Ísafold - 20.10.1916, Blaðsíða 3

KOSNINGABLAÐIÐ
unartillögur um húsmannamálið
og um verkamarmamálið o. fl.
Hann var í mörgum mikils-
varðandi nefndum t. d. fjárlaga-
nefnd (formaður hennar), strand-
ferðanefnd (framsögumaður).
Jijósið JTlagnús Blöndaíjt
og Svein Björnssont
Heyskapur.
Útdráttarsamur er kosningaróð-
urinn Heimastjórnarmönnum. Pét-
ur Zóphóníasson er eins og kunn-
ugt er stórgæzlumaður kosninga,
þeirra — fastur ársmaður.
í kaupavinnu um »sláttinn« —
kosningasláttinn — eru nokkrir;
þó er búist við heldur litlum hey-
skap vegna fólkseklu. Atti að
hafa 10 fasta kaupamenn við
sláttinn, en fengust ekki nema 4
eða 5 og var þó hátt kaup í boði,
150 krónur fyrir hálfan mánuð
eða 75 krónur um vikuna, hærra
en þekst hefir áður. Þessir eru
ráðnir og ganga nú berserksgang
liús úr húsi og fær ekkert stað-
ist ljáinn þeirra:
Jóhann Hafsteinn, ungur maður
og ötull, þektur stjórnmálamaður,
þó ekki í ætt við Hannes.
Kjartan Konráðsson, vanur
kaupamaður og vanur við slátt;
mikilvirkur og laghentur á sitt
hvað.
Sigurður Björnsson, kaupmaður
og skrifstofustjóri húsnæðisskrif-
stofu bæjarins. Borgarstjóri hefir
gefið honum frí að einhverju leyti
um sláttinn, líklega til þess að
hann gerði ekki húsnæðisskrif-
stofuna að kosningaskrifstofu, svo
sem orð fór af. Samt er hann
þar 3 tíma á dag að sögn. Tekj-
ur miklar hjá Sigurði nú, bæði
skrifstofustjóralaun og kaupa-
mannskaup.
Erfitt kvað vera að raka eftir
þá. Við sjáum á laugardaginn!
Jákób rjúpnalauf.
Jijósið TTJagnús Biöndatjl
ðg Svein Björnssonf
Jörundur Brynjólfsson
og „Þversum“.
Jörundur Og stuðningsmenn
hans í »Dagsbrún« hafa verið að
keppast við að þvo af honum
»Þverspm«-óhreinindin. Ekkiþyk-
ir nú verkamönnum mikil sæmd
að »Þversum* -markinu. Sagt er,
að hvað sterkan lút sem þejr
láta Jörund í, þá nái þeir ekki
úr honum Banka-Björns markinu
— ekki ‘alveg. Hann afneitar
vörutolli Björns og segist vera
mikill járnbrautarmaður — en
>Þversum«-tákn eru enn eftir
samt. Hann kvaðst á fundinum
í »Dagsbrún« síðastliðinn sunmu-
dag vera algerlega laus við alt
»Þversum«, lýsti stjórnmálaferli
sínum þannig: Fyrst var eg
Heimastjórnar og síðan Sjálfstæð-
is — en það Var bara í örfáa
tnánuði; nú er eg alþýðumaður.
— Barnakennari og húseigandi
og kapitalisti hefði mátt bæta við.
Því síðasta sællar minningar út af
framkomunni í húsaleigumálinu
í bæjarstjórninni.
Þetta makk Jörundar og »Þvers-
um«-manna er löngu orðið athlægi
allra góðra manna — jafnt í hóp
verkamanna sem annara.
Jörundur hefir kosningaskrif-
stofu hjá skrifstofu »Landsins«.
Samt afneitar hann »Landinu«
og »Þversum«.
Hann auglýsir i sama glugg-
anum skrifstofu sína og róggrein
Matth. Þórðarsonar í »Landinu«.
Samt afneitar hann »Þversum«,
»Landinu« og Matth. Þórðarsyni.
»Landið« hrópar á strætum og
gatnamótum, eg er flokksblað
»Þversum-manna«'. Eg er ekki
nein stjórnmálaskækja — og svo
styður »Landið« einn Heimastjórn-
armann og einn »Þversum«-mann
— af því Jörundur er »Þversum«.
