Ísafold - 02.08.1916, Qupperneq 1

Kemur út tvisvar ;
í viku. Veríiárf;. ,
! 5 kr., erlendis T1/^
1 kr. eða2 dollarjborg- '
ist fyrir miðjau júlí
, erlendis fyrirfram.
! Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
Reykjavík, miðvikudaginn 2. ágúst 1916.
Uppsögn (skrifl.
bundin við áramót,
er ógild nema kom-
in só til útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandl skuld-
laus viö blaölð.
57. tölublaö
Askrifendur Isafoldar
eru beðnir að láta afgreiðslu blaðsins
vita ef villur skyldu hafa slæðst inn
í utanáskriftirnar á sendingum blaðs-
ins. Talan framan við heimilisfangið
merkir að viðkomandi hafí greitt and-
virði blaðsins fyrir það ár, er talan
segir.
A.rþýðufél.bókasafn Templaraa. 8 kl. 7—9
Borgaratjóraskrifstofan opin virka daga 11-B
Baöjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bœjargjaldkerinn Lanfásv. 6 kl. 12—8 og T—7
íglandsbanki opinn 10—4.
ILF.U.M. Lestrar- og skrifstofa 8 árd.—10 siðð.
Álm. fundir fid. og sd. 81/* síbd.
L»ndakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—3 og 6—8. Útlán 1—8
Landsbúnabarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsfóhirbir 10—2 og 6—8.
Landsskjalasafnib hvern virkan dag kl. 12—2
.Landssíminn opinn daglangt (8—9) virka daga
belga daga 10—12 og 4—7.
Xistasafnió opió hvern dag kl. 12—2
Náttúrugripasafnib opib 1 */«—21/* á sunnud.
Fósthúsið opið virka d. 9—7. sunnud. 9—1.
Samábyrgö Islands 12—2 og 4—6
Stjórnarráósskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsími Reykjavikur Pósth, 8 opinn 8—12.
Ylfilstabahæliö. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib hvern dag 12—2.
Yöruflutningar
M Englandi.
Stjórnarráðinu hefir í dag borist
fregn frá brezku stjórninni þess efn-
is, að upphafið sé bann það, er lagt
hafi verið við útgáfu útflutningsleyfa
frá Bretlandi, og að herstjórnar-verzl-
unarráðuneytinu (War Trade depart-
ment) hafi verið tilkynt, að engar
tryggingar (guarantees) verði fram-
vegis heimtaðar að þvi er snertir
vörur frá Bretlandi til íslands.
Eins og frá hefir verið skýrt,
kröfðust Bretar þess, að íslenzkar
vörur, svo sem fiskur, ull o. s.
frv. yrði eigi sent héðan til Norð-
urlanda eða Hollands, og að stjórn-
in hér fyrirbygði það. Ella yrði
algerlega bannaður útflutningur
vöru hingað frá Englandi.
Reglugerð var því gefin út 28. f.
m., er fullnægði þessari kröfu Breta.
Og þess vegna verður nú leyft að
flytja út vörur til íslands frá Bret-
landi, og þarf engra »klausula«
framar.
Mun þetta gera viðskiftin öll stór-
um mun greiðari en nú hefir verið
um hríð.
Tillögur
launamálanefndarinnar.
Að áskorun alþingis 1914 var með
konungsúiskurði 9. des. 1914 skip-
uð 5 manna nefnd til þess
að íhuga rækilega óskir þjóðarinnar
um afnám lögákveðinna eftirlauna,
að raunsaka Iaunakjör embættis-
manna og annarra starfsmanna
landssjóðs, og sérstaklega koma
fram með tillögur til þeirrar skip-
unar á þeim, er nauðsynleg og
sanngjörn virðist I sambandi við
afnám eftirlauna.
Jafnframt hafði Neðri deild alþingis
ályktað, »að skora á landstjórnina
að taka til rækilegrar athugunar,
hvort unt sé að aðskilja umboðsvald
og dómsvald og fækka sýslumönn-
um að miklum mun, og ef svo virð-
ist, að það sé hagkvæmt og að mun
kostnaðarminna en það fyrirkomu-
lag, sem nú er, að leggja þá frum-
varp til laga í þá átt fyrir næsta
Alþingi*.
Þetta atriði fól landstjórnin launa-
málanefndinni einnig að rannsaka.
I nefndina voru upphaflega skip-
aðir þeir Jósef J. Björnsson alþm.
(formaðúr), Jón Jónatansson búfræð-
ingur, Jón Magnússon bæjarfógeti,
Pétur Jónsson alþingismaður og
Skúli Thoroddsen alþingismaður.
Sú breyting varð á skipun nefnd-
arinnar, að Pétur Jónsson bað sig
undanþeginnnefndarstörfunum í fyrra-
sumar og var þá Halldór Daniels-
son yfirdómari skipaður i nefndina
með konungsúrskurði 29. okt. 1915.
