Ísafold - 23.08.1916, Side 1

Ísafold - 23.08.1916, Side 1
Keraur út tvisvar í viku. VerSárg. 5 kr., erlendis T1/^ kr. e5a 2 dollar;borg- ist fyrir miðjan júlí erlendis fyrirfram. Lausasala 5 a. eint. XLIII. árg. ísafoldarprentsmiðja. Rit5tjóri: Dlafur Björnssun. Talsími nr. 455. Reykjavík, miðvikudaginn 23. ágúst 1916 Uppsögn (skrifl. bundin við áramót, er óglld nema kom- In só tll útgefanda fyrir 1. oktbr. og só kaupandl skuld- laus vlð blaðlð. 62. tölublað A,lþý»ufél.bókasafn Templaraa. 3 kl. 7—8 BorKHrR!)6ra9kvi 18tofan opin virka daga 11—8 BaBjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—8 og 4—7 . Bœjargjaldkerinn UanfAsv. 5 kl. 12—8 og e—7 talandsbanki opinn 10—1. IJT ff TT lil Lestrar- og skrifstofa 8 árd,—10 aiDd. Alm. fnndir fid. og sd. 8»/s siöd. Uandakotskirkja. Gnbsþj. 9 og 8 á helgum Irandakotsspltali f. sjdkravitj. 11—1. .Landsbankinn 10—3. Bankastj. 10—12. Landsbókasafn 12—8 og 6—8. Útlán 1—8 Bandsbúnaöarfélagsskrifstofan opin frá 12—2 Líandsfóhiröir 10—2 og 5—6. Irtindsskjalasafnib hvern virkan dag kl. 12—2 Landsslminn opinn daglangt (8—9) virka daga helga daga 10—12 og 1—7. Siistasafnið opið hvern dag kl. 12—2 Náttúrngripasafnið opið l*/a—2*/« á snnncd. Bósthúsið opið virka d. 8—7, snnnnd. 9—1. Samábyrgð Islands 12—2 og 1—6 Stjórnarráðsskrifstofnrnar opnar 10—1 dagl. Talsimi Heykjaviknr Pósth. 8 opinn 8—12. Vifilstaðahælið. Heimsóknartimi 12—1 1-jóðmenjasafnið opið hvern dag 12—2 Vandaðastar og ódýrastar Líkkistur seljum við undirritaðir. XÍ8tur fyíirliggjandi af ýmsri gerð. Steingr. Guðmundss. Amtm.stíg 4. Tryggvi Arnason Njálsg. 9. Ófriðar-annáll. 3.—10. ágúst. Frh. Eftir allar heitstrengingaruar, full- yrðingarnar ov önnur hernaðarlæti meðal ófriðarþjcSðanna á tveggja ára afmæli ófriðarins, þá var eins og að \þeim kæmi kergjukast, að nú skyldi iláta til skarar skríða. Þessa viku hefir þó ekkert stór- markveit borið fyrir — þó allir hamist. Verdun. Verdun-orustan hefir nú staðið í 170 daga og er þó fullyrt, að sjald- an hafi verið barist eins ötullega og þessa dagana. — Aðalorustan hefir staðið milli Fleury og Thiaumont, og hafa stöðvar þessar skift um eig- endur, ef svo mætti að orði kom- ast, næstum daglega. — Sýnir það Ijósast hve ákaft er barist, því ekki íláta þeir undan, fyr en eitthvað ábjátar, enda fara þeir að venjast ógnunum þar um slóðir. Er það þá ljóslega komið á dag- inn, að árásirnar við Somme eru ekki þess megnugar að dreifa Þjóð- verjum frá Verdun, og Rússar á hinn <bóginn eru enn ekki bdnir að höggva það skarð í Lið Þjóðverja á austur vígstöðunum, að þeir geti ekki haldið Verdun-orustunui áfram. Þykjast Þjóðverjar nú hafa sann- frétt, að Frakkar hafi mist við Ver- dun og Somme til samans J/2 milj- •ón liðsmanna, og nú séu að eins 800 manns i batallíónum Frakka, þótt 1000 eigi að vera réttu lagi. En engan undrar, þó mannalát Frakka fari nú að fá á þá, þar eð þeir eiga af minstum manni að má af stórveldunum og þó verið harðast leiknir. Eftir þessa 170 daga, sem Verdun- onistan hefir staðið yfir, liggur það nærri að álykta sem svo, að þeir standi of jafnfætis að vigbúnaði, til þess að nokkur úrslit geti þar orðið — því mannslifunum sóar hvorugur miskunarlaust i byssukjaftana. Þeir sjá, að þeir mega ekki við því árum saman. AusturvigslóBin. Öðru máli er að gegna á austur- vígslóðunum. 