Eg ætla að vera viðstaddur
sem áhorfandi, þegar hann Ólaf-
ur Möller (Friðriksson) fleygir
honum Jörundi inn í þingið. Eg
treysti Ólafi vel til að fleygja
Jörundi. En eg er hræddur um,
að hann fari aldrei inn úr dyr-
unum; það nemi við þvertréð,
sem hangir aftan í honum og
setjist »þversum« í dyrnar.
Jón Kross.
--------mst
Sveinn Björnsson
og
samningarnir.
Reynt hefir verið að telja mönn-
um trú um, að samningarnir brezku
hefðu orðið oss betri ef annar hefði
samið en Sveinn Björnsson. Eg tel
þetta mjög ólíklegt.
Sömdu ekki þeir Halldór Daníels-
son og Sveinn Björnsson um lán fyrir
Eimskipafélagið í hollenzkum banka?
Var þetta ekki fyrsta stórlánið, sem
fengist hafði hingað til lands utan
Danmerkur?
Sömdu ekki þeir Ólafur Johnson
og Sveinn Bjórnsson um lán handa
íslandi í Ameriku til vörukaupa, án
allrar íhlutunar eða ábyrgðar ann-
arra? Var þetta ekki fyrsta lánslof-
orðið íslandi til handa utan Dan-
merkur ?
Sömdu ekki sömu menn um að
tryggja landinu næga steinoliu til
þess, að þurfa ekki að vera upp á
D. D. P. A. komnir.
Samdi ekki Sv. Bj. um endur-
tryggingu fyrir Brunabótafélag ís-
lands, sem margbúið var að reyna að
fá samning um, að árangurslausu?
Hefir Sv. Bj. ekki verið við rið-
inn alla samninga Eimskipafélagsins
m. m., m. m.
Mér vitanlega eru þetta alt mikils
verðir og vel gerðir samningar. Og
eg veit ekki betur en að hann hafi
gert alla þessa samninga póknunar-
laust, nema hvað hann hefir gert
Brunabótafélagssamninginn sem fram-
kvæmdastjóri félagsins.
Og svo leyfir »Landíð« sér að
brigzla Sv. Bj. um »eiginhagsmuna-
pólitík.«
Allir samningarnir, sem nefndir
hafa verið, eru landi og þjóð mikils
virði. Eg spái því, að meg timan-
um verði það viðurkent, að brezki
samninqurinn sé þeirra beztur.
Ætla kjósendur í höfuðborg lands-
ins að taka Jörund fram yfir þenna
mann ?
Eg ætla þeim meiri ábyrgðar-
tilfinning en svo.
Mcrcator.
Kjósið Magnús Blöndahl
og Svein Bjöinsson.
Framkoma
Magnúsar Blöndahl
á þingi.
A þingi 1909 bar hann fram
tillögu til þingsályktunar um að
skora á stjórnina, að undirbúa
og leggja fyrir næsta þing, frum-
varp til laga um vátrygging gegn
slysum fyrir verkamenn, og um
alm. sjúkrasjóðslög.
A sama þingi fylgdi hann því
fast fram, að landsjóður keypti
bankavaxtabréf Landsbankans,
sem þá var eina ráðið til að
koma í veg fyrir að veðdeildin
hætti að starfa og þar af leiðandi
framkvæmdalömun í landinu.
Ennfremur flutti hann eða
studdi einöregið þessi frumvörp:
Um breyting á Landsbankalög-
unum (flutnm.)
Um heimild til að kaupa hluta-
bréf íslandsbanka og tryggja
landinu með því öll yfirráð yfir
bankanum (framsm.).
Um úrskurðarvald sáttanefnda,
sem miðaði að því að minka
kostnað í hinum smærri málum
(flutnm.)
Um fjölgun þingmanna fyrir
Reykjavík.
Um atvinnu við vélagæzlu á
gufuskipum, sem miðaði að því
að auka þekkingu vélamanna
(flm.)
Þingsályktunartillögu bar hann
fram um ^ið skipuð yrði nefnd
til að rannsaka verzlunar- og at-
vinnulöggjöf landsins.
A þingi 1911 var hann flutn-
ingsmaður að frumvarpi til hafn-
arlaga fyrir Reykjavík (hafnar-
byggingarlögin) og ennfremur
frumvörp um holræsi og gang-
stéttir í Reykjavík (framsögu-
maöur) og um breytingu á til-
skipun um bæjarstjórn í Reykja-
vík (að borgarar en ekki bæjar-
stjórn kjósi borgarstjóra) og var
framsögumaður nefndar þeirra er
um það mál fjallaði.
