Ísafold - 03.06.1916, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
sunnan höfuðborgina Sofía. Rennur
hún til suðurs og fellur um Grikk-
land eftir löngum dal, sem við hana
er kendur, og í Tachyno-vatnið.
Þar sem hún fellur úr vatninu aftur
er skamt til sjávar og rennur hún
út í Orfani eða Rendina-flóann. —
Yfir þessa á var járnbrautarbrú hjá
Demir-Hissar, en hana sprengdu
bandamenn í loft upp í haust. Frá
Demir-Hissar liggur járnbrautin suður
Strumadalinn og beygir svo austur
á bóginn til Xanthi í Búlgaríu. Þar
sem brautin tekur að beygja, skamt
frá Tachyno-vatni, stendur borgin
Seres (eða Xeres). Þar eru 30 þús.
íbúar.
Kaupmannahöfn 2. júní.
Fregnir hafa komið aí stórri
sjóorustu í Norðursjó mílli
Jótlandsskaga og Hornrifs. Aí
brezkum skipum sukku orustu-
skipin Warspide, Queen Mary,
Infatgible og tveir bryndrekar
aí Acilleus-flokknum, þrjú ný,
létt beitiskip, nokkrir tundur-
bátaspillar og einn kaibátur.
Marlborough skemdist.
Þjóðverjar mistu orususkip-
ið Pommern, tvö beitiskip og
nokkra tundurspilla.
Erl. simfregnir
Opinber tilkynning frá brezku
utanríkistjórninni í London.
Sjóorusta hjá Jótlandi.
Tuttugu skipum sökt.
London 2. júní.
Flotamálaráðuneytið tíl-
kynnir, að miðvikudaginn
31. f. m. hafi verið háð
sjóornsta við Jótlands-
strendur. — Flotadeild
brezkra bryndreka (battle
crnisers) bar hita og þunga
ornstnnnar. — Beitiskipin
Befence, Black Prince og
bryndrekarnir Qneen Mary,
Infatigible og Invincible
snkkn. Warrior varð
óvignr og varð skipshofn-
in að loknm að yfirgefa
bann. Tnndurbátaspillarn-
ir Tipperary, Turbulent,
Fortnne, Sparrow-Hawk,
Ardent týndnst og nm sex
aðra er ófrétt. Engin
brezk ornstuskip eða létt
beitiskip sukku.
— Flotadeild óvinanna
beið mikið tjón, en til
þeirra sást ógiörla. Forð-
uðust Bkipin návígi og flýðu
til hafnar þegar aðalfloti
Breta kom á vettvang.
Einum bryndreka óvin-
anna var sökt, að minsta
kosti, og annar mjög
skemdur. — Tundurspillar
vorir segja, að þeir haii
sökt einum bryndreka í
næturárásinni og að tveim-
ur léttum beitiskipum haii
að líkindum verið sökt.
Það er ekki hægt að segja
með vissu hve mörgum
tundurbátaspillum óvin-
anna haíi verið sökt í sjó-
orustunni,en efiaaust heíir
mörgum verið sökt.
London 2. júní.
Nákvæmari skýrsla er komin
frá yfirforingja brezka flotans um
sjóorustuna hjá Jótlandi. Það er
nú fengin vissa fyrir því, að
Bretar mistu alls 8 tundurbáta-
spilla.
Yfirflotaforinginn tilkynnir og
að það sé nú unt að áætla ná-
kvæmar tjón það, sem óvinaflot-
inn beið. Eitt orustuskip (dread-
nought) af Kaiser-flokknum var
sprengt í loft upp í árás af brezk-
um tundurbátaspillum. öðru or-
ustukipi þýzku ætla menn að
hafi verið sökt með fallbyssu-
skotum.
Einn þýzkur bryndreki var
sprengdur í loft upp, annar átti
í vök að verjast fyrir flota vor-
um og var að lokum óvígur og
ósjófær, hinn þriðji sást mjög
skemdur. Af þessum skipum
hyggja menn, að tvö hafi verið
bryndrekarnir Derfflinger og Lút-
zow.
