Ísafold - 27.09.1916, Qupperneq 2

2
IS A F OL D
| ftrni Eiríksson £
TJusturstræti 6
0
Q
Q
Q r37o)naéar~ &rjóna~ og Saumavörur q
hvergi ódýrari né betri.
þvotta~ og úCrainícotisvorur
beztar og ódýrastar.
S JZeiRföng og tT'œfiifœrisgjqfir 9
VI hentugt og fjölbreytt.
□S
Erl. símfregnir.
(frá fréttaritara ísaf. og Morganbl.)
Kaupmannahöfn, 2r. sept.
Bandamenn harta tekið
Florina (í Grikklandi.)
Austurríkismenn búast
til þess að yflrgefa Triest.
Þjóðverjar hafa náð aftur
svæði hjá Djnestr.
Rúmenar hafa tekið stöð-
var hjá Rasova — Tuszla.
í Bæheimi hafa flóðgarð-
ar brotnað. Margar verk-
smiðjur og hús hafa skol-
ast burtu og földi manna
farist.
Kaupmannahöfn, 23. sept.
Tilraun Þjóðverja til
þess að brjótast gegnum
fylkingar bandamanna hjá
Bouchavsnes hafa alger-
lega mishepnast.
Þýzka stjórnin hvetur
hershöfðingjana til þess
að fara sparlega með skot-
færin.
Rússar sækja stöðugt
fram í Karpatafjöllum.
Bandamenn vilja ekki
viðurkenna hiua nýju
stjórn í Grikklandi. Ný
deila í vændum.
Kaupmannahöfn 26. sept.
15 Zeppelinsloftför hafa
gert árás á England. Tvö
þeirra voru skotin niður.
3288 Suður-Jótar hafa
fallið í ófriðnum.
Kaupmannahöfn, 26. sept.
Stjórnarbilting í Grikk-
landi. Konungur er í Ta-
toi-höll og lætur víggirða
hana. m
Franskir flugmenn hafa
varpað sprengikúlum á
verksmiðjur Krupps.
Austurríkismenn hafa
rekið ítali frá Monte Cim-
one.
Um ræktun mýra.
Hftir
Pétur Jakobsson, Varmá, Mosfellssveit.
Framh.
Eins og kunnugt er, er stutt síð-
an farið var að rækta tún nokkuð
að ráði. Njáll gamli bar fyrstur
manna skarn á tún, en menn tóku
það nokkuð seint — alment — eftir
honum. Fygsta aðferðin við túna-
sléttmr hér á landi var að skera gras-
rótina sf þeim, pæla sundur þúf-
uraar og leggja torfið svo yflr aftur.
Þessi aðferð er seinleg, en hefir gef-
ist að öðru leyti allvel hér á landi
með góðri hirðingu. Gott er að
rista ofan af að haustinu og láta
standa opið og plægt yfir veturinn,
svo moldarmyndunin geti- farið fram
undir áhrifum^Joftsins, því það bætir
jtrðveginn til ræktunar. Það sem
er athugavert við þetta er, að þök-
ur vilja skemmast og gróa seinna,
en við því má nokkuð gera með
því að leggja þær vel i bunka. Bezt
er að hafa sléttur sem næst flatar;
séu hryggir í miðjum beðum er
hætt við þeir ofþorni, en bleyta
verði aftur of mikil í dældunum
milli þeirra. Gott er að bera undir
þaksléttu á mýra-jarðvegi áburðar-
gifs, kalk, mergel o. s. frv. Hús-
dýraáburð má nota, en hann er
óheppilegr', því í mýrum er venju-
lega köfnunarefni (N) og þarfnast
því sjaldan köfnunarefnið í húsdýra-
áburðinum, svo það fer til ónýtis.
Þar sem deiglent er, er gott að
nota ösku sem undirburð. Þegar
búið er að þekja sléttuna er gott að
bera á hana húsdýraáburð; hann
fyllir holur og rifur, þéttir jarðveg-
inn og flýtir þannig fyrir gróðrin-
um. Vorið eftir, þegar fönn tekur
af þeim, vilja þær missíga fyrir áhrif
vatnsins og þarf þá að berja þær
niður með þar til gerðu verkfæri.
