Ísafold - 20.10.1916, Side 1

KOSNINGABLABIÐ
Útgefandi: Kosningaskritstofa Sjálfstæðismanna
Reybjavík, föstudaginn 20. október 1916
Ávarp til kjósenda
frá Magnúsi Blöndahl átti að birtast
í þessu blaði, en vegna lasleika hans
getur það, því miður, ekki orðið að
þessu sinni, en kemur síðar.
Ávarp til kjósenda
frá
Sveini Björnssyni.
(Ræðu þessa ætlaði S. B. að flytja á
þingmálafundinum, sem ekki var kaldinn
vegna tregðu hinna þingmannaefnanna,
nema M. Bl.).
Fyrir hálfu þriðja ári stóð eg
hér í fyrsta skifti sem þingmanns-
efni frammi fyrir kjósendum og
lýsti skoðunum minum. Mér var
þá sýnt það traust, að eg hlaut
flest atkvæði þeirra, er í boði
voru. Eg vona, að eg hafi eigi
brugðist því trausti. Þess vegna
stend eg hér nú aftur eftir til-
mælum margra manna hér í bæ
Af hóp örfárra manna er það
staðhæft, að eg hafi brugðist stefnu
minni með afstöðu minni til stað-
festingar stjórnarskrárinnar. Þessi
ósannindi hafa verið ítrekuð svo
oft, að nokkrir menn, sem ekki
hafa átt kost á að íhuga málið
hafa trúað því.
Þegar eg bauð mig fram 1914,
kvaðst eg vilja koma fram stjórn-
arskránni, þó að því áskildu, að
Dönum yrði engu lofað um ráð
A uppburð sérmála vorra fyrir
konungi. En slíkt loforð töldum
vér Sjálfstæðismenn felast í aug-
lýsingu þeirri til Dana um kon-
ungsúrskurðinn um uppburð sér-
mála vorra fyrir konungi, sem
konungur hafði tjáð sig mundu
hirta, í ríkisráðinu 20. okt. 1913,
og Hannes Hafstein vildi ganga
að. Auglýsingu þessa töldum vér
fela í sér samning við Dani. Til
að fyrirbyggja hann, var fyrir-
varinn samþyktur á þinginu 1914.
Sig. Eggerz bar málið fyrir kon-
ung 30. nóv. 1914. Hann gat
ekki fengið konung til að falla
frá auglysingunni. Neitaði því að
taka við staðfesting stjórnarskrár-
innar. Þetta var rétt. í janúar
1915 lýstum við Sjáifstæðisþing-
menn okkur samþykka framkomu
S. E. Sú yfirlýsing var þannig:
»Vér undirritaðir lýsum
yfir því, að vér teljum, að
framkoma ráðherra í ríkis-
ráði 30. nóv. síðastliðinn hafi
verið í fullu samræmi við
þ'ingviljann. Sérstalclega sJcal
það teicið fram, að vér álít-
Um, fynrhugaða auglýsing’
^onungs til Dana ósam-
rí)inanlega fyrirvara alþingis«.
Þetta sýnir, að auglýsingin var
lafnan ásteitingarsteinninn. Við
P etnenningarnir fengum konungs-
va dið til að falla frá þessari
auglýsingu. Fengum þar með
fullnægt fyrirvaranum. Þá telja
nokkrir menn alt i einu fyrir-
varann alt annars efnis. Með
þessar röngu skýringar á vörun-
um brigzla þeir okkur svo um
stefnubrot í þakklætisskyni fyrir
að hjarga stjórnarskránni og fá
lconungsvaldið til að láta undan.
Við héldum stefnunni, en hinir
brugðust. Okkar framkoma var
nákvœmlega í samræmi við yfir-
lýsta skoðun mína, er eg bauð
mig fram 1914. Þetta hlýtur dóm-
ur sögunnar að viðurkenna.
Eg ætla eigi að fara frekar út
í gamlar væringar; en fram hjá
þessu atriði gat eg ekki gengið
alveg.
