Ísafold - 21.10.1916, Side 3

ISAFOLD
1
Og hún er ennfremur sannfærð um,
að Sv. Bj. hefir gert alt, sem i hans
valdi stóð, til að fá sem hæst verð
iyrir vörur vorar í Bretlandi.
M. Þ. tekur upp dæmi, er sýna á
hvað ísland hafi tapað, að því er
virðist, yfirstandandi ár. Dæmið er
]>annig:
M i-
o o o
o o o
o o o
o o o
oy
i I
o
o
o
o
os «-0 to
o ^ o
o^o
o o o
o o o
o o o
o o o
Maðurinn gætir þess fyrst og fiemst
ekki, að Bretastjórn hefir engan fisk
keypt hér á landi — að undantekinni
i smálest —. Hann hefir verið
seldur til Spáuar og Bretlands —
einstakra manna — fyrir hærra verð
en brezka verðið. Þar fyrir utan var
búið að selja mikið af fiski til N rð-
urlanda á þessu ári áður en samn-
ingarnir við Breta gengu í gildi.
Brezku samningarnir skifta því litlu
eða jafnvel alls engu máli um fisk-
söluna í ár. bn par aý leiðir, að 12
miljóna tapið á fiskinutn hverýur, er
oýaukið í reikningsdœmi hans.
En M. Þ. rrunar það sjálfsagt
litlu. Það skoðar hann sennilega að
eins lítilsháttar og bagalitla óná-
'kvæmni I i I
Þá kemur síldin. Hér telur M. Þ.
íslenzka verðið annars vegar 02
morska hins vegar. En hann gætir
þess alls ekki, að síldina, sem Norð
menn veiða hér — og aðeins um þá
síld talar M. Jþ. —, eiga þeir að flytja
til Noregs, en vor stld er hér seld
*frítt um borð«. Norðmenn borga
því flutningsgjald til Noregs og vá-
tryggingargjald, uppskipun í Noregi,
pakkhúsleigu í .Noregi q. s. frv. —
Mun varla of i lagt að gera þenna
íkostnað 4—5 kr. á tunnu, svo að
þar með dragast um 2 miijónir króna
ýrd H dami M. Þf Ekki ær heldur
kunnugt, hvaðan M. Þ. hefir það,
að síld «vor sé í ár 250,000 tn. A
land fiér munu hafa komið af síld í
sumar um 440,000 tn., en ,þar af
hafa útlendingar veitt meira enáelm-
ing, eins og áður hefir verið. Svo
að aý pessari ástaðu er dami — síld-
arliðurinn — M. Þ. eitmig skakt.
Þá kemur lýsið. Þar fær M. þ.
38/4 milj. tap. Maðurinn virðist ekki
vita það, að svo að segja alt meðala-
lýsi hér og mikið aý óðru lýsi petta
ár var pegar selt áður en samningur-
inn við Breta gekk í gildi, og fyrir
verð, setn var brezka yerðinu alveg
óháit. Aðeius mjög lítill hluti þess
var óseldur eftir.
En auk þess telur hann lýsið 40
pús. tunnur. Fróðlegt væri að vita,
hvaðan hann hefir þessa tölu. 1915
var, auk sildarlýsis, sem vér frarn-
leiðum ekki hér, heldur Norðmenn,
fluttar út 21,647 lýsistummr, en 1916
má gera ráð fyrir nokkru meira, að
kunnugra manna sögn 2J,000 tn.,
svo hér gerir M. Þ. lýsið Tj pús. tn.
eða a/8 meira en pað er til pess að
íá taptöluna setn hasta.
Tapdami M. Þ. er pví •gersamlega
út i loftið, enda þótt bygt væri á
sama grundvelli og hann byggir.
Hvernig verð vort verður 1917 er
enn eigi hægt að segja. Enda byggir
M. Þ. varla á því, hvernig það verð-
ur. Spádómur hans um, að það
verði varia hækkað, er auðvitað út
í loftið.
En auk þessa getur M. Þ. eigi
tarið rétt tneð tölur, þegar hann til-
færir veið Norðmanna. T. d. segir
hann, að Norðmenn eigi að fá
32;—400 kr. ýyrir lýsistunnu, í stað
kr. 137,jo—242,40.