Önnur aðferð við mýrarækt er
að plægja þær með grasrótinni og
nefnast þær þá flagsléttur. Þegar
búið er að plægja jarðveginn er bezt
að láta hann liggja eitt eða fleiri ár
án þess meira sé gert við hann og
lofa loftinu að verka á hann til að
leysa upp ýms efni og flýta fyrir
moldarmynduninni. Þegar flagið er
búið að standa hæfilegan tíma opið,
er það herfað og jafnað eftir þörf-
um; er fyrsta árið sið f það höfr-
um eða fræi blönduðu ýmsum korn-
tegundum. Því er sáð þétt eða gisið
eftir tegundum þess. Bygg er blað-
lítil jurt; þvi er sáð gisið og ætti
ekki að slá það fyr en það er full-
þroskað. Höfrum er sáð þéttara og
er hæfilegt að slá þá, er þeir eru
orðnir rúmt fet á hæð. Þeir mega
ekki verða hærri, því þá skyggja
þeir á grastegundirnar og tefja
fyrir vexti þeirra. Þessi aðferð hepn-
ast venjulega betur hér á landi, en
að sá grasfræi eintómu. Það er
mjög áríðandi, að fræsæðið sé gotf
og hafi mikið spíringarmagn; þarf
helzt að hafa myndast í líku lofts-
lagi og við önnur þau skilyrði, sem
jurtin af því á að búa við. Frá
norðlægum löndum t. d. Noregi og
Sviþjóð er útsæði heppilegt hér á
landi. Eins og vér vitum, hefir
mjög lítill áhugi verið hér á landi
með að færa út túnin. Það sem
helzt hefir verið ræktað eru móar;
þeir eru eins og áður er tek'ið fram
fljótari í rækt en mýrar, en gefa
venjulega minni arð.
Hér á landi er lítil reynsla fengin
fyrir, hve mikia þýðingu mýrarækt-
in hefir, en samkvæmt útlendri
reynslu og okkar litlu reynslu, eru
fylstu líkur til, að hún mundi borga
sig mjög vel. Margur mýrarflákinn
væri orðinn að arðberandi túni, hefðu
fornmenn strax og svo hver kyn-
slóðin aí ánnari haft áhuga á jarð-
ræktinni, og vonandi er, að með
vaxandi mentun og menningu verði
mönnum ljós þýðing mýraræktar-
innar. Vér verðum að athuga, að
túnræktin er hið lang þýðingarmesta
atriði fyrir landbúnaðinn, þegar á
alt er litið. Eigi munu skiftar skoð-
anir manna um það hér í Reykja-
vík og nærliggjandi sveitum, og alt
bendir á, að túnrækt í grend við
Reykjavík eigi mikla og blómlega
framtíð fyrir höndum, sem ætti að
geta orðið landsmönnum til fyrir-
myndar.
e. Rœktun mjra að okruvi 0g
gjörðum. Eins og vér vitum, þá er
afarmikið land hér óræktað. Áður
hefi eg minst á, að móar séu fljót-
ari til ræktunar en mýrar, og er þvi
eðlilegt, að móarnir siu frekar valdir
fyrir garðstæði. Litlar líkur eru hér
til, að svo stór svæði verði hér tek-
in til garðrœktar, að ekki sé hægt
að koma lögum yfir að vökva það,
svo líklegt er, að mýrarnar sitji þar
á hakanum; en ómögulegt er samt
að segja um, nema svo mikið land
verði einhvern tíma tekið til rækt-
unar, að mýrarnar njóti sömu rétt-
inda og móarnir og verði gerðar að
skrúðgrænum ökrum og görðum, því
margt getur skipast á þessum fram-
þróunartímum. Vér vitum, að ís-
lenzka þjóðin er á eftir öðrum þjóð
um í garðrækt, en vonandi er að
hún sjái sem fyrst tákn tímanna og
það með, að henni sé hentast að
láta hendur standa fram úr ermum
í landbúnaðinum, ef hún á að geta
talist með framfaraþjóðunum.
