og öflugustu leiðtogar þeirrar þjóð-
ar, birtast úr æðri veröld, til þess
að ræða við hann um það, sem
fram undan sé, burtför hans úr þess-
um heimi, er fyrir honum liggi að
leiða til lykta í Jerúsalem. Með öðr-
um orðum: krossdanði hans er um-
talsefui þessara himnesku gesta, sem
á sínum tlma höfðu þolað svo
mikla mótspyrnu og erfiðleika vegna
erindisins, er þeir höfðu orðið að
reka fyrir guð hér á jörð. Þeir virð-
ast birtast til þess að undirbúa hann
_ 5 _