Ísafold - 19.07.1916, Side 3

I
ISAFOLD

>
þá við miklu meiri ráðdeild, svo
þegar Sonni segir eitthvað, sem
hinum finst ófullkomið, kemur óð-
ara leiðrétting hins eldra bróður. —
Sonni var vanur að meta alt, eink-
um fyrst, á stundlega og jarðneska
alin og lýsa öllu umhverfi, eins og
hann hafði skynjað það í þessu lífi;
en hinn fullorðni stefnir að því í
sínum svörum, að lýsa öllu hérna
megin sem endurskini eða jafnvel
skugga hinnar komandi tilveru.
Loks skal þess getið, að móðir
Sonna komst svo langt, að hún ját-
aði hiklaust, að hún væri orðin full-
komlega ánægð, þótt guð hefði tekið
hann til sín, því hann hefði ekki
tekið hann nema að nokkru leyti
frá sér. — Varð Sonni þá óvenju
glaður. M. J.
Erl. símfregnir
(frá fréttaritara Isaf. og Morgunbl.).
Kaupm.höfn, 14. júlí.
Höll, sem Vilhjálmur
Þýzkalandskeisari átti í
Aþenuborg, er brunuin.
Vegna allsherjarverk-
falls á Spáni hefir Altons
konungur nnmið stjórnar-
skipunarlögin úr gildi
fyrst um sinn.
Kaupmannahöfu 15. júlí.
Bretar hafa tebið Mam-
etz-skóginn.
Rússar sæbja ákaft fram
hjá Kovel.
Katbátskauptarið sem
feom til Baltimore, er 2000
smálestir ad stærð.
Herlög eru látin gilda
i Spáni vegna altnenns
verfefalls.
%
Þaö var Tatoi-höllin í
Aþenuborg, sein brann. —
— Þjóðverjar liata lagt
hald á alt togleöur af hjól-
hestahringum í öllu þýzka
rikinu.
Kaupm.höfn, 18. júlí.
Bússar sækja fram fyrir
suðvestan Luzk og hafa
tekið 13 þús. fanga.
Bússar sækja og á á her-
línunni hjá Riga.
Bandameun auka stór-
skotahríð sina á vestur-
vígstöðvunum.
— 300 lík sjóliðsmanna
hafa rekið á land á Norö-
urlöndum.
Metznikoff er látinn.
■-- ■' ------------
Erl. símfregnir
Opinber tilkynning frá brezku utan-
rikisstjórninni i London.
London, ódagsett.
Eftirfarandi skeyti hefir komið fá aðal-
stöðvunum i Frakklandi, dags 14. júlí.
Það er nú unt að segja nákvæmar frá
orustunni sem hófst snemma f morgun.
Eftlr ákafa stórskotahríð var áhlaup gert
kl.- 3,25 í morgun. Óvinirnir voru reknir
úr skotgröfunum á allri árásarlinunni og
é 1-
vér tókum marga fanga. Áköf orusta hef-
ir staðið i allan dag og höfum vér stöð-
ugt unnið nokkuð á. Vér höfum nu á voru
valdi aðra varnarlínu Þjóðverja milli Ba-
zentin le Petit-þorpsins og Longueval-
þorpsins, að báðum stöðum meðtöldum,
og allan Trouer-skóginn. í þeim skógi
komum vér flokk úr Royal West Kent her-
dcildinni til hjálpar. Hafði sá flokkur orð-
ið viðskila við aðallinuna i bardögunum ný-
lega, og var alveg umkringdur af Þjóð-
verjum. Þeir stóðust samt árásir Þjóð-
verja i 48 klukkustundir i norðurhluta skóg-
arins. Þjóðverjar gerðu tvö grimmileg á-
hlaup, sem mishepnuðust með öllu. Síðar
gerðu þeir eitt áhlaupið enn og þeim tókst
að ná þorpinu Bazentin le Petit en fót-
göngulið vort rak þi þaðan aitur að vörmu
spori. Alt þorpið er á voru vatdi
London ódagsett.
