Ísafold - 20.10.1916, Blaðsíða 2

KOSNINGABLAÐIÐ
Á rógurinn að ráða?
Kosningarnar á morgun skera
úr því, hvort rógurinn á fram-
vegis að ráða mestu um það,
hverjir skipa þingmannasæti
Reykvíkinga.
Það er farið að bóla á því hér,
að sumir stjórnmálagarpar þessa
lands haga sér svo, er að kosn-
ingum líður, að varpa öllum mál-
um fyrir borð og öllum stefnum,
en spreyta sig á því einu að
setja saman sem svæsnastar róg-
greinar um andstæðinga sína, í
þeirri von, að kjósendur þori
ekki að gefa þeim atkvæði sitt.
— Þeir vita að það er altaf
hægra að ljúga nafnlaust æru-
leysissökum á menn en að upp-
ræta lýgina. Þeir kæra sig koll-
ótta um það, þó það sannist síð-
ar að þeir hafi logið, bara ef það
hrífur í bráðina.
Fyrir nokkrum árum síðan var
þessari aðferð beitt gegn Magnúsi
Blöndahl. Hann var fjarverandi
og gat ekki borið af sér róginn.
Því var„dreift út umbæinn, bæði
munnlega og á prenti, að hjá
þvi mundi varla geta farið, að
Magnús yrði kærður og tekinn
fastur fyrir glæp, þegar er hann
stigi fæti hér á land.
Það skal nú ekkert sagt um
það hér, hvort sá rógur hefir átt
nokkurn þátt í úrslitum þeirra
kosninga. En vitanlega varð
ekkert úr kærunni og þrem ár-
um síðar mæltu sömu menn, sem
voru höfundar að þessum rógi,
með Magnúsi til þingsetu fyrir
annað kjördæmi. — Þeim var það
líka óhætt þess vegna, sögurnar
sem þeir höfðu spunnið upp um
hann fyrir þremur árum voru al-
gerlega tilhæfulaus rógburður.
Forkólfar »þversum«-manna,
sem nú eru, voru fylgismenn
Magnúsar, þegar hann var rægð-
ur mest út af silfurbergsmálinu.
Þá fundu þeir hvorki blett né
hrukku á honum. — En nú eru
þeir farnir að ympra á róginum
gamla. Nú »passar hann í þeirra
kram«. Aftur á móti er auðséð
að hinir upphaflegu höfundar
þess rógs hafa lært að skamm-
ast sín fyrir hann. Þeir nefna
hann ekki á nafn, þó þeir séu
nú andstæðingar Magnúsar eins
og þá.
Rógur »Landsins« út af brezka
»samningnum« er alkunnur. Þar
er hrúgað saman hinum svæsn-
ustu og flónslegustu ásökunum í
garð Sveins Björnssonar. En sá
rógur er þó barnagaman í saman-
burði við sögurnar, sem komnar
eru um bæinn munnlega, en róg-
berarnir þora ekki að birta á
prenti. — En höfundunum kem-
ur ekki til hugar að reyna að
réttlæta þessar aðfarir sínar á
mannamótum. — Nafnlaust peðra
þeir rógnum í »Landið* og nafn-
laust dreifa þeir honum út um
bæinn, treystandi því einu, að
þessi nafnlausi rógburður geti
murkað svo mörg atkvæði af
Sveini, að hann falli nú við kosn-
ingarnar.
Hver skrifar róginn í »Landið?«
— Það veit enginn. En þó er
er ætlast til að honum sé trúað.
Hver er höfundur sagnanna, sem
bornar eru um bæinn?
Kjósendur! Það er ekki sá
maður til, sem ekki er hægt að
Ijúga æruley8issökum á. — En
finst ykkiír það ekki vera að mis-
bjóða heiðri ykkar, að ætlast til
þess, að þið látið það ráða at-
kvæði ykkar, sem nafnlaus lubba-
menni eru látin ljúga upp á
heiðvirða menn?
Sýnið það á morgun, að rógur-
inn ráði ekki atkvæði ykkar.
Jijósið Jtlagtiús Bíötidafjl
og Sveittn Bjönssotil
„Drengileg“ framkoma.
Lögrétta kemst ákaflega við af
þvi, hve drengiiega hún hafi
komið fram við þá ráðherra og
Svein Björnsson í kosningabar-
áttunni. — En það er um það
eins og fleira, að sínum augum
lítur hver á silfrið.
