Ísafold - 19.08.1916, Blaðsíða 1
Kemur út tvisvar
í viku. VerSárg.
5 kr., erlendis T1/^
kr. eða 2 dollar;borg-
ist fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
Lausasala 5 a. eint.
XLIII. árg.
Reykjavík, laugardaginn 19. ágúst 1916.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjóri: Dlafur Björnsson.
Talsími nr. 455.
Uppsögn (skrifl.
buadin við áramót,
er ógild nema kom-
in sé tll útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
só kaupandi skuld-
laus við blaðið.
61. tölublað
Alþýöufél.bókasafn Templaraa. 8 kl. 7—0
Borgarsfcjóraskrifstofan opin virka daga 11—8
Bœjarfógetaskrifsfcofan opin v. d. 10—2 og 4—7
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—8 og 6—7
tslandsbanki opinn 10—4.
K.F.U.M. Lesfcrar- og skrifsfcofa 8 árd.—10 aiöd.
Alm. fundir fid. og sd. 8*/• síbd.
Landakotskirkja. Gubsþj. 9 og 6 á helgum
Landakotsspitali f. sjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankasfcj. 10—12.
Landsbókasafn 12—8 og 6—8. Úfclán 1—8
Landsbúnabarfélagsskrifsfcofan opin frá 12—2
Landsféhirbir 10—2 og 6—6.
Landsskjalasafnib hvern virkan dag kl. 12—2
Landsslminn opinn daglangt (8—9) virka daga
helga daga 10—12 og 4—7.
IListasafnib opib hvern dag kl. 12—2
Náttúrngripasafnib opib Vla—W/a á sunnnd.
Pósthúsió opib virka d. 9—7, snnnud. 0—1.
Samábyrgb Islands 12—2 og 4—6
Btjórnarrábsskrifstofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjaviknr Pósth. 8 opinn 8—12.
TífilstafcahæliÖ. Heimsóknartimi 12—1
Þjóbmenjasafnib opib hvern dag 12—2
yiiiivijriTritiTmnTTn
Klæðaverzlun
H. Andersen & Sön.H
Aðalstr. 16.
Stofnsett 1888. Sími 32
1
■j þar eru fötin sannmð flest
; þar eru fataefnin bezt.
»rrrrri,irrmmnrrii:-g'rrrr
Umboðsvaid og
dómsvald.
Ur tillögum launamála
nefndarinnar.
I.
Isafold hefir áður’ skýrt frá tillög-
Tum launamálanefndarinnar í launa-
og eftirlaunamálinu. Eftir er að
skýra frá hvernig nefndin hugsar sér
að bezt verði fyrirkomið sundur-
qrcininz umboðsvalds og dómsvalds,
■e f það ráð yrði tekið.
Skal það þegar tekið fram, að
ágreiningur er um í nefndinni, hvort
i það skuli ráðist eins og högum er
háttað hér í landi. Meiri hlutinn
(íósef Björnsson, Jón Jónatansson og
Jón Magnússon) lítur svo á, að
sundurgreiningin sé tiltækileg og
ræður hiklaust til hennar, en minni-
blutinn (Halldór Daníelsson og Skúli
heit Thoroddsen) vill ekki leggja
neitt til um það. — Siðar mun ísafold
víkja að þessu atriði, en að þessu
sinni skulum vér lýsa þeirri tilhög-
un, sem nefndin telur hentugasta, ef
til sundurgreiningar kemur.
Nefndin kveður sér það ljóst, »að
kostnaðar vegna verður umboðsvald
<3g dómsvald eigi sundurskilið nema
þvi að eins, að dómendum sé fækk-
að að miklum mun, en það er mjög
mikið álitamál, hve langt verði farið
1 þeirri fækkun. Meiri hluti nefnd-
arinnar litur svo á, að hlíta megi
við 6 héraðsdómara á öllu landinu
og skifta landinu eftir þvi i jafn-
mörg umdæmi. Telur nefndin vel
við eiga, að tekið sé upp hið forna
heiti á dómurunum og þeir nefndir
lögmenn og umdæmi þeirra
1 ö g d æ m i. Við þessa skiftingu
liefir einkum verið farið eftir mann-
fjölda, víðáttu, og fjölda dómsmála
i hverju umdæmi um io ára skeið,
frá 1904—1913. Yngri skýrslur um
það efni er ekki kostur að fá.
Að þvi er kemur til umboðsstarf-
anna, er einnig gjört ráð fyrir nýrri
skiftingu landsins, þannig, að þessi
störf greinist aðallega í tvo flokka,
og teljist í öðrum allur þorri al-
mennra umboðsmála, en i hinum
aðallega tollmál, og skiftist landið
eftir því í tvenskonar umdæmi,
102 umdæmi álmennra umboðsmála,
er nefndin vill kalla þing og 14
tollahéruð. Starfsmenn þeir, er
hafa á hendi almenn umboðsmál,
nefnist sýslumenn, en þeir, er
gegna tollheimtu og tollgæzlu, t o 11-
verðir.
