Ísafold - 13.09.1916, Blaðsíða 1

" Kemvir út tvisvar
í viku. Verðárg.
5 kr., erlendis 7x/2
; kr. eSa 2 dollar;borg-
lst fyrir miðjan júlí
erlendis fyrirfram.
:! Lausasala 5 a. eint.
ísafoldarprentsmiðja.
Ritstjári: Dlafur Björnssun. Talsími nr. 455.
Uppsögn (skrlfl.
bundin við áramót,
er óglld nema kom-
In sé tll útgefanda
fyrir 1. oktbr. og
sé kaupandl skuld-
laus vlð blaðlð.
XLIII. árg.
Alþýöufél.bókasafn Templaras. 8 kl. 7—0
Borgaratjóraskrifstofan opin virka daga 11—8
Bœjarfógetaskrifstofan opin v. d. 10—2 og W2
Bæjargjaldkerinn Laufásv. 5 kl. 12—8 og £—7
íalandsbanki opinn 10—4.
'&.F.U.M. Lestrar-og skrifstofa 8 árd.—10 alðO.
Alm. fundir fid.'Dg sd. 8*/fi siöd.
Landakotskirkja. Guösþj. 9 og 6 á helgöiii
Landakots8pítali f. Bjúkravitj. 11—1.
Landsbankinn 10—8. Bankastj. 10—12.
Landsbókasafn 12—3 og 5—8. Útlán 1—8
Landsbúnaöarfélagsskrifstofan opin frá 12—2
Landsféhirðir 10—2 og B—0.
Landsskjalasafni'i hvern virkan dag kl. 15?—2
Landssíminn i;þi m daglangt (8—9) virka dags
helga daga 10—12 og 4—7.
Listasafniö-opiö hvem dag kl. 12—2
Sát-túrugripasafniö opiö l1/*—2*/a á sunnul.
Pósthúsiö opiö virka d. 9—7, sunnud. 9—1.
Samábyrgö Islands 12—2 og 4—6
íStjórnarráÖ88krif8tofurnar opnar 10—4 dagl.
Talsimi Reykjavíkur Pósth. 8 opinn 8—12.
Tifilstaöahæliö. Heimsóknartimi 12—1
8*jóömenjasafniö opiö hvern dag 12—2
Landskosningarnar
I gær var lokið að telja atkvæðin
víð landskosningarnar 5. ágúst.
Niðurstaðan varð þessi:
-A-listinn (Heimastj.m.)fekk i95oatkv.
B-listinn;(Þversum-m.) — 1339 —
rC4istinn (Vefkamenn) — 398 —
:D-listinn (Óháðir b.) — 1290 —
E4istinn (Sjálfst.m.) — 419 —
F-listinn (Þingbændur) — 435 —
Fá því Heimastjórnarmenn 3 þing-
sæti, »Þversum« 2, og Oháði bænda-
listinn 1 sæti. En hinir 3 listarnir
koma engum að. Hinir nýju lands-
'kosnu þingmenn verða þá, ef eigi
áiefir haggast röðin á listunum:.
Hannes Hafstein, bankastjóri.
-Sig. Eggerz, sýslumaður.
'Sig. Jónsson, Yztafelli.
'Guðm. Björnssou, landlæknir.
Hjörtur Snorrason, Arnarholti.
^Guðjón Guðlaugsson, Hólmavík.
Við þessar kosningar hafa að eins
kosið nálega */* hluti kjósenda.
Sem spegilmynd af vilja þjóðar-
innar í heild sinni verða þessar
kosningar því markleysa eins og
ísafold tók fram þegar eftir sjálf-
ar kosningarnar, áður en nokkur
maður gat vitað um, hvernig atkvæði
mundu falla á listana.
Þrir fjórðu hlutar af kjósendum
landsins hafa ekkert látið i Ijós um
sinn vilja i landsmálum. Og hver
hann er, verður þvi engum getum
leitt um.
Jafnan mátti við því búast, að
Heimastjórnarflokkurinn yrði hlut-
skarpastar, því að hann hefir staðið
óskiftur og hafði á að skipa í önd-
vegissætið sínum gamla foriugja
Hannesi Hafstein, er ætíð hefir ver-
ið sameiningarmerki flokksins.