Vér höldum áfram að vinna á á herlinu
vorri. Á einum stað höfum vér hrundið
óvinunum yfir i þriðju varnarlinu Þjóðverja,
sem er rumlega 4 mílur fyrir aftan fyrstu
iínu þeírra, senv var hjá Fricourt og
Mametz.
Síðustu 24 klukkutima höfum' vér tekið
rúmiega 2000 fanga, þar á mcðal einn
hershöfðingja þriðju lifvarðarsveitarinnar.
Ails höfum vér tekið rúmlega 10 þus. fanga
síðan orustan hófst.
Vér höfum og náð miklum birgðum af
allskonar hergögnum.
London, 18. júli.
Hersveitir vorar hafa unnið enn fleiri
þýðingarmikla sigra. Norðvestur af Bazen-
tin le Petit-skógi gerðum vér áhlaup á
aðra varnarlinu Þjéðverja og tókuin hana
á 1500 metra löngu svæði. Fjöldi fallinna
Þjóðverja var á þessu svæði og ber það
vott um hið mikla manntjón, sem þeir liafa
beðið siðan vér hófum sóknina.
Austan við Longueval höfum vér stækk-
að skarð það, er vér liöfum höggvið i aðra
varnarlinu Þjóðverja, með þvi að ná á
vort vald hinum ramlega viggirtu stöðvum
hjá Waterlot bænum.
í vinstra herarmi vorum, í Ovillers La
Boiselle hefir staðið látlaus höggorusta sið-
an 7. julf. Þar höfum vér nú tekið leif-
arnar af hinum sterkustu vigstöðvum óvin-
anna. Handtókum vér þar 2 liðsforingja
og 124 hermenn úr lifvarðarsveitinni. Voru
það leifar hins hrausta setuliðs Þjóðverja
þar og er nú alt þorpið á voru vaidi.
Skjöl, sem komist hafa i vorar hendur,
sanna það, að Þjóðverjar hafa beðið mikið
manntjón i siðustu viðureigninni. Þar er
meðal annars sagt að ein „hersveit (com-
pany) hafi mist alla sina menn nema einn
liðsforingja og 12 liðsmenn og séu þeir
svo að þrotum komnir að þeim sé eigi
meira ætlandiv. Önnur hersveit »eralger-
lega óvfgfær; þeir sem eftir lifa eru svo
aðfram komnir að þeir geta ekki barist
lengur: ef stórSítotahrfðinni léttir ekki
verður hersveitin bráölega upprætt; það
er nauðsynlegt að henni sé bjargað<. í
einu herfylki »eru nú sem stendur 3 liðs-
foringjar. 2 undirliðsforingjar og 19 liðs-
menn.<
. /
Heykiavlknr-annáii.
Vöruflntningaskip til Vesturheims-
farar hefi* landstjórnim leigt, seglskip
1500 smál. að stærð, og á að greiða
fyrir það 65000 kr. leiga á mánuði.
Skipið heitir Bisp.
Skipafregn.
Goðafoss er kominn til Khafnar.
í s 1 a n d kom þangað um miðjan
mánuð og á að fara þaðan aftur á
fimtudag.
B o t n i a fór héðan í gær. Farþegar:
Mr. Irwin, Frithjof Nielssen umboðs-
sali, sr. Páll Sigurðsson, ungfrú Sigr.
Björnsdóttir (Jenssonar). Skipið flutti
og 125 hesta til Ðanmerkur.
Jarðarför Jóns Ólafssonar fer fram
í dag. Húskveðju flytur síra Eiríkur
Briem prófessor, en í kirkjunni taiar
síra Bjarni Jónsson.
Haralður Nielsson prófessor dvelst
þessa dagana á Akureyri og hefir bæði
pródikað þar og flutt ýms erindi —
jafnan við svo mikla aðsókn, að marg-
ir' verða frá að hverfa.
