Ísafold - 24.06.1916, Blaðsíða 2

2
ISAFOLD
og dagskráin þannig fallin. Þá bor-
in upp til atkvæða breytingartillaga
á skjali 13 c (Ó. G. Eyjólfssonar o.
fl.). Talin upp atkvæðin og féllu
þannig: alls greidd 79x7 atkv., já
5507, nei 2410. Lýsti fundarstjóri
tillöguna fallna, þar sem til laga-
breytinga þyrfti samkvæmt félags-
lögunum, 15. gr., */4 hluta greiddra
atkvæða, er eigi hefði fengist fyrir
tillögunni.
Bar þá fundarstjóri upp (án skrif-
legra atkvæða) tillögu stjórnarinnar
um lagabreyt. á skjali 13 b, og var
hún samþykt með öllum greiddum
atkvæðum gegn 6. Lýsti fundar-
stjóri hana samþykta.
Þá tekinn fyrir 4. liður dagskrár-
innar;
stjórnarinnar á skjali 133. — sem
sé um að auka hlutaféð upp í 2
-miljónir króna.
Borin undir atkvæði greind til-
laga stjórnarinnar, og samþykt í
einu hljóði.
Þá tekinn fyrir 7. liður dag-
skrárinnar:
7. Heimild til að láta byqqja eða
kaupa skip.
Til máls tók Eggert Claessen,
talaði með tillögu stjórnarinnar á
skjali 133 um aukningu skipastóls-
ins.
Tillagan borin undir atkvæði og
samþykt í einu hljóði.
Tekinn fyrir 8. liður dagskrár-
innar:
Fundarhlé var því næst gefið frá
kl. 8^/2—9lh- H6fst fundurinn
aftur. Lokið upptalningu atkvæða
hinna tilnefndu manna, er áður var
getið, eftir 4. lið dagskrárinnar.
Tilnefndir voru þessir:
Eggert Claessen með 7055 atkv.
Halldór Daníelsson — 5735 —
Thor Jensen — 4806 —
Garðar Gislason — 4183 —
Jón Þorláksson — 3879 —
Jón Björnsson — 3 448 —
Magnús Sigurðsson — J437 —
Halldór Þorsteinsson — 1185 —
Næstir fengu atkvæði:
Páll H. Gíslason 976 —
Björn Kristjánsson 849 —
Sighvatur Bjarnason 707 —
4. Kosninq pri°%ja manna í stjórn
Jélagsins, í stað peirra, er úr %an%a
samkveemt hlutkesti.
Úr gengu stjórninni með hlutkesti:
Eggert Claessen, Halldór Daníelsson
og Garðar Gíslason.
Þá gengið til kosninga á ein-
um manni úr flokki Vestur-íslendinga
(í stað Halidórs Daníelssonar, sem
kjörins af þeim), og kosið á milli
þeirra tveggja, er Vestur-íslendingar
höfðu tilnefnt fremsta, í bréfi, sem
er skjal 9 hér við fundarbókina:
Arna Eggertssonar og Baldvins
L. Baldvinssonar. Sveinn Björnsson
gat þeás, að hinn síðarnefndi hefði
tjáð sér í bréfi, að hann ætti mjög
óhægt með að sitja í stjórn Eim-
skipafélagsins sökum anna og ýmis-
legs annars.
Atkvæði féllu þannig: Arni Egg-
ertsson hlaut 6284 atkv., Baldvin
Baldvinsson 1167, auðir seðlar voru
168. Lýsú fundarstjóri því Arna
Eggertsson kosinn úr flokki Vestur-
Islendinga.
Voru þá tilnefndir af fundarmönn-
um 8 manns úr flokki hluthafa bú-
settra í Reykjavík (sjá siðar í fund-
arskýrslunni).
Þá lýsti fundarstjóri, að meðan
upptalning færi fram. á atkvæðum,
yrðu teknir fyrir aðrir liðir dagskrár-
innar, 6. liður o. s. frv.
6. Tillögur um aukning hluta-
ýjdrins.
Sveinn Bjötnsson form. félagsins
tók til máls og mælti með tillögu
8. Umreeður og atkveeðagreiðsla um
önnur mál, sem upp kunna að verða
borin.
Tekin til umræðu tillaga um
hækkun flutningsgjalda frá Gísla
Sveinssyni. Tók tillögumaður fyrst-
ur til máls og talaði með tillögunni,
en hún er á framlögðu skjali 13 d.
Auk hans tóku til máls: Sveinn
Björnsson, Bjarni Jónsson frá Vogi,
B. H. Bjarnason, Jón Þorláksson,
Magnús Sigurðsson og Ragnar Ó-
lafsson.