Það vita allir, að gegn þeim
ráðherra og Sveini er nú af
Þver8um-mönnum beitt að eins
einu vopni: »brezka samningn-
um«. En það getur varla hjá
því farið, að Lögrétta hafi séð
all-harðvituga árásargrein í Land-
inu á annað þingmannsefni Heima-
stjórnarmanna hér í bænum, Jón
Magnússon bæjarfógeta, einmitt
út af þessum sama »samningi«.
— En í stað þess, að rækja þá
skýlausu skyldu sína, að bera
hönd fyrir höfuð Jóns Magnús-
sonar, sem hún styður til kosn-
inga hér, þá lét ritstjóri Lögréttu
prenta hina ósvífnu og rakafausu
árásargrein Matthíasar Þórðarson-
ar á landstjórn og velferðarnefnd,
(sem Jón Magnússon og annar
Heimastjórnarmaður eiga sæti í),
án f>ess að J. M. vissi. — En
aðrir eigendur blaðsins höfðu
fregnir af þessu athæfi ritstjórans
úr annari átt og komu' því til
leiðar, að ráðherra var boðið
rúm fyrir athugasemdir við grein-
ina og skipuðu Þorsteini að fresta
útkomu hennar.
Allir velferðarnefndarmennirn-
ir bera jafna siðferðislega ábyrgð
á »enska samningnum*, þó að
ráðherra einn beri lagaábyrgðina.
Þeir lögðu allir samþykki sitt á
hann í öllum atriðum ágreinings-
laust og bera allir jafna ábyrgð
á því, hvernig var samið. Um
leið og ráðist er á ráðherra og
Sv. Bj. fyrir samninginn, er því
einnig ráðist á þá Jón Magnús-
son og Guðm. Björnson landlækni.
Þessa tvo síðasttöldu menn hefir
Lögrétta stutt báða til kosninga
síðan »samningurinn« var gerð-
ur. Hún hlýtur því að hafa
myndað sér ákveðna skoðun um
þær mikilvægu ráðstafanir, sem
hann fjallar um. Og sú skoðun
hlýtur að vera á þá leið, að
»samningurinn« hafi verið óhjá-
kvæmilegur og að ekki hafi verið
unt að fá hann betri. Ella gæti
hún ekki stutt Jón Magnússon.
Það var því skylda Lögréttu,
að verja samninginn. En í þess
stað situr hún hjá og horfir á
deiluna, hlakkandi yfir því, að
ske kunni að þeir ráðherra og
Sv. Bj. missi eitt og eitt atkvæði
fyrir allan róginn, sem borinn er
út um þá. — Og það lítið, sem
hún leggur til málanna, er ætíð
á þann veginn, að auka heldur
tortrygnina. — T. d. er hún segir
frá fundinum, sem haldinn vará
laugardaginn var, sem allirvissu
að var stór ; sigur fyrir þá ráð-
herra og Sv.:Bj., þar sem and-
stæðingar þeirra treystust ekki
til að sækja fundinn og halda
uppi Lands-róginum í heyranda
hljóði. En Lögrétta getur þess
til, að fundarboðendum hafi ekki
fundist blása byrlega á fundinum
af því að engin tillaga var bor-
in þar upp til samþyktar!
Aðferð Lögréttu í þessu máli
er i fylsta máta óheiðarleg. Og
þó að hún hundskaðist til þess
að bjóða ráðherra rúm fyrir at-
hugasemdir, af því að hún var
rekin til þess eftir að grein M.
Þ. var »sett«, þá bætir það lítið
úr skák.
Sannleikurinn er sá, að Lög-
rétta hefir staðið með kutann á
lofti að baki þeim ráðherra og
Sveini Björnssyni, og það eina,
sem hefir aftrað henni frá því,
að vega að þeim, er óttinn við,
að lagið myndi snúast gegn henni
sjálfri og hennar mönnum.
Og hvers vegna bauð hún ekki
Jóni Magnússyni rúm fyrir at-
hugasemdir við grein M“.Þ.? —
Og hvers vegna krafðist hann
eða Guðm. Björnson ekki að fá
að gera athugasemdir við hana?
Tíminn var nægur eftir að út-
komunni var frestað.
Hvers vegna réðu þeir ekki
til, að þingið yrði kallað saman
áður en samifc var ? Hvers vegna
lögðu þeir ekki til, að nefnd yrði
skipuð til að semja? Hvers
vegna lögðu þeir ekki til, að
samningum yrði frestað? Hvers
vegna samþyktu þeir verðið, sem
Bretar buðu? Finst þeim engin
ástæða til, að svara þessum spurn-
ingum ?
