Ísafold - 19.08.1916, Page 2

2
ISAFOLD
undirbúnings sakanaála og lögreglu-
mála; sýslumönnum sé falið að setja
grunaða menn í höft og hafa þá í
haldi þangað til þeir verða leiddir
fyrir dómara, taka lögregsluskýrslur
af vitnum og grunuðum mönnum
og taka á móti sektum í almennum
lögreglumálum og útkljá slík mál tH
fulls, ef lögákveðið hámark sektar
fyrir brotið fer eigi fram úr 200
kr., og kærandi, ef nokkur er, sam-
þykkir, en ella sé málinu skotið til
lögmanns.
2. SkiJtamAl. Uppskrift og virð-
ing dánarbúa, þrotabúa og annara búa
í umboði lögmanns og fullnaðarskifti
á óbrotnum búum og yfirleitt öl!
þau störf við skifti, sem eru um-
boðslegs eðlis. En öllum ágreiningi
við skifti eða út af skiftum sé skotið
til lögmannsúrskurðar.
3. Fótretaqerðir. Almennar fó-
getagerðir, fjárnám eftir dómum, lög-
tök og fjárnám, án undánfarins dóms
eða sáttar, skal fela sýslumönnum;
framkomin mótmæli gegn þessum
gerðum skulu þeir úrskurða; en þeim
úrskurði má skjóta til lögmanns;
þó getur slíkt málskot eigi stöðvað
gerðina.
4. Uppboðsmál. Auglýsing og birt-
ing nauðungaruppboða og strandupp-
boða, og uppboða á þrotabúum og
dánarbúum, er eigi er gengið við
arfi og skuldum, svo og annara upp-
boða, ef þess er krafist; samning
uppboðsskilmála, þó eigi á einkaupp-
boðum, nema þess sé krafist; upp-
boðshaldið sjálft, innheimta uppboðs-
fjár á stranduppboðum, og uppboð-
um í áðurgreindum búum, svo og á
öllum uppboðum, er haldin eru, að
ráðstöfun hins opinbera. Um mót-
mæli og úrskurði, við uppboðið, fer
sem við fógetagerðir.
5. Notarialgerðir.
6. Skattheimta. Sýslumenn inn-
heimta manntalsbókargjöld öll, þau
er nú eru, ábúðar- og lausafjárskatt,
tekjuskatt, húsaskatt, hundaskatt og
alþýðustyrktarsjóðsgjald, svo og auka-
tekjur fyrir störf þau, er þeir inna
af hendi, gjöld fyrir leyfisbréf, er
þeir láta úti, og bjargráðasjóðsgjöld,
samkvæmt lögum nr. 45, 10. nóv.
1913; ennfremur sektir, nema toll-
sektir, og aðrar óvissar tekjur lands-
sjóðs. Fyrir þessum innheimtum
geri þeir reikningsskil,. á þann hátt,
sem lög mæla fyrir.
7. Gerðir dllar við skipströnd, þær
er eigi þurfa að koma til dómara
aðgerða.
8. Lö%skránin% skipshafna í og
úr skiprúmi.
9. Heilbriqðismál, í samvinnu við
héraðslækni og hreppsnefndir.
10. Afgreiðsla leyfisbréja tíl at-
vinnureksturs, borgarabréfa, til verxl-
unar og iðnreksturs, leyfisbréfa far-
andsala, skipstjóra-, stýrimanna- og
vélstjóraskirteini, og lausamensku-
leyfi.
11. Afgreiðsla annara leyfisbréja:
til að vera fullveðja, til að sitja í
óskiftu búi, skilnaðarleyfi hjóna að
borði og sæng, og önnur leyfisbréf,
sem sýslumenn afgreiða.
12. Lögqildinq atvinnubóka.
13. ' Tilnejning matsmanna og skoð-
unarmanna utan réttar.
14. Landskijtamál, samkv. 1. nr.
43, 10. nóv. 1913. Sýslumaður sé
formaður yfirmatsmanna.