1 alið er, að skotfærabúnaður Rússa standi bráðlega jafnfætis búnaði Þjóð- verja. En þeir hafa fólksmergðina umfram. Því líta menn eftir stór- viðburðum úr þeirri átt, enda hafa Rússar ætt áfram þes a síðustu daga. Kovel hafa þeir þó ekki náð á sitt vald, en halda nú hraðar áleiðis til Lemberg. Þótt þeir eigi eftir góð- ann spöl þangað, þá herma síðustu fréttir, að íbúarnir þar séu sem óð- sat að flýja borgina. Einnig leita Rússar nú á skörð Karpathafjallanna áleiðis niður á nngversku sléttuna. Lltið hefir þeim þó á unnist þar enn. Sifelt umtalsefni er það bæði í Þýzkalandi og annarstaðar, hvort Þjóðverjar ráði því enn í ófriðnum, hvar barist sé; hvort það eru þeir sem ráðast á, eða það eru samherjar sem eru fyrri til árása. Hernaðaraðferð sú Þjóðverja, að vera æfinlega fyrri til, er víðfræg mjög, og hefir hún verið þeim sigur- sæl um langan aldur í fyrri erjum og ekki sízt í byrjun þessa ófriðar. En nú er um það deilt, hvort þeir séu nú í rauninni ekki neyddir til að láta af þeirri aðferð eftir tveggja ára óírið. Ef almenningur í þýzkalandi fyndi tii þess, að nú gætu þeir ekki leng- ur unnið á það iagið, þá hlyti það að hafa mikil áhrif á sigurvonimar og hinar glæsilegu framtíðarhugsjónir, bjargföstu trúna á sinn eigin þrótt og rétt. Engir af hershöfðingjum Þjóðverja hefir á unnið sér eins mikia lýðhylli og almanna lof eins og Hindenburg. Vakti það því mikinn fögnuð, er hann fekk yfirráð yfir allri þýzk- rússnesku vígslóðinni nú eftir mán- aðamótin. Var svo að skilja í byrj- un, sem hann ætti einnig að hafa yfirráð yfir her Áusturríkismanna, en einn er hann ekki um þau enn þá. Mjög eru fréttirnir tvísaga um matarbirgðir Þýzkalantis og verður ekki af þeim ráðið með vissu, hverju trúa má. En Þjóðverjar tala mikið um, að gott útlit sé með uppskeru í sumar — og matarþurð í einstök- um hlutum ríkisins stafi af því, að skiftingin og skömtunin sé ekki enn komin í fult lag. Eu með uppsker- unni í ár fái þeir nóg til næsta árs. Kafnökkvarnir þýzku. Eftir mánaðamótin fór fréttum að rigna að úr öllum áttum um, að þýzkir kafnökkvar séu aftur komnir á kreik til þess að sundra skipum óvinanna. Eftir orðasennu Þjóðverja við Bandamenn í vor hefir verið hlé á aðförum þeirra. En síðan hafa »stórþýzkir« ekki lint látum, heimtað að nökkvarnir héldu áffam uppteknum hætti að sökkva skipum. Enn þá sem komið er hafa þeir þó haldið orð sín við Wilson að gefa skipverjum líf. Englendingar taka þessu með still- ingu. — Að vísu játa þeir, að floti þeirra geti ekki bugað kafnökkvana, og þeir verði að láta sér lynda að biða tjón það, er af þeim hlýst. — En þeir hugga sig við orustuna við fótlandssíðu í vor, er þeir ráku Þjóð- verjar heim til sin — i sömu krepp- una, sem floti þeirra hefir verið i alt frá ófriðarbyrjun. Og lítið gera þeir úr neðansjávarverzlun Þjóðverj- anna — þótt nú sé hann í Atlanz- hafi á heimleið sá, sem til Ameríku fór. Italir. Nú síðustu dagana eru ítalir komnir á kreik við Isonzo og eru nú i þann veginn ' að ná bænum Görz austanvert við Isonzo. — Er fögnuður mikill þar i landi yfir því, að nú sén þeir farnir að láta til sin taka. Kyrð hefir ríkt þar í Isonzo-vigs- lóðunum nú um langan aldur, alt frá því að Austurríkismenn hófu áiás sína við Trentino, er þeir ætluðu sér suður á Langbarðaland að baki megiti hers