Sumir tóku til máls oftar en einu
sinni. Enn fremur talaði Gunnlaugur
Magnússon, úr Strandasýslu.
Þá borin upp rökstudd dag-
skrá, er Jón Þorláksson bar fram,
svohljóðandi:
»Með því að fundurinn felst á
stefnu þá um hækkun flutnings-
gjalda, sem kemur fram í skýrslu
félagsstjórnarinnar, tekur fnndurinn
fyrir næsta mál á dagskrá.c
Þessi tillaga var samþykt með öll-
um þorra atkvæða. Lýsti fundar-
stjóri þá, að tillagan á 13 d. kæmi
ekki undir atkvæði, þar sem dag-
skráin hefði verið samþykt.
Kom þá til umræðu tillaga um
útboð hlutafjáraukningar, frá Ó. G.
Eyólfssyni o. fl., á skjali 13 e. Töl-
uðu um hana Páll H. Gíslason
kaupmaður, Sveinn Björnsson, Ó.
G. Eyólfsson, Þórhallur Bjarnarson
biskup, Jón Þorláksson og Benedikt
Sveinsson.
Tillagan borin undir atkvæði og
feld með yfirgnæfandi atkvæðafjölda
(6 greiddu atkvæði með tillögunni).
Thor Jensen (Ólafur Thors sonur
hans fyrir hans hönd) og Magnús
Sigurðsson neituðu að taka á móti
kosningu, ef þeir yrðu fyrir kjöri.
Komu þá í þeirra stað tilnefndir
með næstum atkvæðafjölda Páll H.
Gtslason og Björn Kristjánsson, er
þó taldist undan kosningu.
Fór þá kosning fram um 4 af
þessum 8 tilnefndu mönnum, i stjórn-
arnefnd félagsins. Kosningu hlutu
þessir:
Eggert Claessen með 7415 atkv.
Halldór Daníelsson — 6136 —:
Jón Þorláksson — 49°7 —*
Halldór Þorsteinsson — 4747 —
Næstir fengu atkvæði:
Jón Björnsson 3236 atkv.
og Garðar Gíslason 3069 —
Þá var loks tekinn fyrir 5. liður
dagskrárinnar:
y. Kosinn endurskoðandi í stað
pess, er ýrá ýer, samkv. hlutkesti, og
einn varaendurskoðandi.
Út var dreginn með hlutkesti end-
urskoðandi Ó. G. Eyólfsson kaup-
maður.
Kosning endurskoðanda • fór þá
fram og hlaut kosningu (við skrif-
lega atkvæðagreiðslu): Ó. G. Eyólfs-
son með 2133 atkv. Næstur fekk
atkvæði: Þórður Sveinsson aðstoðar-
maður 1626 atkv.
Varaendurskoðandi var kosinn
(sömuleiðis skiflega):
Þórður Sveinsson aðstoðarm. með
2012 atkv. Næstur fékk atkvæði:
Richard Torfason bankbókari 1222
atkv.
Fleira lá ekki fyrir fundinum.
Fundarbók upplesinn og samþykt.
Fundi slitið.
Eggert B^iem.
Gísli Sveinsson.
Frá Shakespeare’s-hátlðinni.
25. f. m. stóð þessi smágrein í
heimsblaðinu »Timesc:
Ȓ minningu Shakespeare 8.
Island, hið forna óðal Sögunnar og
Edduljóðanna, hefir eigi heldur gleymt
að heiðra þriggja alda afmæli Shake-
speare’s. Hin merkasta kveðjusend-
ing þaðan er kvæði undir forn-
^lenzkum bragarhætti eftir landsins
elzta núlifandi skáld, Matthías Joc-
humsson, sem er viðurkendur um
öll Norðurlönd sem göfgasti túlkur
hinna fornnorrænu bókmenta. Þrátt
fyrir háan aldur og nokkurn lasleik
í vetur, bætti hann við hina klass-
isku þýðing sína af Hamlet o. fl.
sorgarleikjum Sh., og samdi hann
fyrir »minnis-bókina«, kvæði, hér
um bil 200 línur, til lofs og dýrðar
Shakespeare og landi voru. Sakir
óvissu og ruglings á póstskipaferð-
um, hefir bréf skáldsins eigi borist
oss fyr en nú nýlega; skal þó kviða
hans bráðum sjást á prenli með þýð-
ingu Gallancz prófessors sjálfs, þess
manns, er i riti sínu: »Hamlet á
íslenzku® gaf þýðaranum makleg
lofsyrði. Kvæði hins íslenzka skálds
fylgdi bréf fult af heillaóskum til
Englands í tilefni Sh. hát:ðarinnar.
Hið hlýja bréf endar á orðunum:
God,bless old Englandlc.