15. Ajgrieðssa vegabréja.
16. Afgreiðsla vottorða um upp-
runa innlendrar vöru.
17. Eftirlit með ómyndugra Jé og
fjárhaldsmðnnum ómyndugra í um-
boði yfirfjárráðanda.
18. Skýrslur, er sýslumenn og
hreppstjórar nú afgreiða til stjórnar-
ráðs og hagstofu, aðrar en dóm-
skýrslur, skiftaskýrslur, skipaskýrslur
og yfirfjárráðaskýrslur.
19. Borgaraleg hjónavígsla.
20. Hjónaskilnaðarmál.
21. FormannsstörJ i skattanefnd.
22. Eignarnám verzlunarstaða í
kauptúnum. Mótmæli úrskurðar lög-
maður.
Yfirleitt er ætlast til, að sýslu-
mönnum verði falin öll þau umboðs
störf í héraði, sem sýslumenn hafa
nú á hendi, og eigi eru sérstaklega
falin öðrum starfsmönnum,
Umskipunsýslumannahefirnefndin
komist að þeirri niðurstöðu, að hag-
kvæmast„væri að haga henni svo, að
embættin séu auglýst af stjórnarráð-
inu og umsóknir stilaðar til stjórn-
arráðsins, en sendar sýslunefndum,
og kjósi þær úr 3 af umsækjendum,
ef fleiri eru, en stjórnarráðið skipi
einn jf þeim 3 í embættið.
Um laun sýslumanna segir nefnd-
in, að með því að þingin séu svo
lítil muni embættisrekstur þeirra eigi
taka nema nokkurn hluta starfs-
krafta þeirra, svo að þeir geti stund-
að aðra atvinnu við hliðina. Telur
hún þvi launin sæmileg þannig:
1. fl. 2 þing með 800 kr. árslaun.
2. -24 — — 480 — —
3- - S5 — — 360 — —
4.-18 — — 240 — —
í Reykjavík, á Akureyri og ísa-
firði gerir nefndin ráð fyrir að fela
megi tollvörðunum sýslumannastörfin,
án sérstakra launa fyrir þau.
Nokkurar aukatekjur eiga sýslu-
menn hins nýja tíma að hafa.
Stðrf tollvarða.
Þau eiga að tillögum neÍDdarinn-
ar að verða:
a. Innheimta aðflutningsgjalds, toll-
gæzla og reikningsskil fyrir þess-
ari innheimtu.
b. Afgreiðsla skipa, innheimta af-
greiðslugjalds,vitagjalds og hafnar-
gjalds, svo og reikningsskil fyrir
þessum gjöldum. í Reykjavík
býst þó nefndin við, að bæjar-
stjórnin skipi mann, til að inn-
heimta hafnargjöldÍD, og verði
honum launað úr hafnarsjóði.
c. Firmaskrásetning og önnur störf
samkvæmt firmalögunum.
d. Mæling skipa, og skrásetning,
sé falin tollvörðunum í kaup-
stöðunum, Reykjavík, Akureyri,
ísafirði og Seyðisfirði, og sé það
á valdi skipaeigenda, á hverjum
stað þeir kjósa að láta skrásetja
skip sín.
Talið er sjálfsagt, að tollverðir
setji tryggingu, er gild verðurtekin,
fyrir innheimtum, sem þeir hafa á
hendi fyrir landssjóð.
Laun eiga tollverðir engin að fá
föst, en hafa í kaup hundraðsgjöld-
in af tollunum, skipagjöld 0. s. frv.
Auk þessarar skiftingar á störfum
núverandi sýslumanna leggur nefnd-
in loks til, að yfirjjárráð ómyndugra
á öllu landinu verði falin einum
manni, vfirfjárráðanda, búsettum í
Reykjavík með 3500 kr. árslaunum
auk skrifstofukostnaðar.
