Ísafold - 03.06.1916, Blaðsíða 2

ISAFOLD
L. V. ERICHSEN
Grundlagt 1880
Specialist i Bödkerværktöj
Nörrebrogade 55 N.
Godthaabsvej 66 F.
Retknive
Krumknive
Studsknive
Stemstudsere
Mrk. John Bull
Rodger Bros
sælges med fuld
Garanti.
Alm. Krös, &
Ligeskærehövl,
Gærpehövle,
Tværhövle,
amrk. Betrækhövle
Köbanhavn
Forlang Katalog —
Krös amrk. Facon.
Tæng8ler
Drivringe
Bundtrækkere
-Krö8jern og
Tænder
Passere m. & a. Bue
Amrk & alm.
Spundsbor
Værktöj t. Spunds-
ringe, Beslag t.
amrk. Krös,
Hager, Kamsöm
Nitter, Stifter.
TJIisfingavarnir i
Vesfmanmyjum
Samkvæmt beiðni sýslubúa og með ráði landiæknis hefir
Stjórnarráðið fyrirskipað að lögvörnum gegn mislingum
skuli beitt í Vestmannaeyjum. Þess vegna tilkynn-
ist hérmeð að e n g u m verður leytð landganga í Vestmanna-
eyjum sem ekki getur fært sönnur á að hann hafi haft mis-
linga.
Sýslumaóurinn í ^QSímannaQyjum.
sízt furða, þótt honum sárni við
hæstarétt, og að hann vilji gera
dóminum sem allra lægst undir höfði.
Því öll »kirkjuleg« skrif hr. G.Sv. frá
þvi, er hann flutti fyrirlesturinn t Stú-
dentafélaginu sællar minningar til
þessa dag, hafa farið í þá átt að gera
þrengslin og umburðarleysið sem
mest innan þjóðkirkjunnar, þ. e. a. s.
hvað prestana snertir; fyrir aðra má
hún auðvitað vera eins rúmgóð og
umburðariynd og vill. En nú hefii
hæstiréttur með sýknun A. R. ein-
mitt viðurkent »hina rúmgóðu og
umburðarlyndu þjóðkirkju*, einnig
að því er prestana snertir. Hver
sá prestur, er sé sér þess meðvit-
andi að byggja á grundvelli heii.
ritningar, sem er aðal og einkenni
evang. lúterskrar þjóðkirkju, hann
eigi þar fullkomlega heimilisfang,
þótt hann enda eins og A. R. fari í
verulegum atriðum i bág við skiln-
ing og skýringar játningarritanna.
Að hr. G. Sv., batnar ekki vitund
í þessu, sést bezt af því hvern dóm
hann leggur á það, sem hann kallar
»sleggju-ályktanir« mínar. Það meiðir
mig ekki vitund, þótt hr. G. Sv.
kalli ályktarif mínaraf dóminum þessu
eða hvaða nafni öðru sem honum
gott þykir. Alyktanir mínar eru jafn-
réttar fyrir því.
.Látum svo vera, að hæstaréttar-
dómurinn leggi engan úrskurð á það,
hvort A. R. hafi gert sig sekan í
villutrú, eða hvort hann hafi rofið
prestaheit sitt (eg lít nú svo á, að
hann hafi með dómnum svarað þeirn
spurningum neitandi), þá hefir hann
þó með því að sýkna A. R. og þá
um 'leið að úrskurða hann réttbæran
til að vera þjóðkirkjuprest
1) viðurkent kenningarfrelsi presta
í dönsku þjóðkirkjunni; en því hafði
yfirrétturinn hafnað með því að dæma
A. R. embættismissi. En viðurkenn-
ing kenningarfrelsisins hefir í sér
fólgna
2) viðurkenning fullkomins hugs-
unarfrelsis að því er trúmál snertir
ekki síður þjóðkirkjuprestum til handa
en öðrum og ótakmarkaðs rannsókn-
arfrelsis. En þar sem kenningar-
frelsi ásamt bæði hugsunarfrelsi og
ótakmörkuðu rannsóknarfrelsi er við-
urkent með sýknum A. R., þá veit
eg ekki, hvernig nokkur maður
treystir sér til að neita því,
3) að frjálslyndinu í trúarefnum
sé veittur óskoraður borgararéttur
innan þjóðkirkjunnar og þá um leið
ein trúmálastefnan viðurkend jafn
rétthá jannari innan hennar, sé
ekki horfið út af hinum sjálfsagða
grundvelli heilagrar ritningar. En
af kenningarfrelsinu og förunautum
þess hugsunar- og rannsóknarfrelsinu
leiðir, að
4) játningahaftið er tekið af prest-
unum. Enginn hefir gengið betur
fram í því hér heima en einmilt hr.
