Ísafold - 05.04.1916, Blaðsíða 1

i Keraur út tvisvar
í viku. VerS árg.
5 kr., erleudis T1/^
kr. eða 2 dollarjborg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
, Lausasala 5 a. eint.
SAFOLD
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Úlaíur Djörnsson.
Talsimi nr. 455.
XLIII. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 5. april 1916.
Uppsögn (skrifl.)
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus vlð blaðið.
111 ri-.r'----■ -f
26. tölublað
-------=5»
I TJrni Eiríksson
N
li TJusfurstræfi 6
□ r2jefnaéar~ cPrjóna* og Saumavörur □
hvergi ódýrari né betri.
þvofta~ og SCrcinfæfisvorur
beztar og ódýrastar.
JEcififöng og <£œfiifœrisgjqfir
hentugt og fjölbreytt.
SBSaKSaiOBSMSgBgBa
Verzlunarskóli
Islands.
Eins og áður hefir verið auglýst verður inntökupróf til miðdeildar
haldið 28. þ. m. fyrir þá, sem þess óska. En það verður einnig haldið
haust, á venjulegum tíma — í byrjun skólaársins.
Reykjavík x. apríl 1916.
Jón Sivertsen.
A.ll>ýöufél.bók»8afn Templaras. 8 bl. 7—9
Borgarstjórasbrifstofan opin virka daga 11 — B
Bœjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og
/öæjargjaldkerinn Lanfásv. 5 kl. 12—8 og 7
tslandsbanki opinn 10—4.
1LF.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 árd,—10 JÍOd.
Alm. fundir fid. og sd. 81/* siöd.
Landakotskirhja. Gubsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspítali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—3 og 6—8. Útlán 1—8
Landsb)l£aZ>§*fél&gs8krifstofan opin frá 3‘J-2
n<nr£óhirði^ 10—^2 og 6—6.
Li a«i«'sktkíasafniö hvern virkan dag kl. 12—2
•L/Ánjöa'iminn opinn daglangt (8—9) virka dagi
helga^irga-'lO—12 og 4—7.
iNáttúrugripasafnib opiO 1>/*—2x/a á snnnr
Pósthúsió opió virka d. 9—7, sunnud. 0—1.
Samábyrgh Islands 12—2 og 4—0
'Stjórnarráósskrifstofurnar opnar 10—4 dagí.
'Talsími Heykjavíkur Pósth.8 opinn daglangt
8—10 virka daga, holga daga 10—0.
Tifilstabahælið. Heimsóknartimi 12—1
S»jóðmenja8afniö opió sd., þd. fmd. 12—2.
Lifstiginn
sex alþýðl. guðspekísfyrirlestrar
efiir A. B E S A N T
Þýtt hefir Sig. Kr. Pétursson,
er nýkomið út og fæst í bókverzl-
ununnm. Verð kr. 1.50
Jarðarför Benedikts sál. sonar mins
er ákveðin fostudaginn 7. þ. m. og
byrjar með huskveðju kl. II1/, á heim-
ili minu, Lindargötu 4.
Bergþóra Einarsdóttir.
Hvorum treystir þjóðin
betur?
Meiri hluti þjóðarinnar hefir á
tindanförnum árum eindregið ósk-
að þess, að fá framgengt ýmsum
bráðnauðsynlegum umbótum á
stjórnarskrá landsins. Málið ætl-
aði að stranda á mótþróa dönsku
stjórnarinnar, af því að hún áleit,
að eitt atriði i stjórnarskrárbreyt-
ngunni.— ríkisráðsspursmálið —
snerti samband landanna og hagg-
aði því. Sjálfstæði8flokknum tókst
með lagi og hyggindum að sigla
fyrir skerið og bjarga stjórnar-
skrárbreytingunni, en lið Björns
bankastjóra — þversummennirn-
ir — vildu halda áfram árangurs-
lausu og gagnslausu þrefi við
Dani og eyðileggja með því nýja
stjórnarbót.
Það hefir verið einlæg ósk alls
þorra íslendinga að fá viðurkend-
an sérstakan þjóðfána, sem hægt
væri að nota bæði á landi og alstað-
ar þar 6em íslenzk skip sigla, hvort
heldur við strendur landsins, á
höfum úti eða á erlendum höfn-
um, þar sem þörf er á að sýna
þjóðernismerki sitt. Fyrir at-
beina meiri hlutans úr hinum
gamla Sjálfstæðisflokki tókst þjóð-
inni að stíga fyrsta sporið í þessa
átt — mjög mikilsvert spor, sem
gerir hið næsta auðveldara —
þrátt fyrir það, þótt þversum-
menn — með Björn Kr. í farar-
broddi — gerðu alt, sem í þeirra
valdi stóð til þess að hindra
heppilegar lyktir þess máls.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir sann-
færst um það á síðustu árum, að
gagnslaust er að deila við Dansk-
inn, að svo vöxnu máli, um rétt-
arstöðu landsins eða samband ís-
lands við Danmörku. Allur þorri
kjósenda á landinu mun óska
þess, að alt samninga-þjark um
sambandsmálið sé látið liggja niðri
eða hvíla sig um óákveðinn tíma.