Iíausnarleg gjöf.
Nýlega hafa þau hjón Ragnar
konsúll Ólafsson á Akureyri og frú
hans gefið .400 krónur til Heilsu-
hælisfélagsins.
Grein
um ritgerð Böðvars Jónssonar
lögm. á Akureyri »Nýif vegir«,
kemur í næsta blaði.
Einnig greinargerð um Landsspi-
talasjóðinn eftir Iagibjörgu H. Bjarna-
son skólastjóra.
Erl. símfregnir
(frá fréttaritara ísaf. og Morgunbl.).
Kaupm.höfn, 21. júni.
Bretar hafa sent herlið
til Rússlands um Arkan-
gel.
iÞjóðverjar hafa dregið
töluvert lið frá vígvellin-
um við Verdun og sent
það austur gegn Rússum.
Rússar haia farið yflr
Sereth-fljót í Bnkovinn.
Ludvig Reventlow greifi
er látinn.
Khöfn 23. júni
Á ráðstefnu bandamanna
í Parfsarborg var samþykt
að halda áfram núverandi
verzlunarstríði við Þýzka-
land að ófriðnum loknum.
Brusseloff, hershöfðingi
Rússa, heflr haudtekið
170,000 Austurríkismenn.
Hindenburg heflr hafið
ákafa sókn á stöðvar
RÚssa hjá Riga.
Alt manntjón Þjóðverja
hjá Verdun er áætlað háff
miljón fallinna, særðra og
handtekinna manna.
Skærur miklar eru með
Mexikomöunum og Banda-
rlkjamönnum. Mikil lík-
indi til ófriðar milli þeirra-
Knattspyrnumót íslands hefst á
morgun kl. 2 á ítróttavellinum. —
verður þar kept um bikar þann, er
»Fram« hefir gefið og er sjálft hand-
hafi að síðan í fyrra. Þrjúfélög keppa
að þessu sinni, »Knattspyrnufólag
Reykjaví'kur«, »Fram« og »Valur«. —
Er metnaður mikill milli þeirra og
mun barist af hinni mestu ákefð. —
Fyrst keppa »Reykjavíkur« og »Fram«.
Prófessor Haraldur Níelsson
ætlar að fara norður á Akureyri í
sumar og halda þar nokkra fyrirlestra.
Hafa Akureyringar farið þess á leit
við hann, að hann kæmi norður, og-
kvað hann hafa lofað að fara. Ætlar
hann og að prédika þar í kirkjunni.
bezt upp. Arnljótur Ólafsson stóð
upp á eftir og stakk upp á þvi að
veita 500 kr. til að fá út bók um
islenzk lög. Benedikt Sveinsson
svaraði aftur, og gerði frámunalega
litið úr dauðri bók, í stað lifandi
manna, og lifandi orðs. Hann dró
uppástunguna sundur i logandi háði.
III.
Heimaýengni bagginn.
Þá er eg loksins kominn að efn-
inu. Hr. G. H. átelur, að eg áliti
allar framfarir íslands stafi frá ís-
landsbanka. Því er ofurhægt að
svara. Hversvegna urðu ekki allar
þær framfarir sem hér hafa átt sér
stað árin 1904—1915 á árunum
1891—1902? Þá var þó kominn
jhér banki, bygður á innlendu láns-
trausti og innlendu sparisjóðsfé —
alveg bygður á hinum »holla heima-
fengna baggac, sem hr. G. H. trúir
á? Jú, framfarirnar gátu ekki orðið
vegna þess, að hinn holli heimaýengni
baggi var ekki nógu stór sáta til að
fóðra allan framfarafénað síðara tíma-
-biisins með; framfarafénaðurinn hefði
drepist úr hor næsta vor. Þegar
eg og minir líkar vorum búnir að
auka heyforðann með útlendu íóður-
láni, þá var fyrst unt að setja fram-
farir síðara timabilsins á vetur.
IV.
Sparisjóðsfé.
Eí landið á að fá peninga í spari-
sjóðina, þá útheimtist þrent: Pen-
ingar þurfa að vera til manna í milli,
og þeir hafa aukist stórlcga við seðla-
útgáfuna síðustu 12 ár, áður stofn-
uðu menn sparisjóði og lögðu inn í
þá innskrift í búð stað peninga t. d.
á Siglufirði framan af. Sparisjóður-
inn verður að vera áreiðanlegur:
Sparisjóðurinn verður að geta svarað
út pvi, sem menn haja lagt inn í
hann hveneer sem ýjdreigandinn vill fá
pað aýtur. A síðasta atriðið lagði
Hamilton Hay, aðalstjórnari skozku
sparisjóðánna, einna mesta áherzlu,
því m|ð öðru móti væri ekki hægt
að fá Skota til, að leggja fje í spari-
sjóði. Skozka fyrirkomulagið á bönk-
um er álitið bezta fyrirkomulag í
heimi og hefir sýnt það í verkinu.