Þversum-menn hafa við þessar
kosningar unnið allra-ósleitilegast að
undirbúningi. Og þeir fengu rétt
fyrir kosningarnar tortryggingar-
vopn á stjórnina, brezku samnin°ana,
er þeir hafa notað svo samvizku-
laust til að strá ryki í augualmenn-
ings í svip, að lengra varð eigi
komist. Það var svo handhægt að
telja fólki trú um, að landsstjórnin
helði haft af þjóðinni svo mörg-
um miljónum skifti, — ef sam-
vizkan var látin eftir heima á hill-
unni.
Reykjavík, miðvikudaginn 13. september 1916.
. 69. tölublað
Sá rógur er það, en ekki stjómar-
skrár- og fána-dráps-tilraunirnarí fyrra,
sem fleytt hefir lista þeiira svo vel
áfram. Þeim tókst — illu heilli —
c2azt aé auglýsa
í cJsafoló.
íslands fullkomnasta trésmíðaverksmiðja og timburverzlun
Reykjavík
hefir venjulega fyrirliggjandi miklar birgðir af sænsku timbri, strikuðum
innihurðum af algengum stærðum og ýmislegum listum.
Smiðar fljótt og vel hurðir og glugga og annað, er að húsabyggingum lýtur.
;ð skapa óhug hjá kjósendum út
um land út af brezka samkomulag-
inu, það vitum vér vel. En hitt
mun sannast, er frá líður, að skamma
stund verður hönd höggi fegin.
Þriðji í röðinni er Þjórsárbrúar-
listinn. Að honum standa menn úr
báðum gömlu flokkunum og hefir
hann dregið afar mikið af atkvæðum í
austnrsýslunum til sín, sem ella
mundu hafa verið greidd E-listanum.
Um E-listann er það að segja, að
þeir sem honum komu á stað, mega
til að játa, að kosningaundirbúning
ur af þeirra hálfu var altof lítill og
mega að því leyti sjálfum sér um
kenna, að eigi fekk hann fleiri at-
kvæði. Auk þess er oss kur.nugt um,
að fjöldi af fylgismönnum hans var
ekki búinn að átta sig á síðasta tor-
tryggingarróg þversum-manna og kaus
því heldur að sitja heima.
Auk þess ber og á það að líta, að
enn hefir það ekki komið fyrir, að
sitjandi stjórn hafi ekki borið lægra
hlut við kosningar hér á landi. Og
aldrei hefir nein stjórn á þessu landi
átt jafn erfitt aðstöðu gagnvart al-
menningi og þessi stjórn — vegna
styrjaldarinnar — þegar í móti er
beitt, eins og hér, jafn djörfum tor-
tryggingarráðum, og hvergi sést fyrir.
Þingbændalistinnhefirorðið mjögað
lúta í lægra haldi fyrir þeim »óháðu*
enda mun undirbúningur hafa verið
ekki mikill. En það sem það nær
mun hann samt hafa dregið helzt
frá E-listanum.
Þá er loks verkamannalistinn, sem
að þessu sinni hefir orðið liðfæstur,
og skulum vér eigi út í það fara að
þessu sinni, hvernig á því muni
standa.
Þegar þessi niðurstaða fréttist út
um land mun fögnuður litill yfir úr-
slitunum, yfirleitt.
Margir munu naga sig í handar-
bökin fyrir að hafa setið heima.
Og þjóðinni er það ekki sæmd,
að láta svo lítið til sin taka fyrsta
sinni, sem til hennar kasta kemur
að skipa til þingsetu í stað hinna kon-
ungkjörnu.
Vafalaust mun hún taka sig á við
kjördæmakosningarnar fyrsta vetrar-
dag og leiðrétta með þeim, það sem
nú hefir aflaga farið.
Erl. símfregnir
(frá fréttaritara Isaf. og Morgunbl.).
Kaupmannahöfn, S. sept.