Auk þessara tvegga aðalflokka eru
enn nokkur umboðsmál, sem nefnd-
in telur rétt, að falin sé öðrum
mönnum en sýslumönnum og toll-
vörðum«.
Störf lögmanna.
Um þau farast nefndinni svo orð:
Lögmenn gegna öllum dómara-
störfum, hver í sínu umdæmi. Telj-
ast þar til dómsmál i þrengra skiln-
ingi, þau er til lykta eru leidd með
dómi, hvort heldur eru einkamál,
sakamál eða lögreglumál, og r^ttar-
rannsóknir í sakamálum og lögreglu-
málum, þó að málssókn sé eigi hafin
eða látiu niður falla. Þó er gert ráð
fyrir, að lögreglustjórar (sýslumenn)
geti tekið fyrir lögreglumál, þannig
að þeir taki við skýrslum þeirra
manna, er um sakarefni geta borið,
þó án eiðtöku, svo og taka á móti
sektarframboðum í þessum málum,
svo sem siðar verður vikið að. En
sé sekt eigi framboðin, gangi málið
jafnan til lögmanns.
Auk framantaldra eiginlegra dóms-
mála, hafa lögmenn á hendi dóms-
mál í rýmri merkingu, en þar til
teljast skiftagjörðir, fógetagjörðir og
uppboðsgjörðir.
Lögmenn eru skiftaráðendur hver
í sinu lögdæmi, en geta látið sýslu-
menn framkvæma juppskriftar- og
virðingargjörðir bæði i þrotabúum og
öðrum, og skifta til fullnaðar óbrotn-
um búum. Risi ágreiningur við
þessar gjörðir, bókar sýslumaður
framkomin mótmæli, en lögmaður
úrskurðar.
Kyrsetningargjörðir og forboðs-
gjcrðir, útburðar- og innsetningar-
gjörðir framkvæmir lögmaður. Al-
meDnar fógetagjörðir, fjárnám eftir
dómum og lögtak og fjárnám án
undanfarins dóms eða sáttar skal fela
sýslumönnum. Framkomin mót-
mæli gegn þessum gjörðum skulu
þeir úrskurða, en þeim úrskurði má
skjóta til lögmanns, þó getur slíkt
málskot eigi stöðvað gjörðina.
Lögmaður kveður upp alla úr-
skurði í uppboðsmálum, hvort held-
ur eru nauðungaruppboð eða frjáls
uppboð. Að öðru leyti framkvæmir
sýslumaðúr uppboð og undirbýr þau.
Ennfremur skal lögmönnum falinn
þinglestur skjala, færsla eignarskjala
og veðmálabóka, og láta þeir skatt-
heimtumönnum í té eftir bókum
þessum nauðsynlegar skýrslur til að
semja tekjuskattsskrá og húsaskatts-
skrá.
Þá skulu og lögmenn kveðja
stefnuvotta og úttektarmenn.
Lögmenn fara tvær aðalferðir á
ári til embættisverka i lögdæminu
og taka þá fyrir og leiða til lykta,
eftir því sem við verður komið, mál
þau, sem fyrir liggja. Hagkvæmast
virðist, að fyrri ferðin sé farin í
seinni hluta júnímánaðar og fyrri
hluta júiimánaðar, en seinni ferðin
í september eða októbermánuði.
Sjálfgefið er að það fer eftir mála-
fjölda, hve laugan tima ferðirnar
taka. Milli aðalferða fer dómarinn
aukaferðir, þegar nauðsyn krefur,
til að (taka fyrir sakamál og önnur
mál, er eigi mega dragast til næstu
aðalferðar.
Hin umboðslega skifting landsins
í þing kemur einnig við dómsmál
að þvi leyti, að nefndin vill, að
hvert þing sé þinghá fyrir sig, þann-
ig, að þiughár séu framt að helm-
ingi færri en nú; gjörir það lög-
mönnum embættisreksturinn talsvert
hægri, án þess að“auka almenningi
fyrirhöfn að muu.
Breyting á sáttaumdæmum þykir
nefndinni eigi ástæða tii að gera, en
það virðist hættulaust að auka vald
sáttanefnda, þannig að þær geti kveð-
ið upp úrskurð i öllum skuldamálum,
þegar kærði viðurkennir skuldina
rétta án tillits til upphæðar skuldar-
innarc.
Laun lögmanna vill nefndin ákveða
4000 k r. og skrifstofukostnað ut-
an Reykjavíkur 1300 kr., en í Rvik
3000 kr. Auk þess eiga þeir að fá
ferðakostnað greiddan 2000 kr. á ári.
Störf sýslumanna.