Skaftfellingaför. í kynnisför þeirri,
sem um er getið i síðasta blaði, að 3
Skaftfellingar sóu í för kringum landið
eru þessir: Hjalti Jónsson frá Hoffelli
í Hornafirði, Þorbergur Þorleifsson frá
Hólum í Hornafirði og Sigurður Jóns-
son frá Stafafelli í Lóni. Alt ungir
menn er stunda búskap.
Til síldveiðanna norðanlands eru
allir sunnlenzku botnvörpungarnir nú
farnir — svo dauft er nú á Reykja-
víkurhöfn eftir múkinn, er allur flot-
inn lá þar í sinni dýrð.
Margir stórir vélbátar eru einnig
farnir nörður á síldveiðar.
Skógræktin.
Leiðrétting.
í ísafold, tölublað 21. júní, hefir
G. Davíðsson skrifað grein »Skóg-
ræktarpistilU. Ósvífni hans og
heimsku ætti eg ekki að vikja að,
því eins og eg hefi sagt honum áðnr,
veit eg hversvegna hann kemur fram
þannig, og þar að auki er nú venju-
lega svo, að því minni gaum, sem
menn gefa að götustráki, sem er að
æpa eftir þeim, þess fljótara hættir
hann. En grein hans gefur mér
tækifæri til að taka fram sitthvað
skógræktinni viðvíkjandi, sem mig
Iangar til að tala um.
Það er nú fyrst skóghögg á Þing-
völlum. Eg efast ekki um, að illa
sé ennþá farið með skógana, að því
er snertir högg, á allmörgum stöð-
um, en skógræktarmennirnir eru of
fáir til að þeir geti haft eftirlit al-
staðar. Alt er undir því komið, hvott
hreppstjórar vilja gera skyldu sina
og skýra skógræktarstjórninni frá
því, þegar þeir hafa gengið úr skugga
um, að menn höggva skóginn á
ólögl^gan hátt. Að eins einn hiepp
stjóri,í Borgarhreppi I Mýrasýslu hefir
hingað til gert svo. Þar hafði eg
eftirlit i fyrra, og mál reis út af því,
sem lauk svo, að hlutaðeigendur
fengu viðvörun.
Þetta ár hafði eg gert ráð fyrir að
hafa eftirlit í Arnessýslu, þar á meðal
í Þingvallasveitinni. Svo er mál
með vexti, að eg hefi reynt áður að
rannsaka Þingvallasveitina í því skyni.
Menn hefa oft tekið það fram við
mig, að sé einkum frá prestssetrinu
höggvið allmikið ár hvert, en prest-
urinn sagði mér að hann vissi ekki
hvar viðurinn hafði verið tekinn og
að maðurinn sem var vanur að höggva
væri ekki viðstaddur þá. Eg fór
samt um nokkurn hluta hins víð-
lenda skógsvæðis, en gat ekki fundið
neitt sérstaklegt. Þó hafði hingað og
þangað verið höggvið smárjóður.
Sjötta júní í ár gáði eg að girð-
ingunum á Þingvöllum, þær voru
þá i góðu lagi. Aðeins var hliðið i
elztu girðingunni skemt, en eg gerði
við það svo, að skepnur gátu ekki
komist að. Þann 25. júní bað eg
prestinn að gera við hliðið, eb þegar
eg kom þangað 9. júli hafði ekkert
verið gert, en hliðið var þá brotið í
sundur. Þá bað eg hótelstjórann
að gera við það.
Plönturnar voru samt óskemdar.