Sparisjóðsfé er ákaflega mikilsvert
fyrir vellíðan þeirra, sem það eiga.
Ef 28000 manns vakna svo á hverj-
um morgni, að þeir vita af því, að
þeir eiga 50—200 kr., sem þeir geta
skotið millt sin og sjúkdóms eða
neyðar, þá getur þriðji hver maður
á landinu risið með léttari áhyggjum
á fætur. Eg veit það ekki, en eg
hygg, að þeir sem eiga nú inni í
sparisjóðum séu 28000 manns. Fyrir
þá, sem hafa meðferð sparisjóðsfjár-
ins með höndum, er »heimafengni
bagginnc ekki alveg eins hollur. Frá
þeirra sjónarmiði er nýfengið spari-
sjóðsfé ekki annað en peningar, sem
bíða þess að vera settir i eitthvert
fyrirtæki (hús, jarðabót, hlutabréf),
og hér í kauphallarleysinu geta þeir
ekki sett það í skuldabréf, því þau
verða ekki seld aftur, og meðferð
þess verður þvi að vera einkar var-
leg. Bankastjórarnir hér standa af
ýmsum ástæðum svo fjarri þeim,
leggja fje inn, að þær hafa engin
áhrif á, hvernig innieigendur verji
fénu. Enginn hlutur stæði þvi nær
fyrir Landsbankann, en að segja við
menn. sem eiga þar inni i spari-
sjóðnum: ,Kauptu nú heldur veð-
deildarbréf af mér fyrir þessi hundruð
sem þú átt inni í sparisjóðnum, þú
færð töluvert hærri rentur en spari-
sjóðurinn gefur, og einhver t. d.
fjölskylda í Reykjavík, sem nú er
húsnæðislaus, fær þak yfir höfuðið.
Innieigandinn í sparisjóðnum mundi
svara sem svo, þetta væri nú alt
gott og blessað, en get eg pá selt
veðdoildarbréfið aýtur, pegar eg parý
á peningunum að halda? Eg hugsa
mér, að Landsbankinn geti ekki
svarað því játaodi. Það strandar
alt á því, að kauphöllin er ekki til,
en hún kemst ekki upp vegna þess,
að hér eru ekki nógir peningar
á reki, ef svo mætti að orði kveða.
Hvað er svo gert við þetta heima-
fengna sparisjóðsfé? Það er látið
liggja á vöxtuin erlendis mikinn
hluta ársins. Þaðan má alt af fá
peningana aftur tneð sólarhrings
fyrirvara, nema íslandsbanki sé bú-
inn að gefa út alla þá seðla, sem
lög leyfa, — þá verður að bíða í
mánuð eftir útlendum seðlum.
V.
Agnúinn á heimafengna bagganum.
I Landshagsskýrslunum 1911 er
skýrsla eftir þann, sem þetta ritar,
um sparisjóðina á landinu 1908—
1910. Skýrslan vakti meiri eftir-
tekt, en hagsskýrslur okkar eiga vana-
— 6 —
lega að fagna. Statistisk Aarbog
kom næsta dr með útdrátt úr henni,-
og hafði aldrei getið um íslenzkt:
sparisjóðsfé fyr. Blaðið »Lögrétta«
gerði ágætan, skýran og læsilegan
útdrátt úr henni. Bezta útdrátt úr
Landshagsskýrslum, sem eg hefi séð
í nokkru blaði hér. Eg sá, að hr,-
prófessor Guðmundur Hannesson
hafði lesið annaðhvort skýrslurnar
eða útdráttinn í Lögréttu af blaða-
giein, sem kom út eftii hann; hann
lét mikið yfir að vér ættum 61/*;
miljónir, og að vér þyrftum ekki
annað til að fá Eimskipifélagið á>
fót, en að taka 1 miljónina af þess-
um 6 milj. ofc breyta henni í Einr-
skipafélagshlutabréf. Það mun nú'
samt ekki hafa gengið eins og í
sögu. Innieigendur í sparisjóðum
munu sumir hafa spurt hr. G. H.
eða þá sjálfan sig: Get eg þá selt
hlutabréfin aftur, þegar eg þarf sjálf-
ur á peningunum að halda ? Svarið
hefir að líkindum verið neitandi, og
svo litið orðið úr að skrifa sig fyrir
framlögum til Eimskipafélagsins. í.
þessari skýrslu er nú meðal annars
sýnt, hve mikil innlög manna vorm
— 7 —
— 3
— 4
— 5 _—