G. Sv. að reyna að koma þeirri
• skoðun argasta þröngsýnisins inn
hjá almenningi, að játningarnar væru
lagabönd, er bindi prestana á klafa
. þeirra skoðana og kenninga, sem
þar væri haldið fram, svo að sérhver
fráviking frá þeim væri ekkert minna
en afsetningarsök. Nú er sú grýlan
að engu gerð. En frá því augnabliki
sem játningafarginu er létt af prest-
unum, þá er líka
5) Wormsborgar-meginreglan við-
urkend, sem telur heilaga ritningu
skynsemina og samvizkuna megin-
skilmerki evangelisk-lúterskrar kirkju,
svo að hver sá kennimaður, sem
veit sig að byggja á grundvelli heil-
aqrar ritningar eins og skynsetni hans
gerir grein fyrir vitnisburði hennar
og eins og þessi vitnisburður nær
ökum á samvizku hans, eigi þar
leimilisfang, vilji hann sjálfur láta
telja sig þar til heimilis. Þegar hr.
G. Sv. er að barma sér út af þvi,
að hæstaréttardómurinn hafi enga
ákvörðun í sér fólgna um 3. gr.
grundvallarlaganna (=45 gr. stjórnar-
skrár okkar), sem þó hafi verið bú-
ist við, þá stafar þetta af þvi, að hr.
G. Sv. sér ekki eða vill ekki sjá
það, að hæstiréttur hefir með þvi að
leggja með sýknuninni þann úrskurð á,
að A. R. eigi sem prestur heimilisfang
i þjóðkirkjunni, gefið þá skýringu sem
þurfti á ummræddri grundvallarlaga
grein bæði að þvi er sneitir hugtakið
evangel. lútersk kirkja og hugtakið
»þjóðkirkjac. En þar sem þessu
hvorutveggja má heita slegið föstu
með sýknun A. R., þá er að síðustu
með dómi þessum
6) loku fyrir það skotið, að saka-
mál út af frjálslyndum trúarskoðun-
um presta komi aftur fyrir hæstarétt.
Hæstiréttur hefir tekið af skarið i
þvi efni með þvi að sýkna A. R.
Og þegar svo er komið, að ekki er
lengur til neins að koma með slik
mál fyrir hæstarétt, þá þætti mér
gaman að sjá framan i þann sem í
alvöru færi að brjóta upp á sliku.
Jafnvel maður eins og herra G. Sv.
mundi kinnoka sér við að byrja á
slíku, og vita þó allir, að par vantar
ekki viljann.
Nei, það verður ekki útskafið, að
hæstaréttardómur þessi »merkir« ein-
mitt það, sem eg tók fram i grein
minni. Það Jelst alt i pessu eina
meginatriði málsins, að hastiréttur
hefir með dómi lagt pann úrskurð d,
að prestur með jafn frábrigðilegum
skoðunum og A. R. sé ekki hegningar-
verður, p. e. eigi áýram heimilis-
Jang innan pjiðkirkjunnar sem pjón-
andi prestur, enda mun það brátt á
daginn koma. Blaðið »Politiken«
skýrir frá viðtali við A. R. og kirkju-
málaráðherra, og báðir gera ráð fyrir,
að A. R. muni bráðiega setjast i
embætti það sem prestur í Vaalse,
sem biskuparnir vildu af týra að
honum yrði veitt. Blaðið getur þess
og, að Vaalse-söfnuður stórhlakki til
að fá hinn sýknaða prest.
Að hr. G. Sv. skilur þetta ekki
— eða pykist (?) ekki skilja það —
það hefir engin minstu áhrif á stað-
reyndina.
Það breytir ekki heldur neinu um
mikilvægi dómsins út á við, sem hr.
G. Sv. gefur í skyn, að sýknun hins
íkærða hafi verið aðeins af persónu-
legum (subjectivum) ástæðum, úr þvi
að hæstiréttur, jafnframt þvi sem
hann tekur fram, að A. R. hafi haldið
fram skoðunum sinum »í grundvall-
aðri góðri trú«, legst það með öllu
undir höfuð (sem hr. G. Sv. sárnar
mest), að taka það fram, að þetta
sem A. R. gerði »i grundvallaðri
góðri trú« hafi samt sem áður verið
rangt.
Eitt dæmi af mörgum úr grein
hr. G. Sv., sem sýnir, hve lítið hann
botnar í þessu máli, er þessi klausa
hans um mig út af orðum mínum
um merkingu dómsins: »Hann (I.