Eg vil þá líta fram á við og
lýsa því i fám orðum i hvaða
átt hugur minn beinist um stjórn-
málaframkvæmdir á komandi ár-
um. Ef allir kjósendur hefðu
kynt sér nákvæmlega Alþingistíð-
indin, mundi eg geta orðið mjög
íáorður um það. Framkoma mín
á þeim tveim þingum, sem eg
hefi setið, getur sýnt mönnum
stefnur mínar i flestum aðalmál-
unum. En vegna þess, að Alþ.-
tiðindin eru í höndum svo örfárra
manna, verð eg að eyða hér um
nokkrum orðum og nokkrum tíma.
í skattamálum er skoðun
mín þessi:
Skattapólitík vor hefir verið
stefnulaus og áringulreið áárunum
eftir aldamótin. í niðurstöðunni
hafa óbeinu skattarnir orðið ofan
á, af því að einstaklingurinn verð-
ur síður var við, að verið er að
fara ofan í vasa hans, þegar tek-
inn er óbeinn skattur, en þegar
beini skatturinn er tekinn. En
að jafnaði er ranglætið við
óbeinu skattana því meira. Þing-
ið hefir eins og fyrirorðið sig í
hvert skifti, sem ákveðið hefir
verið að leggja á óbeinan skatt
í seinni tíð. Því í hverju þeirra
laga er ákvæði um, að þau séu
að eins til bráðabirgða — fyrst
i tollhækkunarlögunum, sem að
síðustu voru gerð að fullnaðar-
lögum, og síðan í vörutollslög-
unum.
Eg vil að vér breytum hér um
stefnur, og með tímanum hverfum
að beinum sköttum. Sú breyting
verður eðlilega að vera hægfara.
Byrjum sem fyrst að undirbúa
það; förum hægt, ákveðum til að
byrja með einhvern ekki of háan
verðhækkunarskatt. — Þetta er
stefnubreyting, sem þó ekki er
beint ætlað að auka tekjur lands-
sjóðs strax.
Tekjurnar vil eg auka aðallega
með álögum á atvinnurekstur
erlendra þjóða, svo sem hæft þyk-
ir. Ber í því efni að mínu áliti
að taka til meðferðar og íhugun-
ar á næsta þingi tillögur Böðvars
Jónssonar í »Nýjum vegum«.
Mér er áhugamál, að landssjóð-
ur hætti að selja þjóðjarðir
og kirkjujarðir. Enda flutti eg
á síðasta þingi með öðrum frum-
varp í þá átt.
Um bankamál vor er eg
þeirrar skoðunar, að gjörbreyt-
ingu þurfi á fyrirkomulagi því,
sem nú er. Þjóðbanki vor á að vera
ópólitísk stofnun og heppilegast
væri að hann hefði seðlaútgáfu-
réttinn, en allir seðlar þá vel
gulltrygðir.
Eg held fast við fyrri uppá-
stungu mína um að fenginn sé
duglegur, erlendur (t. d. brezkur
eða amerískur) bankafræðingur
stjórninni til ráðuneytis um banka-
málin. Hann dveiji hér eitt eða
tvö ár eða svo lengi, sem þurfa
þykir og geri síðan tillögur um
fyrirkomulag bankamála vorra.
Með þessu fengist tillögur um
skipulag peningamála vorra, sem
frá byrjun yrði hafnar yfir inn-
lendan flokkakrit; og likindi ,til
að oss gegnum þenna mann gætu
opnast leiðir að því lánstrausti
hjá stórþjóðunum, sem oss er
nauðsynlegt og hæfilegt.
í samgöngarifálum vil eg
að haldið sé áfram stefnu síðustu
þinga, að efla Eimskipafélagið til
að taka að sér strandferðir og
auka flutningaflota sinn.