Einu þýzku léttu beitiskipi og
6 þýzkum tundurbátaspillum var
sökt og eigi færri en tvö önn-
ur létt beitiskip urðu óvíg. Enn
fremur sást, að mörg skot höfðu
hitt önnur þrjú þýzk orustuskip,
sem tóku þátt í orustunni.
Loks var einum þýzkum kaf-
báti sökt.
Ofriðurinn.
Yfirlit.
Sókn Austurríkismanna.
Það er nú ár síðan Ítalír hófust
handa og sögðu Austurrikismönnutn
stríð á hendur. Hefir alt af síðan
verið stöðug sókn af hálfu ítala og
hafa Austurríkismenn ekki gert ann-
að en verjast. Hafa þeir haft lið
miklu minna eu ítalir, en á landa-
mærunum hagar svo til, að þar er
ilt til sóknar, en gott til varnar.
Eru þar snarbrött fjöll með gljúfrum
og hengiflugum og verður tæplega yfir
þau farið nema gegn um nokkui
skörð, og hafa Austurríkismenn varið
þau ötullega. Hörðust hefir viður-
eignin orðið hjá ánni Isonzo og
hafa ítalir sérstaklega sótt það af
kappi að ná borg þeirri er Görtz
heitir. Hafa þeir hvað eftir annað
tilkynt, að borgin væri komin að
því að gefast upp, en aldrei hefir
úr því orðið.
I öndverðum fyrra máncði varð
sú breyting á, að Austurrikismenn
hófu sókn í Suður-Tyrol. Er þar
erfitt til sóknar, en þó hefir þeim
orðið allmikið ágengt. Hafa þeir
víða hrakið Itali, tekið af þeim nokk-
ur vígi og borgir, og er seinast
fréttist höfðu þeir handtekið 24 þús-
und hermenn af ítölum.
Þar, sem Austurríkismenn sækja
nú fram, er skemst frá landamærum
þeirra og niður á Langbarðalands-
slétturnar, og er það án efa ædan
þeirra að brjótast þar suður úr fjöll-
unum og komast að baki ítölum.
Þykjast ítalir vita, að þeir muni ætla
sér að ná Feneyjum, en langt mun
enn þess að bíða.
Frá Balkan.
Þaðan eru nú þau tíðindi helzt,
að Búlgarar hafa ráðist með her
manns inn í Grikkland á tveim
stöðum eða fleiri. Hafa þeir tekið
þar nokkrar borgir á sitt vald, og
eru þeirra merkastar Demir Hissar
og Ceres. Standa þær báðar við
járnbrautina, sem liggur frá Saloniki
austur til Miklagarðs. Grikkir fara
undan i flæmingi, mótmæla aðförum
Búlgara, en vilja eigi enn varna
þeim vegarins með vopnum. Er það
þó auðsætt, að ætlan Búlgara er sú,
að leggja undir sig — um stundar-
sakir að minsta kosti — þá sneið
af Grikklandi, sem er austan árinnar
Struma. í þeim hluta er hafnar-
borgin Kavalla. Hana hafa Búlgarar
lengi girnst og vildu ólmir fá hana
í sinn hlut, þá er löndum Tyrkja
var skift eftir Balkansófriðinn síðasta.
En stórveldin réðu því þá, að Grikkir
fengu borgina. Þótti þeim uppgangur
Búlgara ærinn áður, þótt þeir hefðu
eigi of greiðan aðgang að opnu hafi.
í KavaHa hafa bandamenn sett lið
á land og mun Búlgurum þykja það
ærin ástæða til þess að þeir stefna
her sinum þangað. En eigi hafa þeir
enn gert sig líklega til þess að veit-
ast að her þeim er bandamenn hafa
í Saloniki.