Aður en nefndin fekk lokið störf-
um sínum til fulls féll frá einn af
nefndarmönnum, Skúli Thoroddsen,
sem lézt 21. mai. Var enginn skip-
aður í hans stað, með því að nefnd-
arstörfin voru þá svo langt komin.
Nefndin hefir nú sent frá sér helj-
armikið nefndarálit, 380 bls. bók.
Að sjálfsögðu verða tillögur nefnd-
arinnar ræddar hér í blaðinu smátt
og smátt, eftir því, sem tími og rúm
vinst til.
En að þessu sinni skal í fám orð-
um skýrt frá aðaltillögunum.
Afnám eftirlauna.
Nefndin leggur til, að eftirlaun
séu afnumin og lýsir svo ástæðum
sínum:
»Nefndin litur svo á:
að það sé eindreginn vilji alls þorra
þjóðarinnar, að nema eftirlauna-
rétt úr lögum,
að það verði eigi séð, að starfsmenn
þjóðarinnar. eigi sanngirnis- eða
réttlætiskröfu til eftirlauna, eða
það sé nein þjóðarnauðsyn, að
þeir fái eftirlaun,
að eftirlaunarétturinn komi misjafnt
niður að því leyti, að hann nær
að eins tii nokkurra, en eigi allra
embætta,
að afnám eftirlauna verði til sparn-
aðar fyrir landsssjóð. Því verði
eftirlaunaréttinum haldið, þá muni
ekki verða hjá því komist, að
veita þennán rétt fleirum en nú
hafa hann, og verði þá eftirlaun-
in allþuug útgjaldabyrði fyrir
landssjóð,
að afnám eftirlauna mundi draga úr
kala þeim til embættismannastétt-
arinnar, sem brytt hefir á, og
telja verður óeðlilegan og óholl-
an þjóðfélaginu, en ætla má, að
sé að meira cSfc minna leyti sprott-
inn af eftirlaunaréttinum.
að það hljóti jafnan að valda nokkr-
um orðugleikum fyrir fjárveitiug-
arvaldið, að geta ekki átt að vísu
að ganga um kostnaðinn við
rekstur embættanna, vegna þess,
að aldrei er unt að vita með
vissu fyrirfram, hve mikil útgjöld
landssjóðs til eftirlaunanna kunna
að verða«.
Laun embættismanna.
Um þau segir nefndin i. niður-
stöðu-orðum sínum, að ekki hafi
»orðið hjá því komist,- að hækka
launin talsvert, eftir þvi sem aug-
ljóst varð við athugun nefndarinnar
á málinu, að á þótti vanta til þess,
^ð núveraudi laun gætu fullnægt
þeim kröfum, sem óhjákvæmilegt
virðist að gera, en þær eru sam-
kvæmt framansögðu þessar:
að embættismaðurinn geti lifað sóma-
samlega af laununum,
að embættismenn fái endurgoldinn
þann kostnað, sem ætla má, að
þeir jafnaðarlega hafi orðið að
leggja fram, til að búa sig undir
embættið,
að embættismaðurinn geti trygt sér
nokkurn lífeyri sér til styrktar, ef
hann þarf að sleppa embætti fyrir
elli sakir eða vanheilsu,
að tekið sé í laununum hæfilegt til-
lit til þeirrar ábyrgðar og vanda,
sem embættinu fylgirc.
Nefndin hefir búið til langt launa-
lagafrumvarp, sem oflangt verður að
rifja alt upp að þessu sinni.
En rauði þráðurinn í frumvarpinu
er, að láta lannin ýara liœkkandi um
jafna upphæð á jöfnum árabilum.
Mikla breyting leggur nefndin til
á launa-tilhögun sýslumanna — ýöst
lauh og ýast skriýstoýuýé, en allar
aukatekjur eiga að renna í landssjóð.
Helztu hækkanirnar eru á launum
yfirdómara, úr 3500 upp í 4000 kr.
byrjunarlaun, sem síðan eiga að
hækka á hverjum 3 ára fresti um
200 kr. upp í 5000 kr. Þá vill
nefndin og hækka skrifstofustjóra-
launin í stjórnarráðinu upp í 3600
kr. byrjunarlaun, er síðan hækki á
hverjum 5 ára fresti um 300 kr.
upp i 4500 kr.
Bæjarfógetanum hér í Rvik eru
ætluð 4000 kr. byrjunarlaun, er
hækki um 200 kr. á hverjum 2 ára
fresti upp í 4800 kr. — og skrif-
stofufé 11.500 kr.
Nefndin vill slá saman embætti
héraðslæknisins í Reykjavik og holds-
veikralæknisins og sömuleiðis lands-
bóka- og þjóðskjala-varðarembættum.
Annars mun ísafold. í næstu blöð-
um prenta upp frumvarpið og sleppir
því að fara frekar út í þá sálma að
þessu sinni.
Aðalniðurstaðan peningalega er sú,
að tillögur nefndarinnar fara ýram á
teepra 20.000 kr. árleqa hakkun á
jjárveitinqum til launa embattismanna.
