Ísafold - 18.03.1916, Blaðsíða 4

4
ISAFOLD
Jiosfakjör ísafofdar.
Núna um tíma býður ísafold uýj-
um kaupendum
þessi miklu kostakjör.
Þeir fá
I. sjálft blaðið frá i. janúar þ. á.,
meðan upplagið endist.
II. fá þeir í kaupbæti 3 af eftir-
farandi 11 bókuœ, eftir
frjálsu vali:
1. Fórn Abrahams
(6oo bls.)
eftir Gustaf Jansson.
2. Heljar greipar
(280 bls.)
eftir Conan Doyle.
3. Mýrarkotsstelpuna og
Guðsfriðinn
eftir Selmu Lagerlöf.
4. »Pétur og Maríu«,
hina ágætu sögu, sem nú er að koma
út í blaðinu, strax þegar henni er
lokið (í febr.).
5. Sögusafn ísafoldar 1892
(268 bls.)
Efnisyfirlit:
1. Prangarabúðin helga, eftir Otto
v. Corvin.
2. Snarræði.
3. Niss de Bombell.
4. Ó?ænt vitni.
5. Skjaldmær á 19. öld, eftir F.
Arndt. '
6. Smásveinahælið í New-York.
7. í kastala hersisins, eftir E. M.
Vacano.
8. Dismas, eftir P. K. Rosegger.
9. Kastaðu brauði þínu á vatnið.
10. Bænin mín.
11. Illur þröskuldur.
12. Mikii glæfraför.
13. Kjör Gyðinga á miðöldunum,
eftir Poul Lacroix.
34. Erfiði og sársauki, eftir Ernest
Legonvé.
15. Loddaraskapur og töfralistir.
16. Najevska, eftir Leopoid Sacher
Nasoch.
17. Svar fakírsins.
6. Sögusafn ísafoldar 1893
(172 bls.)
Efnisyfirlit: ■»
1. Piltur og stúlka, eftir Magdelene
Thoresen.
að fjölga þeim og leiða i kór. Það
skal eg játa, að skárri eru þessi
nöfn söm en mörg hin eldri, sem
ekki eru annað en ámátlegt dönsku-
skotið latmæli af íslenzku nafni, en ef
þau eiga að teljast íslenzk — og
það verður að gera — þá verða þau
að lúta sömu lögum og önnur ís-
lenzk nöfn, þeim, sem alþýða manna
með óspiltri máltilfinningu setur.
En hvernig sem með þau yrði farið,
fyndist mér íslenzkan særð svöðu-
sári, ef þau kæmust inn í hana í
stað eiginnafna vorra hinna gömlu,
og eigi sýnt hvað af hlytist, líkt og
stýfð væri lifandi grein af fagurii
eik og dauðri spítu í staðinn stung-
ið inn í stofninn. Hversu haglega
sem hún væri skorin og tegld, gæti
hún aldrei sómt sér eins vel og
greinin sjálf; altaf vantaði yndisþokk-
ann eðlilega, lifandi blómin með
ilm og angan. »Vantar ei nema
sjálfa sál«, sagði biskup einhverju
sinni um Esperanto. Sama finst
2. Ósannanlegt.
3. Smávegis.
4. Pelle Dub, eftir August Blanche.
5. Skoðanir manna á Heklu í gamla
daga, eftir Ólaf Davíðsson.
6. Járnsmiðurinn í Mrakotin.
7. Baróninn frá Finnlandi, eftir Au-
gust Blanche.
8. Presturinn í Lágey.
9. Taflið.
10. Uppruni borgarinnar Kairo.
‘ii. Ólík heimili, eftir August
Blanche.
12. Fáheyrð læknishjálp.
13. Smávegis.
7. Sögusafn Isafoldar 1894
(196 bls.)
Efnisyfirlit:
1. Giftusamleg leikslok, Amerísk
saga.
2. Launabótin, eftir Albert Miller.
3. Öll fimm, eftir Helen Stöckl.
4. Brúðíör eða banaráð, eftir Step-
han Lausanne.