Finst Lögréttu það svo átakan-
legt drenglyndi, að gefa ráðherra
tækifæri til að svara þessum
spurningum fyrir Jón Magnússon?
— Er hún svo skyni skroppin,
að hún sjái ekki, að um leið og
þessar spurningar eru lagðar fyrir
ráðherra og Sv. Bj., þá eru þær
einnig lagðar fyrir Jón Magnús-
son og Guðmund Björnson?
Ef Lögrétta hefði birt grein M.
Þ. athugasemdalaust, þá hefði
hún gefið sjálfri sér hið versta
kosninga-kjaftshögg, sem óvinir
hennar hefðu getað óskað henni.
Hún hefði þá að almanna dómi
gert sig bera að þvi, að fylgja
mönnum til kosninga, sem hún
treysti sér ekki til að dæma um,
hvort gert hefðu sig seka í ófyr-
irgefanlegu glappaskoti í »samn-
ingunum* við Breta og með því
bakað þjóðinni stórtjón.
Frá þessu óhappi urðu heiðar-
legir Heimastjórnarmenn tii að
bjarga henni. Þeir sem skipuðu
henni að taka athugasemdir ráð-
herra. — Og hin ágæta svargrein
ráðherra hefir bjargað Jóni Magn-
ússyni úr klóm Lögréttu.
öll framkoma Lögréttu í þessu
máli, sem henni er sjálfráð, hefir
stjórnast af þrælslegri illgirni,
sem heiðarlegir flokksmenn henn-
ar hljóta að fyrirlíta.
Hún veit, að óumflýjanlegt var
að gera »samninginn« við Breta.
Hún veit, að alt var gert sem
unt var til þess að hann yrði
oss sem hagfeldastur. Hún veit,
að Þversum-menn beita »samn-
ingnum* sem vopni gegn Jóni
Magnússyni engu síður en Sveini
Björnssyni og ráðherra. — En
heldur en að leggja þeim liðs-
yrði kýs hún, að Jón Magnússon
skuli ber fyrir róginum!
Ef þetta er drengilegt — hvað
er þá ódrengilegt? — Og hvað
segir Jón Magnússon um þetta
drenglyndi ?
Sjómenn!
Þegar Miljónafélagið og Duus
ætluðu að skamta okkur úr hnefa,
hvað við ættum að fá fyrir fiskinn
okkar, þá tók Sveinn Björnsson
málaflutningmaður að sér mál okkar.
Hann tók það, þegar við stóðum
einir uppi, án þess að eiga von á
nokkurri verulegri peningaþóknun
frá okkur. Og hann vann málið
fyrir okkur.
Hann kom vel og drengilega fram.
Við skulum muna það núna við
kosningarnar. Hann er ekki ólík-
legri til þess nú en þá, að láta sér
ant um hag alþýðumannanna. Við
vitum að hann fylgir fram hverju
máli, sem hann álítur rétt, án tillits
til þess, hvoit það kemur sér betur
eða ver fyrir þá voldugu. Og á
síðasta þingi sýndi hann, að hann
hafði augun opin fyrir kjörum fá-
tæklinganna hér í bænum.
Mér finst ekki völ á betri þing-
manni fyrir okkar málstað.
Við skulum fjölmenna á kjörstað-
inn og kjósa Svein.
Háseti.
Jijósið JTJagnús Bíöndaijl
og Svein Björnssonl
Brezki samningurinn
-- Thoresamningurinn
Mörgum mun það minnisstætt
hvílíkum fádæma ofsóknum Björn
heitinn Jónsson ráðherra var beittur
fyrir að hafa gert Thoresamninginn
1909. Thoresamningurinn var tal-
inn mesti glæfrasamningur, sem
gerður hefði verið nokkurntíma. —
Reiknað var út í milljónum, hverju
landið tapaði á honum. Ofstækið
gekk út yfir Björn heitinn ráðherra,
skyldulið hans og Thorefélagið sjálft;
komst jafnvel svo langt, að eitt
aðalblaðið skoraði á landsmenn að
hætta að flytja með skipum félags-
ins.
Seinna kom á daginn,, að samn-
ingurinn var hinn hagstæðasti samn-
ingur um skipaferðir landsjóðs vegna,
sem nokkur stjórn hefir gert nokk-
urntíma. — Félaginu var hann svo
óhagstæður, að það reis ekki undir
honum. Til þess að losa sig bauð
það svo landinu kostakaup á »Austra«
og »Vestra«, sem þingið því miður
brast gæfu til að taka. Nú viður-
kenna allir, að Thoresamningurinn
hafi verið <’óður samningur fyrir
landið, sem það hafi grcett stórfé á,
þrátt fyrir allar hrakspárnar um
miljónatapið.