Um járnbrautarmálið vil eg að
gerð sé ítarleg rannsókn með
þeim hætti, að eigi verði hægt
að bregða um neina hlutdrægní,
á leiðum fyrir járnbraut austur
og kostnaði við lagningu brautar
austur, enda greiddi eg á síðasta
þingi atkvæði með fjárveitingu
til slikrar rannsóknar. Að þess-
ari rannsókn lokinni verður þjóð-
in að ráða við sig hvort hún vill
hætta á fyrírtækið eða ei. Eg
álít að járnbraut eigum vér að
fá, svo fljótt sem kleift þykir.
Vegagerð vil eg að breytt sé
frá því sem nú er. Vegirnir
vandaðir betur frá byrjun, svo
þeir þoli bílakstur og verði vænt-
anlega mun minni viðhaldsábaggi
fvrir héruð landsins en nú eru
þeir.
í tryg’gingarmálunum vil
eg að sé haldið áfram stefnunni,
að gera allar tryggingar innlend-
ar. Vér höfum nú fengið innlent
vátryggingarfélag á fiskiskipum
og nú einnig hrunabótafélag, sem
tekur til starfa á næsta nýjári;
ennfremur sjómannalífsábyrgð,
þótt mjög sé ófullkomin, og sjúkra-
tryggingu með landssjóðsstyrk.
Að mínum tillögum á síðasta þingi
mun nú vera verið að undirbúa
slysavátryggingu og sjóvátrygging-
arfélag. Með innlendum félögum
vinst það tvent: að gera má ráð
fyrir sanngjarnari iðgjöldum með
tímanum, bygðum á ábyggilegri
reynslu án óeðlilega mikils gróða,
og: að þær miklu upphæðir, sem
greiddar eru í vátryggingarið-
gjöld haldast í landinu og geta
orðið til að lyfta undir ýmislegt,
sem nú vantar slíkt fé til. Þess-
ar upphæðir vaxa ár frá ári með
vaxandi framförum vorum.
Eg tel nauðsynlegt, að varið
sé talsverðu fé úr landssjóði til
að auka og hœta markað erlendis
fyrir íslenzkar afurðir. Þann
kostnað munum vér fá endur-
goldinn fljótlega þegar tekið er
tillit til þess, hve miklu nemur
viðskiftavelta vor nú orðið og
hve litlum hundraðshluta af árs-
veltunni verðhækkun vörunnar
fyrir bættan markað þarf að nema
til þess að greiða kostnað við
notadrjúgar tilraunir til að bæta
markaðinn.
Landsspítalamálið tel eg
mikilsvei't menningarmál fyrir
oss og mun telja mér skylt, að
styðja bráðar framkvæmdir til að
koma upp landsspítalanum t. d.
með fjárveitingu á næsta þingi
til undirbúnings málinu eins og
forgöngukonur málsins hafa farið
fram á.
Á stuttum tima verða ekki tal-
in öll áhugamálin og því síður
skýrð út í æsar. Eg hefi að eins
viljað minnast á nokkur þeirra
til þess að merkja við í hverja
átt áhugi minn beindist. Verð
annars að vísa til fyrri afstöðu
minnar til einstakra mála.
Þótt mér sé það ljóst, að ókleift
sé að koma í framkvæmd á einu,
tveim eða þrem þingum öllum
áhugamálunum, þá má mikið
vinna i áttina.
Eg hefi jafnan fylt flokk þeirra
manna, sem vilja vinna að efna-
legu og andlegu sjáifstœði lands-
ins og þjóðarinnar. Eg er frekar
bráðlátur í þeim efnum. Eg vil
heldur framsókn og framkvæmd-
ir, þótt einstaka misstig ættu sér
stað, en dáðlausan svefn eða
ófrjóva þverspyrnu við öllum
framkvæmdum — hvort semslík
þverspyrna stafar af vöntun á
hugsjónum og hugsun eða vöntun
á því, að geta tekið ábyrgð á
nokkru jákvæðu spori.
Ef kjósendur vilja sýna mér
aftur það traust, að fela mér að
fara með umboð kjördæmisins á
þingi, þá mun eg leggja mitt
bezta fram að bregðast eigi því
trausti.
