Ísafold - 18.03.1916, Blaðsíða 1

r
Kemur út tvisvar í viku. Verð árg. 5 kr., erlendis 7J/2 kr. eða 2 dollar;borg- ist fyrir miðjan júlí erlendis fyrirfram. Lausasala 5 a. eint. ISAFOLD ísafoldarprentsmiðja. Ritstjóri: Ólafur Björnssntl. Talsími nr. 455. Uppsögn (skrifl.) buadln við áramót, er ógild nema kom- in só til útgefanda fyrir 1. oktbr. og sé kaupandi skuld- laus við blaðið.
XLIII. árg. Reykjavík, laugardaginn 18. marz 1916. 20. tölublað
Alþýðufél.bókasafn Templaras. 3 kl. 7—9
Borgarstjóraskrifatofan opin virka daga 11—8
Bæjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—8 og ö—7
Islandsbanki opinn 10—4.
tL.F.U.M. Lestrar- og skrifstofa % árd,—10
Alm. fundir fid. og sd. 8*/a siðd.
Landakotskirkja. öuðsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—3. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—8 og 5—H. Útlán 1—8
Landsbúnaóartélagsskrifstolau opin frá 12—2
Landsfóhirðir 10—2 og 5—6.
Landsskialasafnið hvern virkan dag kl. 12—2
Landssiminn opinn daglangl (3—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
NáttúrugripaBafnib opib l*/a—21/* A sunm d,
Pósthúsið opið virka d. 0—7. sunnud. 9—1.
damábyrgð islands 12—2 og 4—0
Stjórnarráðsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reyk.jftvikur Pósth.8 opinn daglangt
8—10 virka daga, helga daga 10—0,
Vifilstaðahælið. Heimsóknartími 12—1
frjóðmenjasafnið opið sd.f þd. fmd. 12—2.
Skrípaleikurinn
Þega.r »þrímenningarnir« komu heim
úr utanför sinni í fyrra vor með sátta-
tilboðin, þá sannfærði Björn banka-
stjóri nokkra menn hór í Reykjavík
svo eftirminnilega, með sinni miklu
lögspeki og andagift, að ekki væri að
tala um það, að allir í hinum gamla
sjálfstæðisflokki gætu orðið samferða,
fyrst um sinn, að minsta kosti.
Þegar sumir í miðstjórn flokksins
höfðu látið sannfærast af rökfimi banka-
stjórans um það, að »þrímenningarnir«
hefðu farið með fláttskap og undir-
hyggjumál gegn íslendingum, og jafn-
vel selt sig með húð og hári Danskinum á
vald, þá var það að miðstjórnin klofn-
aði í tvent. Hr. bankastjórinn hafði
líka með fullri einurð þegar á byrjun-
arstigi málsins — þegar umræður og
bollaleggingar hófust um það hvort
sáttatilboðin væru aðgengileg — bent
miðstjórninni á það, að þeir hefðu
engan rótt til þess að sitja á sama
pólitiska bekknum og hann eða við
hans hlið, því að svo óhreina anda
þyldi hann ekki lengur í nánd við sig.
Þá skildi með gömlum samverkamönn-
um og var það fyrir tóman hrottaskap
og öfgahátt vissra manna. En þegar
var farið að gera upp reiturnar, þá
kom það í ljós, að lið bankastjórans
var í minni hluta innan raiðstjórnar-
innar, og þá skeði það skringilega og
dæmafáa, að minnihlutinn ætlaði að
reka meirihlutann. En svo vildi nú
til í þetta sinn, að skrifarinn (Bj J.)
var með minnihlutanum og hóldu því
menn bankastjórans fundarbókiuni með
valdi og hafa gert siðan. —
Svo barst leikúrinn yfir í »Sjálfstæð-
isfólagið« og þá þektu menn markið
á hr. Jörundi. í stjórn fólagsins kom
það og í Ijós að vilji Björns banka-
stjóra var einnig í minnihluta.
Var mikill viðbúnaður af hendi
bankastjóraliðsins. Hó^iði það saman
drengjum, sem ekki höfðu kosninga-
rótt, en höfðu mikla skemtun af ærsl-
um og ólátum og notuðu þeir tæki-
færið. Einnig voru látnir ganga inn í
félagið nokkrir fullorðnir menn, sem
aldrei höfðu stigið þar fæti sfnum eða
unnið fólagsskapnum hið minsta gagn,
nema síður væri.