Raunar er eðlilegt, að íslendingar
séu á eftir öðrum þjóðum í akra-
og garðrækt; alt fram á vora daga
hefir þá skort þekkinguna og svo
hitt, að þar til þarf jarðvegurinn
mikinn undirbúning, t. d. þyrfti að
leggja allmikla stund á að gera hann
steinefnarikan, því matjurtir þrífast
bezt í sendnum jarðvegi. Framræslu
á sliku landi þarf að vanda mikið;
það þarf því að lokræsa jarðveginn
vel, því garðar eða akrar mega ekki
hafa grunnvatn i sér. Ræsin þurfa
að vera djúpt í jarðveginum, svo
ekki skemmist yfirgerð þeirra, þeg-
ar plægt er. Ekki væri gerlegt að
ræsa sáðland fram með opnum skurð-
um, þvi eins og eg hefi áður tekið
fram taka þeir alstaðar mikið rúm
og svo er óþægilegt að vinna landið
nema eftir stefnu þeirra. Arlegt
viðhald þarf einnig á opnum skurð-
um, en ekkert á lokræsum séu þau
vel gerð í fyrstu. Þess ber og að
gæta með opna skurði, að vatnið er
ætíð mest í jarðveginum mitt á milli
þeirra, en aftur mjög þurt við bakk-
ana og er það óhentugt. Ef á að
taka mýrar til sáðlands, þarf að
plægja þær og herfa sem og sáð-
sléttur. Aburð þarf mikinn í garð-
ana, en þó nokkuð mismunandi,
eftir því hvaða jurtir eru ræktaðar í
þeim. Hér á landi er næg reynsla
fyrir, að rækta má rófur og kart-
öflur.
í 703 □ m. stóran fóðurrófna-
garð, sem kominn er í rækt, mun
hæfilegt að bera í árlega af tilbún-
um áburði sem hér segir: 35 kg.
súpperfosfat með 20% fosforsýru,
70 kg. kainít með 12%, 14 kg.
brennisteinssúrt ammoniak og 73
kg. chilisdtpétur. En í 703 □ m.
stóran gulrófnagarð þarf 40 kg.
súpperfosfat, 25 kg. kali 37%, 12
kg. brennisteinssúrt ammoniak og 8
kg. chilisaltpétur.
Framh.
Enskn-docont til iiáskólans
Harvard-háskólinn, helzti háskóli
Bandaríkjanna og annar háskóli sam-
lendur, hafa boðið háskólaráðinu að
senda hingað á sinn kostnað, kenn-
ara í ensku og enskum bókmentum,
ef háskóli vor'óski þess.
Þessu veglega boði hefir háskóla-
ráðið tekið, og mun því sennilega
næsta ár bætast enn við tungumála-
kennari við háskólann.
Eftir stríðið má þá gera ráð fyrir,
að ágætis kennarar verði við háskól-
ann í norrænum, enskum, frönskum
og þýzkum fræðum, auk grísku
dócentsins, og verður þá hægt að
útskrifa tungumálakandídata hér við
háskólann, í líkum mæli og við
flesta erlenda háskóla.
Þegnskylduvinnan
er alvarlegt mál. Þeir, sem eigi hafa
enn kynt sér það eftir föngum, og
hugsað svo ítarlega um það, að þeir
hafi myndað sér vel sjálfstæðar skoð-
anir á þvi, ættu að vera svo skyn-
samir og samvizkusamir að greiða
ekki atkvæði um þegnskylduvinnuna
við atkvæðagreiðsluna þann 21. okt.
nú í haust. Þeir eiga að skila auðum
seðli; aðeins brjóta hann saman og
stinga houum svo í kassann.
Það eru margir, sem hafa bent
til þessa.
Mannalát.
Hinn 12. ág. síðastliðinn andaðist
að Straumi á Skógarströnd ekkjan
Anna Símonardóttir Hjaltalín. Hún'
var fædd 2. ág. 1832 og var því
réttra 84 ára að aldri. Hún var
fædd og uppalin á Vatnsnesinu í
Húnavatnssýslu. Var tvígift. Atti
fyr Svein Jónsson, og með honum
6 börn og eru 3 afþeimálífi. 1877
giftist hún Sigurði Tósefssyni Hjalta-
lín á Valshamri Jónssonar prests
Hjaltalín á Breiðabólstað. Þau Sig-
urður Hjaltalín eignuðust einn son
Sigurð, sem er uppkominn og hefir
hann annast um móður sína síðan
faðir hans dó, 1898. Anna heitin
var merk og vönduð kona og er
hennar saknað af öllum þeim er
hana þektu.