ítala. En siðan árásir Rússa hófust i Galiziu, hafa Austur- ríkismenn ekki getað sint Itölum að neinu ráði, og hafa því ítalir getað búið svo um sig þar vestra, að þeir telja það útilokað, að Austurríkis- menn komist suður úr fjöllunum. Og þá byrja þeir við Isonzo og hugsa sér að koma til Triest. En Görz er bara fyrsta sporið. Eyjasala Dana. Sá orðasveimur hefir borist um heiminn nú að undaníörnu, að stjórn Dana væri í samningum við stjórn Bandarikjanna um sölu á vestur- indversku eyjunum dönsku. Hafa fregnir þessar átt rót sína að rekja til ameriskra blaða, er hafa fullyrt fyrir löngu, að sendiherra Dana i Washington hafi þegar lokið samn- ingnum fyrir hönd Danastjórnar. Eins og við er að búast, vöktu fréttir þessar umtal í dönskum blöð- um. Einkum var það blaðið »Kö- benhavn*, er kvað upp úr með það, að vissa væri fyrir þvi, að fréttir þessar hefðu við full rök að styðj- ast. En flestum þótti það undrum sæta, að slíkar fregnir skyidu koma á skotspónum vestan úr heimi. Sendir því blaðið »Nationaltidende« til við- tals við Brandes fjármálaráðherra, og spyr sendimaður, hvort hæfa sé fyrir því, að slíkir samningar væru á döf- inni? Ber ráðherra það fyllilega til baka sem uppspuna, sprottinn af fyrri ára bollaleggingum um málið. En er »Köbenhavn« sat við sinn keip, áleit »Nationaltid.« þann mögu- leika eftir, að unnið væri að samn- ingum af valdalausum mönnum ut- an stjórnarinnar. Er Brandes ráð- herra spurður enn, og kvað hann enn þvert nei við — og svo gerði einnig deiidarstjóri í utanríkisráðu- neytinu, Zahle. Þótti ná öllum lýðum ljóst, að her væri um einberan orðasveim að ræða, og átti þvi að bregða við og sima það út um heiminn, að bera mætti nú alt umtalið til baka. En þegar til kom, þá neitaði utanríkis- ráðherrann, Scavenius, að skeyti þess efnis bærust út úr Danmörku. Út af þessu, ásamt öðrum tálm- unum á símskeytum, komst fyrir- spurn á kreik í fólksþinginu til ráð- herrans um eftirlit símskeyta, og hvernig á því stæði, að hann tálm- aði umheiminum að fá vitneskju um, að enginn fótur væri fyrir sölufrétt- inni. Fyrirspurn þeirri svaraði Sca- venius með svofeldum orðum, að eigi varð annað af þeim ráðið, en salan væri uppspuni einn. Þetta var í ofanverðum júií. — Þann 4. ágúst var ríkisþingið kall- að saman til fundar fyrir luktum dyrum. Skýrði ráðuneytið þar frá gerðum sinum í eyjamálunum. Merg- urinn málsins var þá sá, að samn- ingar væru fullgerðir á milli dönsku stjórnarinnar og Bandaríkjanna, og yrði hann undirskrifaður daginn eftir af danska sendiherranum vestur i Washington og utanríkisráðherra Bandaríkjanna. — Nú kæmi bara til kasta þingsins, að samþykkja gerðir stjórnarinnar. En þing og þjóð sagði ekki já og amen. Svo er um samið, að Danir fái 93 miljónir króna í gulli fyrir eyj- arnar — og auk þess lofa Banda- menn því, að þeir skuli fyrir sitt leyti ekki mótmæla því, að réttur Dana yfir öllu Grænlandi verði við- urkendur. Upp frá þeim degi eru tvær hlið- ar á máli þessu: 1. A sú stjórn að sitja að völd- um, er fer svo óhreinlega að ráði sínu ? Hret. »Er nokkur þar?« — Hornum slegið í garðabönd — kindurnar usla í heyinu og úða í sig í ákafa. — »Er nokkur þar?« kallar Gisli mun hærra inu í hálfdimma króna, siær freðnum skónum nokkur högg við dyrastafiun, fer síðan inn fyrir og hallar aftur á eftir sér. »Er nokkur þar?