Þessir sjálfstæðisgarpar ætluðu nú
að ráða forlögum fólagsins og því var
stofnað til úrslitafundar. Þar mættu
auðvitað nýliðar bankastjórans, en
gætnir, gamlir og góðir fólagsmenn
drógu sig í hló af því að þeim ofbauð
bröltið í »þversum« liðinu. Á fundin-
mættu fáir af hygnari roönnum í fó-
laginu nema þeir, sem voru neyddir
til þess sökum stöðu sinnar í því.
Þegar á fundinn kom, umturnuðu
óróaseggirnir dagskránni og töluðu um
alt annað en auglýst hafði verið.
Ættjarðarvinirnir óðu þar fram á
vígvöllinu. Óð þar m. a. hetjan Jör-
undur fram og vildi reka formann fó-
lagsins, þótt hann játaði, að hann hefði
ekkert til saka unnið og gerði Jör-
undur sitt ýtrasta til að sannfæra
menn um það, að sjálfan langaði hann
ekkert til að verða formaður í félag-
inu. Kom svo hver kappinn fram á
sjónarsviðið af öðrum og urðu margir
að taka undir með orðum bankastjórans,
sem hafði hrósað sór af því, að hann
væri ókunnugur þessum fólagsskap,
hefði ekki lagt það í vana sinn að
vera að tala þar á fundum eða skifta
sór af fólaginu, en þegar sæmd lands-
ins og framtíð væri í veði, þá væri
hann búinti og boðinn.
Fundi þessum lyktaði svo, að for-
maður neyddist til að fresta honum
um óákveðinn tíma sakir óhöndulegrar
framkomu eins fundarmanns, sem þó
var vitrastur allra þeirra þversum-
liða, sem á fundinum voru.
Eftir að fundinum var hætt fengu
Björnsliðar tækifæri til að sýna hæfi-
leika sína. Hið eina, sem þeir gátu
rænt af stjórn fólagsins var nafnaskrá,
sem* gjaldkerinn átti og hefir Jörund-
ur geymt hana síðan.
Eftir þenna fund hafa menn getað
sannfærst um það, að hver firran hefir
rekið aðra hjá þversum liðinu.
Þeir tóku ýmist að auglýsa það, að
þeir væru gamla fólagið, eða þeir
hefðu stofnað nýtt Sjálfstæðisfólag eða
þeir væru hið eina ekta og sanna
Sjálfstæðisfólag og stundum hafa þeir
auglýst sig sem þann eina rétta og
gamla Sjálfstæðisflokk.
Hór hefir nú að framan — mönnum
til skilningsauka — verið rakinn í fá-
um dráttum skrípaleikur þversum-
liðsins.
Það sjá allir sanngjarnir mt.nn, sem
vilja hugsa um málið hleypidómalaust,
hvort þversum-menn hafa getað með
nokkurri sanngirni gert kröfur til þess,
að hin löglega kosna stjórn (á aðal-
fundi) í félaginu afhenti þeim fólagið,
þar sem vitanlegt var að mikill meiri
hluti af hygnari og gætnari mönu-
um í því voru stjórninni fylgjandi að
málum; þelr mennirnir sem mest og
bezt höfðu styrkt fólagið og haldið
því uppi.
Og hvernig geta þessir sárafáu út-
brotsmenn leyft sór að kalla sig Sjálf-
stæðisflokk ?
Það er lfka eins og þversummenn
hafi haft veður af því, að fólk vildi
ekki almennilega trúa því, að þeir
væru 8á raunverulegi Sjálfstæðisflokk-
ur — að þeir hefðu meirihlutann með
sór. —
Til þess að gera sinn málstað senui-
legri og eins til þess að klóra yfir
framferði siit — ofbeldið í flokkstjórn-
inni — þá hafa þversummenn borið
það út að Einar Arnórsson og Sveinn
Björnsson hafi sagt.sig úr Sjálfstæ|is
flokknum f sumar. Báðir þessir menn
bafa samt þverneitað því að það væri
rótt, og verða menn víst að álíta, að
báðir hafi þeir haft fult ráð og rænu
a þingmannafundiuum f sumar, engu
síður en þversumforingjarnir.
Gamall SjálfstæðismaOuT.
----------*»»»-----------
Skýring.