Slysför
Hinn 10. f. mán. hvarf stúlka frá
Hrauni í Grindavík. Þórunn Jóns-
dóttir, ættuð af Mýrum. Var henn-
ar víða Jeitað, en hún fanst loks
þann 12. ágúst rekin af sjó, ekki
langt frá Hrauni.
íslejizk menning og þýzk.
íslendingur, sem dvalið hefir 14 ár
i Þýzkalandi, sagði mér nýlega að
hann hefði stöðugt lesið þar íslenzk
blöð, en aldrei myndi hann, að pau
hefðu sagt rétt jrá nokkrum atburði
i Þýzkalandi. Sjálfsagt hefir hann
þá ekki tekið tillit til allra einföld-
ustu frétta, mannsláta 0. þvíl. Eg
er hræddur um að ofmikið sé satt í
þessu. Þjóðverjar þekkja oss og
land vort manna bezt, og segja svo
rétt frá flestu er að íslandi lýtur að
varla sézt stafvilla í mannsnafni, en
vér erum svo ófróðir um þá að
minkun er að. Að minsta kosti
verður ekki annað séð á blöðunum.
Það má ekki minna vera en að vér
látum Þjóðverja njóta sannmælis og
séum ekki að breiða út lygi og last
um þá, mennina sem vilja efla sóma
vorn á alla lund flestum framar.
í »Vísi« stóð nýlega grein:
»Þýzka menningin« og er þar bor-
in saman tala glæpamála í Þýzka-
landi og Englandi »um 10 ára
skeið« (hvaða 10 ári) og er sagt að
íarið sé eftir þýzkum heimildum,
sem þó eru ekki tilgreindar. Höf.
telur að á þessum 10 árum hafi
þessi glæpamál komið fyrir í Þýzka-
landi og Englandi (Stóra-Bretlandi?):
►h *-*
CI CS ro
• H # •
I a -c 1 1
J! *2 ^
bfi s
a vo cs 00
00 ^ o
• • fO M O
1* ci
-é-
t—4 0
• H OO 0
"3 ►H 0
a ON vo
CS

cs •
N • S 3
'X • c
A -<TJ öp
'h-H i ‘53
s
/V.
CD 3
> “3
6 s
cS CJ
a 3 O 00
öfi ”55 CS
" >0 3 cs xo '53 4-» ~3

Jí, mikill má munurinn vera ef
hér er rétt farið með. Að vísu búa
um 65 miljónir manna í Þýzka-
landi og að eins 45 mill. í Bret-
landi, en þó tekið sé tillit til þessa
er munurinn svo mikill, að hann er
næsta lygilegur, og lygilega gott sið-
ferðið í báðum löndum, sérstaklega
þetta Paradísar-ástand í' Bretlandi.
Því mfcur hef eg ekki i hönd-
um nákvæmir skýrslur um glæpamál
i ýmsum löndum pg efast um að
þær séu hér til. Aftur á móti ern
nákvæmar skýrslur til um Þýzka-
land. Hið helzta sem eg hef fund-
ið viðvikjandi þessu máli og bera
má saman er þetta:
Bulletin de l’Institut internationale
de Statistique 1903 telur:8)
Á árunum 1896—1899 voru að
meðaltali dæmdir sökum glæpa og
lögbsota samtals:
1 Þýzkalandi 469.133 menn eða
#77 aj 100.000 íbúum.
1 Englandi 614.636 menn eða
1329 af 100.000 ibúum.
J) I blaðinu stendur nauðungar-
mál.
2) Eg er ófróður í þessum efnum
og get því heimilda minna, sem eg
að öðru leyti vísa til.
I Frakklandi (1910)a) 694.441
menn eða 1342 aj 100.000 ibúum.
Að samtölu eru þá glæpir og lög-
brot nálega hálju tíðari í Englandi
og Frakklandi en Þýzkalandi og
ekki verður talá glæpamanna á Bret-
landi minni þó farið sé eftir The
Statesments Yearbook (1914). Hún
telur að 1912 hafi verið dæmdir:
fyrir meiriháttar yfirsjónir (indictable
offences) ................ . 50.448
- minni yfirsjónir (non
indict. off.)......... 792.401
samtals dæmdir árið 1912 842.849
Fyrir brunamál voru dæmdir:
Á Þýzkal. 492 eða 0.9 af 100.00 íb.