í vor fór eg þess á leit við tvær
sýslunefndir að ráði I þjónustu sina
2 fasta starfsmenn til að hafa með
höndum skógarhögg það, er fer fram
árlega í sýslunni. Sýslunefndin í
Arnessýslu svaraði mjög svo kurteis-
lega, að henni fyndist hugmyndin
góð, en (yrst um sinn myndi hún
ekki vilja taka beinlínis þátt i því,
heldur óskaði þess, að skógræktar-
stjórinn sæi um að ráða mennina,
og að þeir yrðu iaunaðir að nokkru
af þeim sem létu höggva, en að
nokkrn úr landssjóði.
En sýslunefndin í Mýrasýslu svar-
aði blátt áfram án frekari skýringa,
að hún sæi sér ekki fært að verða
við málaleitun skógræktarstjóra.
Þetta er auðvitað hið hægasta, að
skjóta frá sér öllu, sem getur valdið
óþægindum, en ilt fyrir mál, sem
þarf að fá stuðning, einkum af hálfu
sýsíunefnda, til þess að ná framför-
um. Þar sem kvörtun yfir að menn
fæiu illa með skógiun, fyrst kom
þaðan, og þessi sýsla er hin skóg-
auðugasta á landinu, (4000 vallardagsl.
af skóglendi) hefði eg ekki búist við
slíku svari.
Þá er nú flutningurinn. Eg efast
stórlega um, að sá skógarvörður, sem
nefndur er i grein G. Davíðssonar
mundi vilja játa að hann segði af sér
stöðu sinni vegna þess, að hann .varð
að vinnn við flutninga. Hver mað-
ur sem vill sjá, mun vera ljóst, að
hér er um mikilsvert stnrf að ræða.
Skóglendið þar, sem er hið bezta og
viðlendasta, liggur alt of langt frá
fjölbygðri sveit. Ef við getum ekki
hagnýtt okkur það með þvi að fleyta
niður viðnum þá er yfirleitt ókleift
að rækta þar skóg í stórum stíl.
Viðurinn, um 140 hestar, sem var
settur í ána í fyrra, var að mestu
leyti tekinn á land í Skeiðum við
Utriða og seldur þar. Nokkur hluti
af honum kom niður að Kiðjabergi
og var seinna bjargað þar.
í ár voru settir t ána við Laugar-
vatnshóla 300 hestb., 950 baggar.
Af þeim hafa 870 verið teknir á land
við Skálholt, við Útriða og Fjall á
Skeiðum, en hinn hluti viðarins við
Kiðjabergsferjuna fyrir snnnan ána.
Þar er fyrirætlað að selja hann í
ágúst. Heldur vei hefir farið fyrir
okkur að fleyta, enda þótt vér höf-
um ennþá iitla reynslu, talsvert
greiðara hefði það samt gengið, ef
þeir sem eg gerði samninga við um
flutning á viðnum niður að Hóli,
hefðu haldið samninginn, svo að við
hefðum verið færir um að byrja
flutningana 15. mai eins og jeg hafði
gert iáð fyrir. Tvisvar (tvö ár) hefir
samningurinn verið rofinn. Ef hann
er ekki haldinn í þriðja skifti þá
muDdi vera bezt að taka burt girð-
inguna í þvi skóglendi og snúa sér
til annarra manna.
A. F. Kojoed-Hansen.
Bændur svara.
Veltiár. — Dýrtíð.
Eftir sira Magnús Bl. Jónsson i Vallanesi.
•Varðar mest til allra orða,
að nndirstaða rétt sé fnndin.<
Það hefir orðið umtal, eigi all-
litið um veltiár annars vegar og dýr-
tíð hins vegar hér á landi, stafandi
af heimstyrjöldinni. Umtal þetta
hófst fyrir alvoru á alþingi 191S,
með tilraun bjargráðanefndar, til að
hefta að nokkru leyti útflutning á
neyzluvörum, framleiddum í landinu,
og frumvarpi sömtl nefndar um út-
Mjólkurfélag Reykjavíkur
heldur fund í Bárubúð sunnudaginn
30. júlí «kl. 4 síðd.