í 18. tölublaði ísafoldar, er út
kom ii. þ. m., er frá því skýrt, að
bankastjórnin hafi ekki óskað að
gjöra neinar tillögur um það, hvort
öll skjöl gjaldkeramálsins svonefnda
væru birt eða eigi. Þar sem ástæð-
ur bankastjórnarinnar eru ekki jafn-
framt tilfærðar, vegnr hvers hún
óskaði ekki að gera tillögur um
þessa birtingu, leyfum vér oss að
biðja ísafold að birta þær, svo les-
endur fái réttari hugmynd um mál-
ið, en ástæðurnar eru þessar:
>að veqna pess sem á undan er
gensfið í pví máli, og að vér mun-
urn eigi hafa séð ðll skjol pess, ósk-
um vér eigi að gera neinar tillög-
ur um það, hvort nefnd skjöl
verði birt eða ekkic.
Um leið og vér skýrðum stjórn-
ariáðinu frá þessu, mæltumst vér
til þess að það vildi, ef það birti
málsskjölin, einnig birta bréf, er vér
sendum því jafnhliða, sem gerir grein
fyrir, að vér eigum ekki þau ámæli
skilið, sem felast í úrskurðinum í
málinu.
Reykjavik, 14. marz 1916.
Landsbanki íslands,
Bjorn Kristjánsson.
Vilhj. Briem. Jón Gunnarsson.
Bjórn Sigurðsson.
Atlis. Ekki er vel skiljanlegt,
hvað Björn Kristjánsson vill með
þessari »skýringu« sinni. Það stend-
ur jafn fast eftir sem áður, að hann
hefir skorað á stjórnina í blaði sínu,
að birta plöggin, en stendur svo
ekki við þá áskorun, þegar hann er
spurður sem opinber sýslunarmaður
um óskir sínar i þvi efni. Þess skal
enn fiemur getið, að bankastj. var
boðið að sjá siðasta varnarskjal gjald-
kera, sem ekkert nýtt mun þó hafa
verið í, áður en plöggin yrðu birt,
svo að eigi gat það verið til fyrir-
stöðu. Þetta stórmál(l) var hjá
bankastj. nær þvi viku til umhugs-
unar, og hefði bankastj. á þeim tíma
getað kynt sér það skjal, ef viljað
hefði. Hin ástæðan, að bankastj.
vill eigi taka ákvörðun um málið
af því »sem á undan er gengiðt í
því, er skiljanleg. Ætli bankastj. detti
eigi i hug, að einhver kynni að
brosa, er hann læsi »prófc þau, sem
sagt er að bankastj. hafi haldið yfir
gjaidkera, og yfirheyrslur þær, er
blað B. Kr. gefur í skyn að fram
hafi farið yfir nokkrum starfsmönn-
um bankans, og bankastj. hefir auð-
vitað staðið fyrir, o. fl. o. fl.
Annars er »skýringc þessi nýtt
dæmi um ástand B. Kr. Að eins
undarlegt, að hinir skuli geta verið
að elta hann i þessu. Og nú er
hann alt í einu orðinn svo keikur,
að hann skrifar fyrstur undir. Hon-
um kvað annars finnast eitthvert
skjól í þvi, að nafni hans skrifi á
undan, þegar einhver stórmæli eru
á döfinni. Heldur þá, að menn
gruni hann (B. Kr.) siður.
—.......0 tsm--------!--
Ný trúboðsstarfsemi.
Hér í bæ kvað vera kominn á
fót nýr trúboðssöfnuður. >
Ekki kvað þó höfuðpresturinn
hafa gen^ið á prestaskóla eða
hlotið vígslu eenþá, en þess mun
ekki vera þörf, því að kunnugir
segja, að hann sé prestur af guðs
náð.
Söfnuðurinn hefir ekki séð sér
fært að reisa handa sér nýja
kirkju og kemur það til af því,
að í einhverju stímabraki hefir
gengið með lóðarkaup, sem er að
kenna stirðleika og klaufaskap
lóðareiganda í bænum. Til bráða-
birgða eruguðsþjónusturnar haldn-
ar í göuilu steinhúsi hér í bænunj
og muu helst vera kvöldsöngvar.
Trúboðsstarfsemi þessi kvað
ganga út á það, að kenna mönn-
um að hugsa rétt og vilja vel, en
einkum á þá að leggja áhersluna
í kenningunum á það að berjast
á móti bölvuðum »materialisman-
um«, sem þessir góðu dreugir
finna svo sárt til að -»grasserar«
óþarflega mikið í voru spilta þjóð-
félagi. Með öðrum orðum: söfn-
uðurinn hefir sett sér það göfuga
markmið, að útrýma með öllum
kristilegum ráðum valdafíkn 0g
metorðágirni samborgara sinna
og leiða mönnum fyrir sjónir
hversu hættulegt og svívirðilegt
það er, að meðbræður þeirra
skuli vera að tylla sér á tá upp
í ráðherrastól, eða bankastjóra-
stöðu eða önnur valdasæti, sem
gefa vissar tekjur og fá mönnum
völd i hendur, er aðeins einstaka
maður kunni að fara með.