Þegar Miðveldin höfðu lagt undir
sig alla Serbíu og Svartfjallaland og
hrakið bandamenn suður yfir landa-
mæri Grikklands, leituðu hófanna
hjá Grikkjum um það, hvað þeir
mundu gera, ef Miðveldaherinn
skyldi gera tilraun til þess, að elta
bandamenn suður yfir landamærin
og hrekja þá burtu úr Saloniki.
Grikkir svöruðu því, að þeir mundu
ekki skifta sér af því þótt Austur-
ríkismenn og Þjóðverjar færu með
herlið suður yfir landamærin. En
Búlgara kváðust þeir alls eigi vilja
hafa þangað. Stendur Grikkjum af
þeim illur stuggur og hefir lengi
staðið, og þess vegna var það, að
Grikkir og Serbar gerðu þann samn-
ing með sér, þegar eftir Balkan-
ófrðinu að hvorir skyldu veita öðr-
um gegn Búlgurum. Það mun því
sjálfsagt eigi með leyfi Grikkja að
Búlgarar æða nú yfir land þeirra og
má vera að þetta verði 'til þess að
Grikkir verði að ganga inn í ófrið-
inn, því að svo má brýna deigt járn
að bíti.
Verdun.
Enn er batist af hinni mestu heift
hjá Verdun, og sækja Þjóðverjar á
i sífellu. Er eigi svo að sjá, sem
þeim sé þrotinn þróttur enn, og
hefir orustan aldrei verið grimmari
en síðari hluta maímánaðar.
Herlínan liggur nú í boga um-
hverfis Verdun, og sækja Þjóðverjar
aðallega á vestan við borgina, þar
sem hlykkurinn verður á herlínunni
suður á bóginn. Mun það ætlan
þeirra að þoka hliðarfylkingum
Frakka svo nærri borginni, að þeir
verði þar milli tveggja elda. En
eigi telja Frakkar mikil líkindi til
þess að þeim muni takast þetta,
ísland erlendis.
Khöfn 22. maí.
Pótur Jónsson söngleikari fer
heim núna snöggva ferð og gefst
þá Reykvíkingum færi á að hlusta
á þann landa vorn, sem getið
hefir sér langmestan orðstír ís-
lenzkra söngmanna út um heim.
Hann hefir síðustu 3 árin verið
ráðinn við söngleikhús stórt í
Þýzkalandi og haft þar með hönd-
um hin veigamestu 0g vanda-
sömustu söngleikarahlutverk nú-
tímans. Má af þeim nefna t. d.
Wagner-hlutverk þrjú, Lohengrin,
Walter Stoltzing í Meistara-
söngvurunum og »Hollendinginn
fljúgandi«. Enn fremur aðal-
hlutverkin i þessum söngleikum:
Aida, Troubadouren, Bohéme,
Bajazzo, Cavalleria rustieana,
Carmen og Hoffmanns æfintýri.
Af þessu má ráða, að Pétur er
nú kominn í fremstu röð söngv-
ara erlendis. Þetta staðfesta og
blaðadómar um hann. T. d. er
liggjandi hér fyrir framan mig
eitt af Hamborgarblöðunum frá
18. janúar þ. á., og segir þar um
söng Péturs kvöldinu áður, er
hann söng Lohengrin (sem gestur):
»Mikið og máttúgt lófatak kvað
við að söngleikslokum í Stadt-
teater í gærkveldi. Því var fyrst
og fremst beint að þeim, er aðal-
hlutverkið söng, hr. Pétri Jóns-
syni. Söngur jafnt sem leikur
var alveg afbragðsgott. Lohen-
grin varð í meðferð hans reglu-
leg vera úr öðrum heimi. I þriðja
þætti var leikur hans að vísu
ekki alveg í anda Richards
Wagners. En þó féli mér hann
vel í geð, ef til vill einmitt vegna
þess, að maður sífelt er vanur
öðrum blæ, en heyrir sjaldan
Lohengrin betur sunginn. Hr.
Pétur Jónsson hefir ástæðu til að
fagna þessum sigri, sem hann
með fullum rétti hefir unnið«.