Bandamenn hafa tekið
Omniecourt,
Bandamenn hafa hand-
tekið 6900 I»jóðverja síð-
ustu dagana.
Rússar sækja fram hjá
Halicz.
Þjóðverjar og Búlgarar
Rafmótopar, Dynamo,
RitunaráliöldL
og ýmsar aðrar vélar og áhöld er lúta að
rafmagni, ntvegar nndirritaðnr frá enskum
og ameriskum verksmiðjum.
Kostnaðaráætlanir gerðsr nm raflýsing
sveitaheimila, einstakra hygginga, skipa
stærri og smærri og mótorbáta.
Aðgerðir á mótorum gerðar. Skrifið
eftir okeypis upplýsingnm.
S. Kjartansson,
Pósthólf 383 Reykjavik
hafa tekið varnarvirki Rú-
rnena hjá Tutrakan.
Shackleton hefir bjargað
leiðangursmðnnum þeim,
sem eftir urðu suður í fs-
hafl.
Prótessor Ellinger hefir
stungið upp á því að reynt
sé enn einu sinni að mynda
samsteypnráðuneyti í Dan-
mðrku. Viustrimenn fylg-
ja honum að málum.
Otto Mönsted er dauður.
Kaupm.höfn, 10. sept.
Sókn Búlgara heldur
áfram. Þeir kváðu hafa
tekið 20 þús. Rúmena
hðndum.
Austurrískir flugmenn
hafa varpað sprengikúlum
á Venedíg.
Tilraunin með að mynda
samsteypu-ráðaneytið í
Danmðrku hefir enn á ný
mishepnast.
„Radikalar“ vilja að
kosningum sé frestað og
að grundvallarlögin verði
geymd þangað til í maí
1918.
Kaupmannahöfn ir. sept.T
Bretar hafa tekið Gin-
chy.
Rússar hafa tekið Nego-
tin í Makedoniu.
Búlgarar hafa tekið Sili-
stria-vigið.
Bæjarhruni.
Aðfaranótt 9. septbr. brann bær-
inn Þverá i Vesturhópi til kaldra kola.
Eitthvað dálitlu af búshlutum var
bjargað úr baðstofunni, en engu öðru.
Á bænum var kona, sem tveim
nóttum áður hafði alið barn. Tókst
að flytja hana og barnið yfir á næsta
bæ. Hvassviðri var á og versta veð-
ur. —
Lögmannahræðslan
í „Landinu.“
»Landið«, sem segist vera al-
þýðublað(!), er enn að stagast á
því, að þjóðin eigi að kjósa sýslu-
mennina (þ. e. a. s. þá Eggertunga)
á þing, en ekki — lögmennina
eða málfærslumennina. Blaðið er
þó komið það langt áleiðis, síðan
seinast, að það viðurkennir, að
hæpið muni að stía dugnaðar-
mönnum frá þjóðmálunum, f>ótt
lögmenn séu! Þó það.