Af frumvörpum sem hann lagð-
ist á móti, má nefna: frv. til laga
um löggildingu Viðeyjar, sem
orðið hefði til þess, að draga
mjög mikið atvinnu frá bæjarbú-
um, enda var það felt í þinginu.
Af fi’amanskráðu yfirliti, þó
stutt sé, má sjá að Magnús
Blöndahl reyndist Reykvíkingum
og landinu í heild sinni áhuga-
sarnur og duglegur þingmaður,
og munu þeir fáir sem eiga jafn
álitlegan þingferil að baki sér,
þó lengur hafi, setið á þingi.
Kjósið Magnus Blöndahl.
Jijósið JTJagnús Btöndafyt
og Svein Björnssont
Kosningabrellur.
Þær gerast nú margvíslegar. Ein
er sú, að samkomulag sé orðið milli
verkamanna og stuðningsmanna
Magnúsar Blöndahl og Sveins Björns-
sonar um að kjósa þingmannaefni
verkamanna — sökum þess, hve vel
þeim M. Bl. og Sv. Bj. hefði sagst
i garð verkamanna á fundinum á
sunnudaginn.
Auðvitað er þetta ekki annað en
kosningabrella til þess að blekkja þá
mörgu alþýðumenn, sem hafa ætlað
sér að kjósa M. Bl. og Sv. Bj. —
af því að þeir treysta peim bezt til
þingmensku.
Hámark ósvífninnar.
Sú saga flýgur um bæinn að einn
af háttsettum höfðingjum »Þversum«-
manna hafi boðist til að greiða alt að
2000 kr. i meiðyrðasektir fyrir nógu
mergjaðan óhróðursróg um Svein
Björnsson. Og kvað standa til að
verða við þessum tilmælum hins
göfuga mikilmennis — svona rétt
undir sjálfa kosninguna.
Kjösið Magnús Blöndahl
og Svein Björnsson.
Hversvegna
kjósum við Magnús Blöndahl og
Svein Björnsson — ekki aðra?
Við kjósum M. Bl. af því að
vér höfum reynt hann áður sem
nýtan þingmann, er með lagi og
hyggindum hefir á þingi unnið að
ýmsum stórmálum fyrir höfuð-
staðinn og komið þeim mörgum
vel til vegar. Við vitum, að
hann er líklegri en margir til, að
vinna með dhuga og af skynsam-
legu viti að skatta og tollmálum
og öllum öðrum fjármálum lands-
ins, og hann er manna líklegastur
að vinna gagn þeim málum, er
lixta að framleiðslu og atvinnu, og
eru lífsskilyrði okkar og annara
landsbúa, og ennfremur vitum við
að óhætt er að trúa honum fyrir
því að skipa sér þar í flokk, er
betur gegnir, ef haún situr á þingi
og verja þarf rétt landsins. —
Við kjósum Svein Björnsson af
því við vitum, að honum getum
við treyst eins og M. Bl. í öllum
þeim atriðum, sem að ofan eru
talin, og við kjósum hann enn
fremur og ekki sist fyrir það, að
við teljum að hluttaka hans i
staðfestingu stjórnarskrárinnar og
undirbúningi hinna eftir atvikum
bráðnauðsynlegu ög hagfeldu samn-
inga við Breta, sem svo þjóðnyt
störf, að það sé hverjum manni
og hverju kjördæmi stór sœmd að
eiga kost á að kjósa hann á þing.
Við kjósum ekki Jón Magnús-
son fógeta eða Knud Zimsen borg-
arstjóra sökum þess, að við trú-
um þeim ekki nálœgt eins vel í
nokkru máli, að þvi er hinn fyr-
talda snertir sökum undangeng-
innar reynslu, og að því er þá
báða snertir sökum þess, að þeir
eru hvor í sínu lagi óhœfir til
þingmensku fyrir bæinn, meðal
annars sökum þess, að við eigum
heimtingu á starfskröftum þeirra
óskertum til annara verka í hans
(o: bæjarins) þarfir.
Frambjóðendur »Þversum« &
verkamanna, þá Jörund Brynjólfs-
son og Þorvarð Þorvarðarson
kjósum við ekki sökum þess að
við teljum þá allra frambjóðend-
anna ólíklegasta til að geta unnið
nokkuru góðu málefni hið minsta
gagn í næstu sex ár, og jafnvel
ekki heldur eftir þann tíma, þó
þeir öllum stundum sætu »við
fætur* sinna pólitísku lærifeðra
í »Þversum« og »Heimastjórn«.