« hrópar hann nú hárri röddu inn garðann. Ræskingar heyrast i tóftinni, hey- fang kemur í dyrnar og maður á bak við. »Friður sé með þér — hver er maðurinn?* »Gisli á Hól! Sæll vertu nú, Friðfinnur minn, Mér var sagt þú værir hér við húsin. Eg þyrfti að hafa tal af þér«. »Óðara búinn, Gisli miun. — Er annars nokkuð að frétta þarna ut- an að?« »0 — ekki nema harðindi, hey- leysi, ótíð og eignatjón, eins og við er að búast á þessu vesæla landi, neyð og hörmungar, skort og bág- indi, eins og þú þekkir, Friðfinnur 2. Eiga Danir að láta eyjamar fyrir gullið? Stjórnin hefir farið með ósannindi, bæði gagnvart þinginu og þjóðinni. Hörð blaðasenna reis út af þeim aðförum. Vilja stjórnarblöðin afsaka aðfarir stjórnarinnar með því, að hún hafi verið bundin loforði við Amer- íkumenn um að halda samningnum leyndum. En því hefir verið svarað á þá leið, að ekki væri þeim frekar trú- andi til þess, að þeir segðu þar satt; og því hefðu Bandamenn ekki eins borið fréttina til baka í Ameríku, er hún kom þar á kreik, ef þeim hefði borið nokkur skylda til þess. Gert hefir verið orð á, að rýra myndi það álit Dana í útlöndum, að stjórn þeirra væri svo lítt áreiðanleg í orðum, eins og raun var hér á. »Stockholms Dagblad* t. d. varar Svía við, að eiga undir samningn- um við Dani, þar eð raun bæri vitni um, að orðum þeirra mætti lítt trúa. Eftir hinum nýju grundvallarlög- um Dana, er staðfest voru í júní 1915, áttu kosningar fram að fara þegar er þau voru að lögum orðin. Eu ekkert hefir orðið úr kosningum fram að þessu. Ber margt til þess. — Strax í byrjun ófriðarins tóku Danir að hervæðast af kappi, eins og eðlilegt er, og hafa haft mikinn her undir vopnum síðan. Margs- konar vigbúnaði hafa þeir og unnið að síðan, og hefir ófriðurinn því orð- ið þeim talsvert dýr, þótt þeir hafi getað látið sér nægja viðbúnaðinn einan. Stjórnarflokkur sá, sem situr nú að völdum — radikalar, sem hafa þó talsverðan stuðning af social- istum — hefir verið næsta andvígur hervarnarbraski Dana á undanförn- um árum. En þegar til alvörunnar kom og ófriðurinn brauzt út, þá varð þeim ábyrgðin of þung að snú- ast andvígir herbúnaði, og hefir því minn, á þessum síðustu argvítugu tímum«. — Nú var faugið búið og Friðfinn- ur kominn aftur fram i garðahöfuðið. »Og komdu nú sæll«, — sagði hann og rétti Gísla hægri höndina, en dustaði með vinstri heyið af bringunni niður i garðann. »Sæll og biessaður! — Ertu bú- inn að gefa fulla gjöf?« »Ó-já. Eg býst við eg láti mér þetta nægja — sé hvað setur — sé hvað setur — stabbarnir minka, en fönnin eykst. — Þú ert annars sjald- séður gestur hér; þið eruð ekki að heimsækja okkur kotungana, þessir ungu fullhugar og framfaramenn. — Eg veit það. Maður eldist«. Gísli var seztur á garðahöfuðið. Friðfinnur gekk til dyranna. »Eg má víst bjóða þér heim. Það er ekki svo oft, sem þú kemur*. Þeirganga út úr fjárhúsinu; staldra við fyrir utan dyrnar, skima til veð- urs, eins og menn gera í vorharð- indum. »Já, já, ekki er hann hlákulegur enn þá, blessaður. Hniklar yfir Skarðsheiðina og kembir illhryssings- hærurnar í' norðaustrinu*. »Þetta er veðrahamur«, greip Gisli

x

Ísafold

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ísafold
https://timarit.is/publication/315

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.