A
Látinn er nýlega Jón Guðmundsson,
til heimilis BræSraborgarst/g 19.
Flestir þeir, er verið hafa / Rvík að
ráði, munu kannast við þennan mann,
er þeir heyra bann nefndan því nafn-
inu, sem hann jafnan gekk undir;
Jón smali. Hann fekst við skepnu-
hkðing, og þar af kom nafnið. Var
trúmenskan sjálf. Jón gamli mun
hafa verið kominn talsvert á áttræðis-
aldur og sagður efnamaður — fyrir
sífelda mikla sparsemi, því aldrei voru
tekjurnar nema rýrar.
Með Jóni gamla er horfinn einn af
einkennilegustu »originölum<j: Rvíkur.
Jarðorför Asgeira rJJorfasonar fór
fram að viðstöddu fjölmenni í fyrra-
dag. Var hún með öðru sniði en jarð-
arfarir annars, og fóll tilhögunin mörg-
um betur í geð en hin venjulega.
Heima var fyrst sungið »Eg horfi
yfir ha£ið«. Þá flutti síra Jó’nann
bænina >Faðir vor<t með örstuttuim
formála. Að því búnu lók Páll ísólfs-
son songarlag Beethovens á harmonium.
í kirkjunni var sungið »Ó, blessuð
stund« og því næst gekk síra Jóhann
í kórdyr og flutti þar — ekki ræðu
— heldur bæn, en allir viðstaddir risu
upp, meðan hún var flutt,
Þá lók Sigfús Einarsson sorgarlag á
orgelið og að þv/ búnu var Jíkið bafið út.
Kirkjan og heimahiús voru fagur--
lega skreytt.
Ir»n í kkkjuna báru bekkjarbræðuc
Asgeirs kistuna, en út úr kirkjunni
kennarar úr læknadeild háskólaus og
inn að gröfinni samfólagsmenn Asgeira
í Verkfræðingafólagi íslands.
Síra Friðrik Friðriksson prestur
kemui heim með Gullfossi frá New
York.
Söngskemtan á Akranesi. Þeir
bræður, Einar og Ragnar Kvaran, efna
í kvöld til söngskemtunar á Akranesi.
Eru báðir góðir raddmenn og Skaga-
búum því einsæ góð söngnautn.
Knattspyrna-kappleiknr var háður
á íþróttavellinum síðasliðinn sunnu-
dag milli Vals og Reykjavíkurfólags-
ins. Þr/r voru vinningar á hvora hlið
og því jafntefli.
Aðkonmmenn. Ragnar Ólafsson
konsúll frá Akureyri og allmargir Ár--
nesingar og Borgfirðingar.
Veðurskýrslur,
Mánudag 25. sept.
Vm. a. stinnings gola, hiti 7,8
Rv. a. kul, hiti 8,0
ís. logn, þoka, hiti 6,5
Ak. logn, þoka, hiti 15,5
Gr. s. andvari, hiti 3,0
Sf. logn, regn, hiti 4,1
Þh. F. logn, þoka, hiti 8.7
Þriðjudaginn. 26 sepL
Vm. a sn. vindur alskýj. 3,3
Rv. a andvari, alskýj. 11,2
ís. logn andvari, skýjað 8,0
Ak. — andvari skýjað 8,0
Gr. s andvari skýjað 7,1
Sf. logn alskýjað 5,1
Þh. F. a kul alskýjað 2,5
Askrifendur Isafoldar
eru beðnir að láta afgreiðslu blaðsins
vita ef villur skyldu hafa slæðst inn
i utanáskriftirnar á sendingum blaðs-
ins. Talan framan við heimilisfangið
merkir að viðkomandi hafi greitt and-
virði blaðsins fyrir það ár, er talan
segir.