5. Edison og fréttasnatinn.
6. Nýja verksmiðjan.
7. Maðurinn spakláti.
8. Flótti Krapotkins fursta.
9. Stofuofninn.
10. Óskemtileg fyrirskipan.
11. Tállaus hugprýði.
t 2. Voðaleg nótt.
13. Elding bjargar lífi manns.
8. Sögusafn Isafoldar 1895
(108 bls.)
Efnisyfirlit:
1. Hann strauk ekki með hana.
2. Kænlegt lögreglubragð.
3. Voðaleg stund.
4. Bónorð Jóns.
5. Mát í sex leikjum.
6. Saiómonsdómur.
7. Hver er að kalla á mig.
8. Ljónin þrjú, efttr H. Rider
Haggard.
9. Skjaldmaerin (Sans-Géne).
9. Sögusafn Isafoldar 1896
(124 bls.)
Efnisyfirlit:
1. Sjöunda þrepið. Ensk saga.
2. Hefndin, eftir A. Conan Doyle.
5. Tíu ár gleymd Ensk saga.
10. Sögusafn Isafoldar 1897
(124 bls.)
Efnisyfirlit:
1. Milli heims og heljar. Ensk
saga.
mér um þenna tilbúning.
Mér hefir alla tíð þótt hinn forni
norræni siður — að nefna hvern
mann, karl og konu, sínu natni og
kenna við föður sinn og þá við
heimili sitt, ef meira þarf — svo
eðlilegur, látlaus og fagur í alla staði,
að engin leið sé að breyta honum
til batnaðar. Og eg ann ættjörð
minui þess af alhuga að geyma þann
menjagrip norrænna þjóða lifandi á-
samt tungu þeirra. Mér finst hún
einum dýrgrip fátækari eftir, ef hún
varpar honum frá sér. Mér er þvi
verulega sárt um hann. Nauðsyn
getur brotið lög, og þá dansar marg-
ur, þó að hann dansi nauðugur, en
hér get eg ekki komið auga á nokkra
nauðsyn. Eg get ekki séð, að nokk-
ur nauður reki íslendinga til að
breyta til í þessu efni. Þörfin er
engin og bótin er engin, hvar sem
á er litið. Allar þær ástæður, tfr
vinir ættarnafnanna hafa reynt að
styðja þau með, finnast mér einber
2. Dómarinn með hljóðpipuna,
eftir Sacher-Masoch.
3. A járnbrautarteinunum, eftir
Max Nordau.
4. Leyndarmálið. Þýtt úr sænsku.
5. Gula andlitið, eftir A. Conan-
Doyle.
6. Smásögur (Pantaðar eiginkonur,
Hyggilegur fyrirvari, Vilhjálmur
keisari vikadrengur).
II. Vendetta.
Eftir Archibald Clavering Gunter.
I—II, alls 662 bls.
Þrjár af þessum ágætu sögubók-
um fáið þér um leið og þér borgið
andvirði árgangsins (5 kr.). En
nýir kaupendur utanbæjar verða að
senda sérstakt burðargjald (40 au).
með andvirði árgangsins, ef þeir
vilja fá kaupbætirinn sendan sér með
pósti. Ella eru menn vinsamlega
beðnir að vitja kaupbætisins í af-
greiðslu ísafoldar.
Sömu kostakjörum og
nýir kaupendur sæta
skuldlausijr
kaupendur ísafoldar
um leið og þelr greiða
andvirði þessa árgangrs
I Dragið eigi að gerast kaupendur
ísafoldar eða greiða andvirði þessa
árgangs tneðan þér sætið þessum
kostakjörum, að fá í rauninni and-
virði árgangsins qreitt ajtur í jyrir-
taks skemtibókum, og munið einnig,
að
Ísafoíd er blaða bezf,
ísafofd er fréffa fíesf,
ísafofd er íesin mesf.