Hamfarir »Landsins« út af brezka
samningnum nú minna á ofsókn-
irnar út af Thoresamningnum. Nú
sigar B. Kr. öllum sínum rökkum,
geltandi og glefsandi, á þá ráðherra
og Svein Björnsson. Hann fyllir
blað sitt ærumeiðingum og ósæmi-
legum aðdróttunum, gelsökum um
að þeir hafi bakað landinu miljóna-
tap, upplognum »skýrslum« um
hvernig tap þetta verði til o. s. frv.
Alt í þeim tilgangi að geta spilt
kosningu þeirra ráðnerra og Sveins,
af því þeir hafa ekki reynst honum
falir á torginu.
Þess verður mj'óg skatnt að bíða
að alþjóð viðurkenni, að með fyrir-
hyggju og lægni hafi stjórnin og
þeir sem að brezka samningnum
standa bjargað landinu undan voða
af ófriðnum, trygt atvinnuvegi lands-
manna og afstýrt almennu
atvinnuleysi í landinu. Lf
samningurinn hefði ekki verið gerð-
ur, var eigi annað fyrirsjáanlegt en
atvinnuleysi og neyð hér í landinu.
Vegna samningsins hefir aldrei verið
hér meiri atvinna en nú.
Ef samningsfjendur hefðu ráðið
hér í Iandinu og hefðu »staðið uppi
í hárinu á Bretanum«, eins og þeir
nú þykjast vilja gera, hefðu þeir
komið landinu á vonarvöl.
Munið petta, er pér gangið að
kosningaborðinu.
Jijósið JTJagnús Blöndaf)!
og Svein Björnssonl
Framkoma
Sveins Björnssonar á þingunum
1914 og 1915.
Á þinginu 1914 bar Sveina
Björnsson fram, einn eða með
öðrum og fékk framgengt þessum
málum:
Lög um mœlingu og skrásetningw
lóða og landa í Reykjavík.
Lög um hreytingu á bœjarstjórn-
artilskipununni. (Fjárlagamál).
Lög um (kosning borgarstjóra)
lögum áhrœrandi Eimskipafélagið
(um breyting á siglingalögum og
um heimild fyrir landstjórnina til
að ábyrgjast skipaveðlánið).
Lög um breyting á sjódómslög-
unum (létta fátækum t. d. háset-
um að sækja mál fyrir sjódómi).
Lög , um breyting á strandferða-
lögum.
Heimildarlög [til að flytja heim
listaverk Einars Jónssonnr og
geyma þau [á landssjóðs kostnað.
3 lög um ófriðarráðstafnnir.
Lög um varadómara i landsyfir-
dóminum.
Þingsályktunartillögu um hluta-
félagslög um skatt af atvinnu út-
lendinga hér í landhelgi.
Þingsályktunartillögu um lík-
brenslu.
Þingsályktunartillögu um strand-
ferðir.
Ennfremur barðist hann mjög
duglega fyrir því að fá aukna
tölu þingmanna Reykjavikur. En
það strandaði á þverúð bænda-
valdsins með öflugum stuðningi
reykvísku þingmannanna fyrir
bændakjördæmi.
Auk þess átti hann sæti í mik-
ilsvarðandi nefndum svo sem.
strandferðanefnd, sparisjóðsnefnd
(var framsögumaður í báðum).
Á þinginu 1915 bar S. B. fram.
og fékk framgengt þessum mál-
um, einn eða með öðrum.
Líkbrenslulögum.
Dpraverndunarlögum.
Lög um breytingu á hrossaút-
flutningslögunum.
Lög um breytingu á sjúkrasam-
lagslögum (hækkun á landssjóðs-
tillagi til sjúkrasatnlaga)-
Lög um bráðabirgðaverð, hœkk-
unartoll á útfluttum afurðum.
Lög um dprtíðaruppbót handa
embœttis- og syslumönnum.
Lög um mat á lóðum og lönd-
um í Reykjavík.
Þingsályktunartillögur um á-
byrgðarfélög, um strandfcrðir, loft-
skeytastöð í Rvík 0. fl,
Hann studdi vel ýms mikils-
verð mál, svo sem: aukning Land-
helgissjóðsins, fasteignamatslögin,
brunabótafélagslögin, þingsálykt-