M. Þ. fufyrðir, að samningurinn
hafi lækkað verð afurða vorra á
heimsmarkaðinum. Rangt er þetta.
Fiskur hefir verið seldur til Spánar
í ár fyrir líkt verð og í fyrra. Kjöt
til Noregs hærra verði en það hefir
nokkru sinoi áður gengið. Smjörið
hætra í Bretlandi en nokkru sinni
áður. A’ik þess gætir hvorki hann
né aðrir þess, að likindi eru til að
nýr maikaður skapist í Bretlandi fyr-
ir sumar vörur vorar eftirleiðis fyrir
það, sem geit hefir verið.
M. Þ. segir, að vér hefðum átt að
semja i samlögum við Norðmenn.
Norðmenn gátu vegna betri aðstöðu
en vér beðið fiam í ágúst með að
binda enda á simninga. Það gátum
vér ekki af ástæðum, sem að ofan
ern fram teknar. En svo er annað.
Til þess að rétt hefði venð af oss
að semja í samiáði við Norðmenn,
þarf að sanna, að vorir hagsmunir og
peirra rekist hvergi á. En pað gera
peir. Norðmenn flytja t. d. hvorki
út ull né kjöt. Það er því þeim
hagur að þessar vörur standi lágt.
Og hver gat vænst þess, að Norð-
menn bæru vo n hag fyrir brjósti
frekar sinum eigin hag? Norðmenn
eiga betii aðstöðu en vér, þvi að
peir geta komið ýrá sér vöru sinni án
pess að purfa að jara gegnum her-
varnarlínu fíreta, en pað var oss
ókleyýt. Þeir hefðu þvi varla farið
að gera vor mál að sinum, fórna
sínum hag fyrir vorn.
E. Hvernig hefði farið,
ef vér heiðum ekki samið
við Breta?
Því er að nokkru leyti svarað hér
að framan.
1. Vér hefðnm orðið markaðslausir
í fratntíðinni, tneðan striðið stend-
ur, ýyrir allar par vörur, sem ein-
göngu voru áður seldar á Norður-
löndutn.
2. Vér heýðum ekki getað afiað oss
kola, steinoliu, oða annara nauð-
synja, er vér purýum til fratn-
leiðslu vorrar, af ástæðum, sem
greindar eru að ofan undir A-lið.
Það er þvi rétt að snúa dæminu
við og spyrja: Hverju heýðutn vér
tapað eý ekki heýði verið samið?
Það er sýnt hér að framan, að
sjávarútvegur vor hetði svo að segja
alveg orðið að leggjast niður, eý
stjórnin hefði ekkert gert.
Hvaða tjón hefði þar af leitt?
Þetta ár nema útfluttar sjávar-
afurðir vorar, að hagfræðinga reikn-
ingi:
Síldin með (brezka
verðinu, sild, veidd
af útlendingum, eigi
með talin)........um 9,000,000
Fiskurinn (með þvi
verÓi,sem hann hef-
ir verið seldnr fyrir,
sbr. að framan) . . — 16,000,000
Lýsið (sildarlýsi eigi
meðtalið).........— 5,000,000
Aðrar fiskiafurðir . . .— 1,000,000
Alls kr. 31,500,000
— Þrjátíu ogein og hálý miljón króna.
Hversu mikið rentutap mundu
menn hafa liðið á fé, er stendur i
útvegstækjum þeitra, í botnvörpu og
öðrum skipum, i pakkhúsum, lóðum
og löndum, er til þessa atvinnuvegar
eru notuð ?
Hvernig hefðu þeir nálægt 2/5 hlut-
ar landsmanna, sem á sjávarútvegi
lifa nú, átt að draga fram lifið ?