Stjórnarflokkurinn — meiri hluti
hluti gamla Sjálfstæðisflokksins —
hefir gert sitt til, að fánýtt þras
og vafningar hættu, og má telja
þá menn, sem þann flokk fylla,
lánsmenn, þar sem þeir hafa stutt
að því, að þjóðin hætti að eyða
tíma sínum í árangurslaust skvald-
ur, en getur nú beitt öllum sin-
um kröftum til undirbúnings und-
ir það, að heimta allan sinn rétt
með fullum krafti.
Þjóðin heflr oft á umliðnum
árum óskað að fá næði til þess
að vinna með óskiftum kröftum
að innanlandsmálum 0g efling
þjóðarbúsins. Hún heflr óskað að
fá næði til þess að þroskast and-
lega og efnalega. Hún hefir séð,
hversu margt er hér ógert, hversu
margt er í lamasessi og flest
skamt á veg komið. Allur al-
menningur veit það vel, að þess-
ari litlu þjóð veitir ekki af óskift-
um kröftum, ef lagfæra á alt,
sem aflaga fer, og koma í verk
þeim framkvæmdum, sem fyi’ir
hendi eru og nauðsynlegar eru
til þess að efla velmegun og vel-
líðan i landinu. Að þessu vill
Sjálfstæðisflokkurinn (stjórnar-
flokkurinn) styðja. Hann vill að
menn sameini krafta sína til þess
að hrinda af stað ýmsurn þjóð-
þrifa fyrirtækjum, sem hafa orðið
að bíða þess, að þjóðin hefði tíma
til þess að sinna þeim með allri
alvöru.
Sjálfstæðisflokkurinn (stjórnar-
flokkurinn) vill styðja að þvi, að
Islendingar nái að ráða sem fyrst
yfir samgöngum á sjó — milli
íslands og annara . landa — og
hafna milli, og vill að samgöng-
ur batni sem mest og bráðast
innanlands. Hann vill, að menn
vinni sleitulaust að því, að koma
í lag öllum tryggingarmálum
landsmanna. Hann vill styðja að
því, að álit þjóðarinnar vaxi í
útlöndum og um leið aukist láns-
traust hennar. Hann vill styðja
að því, að þjóðin fái næði til þess
að hugsa sinn hag, til þess að
líta í kringum sig og sjá hvar
hún stendur. Flokkurinn vill
styðja að því í einu orði sagt, að
menn sameini ki’afta til þess að
að framkvæma þau mál, sem
enga bið þola, en hafa orðið að
sitja á hakanum af því að þjóðin
hefir verið annars hugar.
En þversum-flokkurinn? Hvað
vill hann? Hann ætlar þjóðinni
að lifa á fyrirvara 0g eftirvara,
að minsta kosti á meðan Björn
tórir. Gárungarnir hafa líka haft
það í flimtingi, að flokkurinn væi’i
ekki annað en nokkrir »vai’a«-
liðsmenn Björns bankastjóra. Ekki
verður annað séð en að það sé
aðalmarkmið flokks B. Kr., að
eyða tíma og kröftum þjóðarinn-
ar í tómt þref, sem engan árang-
ur ber, að slanda þversum fyrir
öllum þörfum og þýðingarmikl-
um málalyktum, að berjast með
skömmum og skætingi, og rífa
niður alt, sem þeim betri menn
og vitrari byggja upp, að ala á
úlfúð og persónulegum illdeilum
i landinu og styðja ekkert mál,
sem að gagni mætti verða fyrir
þjóðina.
Það ætti ekki að vera vandi
fyrir þjóðina að gera upp á milli
öfugsnáðaflokks B. Kr. og Sjálf-
stæðismanna þeirra, sem björguðu
stjórnarskránni og fánanum og
hafa gert- sitt til að koma á friði
í landinu og hætta staglinir við
Dani, sem eyddi mestum tíma og
kröftum fyrir þjóðinni, en var
fyrirsjáanlega árangurslaus leið
til sjálfstæðis.
Það ætti ekki að vera neitt
vafamál, hvorum þjóðin treystir
betur, þegar menn athuga með
gaumgæfni framkomu og stefnu
hvors um sig, bankastjóraflokks-
ins annars vegar, þar sem hygg-
indamaðurinn og fjármálaspek-
iugurinn, hinn góðkunni grísku-
dósent, er updirforingi, og Sjálf-
stæðisflokksins, sem styður nú-
vei’andi stjórn.
K j ó s a n d i.
Tjón af ofviðri
hefir orðið talsvert á Vestfjörðam
síðustu daga.
Á Suðureyri við Tálknafjörð rak
upp þilskipið Sigurborg.
Á Bildudal rak upp þilskipið
Tjálfinn, en skemdist varla neitt.
En annað skip, Talisman frá Eyja-
firði, sem einnig rak upp,
skemdist talsvert. Sama máli er að
gegna um skip, er Proppés bræður
áttu, Christian, er rak upp á Þingeyri.