Krummi.
Úr Landsbankanum.
Hr, ritstjóri I
Yms umtnæli í síðasta tbl. ísa-
foldar gefa mér tilefni tii að óska
þess, að þér birtið — helzt i næsta
blaði — meðfylgjandi bréf frá banka-
stjórn Landsbankans til min um
endurskoðunaistö'f min í bankanum
Herra bankaritari Árni Jóhannsson,
Reykjavík.
Vér höfum meðtekið heiðrað bréf
yðar dags. 30. nóv. f. á., þar sem
þer farið fram á meðal annars að
létta af yður hluta af innanbanka-
endurskoðunarstarfinu, sem þér hafið
svo oft látið í ljósi að þér væruð
þreyttur á.
Bankastjórnin hefir nú haldið fund
um þetta, og viðurkennir hún, að
þér séuð nú orðið of hlaðinn störf-
um, en treystir sér ekki til að leysa
yður frá endurskoðuninni að neinu
leyti, sem er eitt hið nauðsynlegasta
og þýðingarmesta starf í bankanum,
og iiggur það i þvi, að bankastjórn-
in hefir engum manni á að skipa,
sem hafi eins góða hæfileika og
þér til þess að rækja þetta vanda-
sama starf í bezta lagi.
A hinn bóginu viljum vér, svo
fljótt sem kringumstæður leyfa, veita
Repræsentant
(Manufaktur).
Et större en gross Firma i Köben-
havn (Filial i Manchester) söger en
energisk yngre Repræsentant, der
berejser Island og Færöerne til mod
Provision at medtage Kollektioner.
Firmaet er godt indfört overalt.
Billet mrk. „K. P. 2412“. Inde-
holdende Oplysninger om Alder samt
tidligere og nuværende Virksomhed
tii Wolfís Box, Köbenhavn K.
Brugte Frimærker!
Alle Slags brugte gamle og nye
Islandske Frimærker köbes.
Skriv til
N. C. Nissen & Co.,
Kolding, Danmark.
yður aðstoð við störf yðar, sem á
yður hvíla.
Virðingarfylst
Landsbanki íslands
Björn Sigurðsson
Björn Kristjánsson.
Eg vænti að hver vandaðnr mað-
ur telji þetta nægja frá minni hálfu
gegn dylgjum þeim, sem dreift er
út um endurskoðunarstörf mín I
sambandi við hið svonefnda gjald-
keramál.
Reykjavík 14. marz 1916
Arni Jóhannsson.
Veðurskýrsla.
Laugardaginn 11. marz.
Vm. a. hiti 2,2
Rv. iogn, biti 1,0
Ak. s. frost 4,0
SeySf. logn, frost 0,5
Þh. F. a.n.a hiti 2,6
Sunnudaginn 12. marz.
Vm. logn, hiti 1.4
Rv. a. kul, frost 1.0
Isafj. a. gola, hiti 0.7
Ak. s.v. andvari, frost 6.3
Gr. logn, frost 11.10
Sf. logn, frost 3.3
Þórsh., F. a.a.a. st. kaldi, hiti 3.3
Mánudaginn, 13. marz.
Vm. logn, hiti 1,0
Rv. logn, frost 0,2
íf. logn, frost 4,8
Ak. s. kul, frost 2,0
Gr. logn, frost 8,0
Sf. n. kul, frost 2,5
Þh. F. n.a. stinnings kaldi, hiti 2,0
ÞriSjudaginn 14. marz.
Vm. logn, hiti 0.7.
Rv. logti, frost 0.2.
íf. logn, hiti 1.2.
Ak. S.S.V. kul, frost 6.0.
Gr. iogn, frost 8.0.
Sf. n. kul, frost 5.0.
Þórsh. F. n.n.a. st. gola, hiti 1.0.
MiSvikudAg 15. marz,
Vm. logn, frost 0,1.
Rv. logn, frost 3,3.
íf. a. kul, frost 11,6.
Ak. s. andvari, frost 9,0,
Gr.
Sf. u. kul, frost 1,5.
Þh. F. logn, frost 0,2.