Um þau segir nefndin:
Svo er til ætlasr, að sýslumenn
hafi á hendi öll almenn umboðsmál
i héraði, að þeim sé falið megnið af
umboðsstörfum, er sýslumenn nú
annast, að fráskildum þeini stðrfum,
sem tollvörðum eru ætluð og fáein-
um öðrum, auk þeirra staifa sem
hreppstjórar gegna nú, svo og að
afskifti þeirra af skiftamálum og
fógetamálum verði verulegum mun
meiri en hreppstjóranna nú. Það
er því auðsætt, að þessum mönnum
verður trúað fyrir mörgum og áríð-
andi störfum, svo að miklu varðar,
að þeir séu hæfir menn og vel færir
til að leysa þan af hendi á fullnægj-
andi hátt. Þurfa þeir að hafa all-
víðtæka þekkingu á löggjöfinni, sér-
staklega þeirri, er að störfum þeirra
lýtur, svo að tæplega verður gert
ráð fyrir, að menn alment geti leyst
þau af hendi svo vel sé án sérstaks
lögfræðisundirbúnings, þó að þeir að
öðru leyti hefðu fengið sæmilega
almenna mentun eða sérmentun í
öðrum greinum. — Það er þó eigi
ætlun nefndarinnar, að heimta þurfi
af þessum mönnum fullkomið lög-
fræðispróf, en hún telur að nægja
mundi 1 vetrar námskeið við lög-
fræðisdeild háskólans, og hefir nefnd-
in ástæðu til að ætla, að það væri
eigi verulegum vandkvæðum bundið,
að setja á stofn þvílíkt námskeið.
Próf, að afloknu þessu námi, með
sæmilegum vitnisburði ætti þá að
vera næg trygging þess, að hlutað-
eigendur hefðu aflað sér svo góðrar
IÐUNN, 1. og 2. hefti þ. á. kemur út i einu lagi i september og
verður þá sent með póstkröfu um landið.
Útgefandi.
r
Tilkynning
Nýjar vörubirgðir eru nú komnar til
V. B. Ji.
af flestum nú fáanlegum
Vefnaðarvöru m,
í fjölbreyttu úrvali.
Y«gna tímanlegra innkanpa getnr verzlunin boðið viðskiftamönnum sin-
um þau beztu kaup sem völ verður 4 i ár.
Ennfremur befir verzlunin:
Papp og ritföng, Sólaleður og skósmíða vörur.
Vandaðar vörur. Ódýrar vörur.
Verzlunin Björn Kristjánsson, Reykjavík.
V________________!_____________________________________/
Orðsending
frá Netjaverzlun
Sigurjóns Péturssonar
Hafnarstræti 16.
Símnefni: Net. Símar: 137 og 543.
TJtgerðarmenn!
Þeir er næsta ár þurfa að brúka:
»Snyrpinætur«, »Snyrpilínur«, »Snyrpuspil«, »SíIdarnet«,
»Selunganet«, »Laxanet«, »Þorskanet«, »Ádráttarnet«,
Línur frá 1 pd. til 6 pd., Öngla, Ongultauma,
Lóðarbelgi, Segldúk úr Hör og Bómull,
ættu að leita upplýsinga hjá uudirrituðum sem allra fyrst — sem hefir
beztu sambönd — og getur því selt ódýrast.
Virðingarfylst
Sigurjön Pétursson.
lagaþekkingar, að þeim sé trúandi
fyrir þessum embættum. Um fyrir-
komulag prófsins mundi landsstjórn-
inni falið að setja reglur, og þykir
eigi þörf að taka neitt nánar fram
um það hér. í sambandi við nám-
skeiðið þyrfti að semja handbók, þar
sem tínt væri saman með nægilegum
skýriugum alt, er lýtur að störfum
þessara embættismanna og þeim er
nauðsynlegt að vita og ætti að leggja
þá bók til grundvallar við námið.
Nefndin vill þó eigi að svo stöddu
gera það beint að skilyrði fyrir því,
að geta tekist þessi embætti á hend-
ur, að umsækjandi hafi leyst af hendi
lagapróf, sem að ofan segir, því að
bæði verður að telja það víst, að
fyrst í stað verði ekki til menn með
slíku prófi, og svo er það, að óreyndu,
eigi víst, að nógu margir prófaðir
menn verði til i öll embættin á
hverjum tíma, þegar fram líða stundir.
Það yrði þá, meðan svo stendur, að
skipa í embættin hæfustu mennina,
er kostur verður á, þó að eigi hefðu
þeir tekið próf, en sjálfsagt þykir,
að þeir, er lokið hefðu prófinu, væru
teknir fram yfir aðra. Og ef svo
reyndist, að völ yrði á nægilega
mörgum prófuðum mönnum, væri
kominn tími til að gera prófið að
skilyrði fyrir því að verða skipaður
I þessi embætti. Nefndin telur lík-
legt, að námskeið það, er hér ræðír
um, mundi verða allvel sótt og ekki
mundi þess langt að bíða, að ptóf-
aðir menn fengjust i öíl embættin.
Samkvæmt því sem að framan er
sagt, er ætlast til að störf sýslumanna
verði þau, er nú skulu talin:
1. Löore^lustjórn, hið almenna eft-
irlit með að lögunum sé hlýtt, eftir-
grenslun lögbrota og rannsóknir til