Hvernig hefði landsjóður átt að fara
að, ef hann hefði mist allar þær tekj-
ur, sem til hans renna frá sjávar-
útveginum ? Hvað ætli sveitarþyngsii,
bæði til sjávar og sveita, hefðu auk-
ist mikið, ef þorri þeirra manna, sem
nú lifa á sjávarútveginum, hefðu mist
þá atvinnu ? Og hvað mörgum-manns-
lífum mundi hnfa orðið færra í landi
þessu, ef yfir það hefði komið öll sú
örbirgð og allur sá skortur, sem
niðurlagning sjávarútvegsins hefði
hlotið að hafa i för með sér?
Það er bezt að M. Þ. svari þess-
um spurningum.
Amæli segir M. Þ. að vér höfum
hlotið fyrir samninginn. Aliir óhlut-
drægir menn, sem kost hafa áttáað
kynna sér ástand vort og aðstöðu,
teija oss happ í að hafa náð þeim
kostum, er hann veitir. Nokkrir dansk
ir utnboðssalar haýa pózt tnissa við
satnninginn umboðslaun, og pólitískir
andstceðingar stjórnarinnar hciýa notað
hann sem kosniflgaróg, og tekist í bili.
hu pjóðin mun átta sig áður lýkur.
Utvegsmenn hér eru t. d. flestir
mjög ánægðir með það, sem orðið er.
M. Þ. kemur loks með þá speki, að
vér höfutn brotið hlutleysi vort með
samningum. Ætlar hann með þessu
að reya að koma Dönum eða oss í
klípu? En önnur ríki Fta svo á, að
vér höfum gert samninginn af óum-
flýjtnlegri nauðsyn. Ef staðhæfing
M. Þ. um hlutleysisbrotið væri rétr,
mundu mótmæli hafa komið fram.
En þau hafa engin komið.
Margt fleira er að athuga við grein
M. Þ., en hvorki tími né rúm leyfir
meira. Er þetta og væntanlega nóg til
að sýna helztu fjarrtæðurnar í grein
M. Þ., af hvílíku rakaleysi, fl|ótfærni
og vanþekking grein lans er gerð.
---- , -.r^-rr- ,,, -----
Kjósendafundir.
Ekki minna en þ r í r kjósenda-
fundir voru hér í gærkveldi.
Fyrst höfðu nokkrir kjósendur
boðað til þingmálafundar í Iðnó.
Var húsið hér um bil fult. Töluðu
þeir Magnús Blöndahl og Sveinn
Björnsson á fundinum og var gerð-
ur góður rómur að máli þeirra.
»Fram« hafði boðað til fundar
í Good-Templarahúsinu. Þótti ekki
fundarfært og fluttu sig í Btruna.
Þar hafði Alþýðuflokkurinn boðað
til fundar. Að afloknum fundinum
í Iðnó, fóru ýmsir fundarmenn í
Báruna og varð þá fuit hús þar.
Var þeim fundi haldið áfram fram
undir kl. 2 um nóttina. Oli þÍDg-
mannaefnin tóku til máls — n e m a
Jörundur.
Fundurinn fór stillilega fram.
MAtti varla milli sjá eftir undirtekt-
unum, hver þingmannaefnanna hefðu
mest fylgi — um Jörund sást ekkert,
þvi hann þagðl En líklega hefði
hann talað, ef hann hefði talið sér
nokkurt verulegt fylgi.
Jfirundur falinn.
í gærkveldi boðaði »Alþýðuflokk-
urinnc, sem svo kallar sig, almenn-
an kjósendafund í Bárubúð og skor-
uðu á þingmannaefnin að koma á
fundinn. Þeir komu allir 5, sem
hér eru staddir nú og tóku allir til
máls nema Jörundur hetjan.
Ýmsir aðrir töluðu, Ól. Friðriks-
son, Jónas frá Hriflu o. fl. — en
Jörundur pagði.
Þeir treysta ekki Jörundi til að
koma fram fyiir kjósendur. Þeir
treysta honum ekki til að tala við
þá. En kjósa Jörund eiga þeir 1!
Annar frambjóðandi verkmanna er
í annari heimsálfu — en hinn er
jalinn hér heima. Sjálf »Dagsbrún«
segist vera óánægð með mennina.
En þeir eru nógu góðir í kjós-
endur!!