Bókmentafélagið
verður 100 ára á þessu ári og
heldur afmælisdag sinn 15, ágúst;
þann dag 1816 var á fundi í Kaup
mannahöfn samþykt lagafrumvarp
fýrir það og þarmeð ákveðið, að
bæði þau félög, er Rask hafði stofn-
að á íslandi og í Kaupmannahöfn
(30 marz. s. á.), skyldu sameinast
og vera tvær deildir í einu félagi,
er skyldi heita hið islenzka Bóhmenta-
Jtlag. Stjórn félagsins er nú að
undirbúa veglegt minningarrit og
vegna þess og útgáfu annara bóka í
ár er nauðsynlegt, að þeir, sem ætla
nú að ganga í félagið, segi sem fyrst
til sín, sbr. auglýsingu í þessu blaði
frá bókaverði félagsins. Tala félags-
manna hefir aukist mjög árlega hin
siðustu árin, og á þessu jubilári mun
mega vænta mikillar aðsóknar í fél-
agið. Þeir, sem inntöku óska, munu
eiga að senda tillagið fyrir þetta ár
(6 kr.) með inntökubeiðninni.
Bftirmæli.
Frú Sigriður Eiriksdóttir, prófasts-
ekkja frá Auðkúlu í Húnavatnssýslu,
er andaðist í Skildinganesi hinn 23.
marz, var fædd 8. febrúar 1830 á
Hamri í Mýrasýslu. Foreldrar henn-
ar voru Eiríkur Sverrisson, er þá var
sýslumaður í Mýrasýslu, og seinni
kona hans Kristín Sigurðardóttir frá
Skarði á Landi. Arið 1836 var faðir
hennar skipaður sýslumaður i Rang-
árvallasýslu; ári siðar fluttist hann
þangað búferlum og bjó eftir það á
Kollabæ í Fljótshlíð til dauðadags
1843.
Frú Sigriður ólst upp hjá foreldr-
um sínum og siðan hjá móður sinni
til ársins 1845. Þá giftist Ingibjörg
systir hennar Eggerti Briem sýslu-
manni í ísafjarðarsýslu, og fór hún
þá með þeim mági sínum og systur
þangað vestur og dvaldi hjá þeim
hjónum 11 ár, síðast á Espihóli i
Eyjafjarðarsýslu. Þá giftist hún árið
1856 sira Jóni Þórðarsyni presti á
Auðkúlu í Svinadal í Húnavatnssýslu,
og síðan lifðu þau hjón í ástríkasta
bjónabandi i 29 ár. Þá mætti henni
sú þunga sorg, að maður hennar dó,
og var hún þá að eins eitt ár eftir
það á Auðkúlu, en fór síðan að Litla-
dal, sem er kirkjujörð frá Auðkúlu;
þar var hún þangað til árið 1907,
að hún flutti til Reykjavfkur og var
nokkur ár hjá þeim Guðrúnu dóttur
sinni og Eggerti Briem yfirdómara
tengdasyni sinum, en síðustu 6 árin
dvaldi hún hjá þeim hjónum Brynj-
ólfi Gislasyni og Guðnýju dóttur
sinni í Skildinganesi, og þar andað-
ist hún hinn 23. marz þ. á. 86 ára
að aldri.
Þau séra Jón prófastur og frú
Sigríður eignuðust alls 13 börn, þar
af dóu 7 á unga aldri, en 6 lifa:
Vilborg, gift Eiríki Gíslasyni pró-
fasti á Stað í Hrútafirði.
Guðný, gift Brynjólfi Gíslasyni
bónda í Skildinganesi á Seltjarnar-
nesi.
Theódór, prestur á Bægisá í Eyja-
fjarðarsýslu, kvæntur Jóhönnu Gunn-
arsdóttur frá Laugalandi.
Guðrún, gift Eggerti Briem yfir-
dómara i Reykjavík.
Þóra, gift Stefáni presti Jónssyni
á Auðkúlu i Húnavatnssýslu.
Kristin, gift sira Rikarði Torfa-
syni bókara við Landsbankann.
Frú Sigriður var mesta höfðings-
kona, fríð sýnum og tiguleg. Hún
hafði óvanalega fagra og fullkomna
söngrödd og unni mjög sönglist og
skáldskap, »
A yngri árum, eftir að hún fór
úr foreldrahúsum, var hún önnur
hönd frú íngibjargar systur sinnar i
11 ár. Seinna, eftir að hún giftist,
var hún manni sinum hin ástríkasta
eiginkona, hagsýn og hyggin i allri
heimilisstjórn, börnum sínum bezta
móðir og umhyggjusöm húsmóðir
hinum mörgu hjúum sínum. Auk
sinna eigin barna ólu þau hjón upp
6 fósturbörn.
Auk þess, sem hún stundaði
heimili sitt með hinni mestu prýði,
átti hún einnig góðan þátt í félags-
málum. Þannig var það, að um 1870
stofnaði hún með fleirum ágætiskonum
í sinni sveit, Auðkúluprestakalli, félags-
skap, sem hafði það markmið, að
efla andlega og verklega menningu
ungra stúlkna, og hélst hann um
nokkurt skeið, eða þar til kvenna-