Tilboð þau um söngstöður við
ýms leikhús, sem Pétur hefir
fengið, sýna og hið mikla álit,
sem hánn hefir unnið sér. Hann
er bundinn við Kílarsöngleikhúsið
til ársloka 1917 — við ekki veru-
lega góð kjör. En frá ársbyrjun
1918 hefir honum verið boðin
fyrsta söngleikarastaða við ýms
beztu söngleikhús í Þýzkalandi,
svo sem í Hamborg, Frankfurt
am Main og Breslau — fyrir alt
að 20,000 marka kaupi fyrir leik-
tíraabilið (8 mánuðir árlega). En
Pétur hefir enn eigi viljað binda
sig, með því að allar líkur eru
til enn betri tilboða úr öðrum
áttum.
liér með fylgja tvær myndir
af Pétri á leiksviðinu úr Lohen-
grin og Troubadouren.
FánamáliS. Nýlega er hin ítar-
lega og afarfróðlega ritgerð Guðm.
Björnssonar landlæknis í Fána-
nefndarskýrslunni komin út í
danskri þýðingu.
Eins og kunnugt er, veitti al-
þingi 500 kr. styrk í þessu skyni.
Þýðandinn er hr. Aage Meyer
Benedictsen. Segir hann svo í
byrjun formálans:
»Þessa bók hefi eg þýtt ekki
eingöngu vegna þess, að hún
veitir bókmentum vorum gagn-
lega aukning, sem fyrsta bók á
dönsku máli um sögu þjóðfána,
heldur einnig sökum þess, að
málsmetandi Islendingur, land-
læknir 0g alþingismaður G. B., í
henni skýrt og fallega heldur vörn
uppi fyrir hinum nýja fána ís-
lands og rétti þjóðar sinnar tiL
þess að eiga þjóðfána heilan og
óskoraðan«.
Nokkuð hefir verið um bók
þessa ritað í dönsk hlöðr af samúð
í »Politiken«, en þvert á móti
í »Ekstrabladet«. Skynsemdar-
snauð vanþekkingargrein, hátt
hjalandi um Danahatur á Is-
landi og um hve Dönum á
hinn bóginn megi á sama
standa um »kindaklipparana«
(de Faareklippere) á íslandi. Rök
færir blaðið engin móti ritgerð
G. B., og sennilega verður litið
um þau í blöðum Dana, þótt eigi
muni viljann vanta hjá sumum
þeirra, að hnýta í þær skoðanir,,
sem G. B. heldur fram.
Hin dansk-íslenzku risaáformi
verða framkYæmd,
Khöfn, 22. maí.
Svo nefnist grein í Kaupmanna-
hafnarblaðinu Dagens Nyheder frá
14. maí 0g- ræðir hún nm starf
Pdls Torfasonar hér íDanmörku.
Hér kemur lausleg þýðing af
meginköflum greinarinnar, les-
endum vorum til »gagns og gam-
ans«.
»Vér höfum áður«, segir blað-
ið, »vakið máls á því, að beina
dönsku auðmagni að því marki
að grafa upp fjársjóðu þá er fel-
ast á íslandi og flestir liggja
ónotaðir.
Hér væri mál á ferðinni sem
væri einhvers virði bæði fyrir Is-
land og móðurlandið. Með því að
styðja hvorir aðra að þessari
braut mundu þær framkvæmndir
fæðast af, að sennilega yrði unt
að losna við þann hinn spillandi
stjórnmálareipdrátt er á síðari ár-
um hefir verið svo mikill þránd-
ur í götu fyrir góðu samkomu-
lagi milli landanna. Danir, sem
á þenna hátt legðu hönd á plóg-
inn, mundu gera sjálfum sér og
ísleudingum — þeim ekki sízt —
mikilsverðan greiða. Nú virðist
þetta mál komið á góðan rekspöl
og það meira að segja á þann
hátt, sem oss má falla vel í geð
og létta mun samvinnuna: — Is-
lendingar eiga sjálfir upptökin.