Nokkrir alþyðukjósendur.
Kjósið Magnús Blöndabl
og Svein Björnsson.
Kaflar
ur svari ráðherra.
Ráðherra Einar Arnórsson hefir
svarað »erindreka«-greininni í »Land-
inu« all-itarlega i »Lögréttu«, sem
og flutti grein M Þ.
Nokkurir kaflar úr þeirri grein
fara hér á eftir, en öll birtist grein
ráðherra i Isafold á morgun:
A. Nauðsyn á samkomu-
lagi við Breta.
Eins og kunnugt er, hefir markað-
ur fyrir afurðir vorar aðaliega verið
á Norðurlöndum, Noregi, Danmörk
og Sviþjóð. Til Norðurlanda hefir
farið alt saltkjöt, nær öll síld, síldar-
Ivsi, porskalýsi, hákarlaljsi og einnig
mikið af saltfiski og ull. Til Spán-
ar og Ítalíu hefir héðan verið selt
mikið af fiski, nokkuð af ull til Ame-
ríku og lítið eitt af síld á síðustu ár-
um.
Framan af stríðinu var verzlunin
frjáls að mestu leyti. Varð þá verð-
hækkun mikil á ýmsum vörum, eink-
um þeim, er Þjóðverjar keyptu. En
siðan hófst kafbátahernaður Þjóð-
verja, í febr. 1915. Þá svöruðu Bret-
ar og bandamenn þeirra með þvi, að
hindra útflutning varnings úr Þýzka-
landi og innflutning pangað. Sumar-
ið 191S gerðu Bretar þetta með því
að sleppa engu skipi með þýzkar vör-
ur og að leggja svonefndar »klausúl-
ur« á vörur, sem skip fluttu og þeir
náðu í, eða skuldbindingar um það,
að þær skyldu eigi verða fluttar til
Þýzkalands. Með þessu móti var t. d.
mikið flutt héðan af kjöti, gærum
fiski o. s. frv. til Danmerkur árið
i9T5-
En síðastliðinn vetur fóru Bretar
miklu lengra. Þeir töldu sig hafa
gengið úr skugga um það, að vörur
héðan — og frá Ameríku — sem
kæmust til Norðurlanda eða Hol-
lands, kæmu Þjóðverjum, beint eða
óbeint, til góða. Beint fyrir þá sök,
að þær yrðu meira eða minna fluttar
þaðan til Þýzkalands, þrátt fyrir all-
ar »klausúlur«. Óbeint með þvi að
vegna innflutnings þeirra til Norður-
landa og Hollands yrði meira afgangs
í þeim löndum af vörum, framleidd-1
um þar, til útflutnings handa Þjóð-
verjum, ef vörum vorum væri slept
þangað'íþ. e. til Norðurlanda eða Hol-
lands). Þessvegna tóku Bretar þann
sið upp að »klausúlera« ýmsar fram-
leiðsluvörur, sem vér fáum frá út-
löndum. Fyrst og fremst kol og all-
ar framleiðsluvörur, sem vér verðum
að fá frá Betlandi. Kaupandinn
varð, til þess að fá vörurnar, að
skuldbinda sig, að viðlögðum háum
sektum, til þess að selja alls eigi þær
vörur, sem hann framleiddi með inn-
fluttu vötunni, til óvinaríkja Breta
eða til Norðurlanda eða Hollands. Og
um vörur, aðfluttar frá öðrum lönd-
um, varð sama upp á teningnum, svo
sem steinolíu, striga, salt, tunnur o. s.
frv. Þessu komu Bretar í framkvæmd
á ýmsan hátt, ýmist með því að neita
skipum, sem vörurnar fluttu, t. d. salt
frá Spáni, um kol til ferðarinnar
Stundum fengu þeir skipaútgerðar—
mennina til þess að undirgangast
nefndar skuldbindingar með því að
ógna þeim með því, að þeir fengja
engar nauðsynjar sínar frá Bretlandi
0. s. frv. Því var svo komið hér, að
kol, salt, umbúðir, tunnur, steinolia
o. s. frv. var þannig »klausúlerað«,
að ekki mátti láta fisk, sem veiddur
var, verkaður eða umbúinn með þess-
um vörum, til Norðurlanda eða Hol-
lands, ekki láta þangað lýsi, sem láta
varð á »klausúleraðar« tunnur, ull í
4