Tijósið JTlagnús Blöndafyl
og Svein Björnssonf
Ekki til neins
að kjösa M. Bl. og Sv. Bj,
Það er ein kosningabrellan, sem
beitt er við menn, að ekki sé til
neins að kasta atkvæðum á þá Magn-
ús Blöndahl og Svein Björnsson af
pví utilokað se cið peir komist að.
Við þessari brellu viljtim vtr alvar-
le%a vara alla góða menn.
Enginn hlutur er eins viss og að
peir verða háðir kosnir, svo framar-
lega sem stuðningsmenn þeirra láta
sig ekki vanta.
Saekið kjörlund allir, sem
þá styðja og sigurinn er
vis!
Hjósið JTlagnús Blöndafjí
og Svein Björnssonf
Ahrif
brezka samningsins.
Það hefir margoft verið tekið
fram í aðaldráttum, að ef ekki
hefði verið samið við Breta, hefð-
um vér:
1. Verið markaðslausir fyrir helztu
afurBir vorar, og að annar að-
alatvinnuvegur vor, sjávarút-
vegurinn, hefði orðið að leggj-
ast niður, og
?• Vér hefðum orðið útilokaðir að
fá kol, salt og aðrar nauðsynja-
vörur til framleiðsiu vorrar.
En það má benda á dæmi, sem
daglega koma fyrir, dæmi, sem
sýna það, hversu áriðandi oss er
að haida vinfengi við Bretland.
Skulu hér fáein nefnd:*
1. Landsíminn þurfíi að fá
vír til símagjörðar frá Khöfn.
Efnið í vírnum er að 40—50 %
þýzkt. En Bretar hafa ákveðið,
að engin vara, sem í væri meira
en 25 % af þýzku efni, mætti
sleppa frá nokkru hlutlausu landi
annars. En í þessu tilfelli hefir
hún veitt íslenzku stjórninni sér-
staka undanþágu, og þvi getum
vér haldið áfram að bæta síma
vora.
2. Nýlega hefir brezka stjórn-
in veitt útflutningsleyfi á tœkjurn
til þráðlausrar firðritunarstöðvar
frá Bretlandi til Islands. Allir
vita, hversu nauðsynleg íslandi hún
er. En dettur nokkrum skynbær-
um manni nú i hug, að slíkt leyfi
hefði fengist, ef vér hefðum verið
í ónáð Bretans, ef vér hefðum
enga samninga gert við hann,
heldur reynt — auðvitað árang-
urslaust — að lauma vörum vor-
um í gegnum hergarð Breta?
3. Netjagarn kom hingað ný-
lega, er keypt var fyrir milligöngu
firma, sem af þjóðernisástæðum —
ekki af öðru, því að firmað er
mjög heiðarlegt og hvergi við
brot á hernaðarráðstöfum Breta
brugðið — er í ónáð Breta í stríð-
inu. Því vilja Bretar útiloka verzl-
un við það. En fyrir sérstaka
tilhliðrunarsemi og lipurð um-
boðsmanns Breta hér, fékk ráð-
herra þessa vöru leysta, og kaup-
endurnir mega þakka það því
einu, að vér erum i vinfengi við
Bretaveldi.
»Landið« hafði auðvitað þegar
hlaupið með þau ósannindi, að
garnið fengist ekki leyst, og að
ráðherra gæti ekkert — og sjálf-
sagt vildi ekkert — liðka það
mál. En sú »Lands*-lýgi er ekk-
ert verri en hinar — og það
munar ekki um einn blóðmöra-
kepp í sláturtíðinni. Það sér ekki
högg á vatni, þótt einni lýginni
sé hrundið, þvi að af svo miklo
er að taka.
Mörg fieiri dæmi mætti telja.
En þessi nægja til að sýna, hverja
þýðingu það hefir um tilveru þjóðar
vorrar nú sem stendur að halda
vinfengi við Bretland.
Lisið KosiÍDgablalil mol athygli

t