H. ) verður ekki öðruvisi skilinn, en
að hann ætli, í nlvöru (?), að nú sé
leyft og leyfilegt að kenna alt, sem
nöfnum tjáir að nefna, innan vé-
banda þjóðkirkjunnar*. Það er nú
vitanlega ekki í fyrsta skifti, að slíkur
misskilningui á kenningarfrelsi presta
lætur á sér bóla. Sömu heimskunni
hefir einatt verið veifað framan i þá
menn, er börðust fyrir kenningar-
frelsinu. Og heimskan er ekki minni
þótt hr. G. Sv. haldi henni fram en
aðrir. Þessir menn gleyma þvi, að
þjóðkirkjan er og verður kirkja Jesú
Krists, og að kenningarfrelsi merki
ekki og hefir aldrei þá merkingu
haft hjá nokkurum heilvita manni,
að prestum í kirkju Jesu Krists sé
heimilt að kenna »alt, sem nöfnum
tjáir að nefna«, heldur er með kenn-
ingarfrelsi presta átt við, að söfnuð-
irnir eða kirkjufélagið heimti það
eitt af prestunum, að þeir kenni
samkvœmt heilagri ritningu ejtir beztu
samvizku. Einmitt þetta kenningar
frelsi var innleitt hér hjá oss með nýju-
handbókinni 1910, þar sem biskup
brýnir fyrir vígsluþegum frá altari,
að þeir »prédiki guðs orð hreint og
ómengað svo sem það er að finnaf
hinum spámannlegu og postullegu
ritum og í anda vorrar evangelisku
lútersku kirkjm. Og nú sex árum
síðar er það spor stigið hjá Dönum
með sýknunardómi hæstaréttar í máli
A. R., að þeir verða að breyta presta-
heiti sinu i nákvæmlega sömu átt.
Þar er ekkert undanfæri.
Þegar hr. G. Sv. segir, að eg og
vinir mínir »þykist nú næsta glaðir
yfir dómi hæstaréttar*, þá er þtr af
miklum ókunnugleika talað. Eg get
fullvissað hr. G. Sv. um, að hér er
um meira að ræða en að »þykjast*.
Eg hefi ekki lengi meðtekið öllu
meiri fagnaðarúðmdi en það var
mér, er einn af vinum minum hringdi
mig upp i símanum, til þess að færa
mér þá fregn, að hæstiréttur hefði
algerlega sýknað Arboe Rasmussen.
Var það fyrst og fremst vegna manns-
ins sjálfs, sem sýknaður var og eg
þekki lítilsháttar persónulega, því
næst vegna máleínisins, sem með
því var útkljáð cftit sc-x áia býsna
látlausa baráttu og æsingar, og loks
vegna þeís, hvilikur skellur þessi
sýknunardómur hlyti að verða á hr.
G. Sv. og aðra líkt hugsandi menn,
eins og þegar hefir á daginn komið.
Stóryrði hr. G. Sv., fúkyrði hans
og brigsl, læt eg mér í léttu rúmi
liggja. Þau eru ekki annað en það,
sem vænta má úr þeirri átt eftir
allri framkomu hans í »umvöndun-
arstarfi« hans fyrir hönd rétttrúnað-
arins(l) og sanna ekkert viðvíkjandi
því, sem hér er mergurinn málsins.
Eg strika yfir þau öll sem vandræða-
tiltektir manns, sem hefir vondan
málstað að verja og vill heldur í úr-
ræðaleysi sínu veifa röngu tré en
engu.
/. H.
H. PENS’
Spejlglas og Vinduesglas
Köbenhavn K.
St. Kongensgade 92.
Framhaldsskýrsla
um samskot til sjúkraskýlis að Stórólfshvoli.
Frá, ritstjóra ísafoldar kr. , 20.00.
Úr Vestur-Landeyjahreppi frá Gríms
stoSum kr. 5.00.
Úr Vestur-Eyjafjallahreppi frá Stóra
dal kr. 8.00.
Úr Ásahreppl: Frá U nhól
kr. 5.00, Tobbakoti 1.50, Húnakoti
2.00, Hrauk 2.00, Litla Rimakoti 3.00,
Suður-Nýjabæ 0.50, Vatnskoti 2.00,
samast. öðru býll 3.00, Háarima 2.00,
Stóra-Rimakoti 5.50, Nýjabæ 10.00,
Mel 4.00, Miðkoti 2.00, Jaðri 1.00,
Skinnum 4.00, Brekku 1.00, Búð 3.00,
samast. öðru býli 2.00, Hávarðarkoti
2.00,' Hákoti 1.00, Dísukoti 2.00,
Vesturholti 2.00, Oddsparti 1.00,
Skarði 2.00, Borgartúni 2.00, Háfshól
2.00, Sandhólaferju 33.00, Sauð-
holti 10.00, Kálfholti 25.00, Kálf
holtshjáleigu 2.00, Hamrahól 2.00,
Syðri-Hömrum 3.00, samast. öðru býli
1.00, Húsum 2.00, Króki 3.50, Her-
ríðarhól 20.00, Heiði 3.00, Hárlaugs-
stöðum 3.00, Seli 3.00, Asmundar-
stöðum 5.00, samast. öðru býli 5.00,
Berustöðum 22.50, Hellnatúni 2.00,
Asi 5.00, samast. öðru býli 5.00, samast.