Kjósendur láta ekki bjóða sér
slikan skrípaleikl
HJósentfurí
Jionut og karfarí
í dag á að kjósa alþingismenn fyrir Reykjavík fyrir
rsæstu 6 ór.
Mjög áríðandi að það val takist vel.
Kjósið ekki menn, sem eru alóhæfir til þingmensku og geta
því ekki bætt hag ykkar, hvorki verkamanna né annara, heldur
þvert á móti. Kjósið þvi ekki Jörund og Þorvarð.
Kjósið ekki embættismenn bæjarins, sem eru önnum kafnir —
skyldugip að gæta embættis síns — mega ekki fela það
einhverjum og einhverjum.
Hinir óliáðu kjósendur ráða kosningaúrslitunum.
air Rjósa éughgustu mannina,
en ekki þá, sem aldrei hafa tíma eða ekki geta komið neinu í
framkvæmd vegna áhugaleysis. Þeir láta ekki telja sér trú um
að nýtustu mennirnir hafi minst fylgi. Þeir kjósa
JTJagnús Bföndaíjí
og
Svein Býörnsson.
Þeir hafa reynst nýtustu þingmenn.
Þeir eru ekki bundnir embættum.
Þeim er ekki skipað af öðrum að hafa skoðanir þeirra.
Þeir eru sjálfstæðir og óháðir
Kjósið
Magnús Blöndahl
og
Svein Björnsson.
^ Fjfilmennið!
Olían.
»Dagsbrún reynir á tveim stöð-
um að klina því á Sv. Bj. að hann
eigi, beinan eða óbeinan, þátt i
því að ekki hefir verið hafist handa
gegn olíufélaginu.
Hann vildi kaupa olíufarm frá
Ameríku haustið 1914.
Hann studdi öfluglega olíukaup
Fiskifélagsins 1915, þótt ýmsir væru
á móti.
Hann studdi að því að keyptur
væri farmurinn sem nú er á leiðinni.
»Dagsbrún telur þetta mikilsvert
mál. Og pað er pað. Munið
það alþýðumenn.
Ósannindi
eru það i »Dagsbrún« að Sv. Bj.
hafi barist á móti því á síðasta
þingi að landssjóður keypti kornvörur,
kol og olíu handa landsmönnutn.
Hann hefir þvert á móti átt upptók
að pví og stutt það frá byrjun
stríðsins fram á þennan dag að land-
ið keypti kornvörur, kol og olíu
frá Ameríku.
Hann lagði til að fenginn væri
olíufarmur frá Ameriku haustið 1914.
Sig. Eggerz foringi samherja
»Dagsbrúnar« hafði ekki hug, vit
eða framkvæmd til að fara að til-
lögum Sveins.
Kosninga-athöfnin.
Hún hefst k!. 12 í Barnaskólan-
um.
Ættu menn að fara og kjósa held-
ur fyr en seinna, því að svo getur
farið, að athöfninni verði lokið kl. 6.
Atkvæði verða talin upp á mánu-
dag kl. 1.
Var þörf á að semja
við Breta?
Ritstjóri norska blaðsins »Gula
Tidend* hefir lagt þá spurningu fyrir
J. L. Movinckel, forseta norska stór-
þingsins, sem rekur mikla skipaút-
gerð, hvort ekki hafi verið fiskur í
neiau skipi, sem fatið hafi til Þýzka-
lands frá Noregi óáreitt af Bretum.
Movinckel svarar þessari fyrirspurn
í »G. T.c 23. sept. s.l. á þessa leið:
»Vitanlega hefir verið ýluttur fiskur
ýrá Noregi til Þýzkalands sjóveg, en
eg þekki ekki eitt einasta dæmi tii
þess, aB Bretar hafi hleypt skipi,
sem haföi fisk meBferfiis, frá Nor-
egí til Þýzkalands gegnum ensiku
varðlinuna. En pað, að skip og skip
hefir pó komist með fisk frá Noregi
til Þýzkalands, er að eins pví að
pakka, að ekkert enskt lierskip hefir
rekist á pað utan landhelgi hlutlausra
landa — en ekki eýtirlátssemi Breta*.