- Engl. 58 — 0.1 - 100.00 —
Fyrir skemdir á eignum voru
dæmdir:
Á Þýzkal. 13.011 eða 24 af 100.000 ib.
- Engl. 12.473 — 31 - 100.000 íb.
F^rir meiðsl og áverka (lezione
personale) voru dæmdir:
á Þýzkal. 1 t6.786a)e.2i8afioo.oooíb
- Engl. 31.347 eða 78 - ioo.oooíb.
Af þessu verður eigi mikið ann-
að ráðið en að sumir glæpir séu
tíðari á Þýzkalaudi, aðrir á Bretlandi,
því erfitt er að bera saman ólík
lönd með ólíkri löggjöf og ólíkum
skýrslum. Því miður hef eg ekki
skýrslur frá Bretlandi um nauðgunar-
mál o. þvil. en hitt er auðséð, að
eitthvað er bogið við tölurnar i
»Visi«. Því fyrir nauðgunarœál m.
m. (Unzucht und Nothzucht) vóru
að meðaltali dæmdir árlega á Þýzka-
landi árin 1903—1907, 5413 menn.* 2 3)
Eg býst við að Bretland standi ekki
langt að baki í þessum efnum
þrátt fyrir alia guðhræðsluna.
Þó. þessar upplýsingar séu ekki
svo rækilegar sem skyldi ættu þær
að nægja til þess að sýna að þessi
Visis-grein er rugl eitt.4)
Hún stingur í stúf við þýzku
greinarnar um Island. Þar sést þýzka
menningin margfróð, sannorð og
nákvcem, en eftir slíkum greinum
sem þessari að dæma, ætti íslenzka
menningin að koma fram i því, að
hlaupa athugunarlaust með hverja
lygasögu.
í sambandi við þetta verður mér
að minnast á ummæli og fregnir
blaða vorra um Norðuralfu-ófriðinn,
Þjóðverja og bandamenn.sem eruaðal-
lega eftir enskum heimildum, og hins-
vegar af hryðjuverkum Þjóðverja og
grimd. Mér virðist að flestar af
þessum fréttum séu líkar Vísis-grein-
inni, ýmist einhliða eða algerlega
rangar. Eg hef litið i opinberar
skýrslur um hryðjuverk Þjóðverja
og bandamanna í ófriðnum og eg
sé þar engan mun. Hermenn allra
hafa haft hverskonar óhæfu í frammi,
og hvernig á annað að vera er fjöldi
miljóna manna safnast saman. Slikt
hefir ætíð fylgt hernaði frá elztu
timum,Sþví ætíð eru misjafnir sauð-
ir i mörgu fé. Eg sé heldur ekki
að bandamenn geti svarað mjög
djarft úr flokki hvað yfirgang snert-
ir við smáþjóðir, sem þeir þykjast
þó öllum fremur vernda. Þjóðverjar
1) L’année Sociale internationale
19x3—14.
2) Af þessu voru nálega alt lítil-
fjörlegir áverkar: 116.067.
3) Conrads Handwörterb. und
Staatswissensch. (Kriminalstatistik).
4) Þetta er ekki svo að skilja að
eg telji blaðið Visi standa öðrum
íslenzkum blöðum að baki eða vera
ósannorðara. Svipaðar greinar hafa
víða sézt, þó sagt sé að Vestur-
heimsblöðin flytji mestar fjarstæður
um alt er að ófriðnum lýtur.
réðu á Belgiu og skal eg ekki af-
saka það, en hvernig hafa Bretar
farið með Búa, Bretar og Rússar með
Persíu, bandamenn með Grikkland,
og taka ekki Bretar skipin hér
á ferðum milli hafna o. s. frv.?