Aríðandi að félagar sæki fuudinn.
flutningsgjald. Hvorttveggja þetta er
felt í þinginu.
Þetta hefði ekki vakið neina sér-
lega eftirtekt í landinu, befði að eins
verið frá þvi sagt, sem öðrum þing-
fregnum. Og svo aftur, á sínum
tíma, skýrt frá því, hvernig sam-
komulag náðist um þetta mái.
En þetta er ekki látið nægja.
Sum blöðin hefja þegar harðvítugar
árásir á bændur á þingi, út af þessu.
Tala nm, og marg-endurtaka »bænda-
valdið* á þingi, stéttar-hagsmuna-
pólitík, stórgróða bænda, þeim að
þakkarlausu og fleira þess háttar.
Yfir höfuð liggja þingbændum, og
þar með landbúnaðarmönnum yfir-
leitt, all-þungt á hálsi fyrir fram-
komu og hugsunarhátt.
Og svo er þessu aftur svarað af
ýmsum málsmetandi mönnum. Mörg
svörin eru góð, og á þeim talsvert
að græða, til upplýsingar landbúnað-
inum, og hag þeirra, er hann stunda.
En í engri af þessum svar-greinum
bænda, er »ísafoldc svo nefnir, hef
eg séð það skýrt fram sett, hver
þessi gróði landbúnaðarins er, af
styrjöldinni. Hve miklu betur hagur
bænda stóð 1915, heldur en t. d.
1913 og 1914.
Þetta er þó sannarlega undirstaðan.
Mergurinn málsins. Sé mismunur-
inn mjög mikill frá venjulegu, all-
sæmilegu árferði, þá standa þeir,
sem skattgiida vildu stórgróðann,
þeim mun betur að vígi, sem hann
er meiri. Sé hann tiltölulega smár,
verður hið gagnstæð? ofan á. Og
áður en lagður var ákveðinn dóm-
ur á framkomu þingbænda, eða
landbúnaðarmanna, yfirleitt i land-
inu, sem flestir munu hafa fylgt
þeim að máli, er það varð kunnugt
út um land, virðist mér, að ástæða
hefði verið til, að rannsaka, hversu
mikill þessi gróði landbúnaðarins
var. Og fella svo dóm bygðan á
rökum.
í stað slikrar rannsóknar er talað
um þakkarlausan stórgróða bænda
annars vegar, og skort þeirra á fórn-
fýsi og hluttekningu hins vegar við
bágstadda samþegna, sem líði að
ósekju skort sprotticn af sömu rót,.
sem gróði bændanna. En stórgróði,
og stórgróði. Það er óákveðin stærð.
Hvað er stórgróði ? Hann er til
1913 og því tjáir ekki að segja, að
þeir fari með ósatt mál, er urn hann
tala. En hve almennur er hann?
Það er annað mál. Hér er farið með
hálfsagða sögu, hálfan sannleik. En
gefið út sem heil saga, fullur sann-
leikur.
Báðir hafa hér nokkuð fyrir sér;
þeir sem tala um stórgróða, og þeir,
sem telja gróðann smáræði. Þeir líta
að eins á sína hliðina hvorir. Hvort-
tveggja er til. Og auk þess er til
hið þriðja. Það eru til landbú, og
þau ekki svo fá yfir landið, sem
biða skaða af völdum styrjaldarinn-
ar.
Hvar er þá hið rétta í máli þessu ?
Til þess að finna það, má hvorki
einblina á það mesta, né minsta,
heldur athuga, hvort landbúnaður-
inn yfirleitt hefir grætt, og sé svo,
þá hve mikið.
Eg vil nú leyfa mér að benda á að-
ferð til þessa, og leitast við að sýna
mismuninn á hagnaðinum í árslok
1914 og 1915.
Sé gengið út frá manntali þvi,.
sem Sveinn alþm. Bjömsson gefnr
upp í þingræðu sinni 31. ágúst