hégómi. Eina undirrótin, sem mér
sýnist til þessarar ættarnafnasóttar
hér í landi, er hégómleg eftirhermu-
fýsn lítilsigldar þjóðar, sem heldur
að alt sé »fínna« hjá öðrum en sér,
skammast sin þess vegna fyrir siðu
sína og þjóðerni sjálfa sig, frammi
fyrir öðrum þjóðum, án þess að
íhuga, hvort hin útlenda tízkan, sem
hún flatmagar fyrir, er í nokkru
betri, fegurri eða hentugri. Er ekki
slíkt háttalag að setja á sig skræl-
ingjamarkið, sem vér unum þó ’svo
illa, þegar aðrir gera það ? Mér finst
hann stundum helzt til hálfiitur
þjóðmetnaður vor íslendinga, í norði
óþol og ofrembingur, en á borði,
í háttum og lifnaði, auðmjúklegur,
snápvís eltingaleikur aftan við aðrar
þjóðir.
Nefndin lætur það mál afskifta-
laust, hvort ættarnöfn eru upptekin
eða ekki. Hún hefir einungis gert
það, sem henni var falið á hendur,
og vafalaust gert það svo vel sem
Rafmagnsþörf
Reykjavíkur.
Eftirfarandi kafli um rafmagns-
þörf höfuðstaðarins er tekinn úr á-
liti rafmagnsnefndar bæjarstjórnar.
Eftir reynslu þeirra kaupstaða og
kauptúna hér á landi, sem þegar
nafa fengið rafmagn, má áætla að
Ijóspörfitt nemi að minsta kosti
einum 16 kertaljósa lampa fyrir
hvern íbúa. Sé nú áætlað að helm-
ingur núverandi gaslampa haldist, og
auk þess götulýsingin með gasi fyrst
um sinn, virðist meiga ætla að sal-
an á rafmagnsljósum muni fljótlega
nema a. m. k. 10000 lömpum 16
ljósa. Logi þeir allir samtlmis, eyða
200 þeir kílówatt af rafmagni^ og til
þeirrar framleiðslu þarf alt að 400
hestöfl á stöðinni, og þó minna, ef
notuð er hin nýjasta tegund lampa.
Um aflþörfina til mótora er erfitt
að segja. 31. júlí 1913 voru hér 15
gasmótorar, samtals 44 hestöfl. Stein-
olfumótorar i bænum nema nú á að
gizka 50 hestöflum, en flestir þeirra
eru að eins notaðir endrum og sinn-
um. Fjögur fyrirtæki eru nú í bænum,
sem nota gufuafl, og mundu sum
þeirra að minsta kosti bráðlega taka
rafmagn að einhverju leyti. Að öllu
athuguðu, virðist oss sem gera meigi
ráð fyrir að 600 til 800 hestöfl til
ljósa og aflframleiðslu mundu seljast
mjög bráðlega. Að sjálfsögðu ætti
stöðin þegar í byrjun að vera nokkru
stærri en þetta, og alt undirbúið und-
ir frekari stækkun þegar þörfin út-
heimtir; nánari áætlun um þetta get-
ur- nefndin ekki gert á þessu stigi
málsins, þvi að athuganir og áætlanir
þessu viðvíkjandi verða að gerast í
sambandi við undirbúningsáætlun þá
um stærð og tilhögun og kostnað við
rafmagnsstöðina, sem nefndin fer
fram á að bæjarstjórnin láti nú gera.
Vér leggjum ekki heldur út í það,
að gera á þessu stigi málsins áætlun
um tekjur stöðvarinnar, heldur verð-
ur sú áætlun einnig að vera innifalin
i hinum álmenna undirbúningi máls-
ins, en benda má á það, að eftir því
verði, sem goldið er fyrir rafmagns-
Ijós í kauptúnum hér, ættu þau 400
hestöfl, sem vér að framan höfum
henni var unt. Ekki virðist hún
alls kostar ánægð með skrána, en
hitt er ekki láandi, þó að henni
auðsjáanlega þyki þessir fuglar sínir
fegri en mér þykja þeir.
Þar sem nú slíkum mönnum sem
þeim, er um þessa nafnaskrá hafa
fjallað, hefir eigi tekist að finna
betri úrræði en í henni má sjá, til
þess að breyta vorum forna sið, án
þess að skemma eða misbjóða tungu
vorri, bá er ekki við að búast að
öðrum takist það. Að minni ætlun
er þess enginn kostur, og hefir sú
ætlun mín styrkst við þessa skrá.