Saumavélarnar
marg eítirspurðu eru nú komnar í verzlun
Halldórs Sigurðssonar
Iugólfshvoli.
Vélarnar eru mjðg góðar, og þvi líklegt að þær seljist
fljótt, þess vegna er vissara íyrir þá, sem þurfa að fá sér
saumavél, að draga það ekki, því óvist er að þær komi
aítur þetta ár. Og annarsstaðar i bænum fást þær ekki
sem stendur.
Lífeyristrygging í stað eftirlauna.
Nefndin leggur til, að stofnaður
verði lifeyrissjóður fyrir embættis-
menn og þeir skyldaðir til að kaupa
sér geymdan- lífeyri, og hefir búið
til frumvarp til laga um þetta. Á
landssjóður samkvæmt því að leggja
lífeyrissjóðnum til 20.000 kr. stofn-
fé í eitt skifti fyrir öll.
Dr. Ólafur Daníelsson hefir ann-
ast útreikninga þá, sem eru grund-
völlur þessa sjóðs.
Embættismaður, sem hefir 4500
kr. árslaun eða meira, þarf að greiða
186 kr,- árlega til þess að tryggja
sér 100 kr. lífeyri fyrir hvert þjón-
ustuár, þannig, að t. d. eftir 20 þjón-
ustuár er hann þá búinn að tryggja
sér 2000 kr. »eftirlaun« o. s. frv.
Seinri hluti nefndarálitsins fjaliar
um aðgreining dómsvalds og um-
boðsvalds og þarf hann nákvæmari
greinargerðar en rúm er fyrir að
þessu sinni.
Það er mikið starf, sem liggur í
þessari skýrslu og tillögum launa-
nefndarinnar.
Við fljótlega yfirsýn er eigi unt
að átta sig til hlítar á tillögunum,
er vafalaust munu sumar orka tví-
mælis, efns og gerist og gengur.
Ófriðar-annáll.
4.-20. júlí.
Frh.
Yfirlit.
Heimsstyrjöldin mikla hefir nú
senn staðið yfir í 2 ár — tvö hörm-
unga og skelfinga árin þegar liðin,
álfan flakandi í sárum og ekkert
upprof sjáanlegt, úr syndamyrkri
mannlegrar grimdar og ofstopa.
Fari svo að lint verði látum á
næstkomandi ófriðarári mun flutn-
ingahaftið til Miðveldanna eiga þar
drjúgastan þáttin. — Eina vonin
margra að þau verði uppiskroppa
með nauðsynjavörur til þess að geta
haldið ófriði áfram.
Áform ÞjóOverja stranda.
Er Þjóðverjar brutust inn yfir
Belgíu fyrir tveim árum og óðu
með vigamóði áleiðis til Parísar, þá
ætluðust þeir til, að ófriðnum yrði
Brödrena Boréus
Borás Sverige
försálja i parti:
Strumpor, Förkladen, Mössor,
Skjorttor, Kalsánger, Tröjor, För-
digsydda byxor af Moleskin och ylle,
Cyklor, Trátofflor och Turistsángor
med flera andra artiklar.
Skrif efter prisuppgift á de artiklar
Ni önskar erhálla.
Telegramadress: Boróus Borás
Sverige.
Vamlaðastar og ódýrastar
Líkkistur
seljuin við undirritaðir.
Kistur fyíirliggjandi af ýmsri gerö.
Steingr. Guðmundss. Amtm.stíg 4.
Tryggvi Arnason Njálsg. 9.
lokið eftir 6 mánuði. — En hin
víðfræga orusta við Marne hefti svo
för þeirra eins og kunnugt er. —
Urðu þeir að hopa til Belfort og
hafa setið þar síðan. t 20 mánuði
hafa herlinurnar á vesturvígstöðvun-
um hróflast næsta lítið.
En er Þjóðverjum tókst ekki að
berja dug úr Frökkum, urðu þeir að
snúa sér að Rússum. Þótt viðbúnaði
þeirra væri næsta ábótavant, seigluð-
ust þeir þó svo, að þeir gátu staðið
í Þjóðverjum, þótt þeir hörfuðu
næsta langt inn í Rússland.
Seinna komu Tyrkir tíl, svo kraftar
sambandsþjóðanna dreifðust og gátu
þeir ekki unnið neinstaðar á svo nm
munaði.
Árásir Þjóöverja.
En Miðveldum dugði ekki vörnin
ein, þeir urðu að vinna til úrslita.
Ráðast þeir nú af alefli á óvini sina
hvern eftir annan; á Frakka við
Verdun, Rússa í Galizíu, ítali 1 Ölp-
um — og svo aumingja Serba. Þá
eina brutu þeir á bak aftur, en hinir
stóðust mátið, nema hvað Rúasar
nrðu að hörfa undan um stund.
Aðstaða Miðveldanna góð að þvi
leyti, að þeir senda liðsauka á fleygi-
ferð um lpndin þangað sem við þarf,
geta safnað á einn stað liði úr öllum
áttum.