En blaðið reynir nú að fara út
í þá sálma, að sýslumennirnir
þekki betur kjör alþýðunnar en
lögmennirnir, og séu því sjálf-
sagðari alþýðufulltrúar. Veitekki
blaðskækill þessi, að lögmenn
hafa einmitt mjög mikið saman
við almenning að sælda, í atvinnu-
grein sinni, með lögfræðisráðu-
neyti og lögmannsverkum ? Og
það ólíku meira en sumir sýslu-
mennirnir (sem »Landið« ef til
vill kannast eitthvað við), er segja
má um, að varla gegni eða geti
gengt embœtti með noTcJcurri mynd;
sem þjóðkunnugt er um, að all-
ur almenningur getur ekki sótt
nein lögfræðisráð til, ekki þau
allra einföldustu, fyrir saTcir þekk-
ingarsTcorts þeirra og fávizlcu i
þeim efnum, — enda þótt þjóðfé-
lagsskipulagið ætlist til þess, að
þeir séu leiðbeinendur alþýðunn-
ar í lagamálum er vegna þessarar
geitarhúss-ullarleitar hjá sýslu-
mönnunum ekki sízt verður
að sækja ráð til lögmannanna,
þar sem hún alla jafna fær góða
úrlausn); og þegar nú þar við
bætist að þessir embættismenn
(sýslumenn) hafa hvorki kynt sér
né hafa nokkurn áhuga á málum
alþýðunnar, sem þeir þykjast vera
fyrir, hafa ávalt staðið henni
fjarri, aldrei t. d. reynt búskap,
þótt verið hafi í sveitaembætti,
aldrei tekið þátt í neinni slíkri
vinnu, hvorki fyr né síðar, og
kunna því engin deili á þeim
hlutum o. s. frv. Að hugsa sér
eða dirfast að bera það fram, að
þessir menn þeklá betur »kjör al-
þýðunnar« (og vinni líklega þess
vegna að hagsmunum hennar með
meiri áhuga) heldur en t. d. þeir
lögmenn, sem fæddir eru og upp-
aldir í sveit, vanir allri vinnu —
af því að þeir hafa sjálfir unnið
að henni —, hafa tékið þátt í öll-
um kjörum alþýðufólks og þekkja
þau því til hlítar, og hafa ávalt
fylgst með í málefnum almenn-
ings, auk þeirra tiðu skifta, sem
þeir í atvinnu sinni hafa við fólk-
ið, eins og drepið var á, skifta,
sem gera það að verkum, að þeir
þekkja manna bezt hag alþýð-
unnar og vita, hvar umbótanna
þarf!
Fífl ein geta gert þá ályktun,
sem »Landið« gerir, um »yfir-
burði« sýslumannanna til þjóð-
málastarfa fram yfir lögmennina,
sem hafa sömu mentunina eða
meiri en hinir. Að til séu ef til
vill lélegir lögmenn, engu síður
en lélegir sýslumenn, efast eng-
inn um, en það kemur engan
hlut þessu máli við.
Svo virðist sem »Landið« haldi
ennfremur, að það geti gert minni
menn úr lögmönnunum fyrir það,
að þeir hafa með höndum, meðal
annara trúnaðarstarfa, »fjárheimt-
ur«. Veit hið fávísa blað þá ekki,
að einn aðalstarfi sýslumannanna
eru einmitt fjárheimtur?!
Þetta málgagn fávísinnar vill
nú láta líta svo út sem það hafi
ekki ráðist á »embættismennina«
(sem það þó ávalt annað veifið
er að gera), — heldur höfðingjana,
segir það. En hverir eru »höfð-
ingjar«? Blaðið hefir hingað til
talið það vera aðallega embættis-
mennina, að því er bezt verður
séð. En það fer ekki með meiri
ávinningi út úr þeim árásum, við
hvora sem það þykist eiga — all-
ir höfuðpaurar þversum-»Lands-
ins« eru sem sé ekkert annað en
það, sem blaðið sjálft nefnir »höfð-
ingja« eða »embættismenn« o. s.
frv. Það hefir heldur ekkert á
móti þeim í raun og réttri veru,
eins og gefur að skilja; hyggur
aðeins, að þetta fávitastagl um
höfðingjavald gegn alþýðuvaldi
(sem alls ekki á sér neinn stað
hér á landi) »gangi í« almenning.
En hæpið mun þessum mönnum
verða að treysta því, fólkið sér vist
ofboð vel úlfinn í sauðargærunni.
En vill nú blaðið segja til; Hver-
ir eru það, sem það kallar höfð-
ingja? — Ætli það standi ekki
í því.
Og þegar blaðið eða forráða-
menn þess eru að ráðast á lög-
mennina, þá meina þeir með því
aðeins einn eða tvo ákveðna menn,
sem þeim þykir að hafi komið
óþægilega við kaun sín, og þeir
búast við hinu sama af þeim
frámvegis! Þessa menn ætlar
»Landið« að leitast við að rœgja
við almenning, af því að blaðið
býat við, að þeir munu hafa
áunnið sér álit þar, 0g þessvegna
spinnur það upp ásamt öðrum
endileysum, að þeir styðjist við
» st j órnar bitlinga «.
Ef þeir, sem að »Landinu«
standa, þora að taka þá menn úr,