Eg vona því og óska, að svo fari,
þegar fólkið kynnir sér hana, að í
því sljákki þetta ættarnafna írafár,
og verði bókin þannig það sem hún
átti að verða: Leiðbeining öllum
þeim, sem langar í ættarnafn, en
hollari og fullkomnari heldur en
til var stofnað — komi þeim að
svipuðu liði og viss læknislyf, þeg-
ar menn hafa fengið ilt i magann.
Alþingi hefir skipað svo fyrir í
nafnalögunum, að föðurnafn og ætt-
arnafn skuli jafnan rita fullum stöfum,
en ætlast auðsjáanlega til að eigin-
nöfnin séu skammstöfuð og skipar
landsstjórninni að semja skrá yfir
þær skammstafanir í eiginheitum
Niöurjöfnun-
arskráin
fæst í
Isafold.
Reynið Boxcalf-svertuna
9Sun6
og þér brúkið ekki aðra skósvertu
úr því.
Fæst hvarvetna á íslandi hjá kaup
mönnum.
Buchs litarverksmiðja
Kaupmannahöfn.
Nærsveitamenn
eru vinsamlega beðnir að vitja.
Isafoldar í afgreiðsluna, þegar
þeir eru á ferð í bænum, einkum
Mosfellssveitarmenn og aðtir, sem
flytja miólk til bæjarins daglega.
Afgreiðsk" opin á hverjum virkura
degi kl. 8 á morgnana til kl. 8 á
kvöldin.
áætlað til ljósa, að gefa af sér um
50 þús. kr. árstekjur.
En það viiðist oss auðsætt, að þeg-
ar borin er saman aflþörf bæjarins
til ljósa og hreyfivéla ánnars vegar,
og stærð vatnsaflsins í Elliðaánum
hins vegar, þá veiður niðurstaðan
sú, að við Elliðaárnar er unt að
koma upp svo stórri aflstöð, að hún
fullnægi bænum um talsvert árabil.
Og oss er það ljóst, að stöð, sem
væri stærri en Elliðaárnar leyfa,
mundi ekki geta borið sig, sennilega
ekki um langt árabil, og mundi því
verða bænum beinlinis til byrði, í
stað þess sem hæfilega stór stöð,
gerð með hæfilega stækkun í fram-
tíðinni fyrir augum, mun ekki að eins
geta borið sig, heldur einnig geta gef-
ið bænum vísan árlegan gróða.
manna, sem æskilegt þyki að nota.
Með þessu gerir alþingi sitt til að
rýma burt eiginnöfnum manna i
ræðu og riti, en setja ættar-
nöfn í staðinn. Ekki trúi eg öðru
en að fleirum sárni en mér að sjá
löggjafarþingið standa fremst í flokki
þeím megin. Kann eg nefndinui
mikla þökk fyrir að hún þversynjar
stjórnarráðinu um að búa til skrá
yfir slíkar skammstafanir og lýsir
því yfir, að hún telji þær eigi æski-
legar.
Eg var rétt búinn að gleyma ein-
um ættarnafna-flokkinum á skrá
nefndarinnar. Hann er að vísu ekki
mjög fjölskrúðugur, en í honumeru
þaa nöfnin, er eg get að mörgum
þyki viðfeldnust. Það eru keltnesk
nöfn og auknefni frá fornöld, sem
hafa þann mikla kost, að enginn
heyrir í þeim kyn eða merkingu.
Það er nú annars ekki kostur á orð-
nm, en ættarnöfnum er hann ómiss-
andi. Þar er aðalsmarkið á þeim!
Þar reið einn úr hlaði heldur en
ekki tigulega, með viðurnefni fornt
frá víkingaoldinni, Kamban. Eg sé
í anda hilla undir heila hersingu á
eftir: Gamban og Famban, Fargan
og Gargan, Flekon og Lekon og
Ramban og Skramban reka lestina.