þriðja býli 6.00, Askoti 2.00, Bjólu-
hjáleigu 5.00, Vetleiísholti 5.00, Bjólu
9.00, samast. öðru býli 35.00, Syðri-
Hömrum 1.00, Ægisíðu 16.00, Hrafn-
tóftum 6.00, Ráðagerði 5.00, Vetleifs-
holtsparti 6.00, Vetleifsholti 2.00, Götu
1.00, Rifshalakoti 4.00, Gíslakoti 3.00,
Lindarbæ 5.00, Vetleifsholtshellir 1.25.
Samtals kr. 334.75
U r Holtahrep pi: Frá Arbæjar-
helli kr. 12.00, Arbæ 20.00, Arbæjar-
hjáleigu 10.00, Litlu-Tungu austur-
bæ 5.00, Litlu Tungu vesturbæ 5.00,
Efri-Rauðalæk 10.00, Brekkum aust
urbæ 5.00, Brekkum vesturbæ 10.00,
Syðri-Rauðalæk 30.00, Arnkötlustöð-
um 5.00, Moldartungu miðbæ 15.00,
Moldartungu vestasta bæ 3.00, Þjóð-
ólfshaga austurbæ 8.00, Þjóðólfshaga
vesturbæ 6.50, Lýtingsstöðum 8.00,
Hvammi 10.00, Nefsholti Þorleifur 3.00,
Götu 5.00, Marteinstungu 5.00, Halls-
túni 6.00, Bjálmholti 12.00, Ölvers-
holti 5.00, Ölversholtshjáleigu 10.00,
Kaldakinn 15.00, Pulu 9.00, Mykju-
nesi vesturbæ 5.00, samast. austurbæ
3.00, Skammbeinsstöðum vesturbæ
12.00, Skammbeinsstöðum austurbæ
10.00, Þverlæk 3,00, Stúfholti vestur-
bæ 2.00, Akbraut 4.00, Kaldárholti
18.00, Haga 8.00, Saurbæ 3.00, Gutt-
ormshaga 10, Hreiðri 5.00, Kvlárholti
austurbæ 10.00, Kvíárholti vesturbæ
12.00, Raftholti 10.00, Gíslaholti
10.00, Kambl 5.00, Guðlaugi Einars-
synl Moldartungu 5.00, Arna Halldórs-
syni Brekkum 2.00, Sigurði Sigurðs-
syni Brekkum 2.00, Ingimundi Guð-
mundssyni Brekkum 2.00, Ólöfu
Daníelsdóttur Haga 4.00, Eyfriðl
Eiríksdóttur Saurbæ 3.00, Hannesi
Friðrikssyni Arnkötlnstöðum 2.00, Guð-
mundi Gunnarssyni samast. 1.00,
Salvör Runólfsdóttur Bamast. 1.00,
Mensalder R. Mensaldersyni Moldar-
tungu 2.00. Samtals kr. 383.50
Ú r Austur-Eyjafjalla-
hreppi: Frá Eystri-Skógum 12.00,
Ytri-Skógum 10.00, samast. öðru býii
10.00, Drangshlíð Gissuri 8.50, samast.
öðru býli 10,00, Skarðshl/ð Ólafi 9.00,
samast. Hjörleifi 11.00, Hrútafelli Þor-
steini 18.00, samast. Tómasi 7.00,
Hrútafellskoti 5.00, Eyvindarhólum
5.00, Hólakoti 7.00, Klömbru 7.00,
Stóru Borg 1.50, Selkoti 5.00, Selja-
völluin 6.00, Þorvaldseyri 13.00, Hlíð
Guðjóni 5.00, samast. Sigurbergi 5.00,
samast. Sigurgeiri 5.00, Steiuum
Andrósi 12.00, samast. Jóni 2.75,
Bamast. Ólafi 4.00, Leirum Ólafi 4.25,
samast. Gísla 3.65, Berjaneskoti Þóiði
3.60, Berjanesi 3.50. Samtals kr. 193.75
Til skýringar við áður auglýst sam-
skot úr Hvolhreppi skal að gefnu til—
efni þess getið að samskotin frá
Argilsstöðum voru úr Kristjánsbæ.
Efra-Hvoli 9. apríl 1916.
Iljörgvin Vigfússon.