Það er v’’st óhætt að segja, að allir
þessir góðu herrar spyrji hvorki um
lög né sanngirni, heldur að eins
um eigin hag og bolmagnið. Hnefa-
réttinn nota þeir allir hispurslaust.
En eitt hefir stríðið kent öllum
svo ekki verður umvillzt: Um stór-
þjóðirnar vissi enginn áður hver
þeirra ætti mest undir sér, en nú
er það deginum ljósara, að ein skar-
ar svo stórkostlega fram úr hinutn
að allar hinar gera ekki betur en
vega á móti og þessi þjóð eru Þjóð-
verjar. Þeir hafa lagt undir sig stór
landflæmi, en ekki bandamenn, þrátt
fyrir allar þeirra sigurfréttir. Banda-
menn eru líklegahelmingiliðfleiri,hafa
miklu meira úr að spila til allra
hluta, sækja vörur hvert á lané
sem þeim sýnist og þó hafa þeir
ekki getað unnið bug á Miðveldun-
um eftir 2 löng ófriðarár. Og það
er hugarburður einn, að halda það'
að þetta stafi alt af þvi, að Þjóð-
verjar hafi verið svo vel und;r stríð-
ið búnir að vopnum og verjum-
Ekkert annað en andlegir yfirburðir
Þjóðverja hafa unnið þetta krafta-
verk, vísindi þeirra, hugvit og fram-
sýni. Þegar öll »sund voru lokuð*
bjuggu þeir til sprengiefni úr tré,.
kamfóru úr terpentínu og þegar
hún fékst ekki úr einhverjum inn-
lendum efnum, dúka úr ilígresi, eins-
konar leður og góða dúka úr pappírr
kátsjúk úr öðrum einfaldari efnumr
áburð og sprengiefni úr loftinu og
nú sigla verzlunarskip þeirra neðan-
sjávar alla leið til Ameríkul Afreks-
verk eru þetta, sem allir hljóta að
dást að, og afreksverk er að rækta
svo landið að allir geti feng-
ið föt og fæði, — 65 milj. mannaf
Um hreysti þeirra í orustum vita
allir, en herstjórn sinni eiga þeir
eflaust frekar að þakka sigursæld-
ina, því aðdáanlega hreysti hafa líka
mótstöðumenn þeirra sýnt t. d.
Frakkar hjá \^rdun. Það er enn öll—
um hulið hver ber hærri hlut að
lokum í þessari so glegu styrjöld
helztu menningarþjóða heimsins,
sem allar hafa mikla kosti og allar
ættu að gera bandalag sln á milli,
en eitt er ómótmælanlegt, að hvað'
stjórnsemi og hlýðni, ýms vísindi, hug-
vit og herkcensku snertir ber ein langt
af öllum og pað eru Þjóðverjar.
Guðm. Hannesson.
Sáðmaðurinn.
Grein með þeirri fyrirsögn flytur
blaðið »íslendingur« þ. 28. júlí um
ferðalag og erindisflutning sira Har-
alds prófessors Níelssonar á norður-
landi i sumar.
Þar segir m. a.:
»Þegar Reykdælir fréttu það, að
síra Haralds væri von austur eftir,
ákváðu þeir að fara þess á leit við
hann, að hann héldi fyrirlestur í
Breiðumýri. Varð hann við þeirri
bón. Flutti hann þann fyrirlestur á
mánudaginn var. En þegar til komr
var fjölmennið úr sveitinni svo mik-
ið, að húsakynni nægðu ekki á
Breiðumýri, þinghúsið þar rúmaði
ekki mannsöfnuðinn. Var þá það
ráð tekið, að fara að Einarsstöðum
og halda fyrirlesturinn i kirkjunni
þar. Að þessu dáðist síra Haraldur
mjög og fór um það þessum orðumr
»Þennan rúmhelga dag, um há-
túnasláttinn, var brakandi þerrir, svo>